Վիքիպեդիա

«Մասնակից:AshYegh/ԱվազարկղԱլֆրեդ Ռոզենբերգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
'''Ալֆրեդ Էռնստ Ռոզենբերգ''' Ալֆրեդ Էռնստ Ռոզենբերգ ([[1893]] [[հունվարի 12]]` [[Հին տոմար]]ով [[1892]] [[դեկտեմբերի 31]]]-[[1946]] [[հոկտեմբերի 16]]), մերձբալթյան գերմանացի<ref>Sources which refer to Rosenberg as a "Baltic German" or equivalent include:<br>
*[[Alan Bullock|Bullock, Alan]] (1964) ''[[Hitler: A Study in Tyranny]]''. New York: Harper p.79
*[[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2003) ''[[The Coming of the Third Reich]]'' New York: Penguin. p.178 {{isbn|0-14-303469-3}}
Տող 7.
*[[Thomas Weber (historian)|Weber, Thomas]] (2017) ''Becoming Hitler: The Making of a Nazi'' New York: Basic Books. p.220 {{isbn|978-0-465-03268-6}}</ref>, [[նացիստ]]ական տեսաբան և գաղափարախոս: [[Նացիստական կառավարություն]]ում տարբեր կարևոր պաշտոններ զբաղեցրած Ռոզենբերգն [[Ադոլֆ Հիտլեր]]ին առաջին անգամ ներկայացվել է [[Դիտրիխ Էքարտ]]ի կողմից: Ռոզենբերգը ղեկավարել է [[Գերմանական նացիոնալ-սոցիալիստական բանվորական կուսակցության|Գերմանական նացիոնալ-սոցիալիստական բանվորական կուսակցություն]] արտաքին գործերի գրասենյակը [[Գերմանիա]]յում նացիստական իշխանության ողջ ընթացքում ([[1933]]-[[1945]]): 1934-1945 թվականներին ղեկավարել է մշակութային քաղաքականությունը և հսկողության պաշտոնական նացիստական մարմին [[Էյ էմ թի Ռոզենբերգ]] [[Ռոզենբերգի բյուրո]]:
 
[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ Ռոզենբերգը ղեկավարել է [[Արևելյան գրավյալ տարածքների ռեյխնախարարություն]]ը (1941–1945): [[1946]] թվականին, պատերազմից հետո [[Նյուրնբերգյան դատավարություն]]ում դատապարտվել է խաղաղության դեմ ուղղված հանցագործությունների, նվաճողական պատերազմներ պլանավորելու, նախաձեռնելու և իրականացնելու, ռազմական և [[մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություններ]]ի համար: Նա դատապարտվել է մահվան և մահապատժի ենթարկվել 1946 թվականի հոկտեմբերի 16-ին: Հեղինակել է նացիզմի գաղափարախոսության կարևորագույն աշխատությունը՝ «[[Քսաներորդ դարի առասպելը]]» ([[1930]]), համարվում է [[նացիստական գաղափարական հիմնական դավանանքներ]]ի, այդ թվում՝ ռասայական տեսության, հրեաների հալածանքների, [[Լիբենցղամ]]ի, [[Վերսալի պայմանագիր]]ը չեղարկելու և «այլասերված» համարվող ժամանակակից արվեստին ընդդիմանալու հիմնական հեղինակներից մեկը: Նա հայտնի է քրիստոնեության հանդեպ մերժողականությամբ և ատելությամբ<ref>[[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2005) ''[[The Third Reich in Power]]'' New York: [[Penguin Books]]. p.238-40. {{isbn|0-14-303790-0}}</ref><ref>{{cite journal|author = Hexham, Irving |year = 2007|title = Inventing 'Paganists': a Close Reading of Richard Steigmann-Gall's the Holy Reich|journal = [[Journal of Contemporary History]]|volume = 42|issue = 1 |pages = 59–78 |publisher = SAGE Publications|doi = 10.1177/0022009407071632|authorlink = Irving Hexham }}</ref>, որ կարևոր դեր է խաղացել [[Գերմանական ազգայնական դրական քրիստոնեություն]] կոչվածի զարգացման մեջ<ref name="Rosenberg">{{cite web |url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/Rosenberg.html |title=Alfred Rosenberg |publisher=Jewish Virtual Library (American-Israeli Cooperative Enterprise) |accessdate=7 May 2008}}</ref>:
 
== Վաղ կյանք ==
 
=== Ընտանիք ===
Ռոզենբերգը ծնվել է 1893 թվականի հունվարի 12-ին [[Ռեվել]]ում, ժամանակակից [[Էստոնիա]]յի մայրաքաղաք [[Տալլին]]ում, այն ժամանակվա Ռուսական կայսրության [[Էստլանդական նահանգ]]ում: Նրա մայրը՝ [[Էլֆրիդե]]ն (օրիորդական՝ [[Սիրե]]) [[ֆրանս-գերմանական]] ծագում ուներ, [[1842]] թվականին [[Լիլ]]ի (ժամանակակից [[Լիհուլա]], Էստոնիա) մոտ ծնված [[Լուիզա Ռոզալի]]ի (օրիորդական՝ [[Ֆաբրիցիուս]]) և Ռուսական կայսրության [[Սանկտ Պետերբուրգ]] քաղաքում [[1843]] թվականին ծնված երկաթուղային պաշտոնյա [[Ֆրիդրիխ Ավգուստ Սիրե]]ի դուստրն էր{{Sfn|Cecil|1972|p=6}}{{Sfn|Hiio|2018|p=}}: 1868 թվականին նույն քաղաքում ծնված և [[1885]] թվականին Ռեվելում հաստատված 17-ամյա Էլֆրիդե Սիրեն [[1886]] թվականին ամուսնացել էր ռևելցի հարուստ վաճառական [[Վոլդեմար Վիլհելմ Ռոզենբերգ]]ի հետ Սանկտ Պետերբուրգի Ս. Պետրոս-Պողոս լյութերական եկեղեցում{{Sfn|Hiio|2018|p=}}:
 
