|
== Կաղապարում ըստ ստորադաս անդամի հոլովական արտահայտության ==
Ստորադաս անդամը կարող է արտահայտվել ուղղական-հայցական հոլովով(մազերը սև, հագուստը հնամաշ, հագուստը հնամաշ ձեռքերը կեղտոտ, ), սեռական-տրական հոլովով ( գործին հմուտ, դեպքին անտեղյակ, կամքին հակառակ, ճակատագրին հնազանդ), բացառական (հոգով խաղաղ, մտքով պայծառսրտով բարի, վտանգով հղի), ներգոյական հոլովով (ծախսերում շռայլ, աշխատանքում հմուտ)։
Կաղապարումն ըստ կապական հոլովառության նույնպես կարող է արտահայտվել, օրինակ, լրբի պես սանձարձակ, երեխայի պես միամիտ, սարի պես հաստատ, ծնողի պես հարազատ:
-
ա․ Հիմնական [[ձևույթ|ձևույթների]]՝ [[Արմատ (բառագիտություն)|արմատների]] և արմատական բառերի հարադրումով՝ միակցումով, միավորումով, օրինակ, քարտաշ, ջրվեժ, ջրկիր, հացթուխ, վերամբարձ, ծովափ, ծովեզր։
Կարող է կապակցությունը հանդես գալ միասնաբար՝ որպես նախադասության մեկ անդամ, օրինակ, մազերը սև (աղջիկ), մազը երկար (կին), բերանն արնոտ (գազան)
ն․ [[Հարադրություն|Հարադրումով]]՝ բառայնացումով, հիմնականում [[Շարահյուսություն|շարահյուսական]] ազատ կապակցության կայացումով՝ բառայնացում ով, օրինակ, առաջ գնալ, դուրս ընկնել, գնալ–գալ, պար գալ, հինգ–վեց, մեռնել–պրծնել։ Հարադրումը կարող է արտահայտվել կրկնությամբ, օրինակ, մեկ–մեկ, տեսակ–տեսակ, առոք–փառոք։
Բարդությունների մի մասի դեպքում բաղադրվող միավորների մեջ ներմուծվում է կապակցական որևէ տարր, օրինակ, դեմ առ դեմ, առ ու ծախ, վիմագիր, բառատեսակ, քարաշատ։
Բարդացման այս կաղապարներում բաղադրիչը կարող է արտահայտվել ա․ տարբեր [[Խոսքի մասեր|խոսքի մասերով]], բ․ ներկայանալ [[Հնչյունափոխություն|հնչյունափոխված]] կամ անհնչյունափոխ տարբերակներով, գ․լինել ձևույթ, որ մանկախաբար չի գործածվում կամ արմատական բառ, բառահիմք, բայարմատ, բայահիմք, օրինակ, այսուհետև, այնուհետև, որովհետև, դ․ լինել երկանդամ կամ բազմանդամ։
ա․ Հիմնական [[ձևույթ|ձևույթների]]՝ [[Արմատ (բառագիտություն)|
Բարդության մեջ մտնող բաղադրիչի կամ արմատական բառի տեղաշարժ է կատարվում, նրա ազատ իմաստը վերածվում է կախյալ իմաստի։ Կարող են համեմատվել ջուր և ջրաման, դուրս և դուրս գալ, արագ և արագ–արագ
Երբեմն տեղի է ունենում իմաստի հեռացում, անհամապատասխանություն, օրինակ, ջերմաչափ, լրագիր։
== Բարդացման ուղիներ ==
Բարդացումը կատարվում է նաև ոչ արմատ–բառ բաղադրիչով, ինչպես օրինակ անկախաբար չգործածվող կամ էլ գործածվող [[Հիմք (քերականություն)|հիմքով]], մեծ մասամբ՝ բայահիմքով, որը կարող է ներկայանալ իբրև որևէ հիմքակազմ տարրով կամ այլ մասնիկով ձևավորված միավոր, օրինակ համրընթաց, վազքուղի, տարեցտարի, ձերբազատ և այլն։
Բարդությունը կարող է լինել երկբաղադրիչ, եռաբաղադրիչ, մասամբ նաև քառաբաղադրիչ։ Երկբաղադրիչ բարդության մեջ բաղադրիչը կարող է նախադաս կամ հետադաս լինել, միադիրք լինելը պարտադիր չէ։ Որշ բաղադրիչնե՝ր դիրքով պայմանավորված, ներկայանում են կա՛մ հնչյունափոխ, կամ անհնչյունափոխ տարբերակներով, ընդ որում հնչյունափոխը՝ սովորական նախադաս՝ անշեշտ դիրքում, անշեշտ դիրքում, անհնչյունափոխը՝ վերջադաս՝ շեշտված դիրքում<ref>Հ․Զ․ Պետրոսյան հայերենագիտական բառարան, Երևան, 1987 </ref>
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
[[:Կատեգորիա:Բարդություններ]]
[[:Կատեգորիա:Բառիմաստ]]
[[:Կատեգորիա:Բառակապակցություններ]]
|
