«Լուիջի Լուկա Կավալլի Սֆորցա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary Պիտակ՝ Ձեռքով հետշրջում |
|||
Տող 2.
'''Լուիջի Լուկա Կավալլի-Սֆորցա''' ({{lang-it|Luigi Luca Cavalli-Sforza}}, {{ԱԾ}}) իտալացի կենսաբան և գենետիկ։
[[Սթենֆորդի համալսարան|Սթենֆորդ համալսարան]]<nowiki/>ի պրոֆեսոր էր (վերջին տարիներին որպես էմիրիտ պրոֆեսոր)։ Նաև [[Քեմբրիջի համալսարան|Քեմբրիջ]]<nowiki/>ի, Պարմայի և Պավիայի համալսարնների պրոֆեսոր է եղել։ Անդամակցել է Լինսեյի ազգային ակադեմիային, Պապական գիտությունների ակադեմիային, [[ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիա|ԱՄՆ գիտությունների ակադեմիա]]<nowiki/>յին, [[Լոնդոնի թագավորական ընկերություն|Լոնդոնի թագավորական ընկերությանը]] և Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիային։
[[Կատալոնիայի ժեներալիտետ]]<nowiki/>ի կողմից, ի թիվս այլոց, ստացել է «Կիստլերի մրցանակը» «Foundation for the Future»-ից, «Բալզանի մրցանակը» և 1993 թ․-ի «Կատալոնիայի միջազգային մրցանակը»։
== Կենսագրություն ==
Համարվում էր [[պոպուլյացիոն գենետիկա]] ամենանշանավոր մասնագետներից մեկը։ Նրա հաջողություններից է մարդկային տեսակի տոհմաբանական ծառը և նրա կապը տարբեր լեզուների էվոլուցիայի հետ։ Նրա հետազոտությունը նվիրված էր ժամանակակից մարդկանց ծագման և նրանց էվոլյուցիոն պատմության ուսումնասիրությանը՝ օգտագործելով գենետիկ նշաններ։ Ներկայումս, նրա լաբարատորիան կենտրոնացված է [[Y քրոմոսոմ]]<nowiki/>ների ուսումնասիրության վրա։ Նրա անձնական հետաքրքրությունը նույնպես երկար ժամանակ նվիրված էր [[անթրոպոգենեզ]]<nowiki/>ի բազմամասնագիտական մոտեցմանը, ներառյալ [[ժողովրդագրություն]]<nowiki/>ը, [[հնագիտություն]]<nowiki/>ը, [[լեզվաբանություն]]<nowiki/>ը, [[մարդաբանություն]]<nowiki/>ը, [[ազգանուն]]<nowiki/>ը, գենետիկայի և մշակութային էվոլյուցիայի փոխազդեցությունները<ref>[https://web.archive.org/web/20060517024423/http://med.stanford.edu/profiles/Luigi_Cavalli-Sforza/ Luigi Cavalli-Sforza, Faculty - Researcher Profiles - Stanford Medicine].</ref>։
Հակառասիստ էր<ref>Barone, Luca Tancredi (4 de septiembre de 2018[https://elpais.com/elpais/2018/09/03/ciencia/1535974124_908508.html ․https://elpais.com/elpais/2018/09/03/ciencia/1535974124_908508.html]․''El País․'' https://issn.org/resource/issn/1134-6582<nowiki/>․ Consultado el 5 de septiembre de 2018.</ref> հաշվի առնելով, որ մարդկային բազմազանության 90 % –ը համապատասխանում է խմբի ներսում առկա բազմազանությանը, և միայն 10 %–ը բաատրվում է որպես տարբերություն զանազան խմբերի միջև։ Այլ կերպ ասած, որոշակի խումբ վերլուծելուց հետո (օրինակ՝ երկրի ներսում բնակչությունը), այն ներկայացնում է մեծ գենետիկ բազմազանություն (ինչը, ոչ այլ ինչ է, քան խմբի հարմարեցումը, որն օգտակար է երկարատև գոյատևման համար, հատկապես, շրջակա միջավայրի փոփոխվող հանգամանքներում)։ Այլ խմբերի հետ տարբերությունը շատ ավելի փոքր է։
Գենետիկական տատանումները կարելի է բացատրել որպես ալիքներ, որոնք սկսվում են կետից։ Որքան հեռանում ենք կետից, այնքան մեծանում է տարբերությունը։ Մթնոլորտային իզոբարերին նման կարող է ստեղծվել բազմանդամ գեների հաճախականությունների համար (այսինքն՝ նրանք, որոնք մարդկային տեսակում մեկից ավելի ձև ունեն)։ Ամեն դեպքում․ ցանկացած խումբ պահպանում է գենետիկական մեծ բազմազանությունը։ Գենետիկական տարբերությունները, հատկապես, մակերեսային են և պայմանավորված են շատ տարբեր կլիմայական պայմաններին հարմարվելով։ Օրինակ, մաշկի մուգ գույնը կարելի է նկատել գրեթե բոլոր բնակչություններում, որոնք ապրում են արևի բարձր ճառագայթում ընդգրկող կլիմայական պայմաններում (աֆրիկյան նեգրոիդ բնակչություն, կովկասյան սահարներ, կովկասոիդ հնդիկներ, Ավստրալիայի բնիկներ, և այլն)։ Սակայն, կլիմայի հարմարվողականության հետ առնչություն չունեցող այլ գեներ կարելի է գտնել համեմատաբար նման համամասնություններ բոլոր «ցեղերի» մեջ։ Ժամանակակից մարդու տեսակը համեմատաբար, նոր է, որի հետևանքով գենետիկական տարբերությունները մարդկանց միջև փոքր են (1000–ից մեկը)։