Նրա հայրական պապ [[Մարտին Ռոզենբերգ]]ը, վարպետ կոշկակար էր և իր [[գիլդիա]]յի ավագը: [[1820]] թվականին [[Ռիգա]]յում ծնված, հավանաբար, մասամբ լատվիական ծագմամբ, տեղափոխվել էր [[Ռեվել]] [[1850]]-ականներին, որտեղ հանդիպել էր [[Ջուլիա Էլիզաբեթ Շտրամ]]ին, ծնված [[1835]] թվականին [[Յորդեն]]ում ([[Էստոնիա]]){{Sfn|Cecil|1972|p=6}}{{Sfn|Hiio|2018|p=}}: Մի քանի մահ է տեղի ունեցել Ռոզենբերգի ընտանիքում, երբ նա դեռ փոքր էր: [[1856]] թվականին նրանք ամուսնացել էին Ռեվելի Ս. Նիկոլայ գերմանական ծխական եկեղեցում: Ռոզենբերգի ընտանիքում մի քանի մահեր էին տեղի ունեցել, երբ նա փոքրահասակ էր: Մայրը մահացել էր 24 տարեկանում, նրա ծնվելուց ընդամենը երկու ամիս անց՝ [[1893]] թվականին, հայրական պապը մահացել էր [[1896]] թվականին, իսկ հայրը մահացել էր 42 տարեկանում, [[1904]] թվականին երկարատև հիվանդությունից հետո{{Sfn|Piper|2015|p=21}}{{Sfn|Hiio|2018|p=}}:
Տող 25.
[[1918]] թվականին գերմանական օկուպացիայի ընթացքում Ռոզենբերգը ուսուցչությամբ էր զբաղված [[Գուստավ Ադոլֆ]]ի գիմնազիայում: Նա հրեական մարքսիզմի վերաբերյալ իր առաջին ելույթն ունեցել է նոյեմբերի 30-ին, [[Սևագլուխներ]]ի տանը, [[Էստոնիայի անկախության պատերազմ]]ի բռնկումից հետո<ref name="Kapo">Pekka Erelt [http://ekspress.delfi.ee/kuum/kapo-luuras-natsijuhi-alfred-rosenbergi-jarele?id=64991850 Kapo luuras natsijuhi Alfred Rosenbergi järele] [[Eesti Ekspress]]</ref>:
 
Նահանջող կայսերական բանակի հետ նա արտագաղթել է Գերմանիա, իր և իր գաղափարների դաստիարակ հիշեցնող [[Մաքս Շյուբներ-Ռիխտեր]]ի հետ միասին: Ժամանելով [[Մյունխեն]]՝ նա իր ներդրումն է ունեցել Դիտրիխ Էքարտի՝ «[[Ֆոլկիշեր Բեոբախտեր]]ի» (Էթնիկ-ազգայնական դիտորդ) հրատարակությունում: Այդ պահին նա միաժամանակ [[հակասեմիտ]] էր, գտնվելով [[Հյուսթըն Ստյուարտ Չեմբերլեն]]ի ռասայական տեսության կարևոր «[[Տասնիններորդ դարի հիմունքները]]» նացիստական անդրանիկ գրքերից մեկի ազդեցության ներքո և [[հակաբոլշևիկ]] էր<ref name="Evans 2004 178–179">{{cite book | last = Evans | first = Richard J | authorlink = Richard J. Evans | title = The Coming of the Third Reich | publisher = Penguin Books | year =2004 | location = London | pages = 178–179 | isbn = 0-14-100975-6 | title-link = The Third Reich Trilogy }}</ref>:
 
Ռոզենբերգը Գերմանիայի բանվորական կուսակցությանը, որ հետագայում վերանվանվել է [[Գերմանական նացիոնալ-սոցիալիստական բանվորական կուսակցություն]], ավելի հայտնի որպես [[նացիստական կուսակցություն]], [[1919]] թվականի հունվարին ամենավաղ անդամագրվողներից մեկն էր՝ Ադոլֆ Հիտլերի սեպտեմբերյան անդամակցությունից ութ ամիս առաջ: Ըստ որոշ պատմաբանների, Ռոզենբերգը Էքարտի հետ միասին եղել է [[Թիլի]] ընկերության անդամ<ref>[[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2000) [https://books.google.com/books?id=nV-N10gyoFwC&dq ''Hitler, 1889-1936: Hubris''], W. W. Norton & Company. pp.138-139. {{ISBN|9780393320350}}</ref>, չնայած [[Նիկոլաս Գուդրիկ-Քլարկ]]ը պնդում է, որ նրանք պարզապես հյուրեր են եղել<ref>{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|pp=149, 221}}</ref><ref name="Goodrick-Clarke 2003 114">{{harvnb|Goodrick-Clarke|2003|p=114}}</ref>: Այն բանից հետո, երբ [[1920]] թվականի դեկտեմբերին Ֆոլկիշեր Բեոբախտերը դարձել է նացիստական կուսակցության թերթ, Ռոզենբերգը դարձել է դրա խմբագիրը [[1923]] թվականին{{Sfn|Cecil|1972|p=34}}: Ռոզենբերգը [[Աուֆբաու Ֆըայնիգում]]ի, Ռուսաստանի [[սպիտակ էմիգացիա]]յի կոնսպիրատիվ կազմակերպության՝ Վերակառուցման կազմակերպության առաջատար անդամներից էր, որը վճռական ազդեցություն է ունեցել վաղ նացիստական քաղաքականության վրա<ref>Kellogg 227–228</ref>:
Տող 32.
1923 թվականին գարջրային անհաջող խռովությունից հետո դավաճանության համար բանտարկված Հիտլերը Ռոզենբերգին նշանակել էր նացիստական շարժման առաջնորդ, պաշտոն, որը նա զբաղեցրել է մինչ Հիտլերի ազատվելը: Հետագա տարիներին Հիտլերը ոչ հրապարակայնորեն նկատել է, որ Ռոզենբերգի ընտրությունը, որն իր կարծիքով թույլ էր և ծույլ, եղել է ռազմավարական. Հիտլերը չէր ցանկացել, որ նացիստների ժամանակավոր առաջնորդը դառնար շատ սիրված կամ իշխանության քաղց ունենար, քանի որ այդ երկու հատկություններից որևէ մեկն ունեցող անձը կարող էր և չցանկանալ Հիտլերի ազատվելուց հետո զիջել կուսակցության ղեկավարությունը: Այնուամենայնիվ, նշանակման պահին Հիտլերը հիմք չի ունեցել հավատալու, որ իրեն շուտով ազատ են արձակելու, Ռոզենբերգը թույլ չէր թվացել, ուստի Հիտլերի այդ պատմությանն անդրադարձը գուցե հանդիսացել է Ռոզենբերգի կատարած աշխատանքից դժգոհության արտահայտություն{{Sfn|Cecil|1972|pp=42–43}}:
 
