«Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 98.
[[Պատկեր:BushmenSan.jpg|thumb|280x280px|[[Բուշմեններ]]ը փորձում են [[Բնություն|բնական եղանակով]] [[կրակ]] ստանալ։ Բուշմենները զբաղվում են [[Որսորդություն|որսորդությամբ]] և [[Պտուղ|վայրի պտուղների]] [[Հավաքչություն|հավաքչությամբ]]։ Նրանց հիմնական զենքերն են [[Նետ ու աղեղ|նետն ու աղեղը]] և [[գավազան]]ը:|ձախից]]
{{Հատված|Վերնագիր=Հարավային Աֆրիկայի տեղաբնիկները|Բովանդակություն=Հարավային Աֆրիկայի տեղաբնիկները համարվում են բուշմեններն ու հոտենտոտները։ Նրանք ապրել և ապրում են Կալահարի և Նամիբ անապատներում ու հարակից շրջաններում, խոսում են բուշմենական և բանտու լեզուներով։ Այս ցեղերի տղամարդիկ զբաղվել են որսորդությամբ, իսկ կանայք՝ վայրի պտուղների հավաքչությամբ։ Նրանց հիմնական զենքերն են նետն ու աղեղը: Նետերի ծայրերը թունավորված են։ Թույնը, որն ազդում է զոհի նյարդային համակարգի վրա, ստանում են չորացված ու աղացած հատուկ բզեզների թրթուրներից: Բուշմեններն ու հոտենտոտներն ապրում են թփուտներում՝ ճյուղերից շինված ժամանակավոր ծածկերի տակ։|Հավասարեցում=right|Լայնություն=240px|Բարձրություն=|Տառատեսակի չափ=14px|Ֆոն=#e1e6f2|Առանց ընդհատումների=}}
Անտիկ գրությունների վերծանման և հնագիտական հետազոտությունների արդյունքում գիտնականները եկել են այն եզրահանգման, որ [[Հարավային Աֆրիկա]] երկրամասը եղել է [[Էվոլյուցիա|մարդկային էվոլյուցիայի]] կարևորագույն կենտրոններից մեկը<ref>{{cite book|title=Միջին քարե դարի ժամանակաշրջանը Հարավային Աֆրիկայում|last=Վիմեր|first=Ջոն|author2=Ռ․ Սինգեր|publisher=Չիկագոյի համալսարանի հրատարակչություն|year=1982|isbn=0-226-76103-7|location=Չիկագո, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|pages=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://academic.sun.ac.za/archaeology/KRguide2001.PDF|title=Կլասես գետի քարանձավը|last=|first=|date=|year=2001|website=|publisher=Սթելլենբոսի համալսարանի հրատարակչություն|page=11|accessdate=սեպտեմբերի 5, 2009|author=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list/915|title=Հարավաֆրիկյան Հանրապետության անտիկ հնավայրերը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Վաղ շրջանում՝ դեռևս մեզանից այն 2,5 միլիոն տարի առաջ, այն բնակեցված է եղել է ''Australopithecine'' կոչվող հումանոիդի կողմից։ Առաջին ժամանակակից մարդիկ Հարավային Աֆրիկան բնակեցրել են շուրջ 125.000 տարի առաջ՝ [[Միջին քարի դար|միջին քարե դարի կամ մեզոլիթի ժամանակաշրջանում]]։ Այս փաստարկի գլխավոր ապացույցը [[Կլասիս գետի քարանձավ|Կլասիս գետի շրջակայքում հայտնաբերված քարանձավի]] հետազոտություններն են։ Հարավային Աֆրիկայի առաջին մարդկային բնակավայրերի հիմնադրումը կապված է երկրամասի հյուսիսարևմտյան հատվածում բնակվող և մինչ օրս գոյություն ունեցող [[խոյիսանի]] ցեղերի անվան հետ<ref>Տարածքային հետազոտություն // Հարավային Աֆրիկա, ԱՄՆ Կոնգրեսի գրադարան [http://countrystudies.us/south-africa/2.htm Ամենատարեց հարավաֆրիկացիները]</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=e3MihaaJ314C|title=Հնագիտությունը Հարավային Աֆրիկայում՝ բուշմաններ և հոտենտոտներ|last=Բերնարդ|first=Ալան|publisher=Բերգ|year=2007|isbn=9781847883308|location=Օքսֆորդի համալսարանի հրատարակչություն, Միացյալ Նահանգներ|pages=4-7}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.wim-sa.org/about-the-san/who-are-the-san|title=Ովքե՞ր են բուշմանները|last=|first=|date=|website=|publisher=WIMSA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140113052634/http://www.wim-sa.org/about-the-san/who-are-the-san|archivedate=հունվարի 13, 2014|accessdate=հունվարի 13, 