Մյուս կողմից, Կավալլի–Սֆորցան ապագայում մարդկանց միջև մրցակցային խնդիրրներից խուսափելու համար պաշտպանել է [[բեղմնականխում]]<nowiki/>ը՝ ծնելիության կարգավորումը<ref>«... y la fertilidad tendrá que descender a valores muy moderados para dominar la explosión demográfica que nos amenaza»; «... el mundo tendrá que aprender a no multiplicarse...»; «Hay una serie de problemas más graves, todos ellos de naturaleza social, como el número de personas que viven por debajo del umbral de la pobreza, la ignorancia, el crecimiento demasiado rápido de muchas poblaciones, el racismo, el abuso de las drogas. Muchos de estos problemas están relacionados entre sí y se refuerzan mutuamente».; «... Si la densidad de población no es excesiva, no hay un motivo importante para competir. Pero se diría que hoy hemos sobrepasado los niveles de alarma. Por suerte, el comportamiento reproductor en Europa está bajando mucho. Es preciso que el resto del mundo siga rápidamente su ejemplo»., etc. ''Genes, pueblos y lenguas. El futuro del hombre'', páginas 203 a 206.</ref>։
Կյանքից հեռացել է 2018 թվականի օգոստոսի 31–ին [[Բելունո]]<nowiki/>յումa 96 տարեկանում<ref>https://www.diariosur.es/sociedad/cavallisforza-investigador-genetica-raza-20180901183636-ntrc.html<nowiki/>․ ''Diario Sur''. 1 de septiembre de 2018. Consultado el 2 de septiembre de 2018.</ref>։
== Մեջբերում ==
Այն ամենը, ինչ գրված է գիտության մասին, կարող է փոփոխվել։ Մի՞թե գիտությունը չպետք է ապահովի փաստեր։ Միայն կրոնը կարող է ապացույցներ հաղորդել, ովքեր այն ընդունում են։ Այն փաստը, որ յուրաքանչյուր կրոն տարբեր ապացույց է առաջարկում, կարող է մտահոգիչ լինել, բայց կարծես այն չի անհանգստացնում հավատացյալներին։ Նույնը կարելի է ասել որոշակի քաղաքական համոզմունքների մասին։ Այլ կերպ ասած, միայն հավատը արտահայտում է որոշակիություն, բացառությամբ մաթեմատիկայի։ (Լուիջի Լուկա Կավալլի–Սֆորցա)
== Հրատարակություններ ==
* Cavalli-Sforza, Luigi Luca; Bodmer, Walter F. (1981). ''Genética de las poblaciones humanas''. Ediciones Omega.https://es.wikipedia.org/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788428206600<nowiki/>․
* Cavalli-Sforza, Francesco; Cavalli-Sforza, Luigi Luca (1998). ''La ciencia de la felicidad''. Grijalbo. https://es.wikipedia.org/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788425332494<nowiki/>․
* Cavalli-Sforza, Luigi Luca (2000). http://books.google.es/books?id=j00kUja-eysC<nowiki/>․
* Cavalli-Sforza, Luigi Luca; Cavalli-Sforza, Francesco (2001). http://books.google.es/books?id=jtkvqO8SDQ4C<nowiki/>․ (2ª edición). Editorial Crítica.https://es.wikipedia.org/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788474239812<nowiki/>․
* Cavalli-Sforza, Luigi Luca (2007). ''La evolución de la cultura''. Editorial Anagrama. https://es.wikipedia.org/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788433962539
=== <big>Գրականություն</big> ===
* Stone, Linda y Paul F. Lurquin. ''A Genetic and Cultural Odyssey: The Life and Work of L. Luca Cavalli-Sforza'', New York: [[Columbia University Press]], 2005, [248 p. ISBN 0-231-13396-0]
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.rtve.es/tve/b/redes2007/semanal/prg223/entrevista.htm Redes. Entrevista a Luigi Luca Cavalli-Sforza.] RTVE
== Ծանոթագրություններ ==
<references />
[[Կատեգորիա:Կենսաբանական գիտությունների դոկտորներ]]
[[Կատեգորիա:Կենսաբաններ ըստ ազգության]]
[[Կատեգորիա:Կենսաբաններ ըստ ուսումնասիրության ոլորտի]]
[[Կատեգորիա:Սթենֆորդի համալսարանի շրջանավարտներ]]
[[Կատեգորիա:Բալցանի մրցանակի դափնեկիրներ]]
[[Կատեգորիա:Գուգենհայմի կրթաթոշակառուներ]]
[[Կատեգորիա:Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ]]
[[Կատեգորիա:Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամներ]]
[[Կատեգորիա:Լոնդոնի թագավորական ընկերություն]]
[[Կատեգորիա:Լոնդոնի թագավորական ընկերության մրցանակներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիա]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանսիայի Գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամներ]]
[[Կատեգորիա:ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ]]
[[Կատեգորիա:ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամներ]]
[[Կատեգորիա:Ջենովա քաղաքում ծնվածներ]]
[[Կատեգորիա:1922 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:2018 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Կենսաբաններ]]
== Ծանոթագրություններ ==
| |||