[[1929]] թվականին Ռոզենբերգը հիմնել է «[[Գերմանական մշակույթի մարտնչող լիգա]]»-ն: Ավելի ուշ նա ստեղծել է «[[Հրեական հարցի ուսումնասիրության ինստիտուտ]]»-ը, Գերմանիայի նացիստական կուսակցության նախագծած [[Առաջադեմ դպրոց]]ի առաջին մասնաճյուղը<ref name="Grimsted">Grimsted, Patricia Kennedy (2005). "Roads to Ratibor: Library and archival plunder by the Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg." ''Holocaust and Genocide Studies'', vol. 19, no. 3. pp. 390-458; here: p. 406.</ref><ref name="JMB">"[http://www.jmberlin.de/raub-und-restitution/en/glossar_i.php Institut zur Erforschung der Judenfrage (IEJ)]" In: ''Glossary''. [[Jewish Museum, Berlin|Jüdisches Museum Berlin (Jewish Museum Berlin)]]. Retrieved 2015-01-18.</ref>, որը նվիրված էր գերմանական մշակույթի մեջ հրեական ազդեցության բացահայտմանը, դրա վրա գրոհելուն և հուդայականության պատմությունն արմատական ազգայնական տեսանկյունից գրանցելուն: [[1930]] թվականին նա դարձել է Ռայխստագի պատգամավոր և հրատարակել իր «Քսաներորդ դարի առասպելը» գիրքը ռասայական տեսության վերաբերյալ, որը վերաբերում էր նացիստական գաղափարախոսության այնպիսի հիմնախնդիրներին, ինչպիսին «հրեական հարց»-ն էր: Ռոզենբերգն իր գիրքը ծրագրել էր իբրև Հյուսթըն Ստյուարտ Չեմբերլենի վերոհիշյալ գրքի շարունակություն: Չնայած մինչ [[1945]]-ը ավելի քան մեկ միլիոն օրինակ վաճառքին, նրա ազդեցությունը նացիզմի մեջ կասկածելի է մնում: Հաճախ է ասվել, որ դա մի գիրք էր, որը պաշտոնական պաշտամունքի էր արժանացել նացիզմի ներսում, բայց քչերից մեկն էր առաջին գլխից այնկողմ կարդացել կամ նույնիսկ հասկանալի համարել<ref>{{cite book |last=Goldensohn |first=Leon | authorlink = Leon Goldensohn |editor-last=Gellately |editor-first=Robert |editor-link=Robert Gellately |title=The Nuremberg Interviews |publisher=[[Alfred A. Knopf]] |year=2004 |location=New York |pages=xvii, 73–75, 108–109, 200, 284 |isbn=0-375-41469-X}}</ref>: Հիտլերն այն անվանել էր «նյութ, որ ոչ ոք չի կարող հասկանալ»<ref>{{cite book |last=Speer |first=Albert |authorlink=Albert Speer |title=Inside the Third Reich: Memoirs by Albert Speer |translator=[[Richard Winston]] |translator2=[[Clara Winston]] |url=https://archive.org/details/insidethirdreich00spee |url-access=registration |publisher=Macmillan |year=1970 |location=New York |page=[https://archive.org/details/insidethirdreich00spee/page/115 115]}}
</ref> , հավանություն չտալով դրա կեղծ-կրոնական երանգին<ref name="Evans 2004 178–179"/>:
 
Տող 69.
Ռոզենբերգի համար հակամտավորական, կրոնական ուսմունքն անբաժան էր [նշում 11] հյուսիսային ռասայի շահերը սպասարկելուց կապելով անհատին նրա ռասայական էության հետ: [նշում 12] Ռոզենբերգը հայտատրարել է, որ «հռոմեական և բողոքական եկեղեցիների գաղափարները բացասական քրիստոնեություն են և, հետեւաբար, չեն համապատասխանում մեր (գերմանական) հոգուն»<ref>{{cite news | title=Churchmen to Hitler | date=10 August 1936 | work= [[Time (magazine)|Time]] | url= http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762289,00.html?promoid=googlep |accessdate= 14 August 2008}}</ref>: [նշում 13] Նրա աջակցությունը [[Լյութեր]]ին, որպես գերմանական մեծ գործչի, միշտ երկիմաստ էր{{Sfn|Cecil|1972|pp=87–88}}:[նշում 14][նշում 15][նշում 16]
 
