«Սարգիս Կուկունյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սարգիս Կուկունյանը (Ավետիսյան) ծնվել է [[1863 թվական]]<nowiki/>ի [[հունվարի 23]]–ին Նուխի գավառի Նիժ գյուղում (այժմ՝ [[Ադրբեջան]]ի [[Կուտակաշենի շրջան]]ում), մի չքավոր ուտի{{փաստ}} ընտանիքում: Նախնական կրթությունը ստացել է գյուղի տեր–թոդիկյան դպրոցում, ապա [[1877 թվական]]<nowiki/>ին ընդունվել [[Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարան]]: Ուշիմ ու աչքաբաց Սարգիսին վիճակված չէր ավարտել ճեմարանական դասընթացը: [[1883 թվական]]<nowiki/>ին տեղի ունեցած աշակերտական խռովությունների պատճառով ճեմարաանիցճեմարանից հեռացվեցին շուրջ 80 աշակերտ, որոնց թվում էր 6–րդ դասարանցի Սարգիսը, ով դեռ կրում էր Ավետիսյան ազգանունը: [[Վաղարշապատ|Էջմիածնից]] Սարգիսը գնում է [[Երևան]], փորձում մտնել Ուսուցչական սեմինարիա, բայց չի հաջողվում: Հորեղբոր աջակցությամբ նա տեղափոխվում է [[Թիֆլիս]], մտնում զինվորական դպրոց: Այստեղ նա երկար չի մնում և, թողնելով զինվորական դպրոցը, փորձում է ընդունվել [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]: Սակայն վերջինիս ղեկավարությունը [[Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան|Գևորգյան ճեմարան]]ի վարչության կողմից արդեն տեղեկացված էր արտաքսվածների մասին: Այդ ժամանակ նա դիմում է ներկայացնում Կուկունյան ազգանունով և ընդունվում [[Ներսիսյան դպրոց (Թիֆլիս)|Ներսիսյան դպրոց]]: [[1884 թվական]]<nowiki/>ին մեկնում է [[Բաքու]] և մասնավոր դասեր տալիս: Շուտով, թողնելով [[Բաքու]]ն, մեկնում է [[Սանկտ Պետերբուրգ]] և ուսումը շարունակում տեղի համալսարանում, որտեղ, տարվելով հայրենասիրական գաղափարներով, շուտով դառնում է Պետերբուրգի հայ ուսանողության կենտրոնական դեմքերից մեկը: Ուսանելուն զուգընթաց Ս. Կուկունյանն ազատ ժամերին շուրջ մեկ տարի զբաղվում է զինավարժությամբ իր ընկերներ Կոստանդին Լիսինյանի և Ռուբեն Հովհաննիսյանի հետ: Այստեղ էլ Ս. Կուկունյանը համակվում է [[Արևմտյան Հայաստան]] տեղափոխվելու գաղափարով:

Սարգիս Կուկունյանի ու նրա համախոհների գործունեության նկատմամբ հետաքրքրություն է ցուցաբերում և իր աջակցությունը հայտնում [[Կարապետ Եզյան]]ը, որը խիստ պահպանողական գործչի համբավ ուներ: Սարգիս Կուկունյանը օգնել է [[Կարապետ Եզյան]]ին՝ կազմել «[[Պետրոս I|Պետրոս Մեծ]]ին հարաբերությունները հայ ազգին հետ» ([[1898]]<nowiki/>թ.) վավերագրական ժողովածուն։ Կարապետ Եզյանը Սարգիս Կուկունյանին առաջարկում է գնալ [[Իրան|Պարսկաստան]], այնտեղ անցնել ծառայության, ստանալ խանի տիտղոս, իր` Եզեանի աջակցությամբ հաստատվել թուրք–պարսկական սահմանների մոտ, և, բավականաչափ ուժ հավաքելուց հետո կազմակերպել շարժումներ [[Վասպուրական]]ում: Բայց [[Կարապետ Եզյան]]<nowiki/>ի ծրագրի կենսագործումը երկարատև ժամանակ էր պահանջում, իսկ Սարգիս Կուկունյանը շտապում էր օր առաջ նետվել պայքարի ասպարեզ: Եվ, ահա, [[1890 թվական]]<nowiki/>ի [[մայիս]]<nowiki/>ին մի քանի երիտասարդների գլուխ անցնելով, Սարգիս Կուկունյանը գալիս է [[Թիֆլիս]]: Այստեղ Կոջոր ամառանոցում նա հանդիպում է «[[Մշակ]]» թերթի խմբագիր [[Գրիգոր Արծրունի|Գրիգոր Արծրունու]] հետ: Վերջինս նրան խորհուրդ է տալիս հրաժարվել Կարապետ Եզյանի առաջարկած ծրագրից, որը երկար ժամանակ էր պահանջում: Փոխարենը [[Գրիգոր Արծրունի]]ն առաջարկում է [[Կովկաս]]ում կազմավորել խումբ, տեղափոխվել [[Արևմտյան Հայաստան]] և «Հայկականհայկական դատին» միջազգային ճանաչում տալու համար կատարել մի քանի հարձակումներ: Իսկ «Դեյլի նյուս» թերթի թղթակից Ֆից-Ջերալդը խոստանում է թղթակցություններով հասարակական կարծիք ստեղծել մեծ տերությունների մեջ:

[[Օգոստոսի 14]]-ին [[Կարս]]<nowiki/>ի Ճալա գյուղի ձորում Սարգիս Կուկունյանի հանձնարարությամբ սպանվում է մշեցի [[Հակոբ Սարկավագ|Հակոբ գալֆա Սարկավագ]]<nowiki/>ը (Հակոբ Տեր-Ղևոնդյան), որը Կուկունյանի օգնականն էր և տարաձայնություններ ուներ վերջինիս հետ: Նույն օրը Սատաշանյան բաժանմունքի կողմից Չորուք գյուղում խմբի անդամներից մեկը սպանվում է, իսկ 6-ը` ձարբակալվումձերբակալվում: