«Գարդմանի իշխանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Գարդման''' (գրաբար նաև՝ ''Գարդմանք'' կամ ''Գարդմանաձոր'') հինավուրց հայկական իշխանություն [[Մեծ Հայք]]ի հյուսիս-արևելքում, ընդգրկում էր [[Ուտիք]] նահանգի համանուն Գարդման և [[Տավուշ]] [[Գավառ (շրջան)|գավառ]]ները։ Սահմանակցում էր հարավից՝ [[Արցախ]]ին, հարավարևելքիցհարավ-արևելքից [[Շակաշեն]]ի իշխանությանը, հյուսիսարևելքիցհյուսիս-արևելքից [[Կուր]] գետով՝ [[Աղվանք|Աղվանից աշխարհին]], հյուսիսարևմուտքից՝հյուսիս-արևմուտքից՝ [[Գուգարք]]ին։ Գարդմանքի կենտրոնն էր Գարդման ամրոցը։ Գարդմանք է կոչվել և այստեղ բնակվող հնադարյան ցեղը։ [[Արշակունիներ|Արշակունյաց]] ժամանակ այստեղ եղել է Ուտիքի նախարարության աթոռանիստը, ուստի նահանգը վարչաքաղաքական առումով հայտնի է եղել որպես «Գարդմանցոց իշխանություն»։ Ըստ պատմաբան [[Լեո]]յի Գարդմանն այն վայրն էր, որտեղ սկզբնապես հաստատվել է [[Առանշահիկներ|Սիսկյան Առան]]ի իշանությունըիշխանությունը և, որից էլ սերվել է Գարդմանի [[հայկ]]ազուն իշխանատոհմը <ref name="Leo">[[Լեո]], Երկերի Ժողովածու, Բ հատոր. Հայոց պատմություն. Միջին դարեր։ «Հայաստան» հրատ., Երևան, 1967, էջ 151, 327-419.</ref>։ 5-րդ դարում Գարդմանն անցել է Աղվանքին, իսկ 6-րդ դարավերջին կամ 7-րդ դարասկզբին այստեղ է հաստատվել [[Միհրանյաններ]]ի տոհմը, որն ոչնչացնելով բնիկ հայկազուն իշաններինիշխաններին տիրացել է Գարդմանին և հռչակվել Աղվանքի գահերեց իշանատոհմ։իշխանատոհմ։

821 թ. Գարդմանի վերջին իշխան՝ Վարազ Տրդատի սպանությունից հետո, նրա դուստր Սպրամիկ Միհրանյանը ապաստանում է Խաչենի ամրոցում և ամուսնանում Առանշահիկ տոհմի պայազատ [[Սահլ Սմբատյան]]ի որդու՝ [[Ատրներսեհ, Խաչենի իշխան|Ատրներսեհ Ա]]-ի հետ, որով Միհրանյան տոհմը խառնվում է հայ իշանատոհմիիշխանատոհմի հետ <ref name="Leo"/>։ Ատրներսեհի և Սպրամի թոռ [[Սահակ Սևադա]] իշխանը Խաչենի իշխանական տոհմի տիրույթներին է միացրել Գարդմանը։ 982 թ. Գարդմանում և [[Արցախ]]ի Փառիսոս գավառում հաստատվել է հայկական փոքրիկ թագավորություն, որը գոյատևել է մինչև 1017 թվականը <ref name="Hewsen">{{cite book| last = Hewsen | first = Robert H | authorlink =Robert Hewsen | title = Armenia: A Historcial Atlas | publisher =University of Chicago Press | location= Chicago | year = 2001 | page=119, 163 | isbn =0-2263-3228-4 }}</ref>։