[[1934]] թվականի հունվարին Հիտլերը Ռոզենբերգին նշանակել է ռայխի մշակույթի և կրթության առաջնորդ<ref name="William L. Shirer p240">[[William L. Shirer|Shirer, William L.]] (1960) ''[[The Rise and Fall of the Third Reich]]'' London: Secker & Warburg; London. p. 240</ref><ref>''The Nazi War Against the Catholic Church''; National Catholic Welfare Conference; Washington D.C.; 1942</ref>: [[Հռոմի հավատքի վարդապետության խորհուրդ]]ն առաջարկել էր Ռոզենբերգի «Քսաներորդ դարի առասպելը» դնել կաթոլիկների համար առանց կարդալու թույլտվության արգելված գրքերի ցուցակում «Կաթոլիկ եկեղեցու բոլոր [[դոգմա]]ները, իրապես քրիստոնեության բուն հիմունքները» նախատելու և մերժելու համար:<ref>
{{cite book
| last1 = Bonney
| first1 = Richard
| author-link1 = Richard Bonney
| title = Confronting the Nazi War on Christianity: The Kulturkampf Newsletters, 1936–1939
| url = https://books.google.com/books?id=KuiPXOje7EkC
| series = Studies in the history of religious and political pluralism
| volume = 4
| location = Bern
| publisher = Peter Lang AG, International Academic Publishers
| publication-date = 2009
| page = 122
| isbn = 9783039119042
| year = 2009
}}
</ref>: [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ Ռոզենբերգը ուրվագծել է Հիտլերի իշխանության կողմից ռայխի կրոնի, գերմանական եկեղեցիների ենթադրյալ ապագայի երեսուն կետանոց ծրագիր: Իր հոդվածների շարքում են՝
• Գերմանական ռայխի ազգային եկեղեցին հավակնում է բացառիկ վերահսկողության իրականացմանը բոլոր եկեղեցիների նկատմամբ
• աստվածաշնչի հրատարակումը կդադարեցվի
Տող 93.
 
== Պատերազմական եռանդ ==
[[1940]] թվականին Ռոզենբերգը կարգվել է [[Հոե Շուլե]]ի (բառացիորեն« ավագ դպրոց», սակայն գերմաներեն արտահայտությունը վերաբերում է է քոլեջին)՝ [[Ազգային սոցիալիստական գաղափարախոսական և կրթական հետազոտությունների կենտրոն]]ի գլուխ, որից ստեղծվել է արվեստի և մշակութային բարիքների կողոպուտ իրականացրած Այնզացշտաբ ռայխսլայտեր Ռոզենբերգը՝(Ռայխսլայտեր Ռոզենբերգի օպերատիվ խումբ): Այն հատկապես ակտիվ էր հայտնի հրեական ընտանիքներից, ինչպիսիք էին [[Ռոթշիլդներ]]ինը և [[Պոլ Ռոզենբերգ]]ինը, արվեստի գողացված գործերը Փարիզում թալանելով: Հերման Գյորինգն այդ կառույցն օգտագործել է իր անձնական հաճույքի համար արվեստի գործեր հավաքելու համար<ref>Löhr, Hanns Christian (2018): '' Kunst als Waffe – Der Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg, Ideologie und Kunstraub im „Dritten Reich“'', Gebr. Mann, p. 38 ff. {{ISBN|978-3-7861-2806-9}}</ref>: Նա ստեղծել է «[[Երաժշտության հատուկ օպերատիվ խումբ]]» ([[Զոնդերշտաբ մուզիկ]])՝ հավաքելու համար լավագույն երաժշտական գործիքներն ու [[պարտիտուրա]]ները՝ Հիտլերի հայրենի ավստրիական [[Լինց]] քաղաքում կառուցվելիք համալսարանում օգտագործելու համար: Զոնդերշտաբ մուզիկ-ին պատվիրված էր թալանել հրեական ողջ գույքը Գերմանիայում և գերմանական բանակի կողմից վերցված ցանկացած երկրում: Յուրաքանչյուր երաժշտական գործիք կամ պարտիտուրա պետք է անհապաղ ուղարկվեր [[Բեռլին]]<ref>Vries, Willem de (2000): Kunstraub im Westen, Alfred Rosenberg und der ''Sonderstab Musik'', S.Fischer Verlag. {{ISBN|3-596-14768-9}}</ref>:
 
=== Արևելյան գրավյալ տարածքների ռայխմինիստր ===
Տող 108.
Իբրև նացիստական Գերմանիայի ռասայական գլխավոր տեսաբան, Ռոզենբերգը սլավոններին, չնայած գերմանացիներից ցածր, արիական էր համարում: Ռոզենբերգը հաճախ բողոքել է Հիտլերին և [[Հիմլեր]]ին նվաճված ոչ հրեա ժողովուրդների նկատմամբ վերաբերմունքի վերաբերյալ<ref name = "kev">Kevin P. Spicer, ''Antisemitism, Christian ambivalence, and the Holocaust'', Center for Advanced Holocaust Studies, Indiana University Press, 2007, p. 308</ref>, առաջարկելով բուֆերային արբանյակ պետություններ ստեղծել որոնք կազմված էին լինելու [[Մեծ Ֆինլանդիա]]յից, [[Բալթիկա]]յից, Ուկրաինայից և Կովկասից[35]
[[1941]] թվականի [[նոյեմբերի 18]]-ին կայացած մամուլի ասուլիսում, խոսելով հրեական հարցի մասին, նա ասել է.
Մոտ վեց միլիոն հրեաներ դեռ ապրում են Արևելքում, և այս հարցը կարող է լուծվել միայն Եվրոպայի բոլոր հրեաների կենսաբանական ոչնչացման միջոցով: Հրեական հարցը Գերմանիայի համար միայն կլուծվի, երբ վերջին հրեան կլքի գերմանական տարածքը և Եվրոպայի համար, երբ ոչ մի հրեա չմնա եվրոպական մայրցամաքում այնքան հեռու, որքան Ուրալը ... Եվ այս նպատակով անհրաժեշտ է վռնդելել նրանց Ուրալից այնկողմ կամ այլ կերպ՝ նրանց ոչնչացնել<ref>Peter Longerich, Holocaust: The Nazi Persecution and Murder of the Jews, p.289</ref>:
 
