Վիքիպեդիա

«Զբոնշինի վտարում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Bundesarchiv Bild 146-1982-174-27, Nürnberg, Ausweisung polnischer Juden.jpg|thumb|300px|Նյուրնբերգի հրեաների տեղահանությունը 1938 թվականի հոկտեմբերի 28-ին]]
'''Զբոնշինի վտարում''' ({{lang-de|Polenaktion}}), 1938 թվականի հոկտեմբերին լեհ հրեաներին [[Նացիստական Գերմանիա|Գերմանիա]]յից բռնի արտաքսելու զանգվածային ակցիա։ Ակցիայի անցկացման առիթ է դարձել Լեհաստանում քաղաքացիությունից զրկելու մասին օրենքի ընդունումը (1938 թվականի մարտի 31)<ref name="ISAP">{{cite web
|url=http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19380220191|title=Ustawa z dnia 31 marca 1938 r. o pozbawianiu obywatelstwa.|work=Internetowy System Aktów Prawnych|publisher=Kancelaria Sejmu RP|accessdate=2015-10-03|lang=pl}}</ref>։ Գերմանիայի իշխանությունները ձերբակալել են երկրում բնակվող 17 հազար լեհ հրեաների, որոնց այնուհետև արտաքսել են գերմանա-լեհական սահմանով։ Բողոքի ակցիայի հետևանքով Փարիզում տեղի է ունեցել սպանություն՝ ի նշան գերմանացի դիվանագետ ֆոմ Ռաթի բողոքի և Գերմանիայում հրեաների զանգվածային ջարդերի։
 
== Նախապատմություն ==
Պրոֆեսոր Դան Միխմանը գրումգրել է, որ 1938 թվականի մարտից [[Հակասեմականություն|հակասեմական]] տրամադրված գերմանական կառավարությունը ճնշում է գործադրել Լեհաստանի հրեա քաղաքացիների վրա՝ փորձելով նրանց ստիպել արտագաղթել։ Այդ ընթացքում Գերմանիայի տարածքում ապրել է լեհական անձնագրով 50 հազար հրեա, ևս 10 հազարն ապրել է Ավստրիայում։ Լեհաստանի կառավարությունը մտավախություն ուներ, որ Երրորդ ռեյխի իշխանությունների կողմից ճնշումների և արտագաղթի հարկադրանքի արդյունքում այդ հրեաները կժամանեն Լեհաստան։ Նույն տեսակետը ներկայացված է պրոֆեսոր Եժի Տոմաշևսկու կողմից<ref name="yivo">{{cite web|url= http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Zbaszyn#author |title=Zbąszyń |work=Encyclopedia of Jews in Eastern Europe|publisher= YIVO Institute for Jewish Research|accessdate=2015-10-03|lang=en}}</ref>:
 
Մարտի 31-ին Լեհաստանի նախագահը օրենք է ստորագրել երկրի սահմաններից դուրս ավելի քան 5 տարի բնակվող լեհ քաղաքացիներին, օտարերկրյա բանակում և ռազմականացված կազմակերպություններում զինվորական ծառայության ընդունվածներին, կեղծ ամուսնությունների մեջ գտնվող, ամուսնության հիման վրա քաղաքացիություն ստացած Լեհաստանի քաղաքացիների ընտանիքների անդամներին քաղաքացիությունից զրկելու մասին: Այնուհետև նորմ է մտցվել, ըստ որի՝ հոկտեմբերի 15-ից 30-ը Լեհաստանի բոլոր քաղաքացիները երկրի սահմաններից դուրս պետք է իրենց անձնագրերը ներկայացնեին տեղական հյուպատոսություններ<ref name="Wal">{{cite web|url=http://www.rozbrat.org/historia/33-walki-spoleczne-w-polsce/3675-walizka-historia-zbaszynskich-zydow|title=Walizka. Historia zbąszyńskich Żydów|author=Sławomir Kmiotek|publisher=rozbrat|accessdate=2015-10-03|lang=pl}}</ref>։ 1938 թվականի սեպտեմբերին Լեհաստանի կառավարությունը հրամանագիր է ստորագրել լեհական անձնագրի փոխանակման անհրաժեշտության մասին, որոնք մշտապես բնակվում են արտասահմանում՝ լեհական քաղաքացիությունը պահպանելու համար։
 
Հակառակ դեպքում, 1938 թվականի նոյեմբերի 1-ից այդ մարդիկ կզրկվենկզրկվեին Լեհաստանի քաղաքացիությունից։ Գերմանիայում բնակվող լեհ հրեաների մեծ մասը այդ հրամանագրերն անտեսել են։ Դրա արդյունքըԱրդյունքում կարող էր լինելէին քաղաքացիություն չունեցող անձանց մեծ խմբի հայտնվելըհայտնվել{{sfn|Михман|2001}}։
 
Պատմաբան [[Մարտին Գիլբերթ]]ը կարծում է, որ մարտի 31-ի հրամանագիրն ուղղված է եղել ոչ թե հրեաների, այլ լեհ կոմունիստների դեմ, որոնք [[Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ|Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ]]ում կռվել են Հանրապետականների կողմից{{sfn|Gilbert|2010|p=8-10}}: Սակայն նա նաև կարծում է, որ լեհական իշխանությունները չեն ցանկացել հրեաների լրացուցիչ քանակություն այցելի երկիր։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Զբոնշինի_վտարում» էջից