2014|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref>։ Այս ցեղերն առաջացել են [[Կալահարի]] և [[Նամիբ անապատ]]ներում ապրող ապրող [[հոտենտոտներ]]ի և [[բուշմեններ]]ի միավորումից։ Նորագույն տվյալներով բուշմենները հնագույն էթնոտիպի և Y [[Քրոմոսոմային հավաքակազմեր|քրոմոսոմային]] A [[հապլոիդ]] հավաքակազմի կրողներն են<ref>{{cite journal|last1=|first1=|last2=Գոնդեր|first2=|last3=Հենն|first3=|last4=Մորթենսեն|first4=|last5=Քնայթ|first5=Ա․|last6=Ջինոուքս|first6=Ս․|last7=Ֆերնանդոպուլե|first7=Ն․|last8=Լեմա|first8=Գ․|last9=Նյամբո|first9=|display-authors=8|date=|year=2007|title=Աֆրիկայի բնակչության գենենտիկական պատմությունը|url=http://www.africandna.com/ScienPapers%5CHistory_of_Click-Speaking_Populations_of_Africa.pdf|deadurl=|journal=մոլեկուլային կենսաբանություն և էվոլյուցիա|volume=24|issue=10|pages=2180–95|doi=|pmid=17656633|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110420053808/http://www.africandna.com/ScienPapers%5CHistory_of_Click-Speaking_Populations_of_Africa.pdf|archivedate=ապրիլի 20, 2011|access-date=|last10=|first10=|last11=|first11=|last12=|first12=|df=}}</ref><ref>{{cite journal|last=|first=|date=|year=2009|title=Աֆրիկայում հայտնաբերված միտոքենդրիալ հապլոիդ հավաքակազմի գենետիկական տարրերի վերլուծությունը|url=|journal=Electrophoresis|volume=30|issue=21|pages=3657–64|pmid=19810027|access-date=}}</ref>։ [[Մարդաբանություն|Մարդաբանական կառուցվածքով]] նրանք տարբերվում են [[Նեգրոիդ ռասա|նեգրոիդներից]], քանի որ ունեն ավելի բաց գույնի մաշկ և բարակ շրթունքներ։ Հնագիտական օբյեկտների բազմազանության տեսանկյունից աչքի են ընկնում հատկապես [[ԳաութինգԳաուտենգ|ԳաութենգիԳաուտենգի նահանգի]] քարանձավներից հայտնաբերված գտածոները:
 
Այս տարածքը ներառված է [[Համաշխարհային ժառանգություն|ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում]]՝ որպես մարդկության հնագույն օրրան: Այդ ցանկում գրանցված օբյեկտներից [[Ստերկֆոնթեյն]]ն օրինակ աշխարհի ամենահարուստ հանքավայրերից մեկն է: Նշանավոր են նաև Սվարթկրանսի, Գոնդոլինի, Կուպերի և Մալապայի քարանձավները: [[Աֆրիկա|Աֆրիկա մայրցամաքում]] հայտնաբերված առաջին հումանոիդի մնացորդները հայտնաբերվել են [[1924 թվական]]ին՝ [[Ավստրալացիներ|ավստրալացի]] [[Մարդաբանություն|անթրոպոլոգ]] [[Ռայմոնդ Դարթ]]ի կողմից: [[Թաունգյան հումանոիդ]]ի հացահայտմանը հետևած հնագիտական ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ աֆրիկաբնակ մարդու այդ յուրօրինակ տեսակը բնակվել է [[Հարավային Աֆրիկա|Աֆրիկայի հարավում]] շուրջ 170 հազար տարի առաջ<ref>{{cite web|url=http://www.yale.edu/ynhti/curriculum/units/1979/6/79.06.02.x.html|title=Հումանոիդի էվոլյուցիան|last=|first=|date=|website=|publisher=Ելի և Նոր Հավենի ուսուցիչների ինստիտուտ|accessdate=հունիսի 19, 2008|author=Սթեֆեն Բրոքեր}}</ref>: [[2002 թվական]]ին Բլոմբոս քարանձավի ուսումնասիրությունների արդյունքում հայտնաբերվել են ցանցաձև և խաչաձև փոխարգրություններ ունեցող նախշերով քարեր, որոնք ունեցել են ավելի քան 70 հազար տարվա հնություն։ Սա հնագույն արվեստի ամենանշանավոր նմուշներից է, որը վկայում է այն մասին, որ Հարավային Աֆրիկայի հնագույնը բնակիչները հայտնի են եղել իբրև [[ժայռապատկեր]]ների հմուտ վարպետներ։ [[Վաալ|Վաալի գետի]] շրջակայքում հայտնաբերվել են հնագույն մարդկանց աշխատանքային գործիքներ<ref name="Langer2">{{cite book|title=Համաշխարհային պատմության հանրագիտարան|last=|first=|publisher=Houghton Mifflin Company|year=1972|isbn=0-395-13592-3|editor-last=Լանգեր|editor-first=Ուիլյամ|edition=5-րդ|location=Բոսթոն, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|page=9|pages=}}</ref>։