:
Նյուրնբերգյան դատավարություններում նա ասել է, որ անտեղյակ է Ողջակիզմանը, չնայած այն հանգամանքին, որ Լեյբրանդտը և Մեյերը ներկա էին եղել Վանզեեի համաժողովին<ref name="jewishvirtuallibrary">{{cite web|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/biography/Leibbrandt.html|title=Georg Leibbrandt &#124; Jewish Virtual Library|publisher=jewishvirtuallibrary.org|accessdate=10 October 2014}}</ref>:
 
Տող 123.
Ռոզենբերգը գերի է ընկել դաշնակիցների զորքերին [[1945]] թվականի [[մայիսի 19]]-ին [[Ֆլենսբուրգ-Մյուրվիկ]]ում<ref>{{cite news |url=http://nla.gov.au/nla.news-article99007254 |title=Allies Capture Nazi Pagan Philosopher. |newspaper=[[The Northern Star|Northern Star (Lismore, NSW : 1876–1954)]] |location=Lismore, NSW |date=22 May 1945 |accessdate=30 September 2013 |page=4 |publisher=National Library of Australia}}</ref>: Նա դատվել է [[Նյուրնբերգ]]ում և մեղավոր ճանաչվել հետևյալ չորս հանցանքներից յուրաքանչյուրում՝ խաղաղության դեմ հանցագործություններ կատարելու դավադրություն, ագրեսիվ պատերազմների պլանավորում, նախաձեռնում և վարում, ռազմական և մարդկության դեմ հանցագործություններ: Կայացված վերջնական դատավճռով նա անվանվել է դեպի [[Նորվեգիա]] և Խորհրդային Միություն արշավանքներ գլխավոր պլանավորողներից մեկը:
 
Նա նաև ուղղակիորեն պատասխանատու է համարվել Եվրոպայի գրավյալ երկրների համակարգված կողոպուտի, ինչպես նաև Արևելյան Եվրոպայում տիրող վայրագ պայմանների համար<ref name="yale">{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judrosen.asp |title=The Avalon Project : Judgment : Rosenberg |publisher=avalon.law.yale.edu|accessdate=16 August 2015}}</ref>: Դատավարության ընթացքում նա գրել է հուշեր, որոնք [[Սերժ Լանգ]]ը և [[Էռնստ ֆոն Շենք]]ը տպագրել են հետմահու՝ վերլուծական մեկնաբանություններով<ref name="Memoirs">{{cite book | others=Posselt, Eric, Lang, Serge and von Schenck, Ernst | title=Memoirs of Alfred Rosenberg, with commentaries | publisher=Ziff-Davis Publishing Company | author=Rosenberg, Alfred | year=1949 | location=Chicago | pages=328| oclc=871198711 }}</ref>:
 
Նա դատապարտվել է մահվան և մահապատժի ենթարկվել այլ դատապարտված մեղադրյալների հետ հետ [[Նյուրնբերգի բանտ]]ում 1946 թվականի հոկտեմբերի 16-ի առավոտյան<ref name="ushmm">{{cite web|url=http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10007070 |title=International Military Tribunal: The Defendants |publisher=ushmm.org|accessdate=16 August 2015}}</ref>: Նրա մարմինը, ինչպես մնացած ինը մահապատժի ենթարկվածների և Հերման Գյորինգի մարմինը, դիակիզվել է [[Օստֆրիդհոֆ]]ում (Մյունխեն), իսկ մոխիրը ցրվել [[Իսար գետ]]ում<ref>{{citation
|title=Ein Glücksfall der Geschichte
|url=http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-39916258.html
|author=Thomas Darnstädt
|work=[[Der Spiegel]]
|year=2005
|issue=14
|series=13 September
|pages=128
}}</ref>{{sfn|Manvell|2011|p=393}}{{sfn|Overy|2001|p=205}}:
 
