«Ժիլբեր Լազար»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «'''Ժիլբեր Լազար''' ({{lang-fr|Gilbert Lazard}}; 1920 թվականի փետրվարի 4-2018 թվականի սեպտեմբերի 6), Ֆրանսիաց...»: |
(Տարբերություն չկա)
|
11:48, 7 Նոյեմբերի 2020-ի տարբերակ
Ժիլբեր Լազար (ֆր.՝ Gilbert Lazard; 1920 թվականի փետրվարի 4-2018 թվականի սեպտեմբերի 6), ֆրանսիացի լեզվաբան և իրանագետ, պարսկական և թահիթյան քերականության, ինչպես նաև շարահյուսության տիպաբանության և աշխարհի լեզուների նախապատմական-փաստական կառուցվածքի մասնագետ, պարսկական գրականության թարգմանիչ:
Կենսագրություն
Ժիլբեր Լազարը ծնվել է Փարիզում։ Նրա հայրը բնիկ Լոթարանգիայից էր՝ հրեա առևտրականների ընտանիքից, իսկ մայրը՝ կաթոլիկ էր արմատներով Նորմանդիայից։ 1940 թվականին ավարտել է Հենրիխ 4-րդի լիցեյը, ապա ընդունվել Ավագ դպրոց։ Նրա ուսանողական տարիները համընկել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին և Փարիզի օկուպացիան գերամանցիների տարիներին։ Լազարը, թողնելով ուսումը, միացել է երիտասարդական թևին՝ պարտիզանական գործողությունների համար։ 1944 թվականին ձերբակալվել է գեստապոյի կողմից և երկու ամիս անց է կացրել բանտում, հետո աքսորվել է Դախաու, որտեղ մնացել է մինչև պատերազմի ավարտը[1][2]։
Ազատ արձակումից հետո Լազարը ավարտել է ուսումը ավագ դպրոցում, ստացել է ֆրանսիական քերականության դասախոսի դիպլոմ[3]։ 1948 թվականին ավարտել է Արևելյան լեզուների ազգային դպրոցի (այժմ ՝ Արևելյան լեզուների և մշակույթների ազգային ինստիտուտ) պարսկերենի ֆակուլտետը և հաջորդ երեք տարին աշխատել է Թեհրանի Ֆրանս-իրանական ինստիտուտում (այժմ ՝ Իրանի ֆրանսիական հետազոտական ինստիտուտ)[4]։ 1951-1969 թվականներին Սորբոնում դասավանդել է իրանական մշակույթ (1966 թվականին արդեն որպես պրոֆեսոր), միաժամանակ 1958-1966 թվականներին և 1969-1981 թվականներին Լազարը Փարիզի Նոր Սորբոնի III համալսարանի պրոֆեսոր էր, որտեղ երկար տարիներ ղեկավարել է արևելագիտական բաժինը[4] և իրանագիտության ինստիտուտը[4]։ 1972-1990 թվականներին եղել է նաև Բարձրագույն հետազոտությունների գործնական դպրոցում Գիտական հետազոտությունների ղեկավար[5]։
1970-1990-ական թվականներին Լազարը ղեկավարել է մի քանի լաբորատորիաներ, որոնք մասնագիտանում են Իրանագիտության և լեզուների նախապատմական-փաստական կառուցվածքում, գիտական հետազոտությունների ազգային կենտրոնին և Նոր Սորբոնին կից։ Եղել է Իրանագիտության ոլորտում հետազոտությունների քարոզչության ասոցիացիայի նախագահ և բազմաթիվ գիտական հաստատությունների, այդ թվում ՝ Ասիական հասարակության և Փարիզի լեզվաբանական հասարակության անդամ: 1980 թվականին ընտրվել է Ֆրանսիայի ինստիտուտին կից արձանագրությունների և նրբաճաշակ բառապաշարի ակադեմիայի անդամ, 1990 թվականին զբաղեցրել է նրա նախագահի պաշտոնը[6]: Իր մատենաշարով հայտնի Լազարը անձնական հավաքածուից շուրջ 1500 գիրք է նվիրաբերել լեզուների և քաղաքակրթությունների համալսարանական գրադարանի հիմնադրամին, որոնցից մի քանիսը հազվագյուտ հրատարակություններ են եղել[7]:
Լազարը շատ մենագրությունների և իրանական փիլիսոփահությանը, քերականությանը և ընդհանուր հասկացությանը վերաբերող տասնյակ հոդվածների հեղինակ է։ Իր հայտնի ստեղծագորոծություններից են «Ժամանակակից պարսկերենի քերականությունը» (1957, վերահրապարկվել է 2006 թվականին), «Ֆրանս-պարսկական բառարան» (1990, վերահրապարակվել է 2017 թվականին), «Նախապատմական-փաստարկի կառուցվածքը» (ֆր.՝ L'actance, 1994 թվականին), «Թաիթյան լեզվի կառուցվածքը» (2000 թվական), «Լեզվական տիպաբանություն» (ֆր.՝ Typologie linguistique, 2004 թվական)։ Նա նաև հայտնի է կլասիկ (Օմար Խայամ) և ժամանակակից (Ս. Խեդայատ) պարսկական պոեզիայի թարգամնություններով[8]։ Հարկ է հատկապես նշել նրա 1979 թվականին հրատարակված Ֆիրդուսիի «Արքաների գրքի» ֆրանսերեն թարգմանությունը (ի սկզբանե XIX դարում թարգմանությունը կատարվել է Ժ. Մոլեմը)։
Լազարը ամուսնացել է Մադլեն Լազարի հետ։ Մահացել է Փարիզում 2018 թվականին, 99 տարեկան հասակում և թաղված է Մոնմարտրի գերեզմանատանը[9]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ Yann Richard, Justine Landau. «Gilbert Lazard: Linguist and Iranologist (Paris, 4 February 1920-Paris, 6 September 2018)». Iranian Studies 52/1-2, с. 271—276.
- ↑ «Élection de M. Gilbert Lazard». «Le Monde», 18 ноября 1980 г.
- ↑ Les agrégés de l’enseignement secondaire. Répertoire 1809—1960
- ↑ 4,0 4,1 4,2 LAZARD Gilbert, Léon, Jean. Académie des inscriptions et belles-lettres.
- ↑ Gilbert Lazard. Dictionnaire prosopographique de l’EPHE.
- ↑ présidences | studiairanica
- ↑ Farzaneh Zareie. «Don Lazard». Университетская библиотека языков и цивилизаций.
- ↑ «Gilbert Lazard: French Linguist who Lived in Persian Poetry». «Asharq Al-Awsat». 9 сентября 2018 г.
- ↑ Décès de Gilbert Lazard. LLACAN.