Դատավարության ողջ ընթացքում համաձայնեցվել էր, որ Ռոզենբերգը որոշիչ դեր է ունեցել նացիստական փիլիսոփայության և գաղափարախոսության ձևավորման գործում: Նշված օրինակներ են 1930 թվականին լույս տեսած «20-րդ դարի առասպելը», ուր ատելություն է հրահրումը «ազատական իմպերիալիզմի» և «բոլշևիկյան մարքսիզմի» դեմ,պատերազմի ընթացքում լիբենսrաումի գաղափարի խթանումը Գերմանիայում, մասնավորապես հեշտացնելով քրիստոնեական եկեղեցիների և հրեաների հալածանքները, հակադրվելը Վերսալյան պայմանագրին<ref name="uwe">{{cite web|url=http://www.ess.uwe.ac.uk/genocide/Rosenberg.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000829090723/http://www.ess.uwe.ac.uk/genocide/Rosenberg.htm |archivedate=29 August 2000 |url-status=dead |title=Alfred Rosenberg Nuremberg Charges |accessdate=16 August 2015 }}</ref><ref>[http://www.tercer-reich.com/politicos/los-argumentos-de-la-defensa-de-alfred-rosenberg-y-fritz-sauckel-en-los-juicios-de-nuremberg/ Rosenberg case for the defense at Nuremberg trials] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110223104156/http://www.tercer-reich.com/politicos/los-argumentos-de-la-defensa-de-alfred-rosenberg-y-fritz-sauckel-en-los-juicios-de-nuremberg/ |date=23 February 2011 }} (Spanish)</ref>:
Տող 142.
== Նացիստական քաղաքականություն և Ռոզենբերգի տեսակետներ ==
Հիտլերը դեպի գործնական քաղաքականություն կողմնորոշված առաջնորդ էր, մինչդեռ Ռոզենբերգի համար կրոնը և իմաստասիրությունը առանցքային էին, և նա կուսակցության մեջ մշակութային առումով ամենաազդեցիկն էր<ref name="Steigmann-Gall2003">{{cite book|author=Richard Steigmann-Gall|title=The Holy Reich: Nazi conceptions of Christianity, 1919–1945|url=https://books.google.com/books?id=RreXLeUG_AIC&pg=PA91|year=2003|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-82371-5|page=91}}</ref>: Դեպի ուժային ճառասացությունը նացիստների վերելքից որոշ ժամանակ առաջ Հիտլերը Ռոզենբերգի տեսակետների խոսափողն էր և ակնհայտ էր նրա գործադրած ինտելեկտուալ մեծ ազդեցությունը{{Sfn|Cecil|1972|p=45}}:
Նացիստական կուսակցության ներսում Ռոզենբերգի ազդեցության հարցը հակասական է: Նացիստական մյուս առաջնորդների համեմատությամբ նա ընկալվում էր որպես [[խարիզմա]]յի և քաղաքական հմտությունների պակասություն ունեցող, մասամբ մեկուսացած: Հիտլերի ելույթներից մի քանիսը կարծես մոտ էին Ռոզենբերգի տեսակետներին՝ ավանդական քրիստոնեության մերժումը որպես հրեական մշակույթի վրա հիմնված կրոն, էթնիկ և մշակութային մաքրությամբ «ռասայի» նախընտրություն, ճակատագիրը որի ենթադրվում էր «նախախնամության» կողմից փոխանցվել էր գերմանացի ժողովրդին: Այլ խոսքով նա հավատարիմ էր նացիստական կուսակցության գծին, «դրական քրիստոնեություն» քարոզին:
 
Հիտլերն իշխանություն ստանձնելուց հետո քայլ էր արել բողոքական և կաթոլիկ եկեղեցիներին հավաստիացնելու, որ կուսակցությունը մտադիր չէ վերականգնել [[գերմաններ]]ի [[հեթանոսություն]]ը: Նրա դիրքորոշմամբ ինքը Դրական քրիստոնեությունը Խորհրդային Միության [[աթեիստ]] աստվածամերժ [[կոմունիստներ]]ի ձեռքով բացարձակ կործանումից փրկելու կոչված մարդն է<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=9SBndd4Jc0QC|title=The 'Hitler Myth': Image and Reality in the Third Reich|author=Kershaw, Ian|year= 2001|publisher=[[Oxford University Press]]
|page= 109|isbn= 0-19-280206-2|oclc = 47063365
|quote = Hitler's evident ability to simulate, even to potentially critical Church leaders, an image of a leader keen to uphold and protect Christianity was crucial to the mediation of such an image to the church-going public by influential members of both major denominations. It was the reason why church-going Christians, so often encouraged by their 'opinion-leaders' in the Church hierarchies, were frequently able to exclude Hitler from their condemnation of the anti-Christian Party radicals, continuing to see in him the last hope of protecting Christianity from Bolshevism.
|authorlink= Ian Kershaw}}</ref>: Սա հատկապես ճշմարիտ էր [[1932]] թվականի ընտրություններից անմիջապես առաջ և հետո. Հիտլերը ցանկանում էր երևալ քրիստոնեական հիմնական դավանանքներին չսպառնացող և իր իշխանությունն ամրապնդել{{citation needed|date=January 2020}} : Բացի այդ, Հիտլերը կարծում էր, որ կաթոլիկների և բողոքական կռիվները գերմանական պետությունը թուլացնելու և օտարերկրյա ուժերի գերիշխանությունը թույլատրելու հիմնական գործոնն էր:{{citation needed|date=January 2020}}
 
Նացիստական որոշ առաջնորդներ, ինչպիսին Մարտին Բորմանն էր, հակաքրիստոնեաներ և համակրելի էին Ռոզենբերգի հանդեպ<ref>Stiegmann-Gall, Richard, ''The Holy Reich'', CUP, pp. 243–5</ref>: Իշխանության գլուխ անցնելուց հետո Հիտլերը և նացիստական առաջնորդների մեծ մասը ձգտում էին միավորել քրիստոնեական դավանանքները հօգուտ «դրական քրիստոնեության»: Հիտլերը մասնավոր ձևով դատապարտում էր առեղծվածային և կեղծ կրոնական շահերն իբրև «անհեթեթություն» {{sfn|Speer|1971|pp=141,212}} : Այնուամենայնիվ, նա և Յոզեֆ Գեբելսը համաձայն էին, որ Էնցիգից (վերջնական հաղթանակ) հետո ռայխի եկեղեցին պետք է հետևողականորեն վերածվի գերմանական սոցիալական էվոլյուցիոնիստական կազմակերպության, ցեղի, արյան և պատերազմի պաշտամունքը հռչակող, այլ ոչ թե հնացած և հրեական Փրկության և Մովսեսի տաս պատվիրանների<ref>Hürten, H. "'Endlösung' für den Katholizismus? Das nationalsozialistische Regime und seine Zukunftspläne gegenüber der Kirche," in: ''[[Stimmen der Zeit]]'', 203 (1985) pp. 534–546</ref>:
Ռոզենբերգի տեսակետներին ամենից մոտ էին Հենրիխ Հիմլերինը և դրանց օտարումը գուցե կապված էր Հիմլերի ընդունակությունների հետ՝ գործադրելու Ռոզենբերգի գրածը: Բացի այդ, Ռոզենբերգը կարծում էր, որ պետք է թույլ տալ քրիստոնեության անհետացումը: Հիմլերն ակտիվորեն ձեռնամուխ է եղել հակահարվածող հ[[եթանոսական ծիսակատարություններ]]ի ստեղծմանը{{Sfn|Cecil|1972|p=119}}:▼
[[Փոխգնդապետ]] [[Վիլյամ Հարոլդ Դան]]ը (1898–1955) նրա վերաբերյալ բանտում բժշկական և հոգեբուժական զեկույց է գրել՝ գնահատելով նրան որպես ինքնասպանության հակում ունեցող. ▼
Տպավորություն էր ստեղծվում, որ ֆանատիկորեն կառչած է իր իսկ տեսություններին անզիջում ձևով և քիչ էր ազդվել դատավարության ընթացքում կուսակցության դաժանության և հանցագործությունների մերկացումից{{Sfn|Cecil|1972|p=219}}:
Ռոզենբերգի անձնական հայացքների և նացիստական էլիտայի [[պրագմատիզմ]]ի միջև չլուծված հակամարտության ամփոփումը.
 
▲Ռոզենբերգի տեսակետներին ամենից մոտ էին Հենրիխ Հիմլերինը և դրանց օտարումը գուցե կապված էր Հիմլերի ընդունակությունների հետ՝ գործադրելու Ռոզենբերգի գրածը: Բացի այդ, Ռոզենբերգը կարծում էր, որ պետք է թույլ տալ քրիստոնեության անհետացումը: Հիմլերն ակտիվորեն ձեռնամուխ է եղել հակահարվածող հ[[եթանոսականհեթանոսական ծիսակատարություններ]]ի ստեղծմանը{{Sfn|Cecil|1972|p=119}}:
Նացիստական նպատակների անխնա հետապնդումը նշանակում էր ոչ թե, ինչպես հույս ուներ Ռոզենբերգը, գերմանական կյանք նոր գաղափարախոսության ներթափանցումը, այլ նշանակում էր կուսակցության և պետության համատեղ ռեսուրսների կենտրոնացում տոտալ պատերազմ մղելու համար{{Sfn|Cecil|1972|p=160}}:▼
 
▲[[Փոխգնդապետ]] [[Վիլյամ Հարոլդ Դան]]ը (1898–1955) նրա վերաբերյալ բանտում բժշկական և հոգեբուժական զեկույց է գրել՝ գնահատելով նրան որպես ինքնասպանության հակում ունեցող.: Տպավորություն էր ստեղծվում, որ ֆանատիկորեն կառչած է իր իսկ տեսություններին անզիջում ձևով և քիչ էր ազդվել դատավարության ընթացքում կուսակցության դաժանության և հանցագործությունների մերկացումից{{Sfn|Cecil|1972|p=219}}:
== Ընտանեկան կյանք ==▼
Ռոզենբերգն ամուսնացել է երկու անգամ: [[1915]] թվականին նա ամուսնացել է [[Հիլդա Լիսման]]ի հետ, որն էթնիկ էստոնուհի էր, ամուսնալուծվել են [[1923]] թվականին: [[1925]] թվականին, երկու տարի անց, ամուսնացել է [[Հեդվիգ Կրամեր]]ի հետ{{Sfn|Cecil|1972|p=52}}, մինչև դաշնակիցների կողմից մահապատժի ենթարկվելը մնացել ամուսնացած: Նա և Կրամերն ունեցել են երկու երեխա, որդի՝ մահացած մանկության տարիներին և դուստր Իրեն, ծնված [[1930]] թվականին{{Sfn|Cecil|1972|pp=52–53}}▼
:
 
▲Ռոզենբերգի անձնական հայացքների և նացիստական էլիտայի [[պրագմատիզմ]]ի միջև չլուծված հակամարտության ամփոփումը: Նացիստական նպատակների անխնա հետապնդումը նշանակում էր ոչ թե, ինչպես հույս ուներ Ռոզենբերգը, գերմանական կյանք նոր գաղափարախոսության ներթափանցումը, այլ նշանակում էր կուսակցության և պետության համատեղ ռեսուրսների կենտրոնացում տոտալ պատերազմ մղելու համար{{Sfn|Cecil|1972|p=160}}:
==Գրվածքներ ==▼
 
▲== Ընտանեկան կյանք ==
▲Ռոզենբերգն ամուսնացել է երկու անգամ: [[1915]] թվականին նա ամուսնացել է [[Հիլդա Լիսման]]ի հետ, որն էթնիկ էստոնուհի էր, ամուսնալուծվել են [[1923]] թվականին: [[1925]] թվականին, երկու տարի անց, ամուսնացել է [[Հեդվիգ Կրամեր]]ի հետ{{Sfn|Cecil|1972|p=52}}, մինչև դաշնակիցների կողմից մահապատժի ենթարկվելը մնացել ամուսնացած: Նա և Կրամերն ունեցել են երկու երեխա, որդի՝ մահացած մանկության տարիներին և դուստր Իրեն, ծնված [[1930]] թվականին{{Sfn|Cecil|1972|pp=52–53}}:
▲==Գրվածքներ ==
* «Անբարոյականությունը թալմուդում», 1920, [[Էռնստ Բյոփլե]]յի Դոյչե Ֆոլկսվերլագ, Մյունխեն
* «Ազատ մասոնականության հանցագործությունները. Հուդայականություն, եզուիտականություն, գերմանական քրիստոնեություն», 1921
Տող 175 ⟶ 173՝
* «[[Բողոքական Հռոմի ուխտավորները]]. Լյութերի դավաճանությունը և «20-րդ դարի առասպելը», 1937
* «Մարդ հանցագործի դիմանկարը», 1949, Սերժ Լանգի և Էռնստ ֆոն Շենքի վերլուծական մեկնաբանությամբ<ref name="Memoirs" />
* «Ձևի ուժը», Անհայտ :
 
=== Օրագիր ===
Նյուրնբերգյան դատավարության ընթացքում Ռոզենբերգի ձեռագիր օրագիրը թարգմանել է ամերիկյան դատախազության փաստաթղթավորման ղեկավար Հարրի Ֆիսը<ref>{{cite web |url=http://www.countytimes.com/news/morris-resident-was-translator-during-nuremberg-war-trials/article_da2d658c-6b30-5c99-b726-3805aded2468.html |title=Morris Resident Was Translator During Nuremberg War Trials |last=Tragakiss |first=Tamara |date=23 November 2005 |website=The Litchfield County Times |publisher=Hearst Media Services Connecticut |access-date=31 December 2018}}</ref>: Նյուրնբերգյան դատավարությունների ընթացքում ապացույցներում օգտագործվելուց հետո օրագիրն անհայտացել է, ինչպես նաև այլ նյութերը, որոնք փոխանցվել էին դատախազ [[Ռոբերտ Քեմփներ]]ին ([[1899]]–[[1993]])<ref name="natgeo">{{cite news | first = Charles | last = Fenyvesi | title = Mysteries of the Lost (and Found) Nazi Diaries | date = 14 June 2012 | work = National Geographic }}</ref>: Այն վերականգնվել է [[Լյուիսթըն]]ում, [[Նյու Յորք]], [[2013]] թվականի [[հունիսի 13]]-ին<ref>[http://www.wkbw.com/news/Federal-Officials-Reveal-Diary-of-High-Level-Nazi-Leader-Found-in-WNY-211415701.html Federal Officials Reveal Diary of High-Level Nazi Leader Found in WNY] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20141015151512/http://www.wkbw.com/news/Federal-Officials-Reveal-Diary-of-High-Level-Nazi-Leader-Found-in-WNY-211415701.html |date=15 October 2014 }}</ref>:
 
Գրված 425 չամրացված էջերով, որոնք [[1936]]-ից [[1944]] թվականներին թվագրված գրառումներ են և այժմ այն Միացյալ Նահանգների Վաշինգտոնի Հոլոքոստի հուշահամալիրի (ՅուԷս ԷյչԷմԷմ) սեփականությունն է<ref name="natgeo"/>: Թանգարանի ավագ արխիվարիուս Հենրի Մեյերը, հոլոքոստը վերապրածի որդին, կարողացել է հասնել նյութերին, և չնայած «բավարար ժամանակ չտրվեց կարդալու օրագրի գրառումները սկզբից մինչև վերջ», «տեսնում էր, որ Ռոզենբերգը կենտրոնացել էր որոշակի առարկաների, այդ թվում՝ դաժանությունը հրեաների և այլ էթնիկ խմբերի նկատմամբ, [[Ռուսաստան]]ի օկուպացված քաղաքացիական բնակչության Գերմանիային ծառայելու հարկադրանքի վրա»<ref name="natgeo"/>:
 
Մեյերը նշել է նաև, որ Ռոզենբերգի «նացիստական առաջնորդների վերաբերյալ թշնամական մեկնաբանությունները», բնութագրել է իբրև «անթերի»<ref name="natgeo"/>: Մինչ ձեռագրի որոշ մասեր նախկինում տպագրվել էին, մեծամասնությունը կորել էր տասնամյակների ընթացքում: [[Հետաքննությունների դաշնային բյուրո]]յի նախկին գործակալ [[Ռոբերտ Քինգ Վիթման]]ը, ով օգնել է փնտրել օրագիրը, ասել է. «Օրագրում չկա մի տեղ, որտեղ մենք ունենք Ռոզենբերգ կամ Հիտլեր, որոնք ասել են, որ հրեաները պետք է ոչնչացվեն. այն ամենը, ինչ ասվել էր՝ «նրանց դուրս հանել Եվրոպայից»<ref name="NYT31mar16">{{cite web | url=https://www.nytimes.com/2016/03/31/books/tracking-an-elusive-diary-from-hitlers-inner-circle.html | title=Tracking an elusive diary from Hitler's inner circle | work=The New York Times| date=31 March 2016 | accessdate=3 April 2016 | author=Kovaleski, Serge F. | pages=C1–2}}</ref>:
[[Նյու Յորք Թայմս]]-ը անհայտ կորած ձեռագրի որոնման մասին ասել է, որ «օրագրի խճճված ճանապարհորդությունն ինքնին կարող է հանդիսանալ հեռուստատեսային մինի սերիալի նյութ»<ref name=NYTimes>{{cite news|last=Cohen|first=Patricia|title=Diary of a Hitler Aide Resurfaces After a Hunt That Lasted Years|url=https://www.nytimes.com/2013/06/14/world/europe/diary-of-a-hitler-aide-resurfaces-after-a-hunt-that-lasted-years.html?_r=0|accessdate=15 June 2013|newspaper=The New York Times|date=13 June 2013}}</ref><ref>{{cite news | title = Encontrado el diario de un confidente de Hitler |url=http://www.lavanguardia.com/internacional/20130610/54375860192/encontrado-diario-confidente-hitler.html | agency = Reuters | location =Barcelona, Spain | date = 10 June 2013 | work= [[La Vanguardia]] | language = Spanish |trans-title=Found the diary of a confidant of Hitler| archiveurl = https://web.archive.org/web/20131014030133/http://www.lavanguardia.com/internacional/20130610/54375860192/encontrado-diario-confidente-hitler.html| archivedate = 14 October 2013 | url-status=live}}</ref>: 2013 թվականի վերջից ՅուԷս ԷյչԷմԷմ-ը ցուցադրել է տվել 425 էջից բաղկացած փաստաթուղթը (լուսանկարներ և պատճեններ) իր գլխավոր էջում<ref name="ushmm2">{{cite web|url=http://collections.ushmm.org/view/2001.62.14 |title=Alfred Rosenberg Diary - United States Holocaust Memorial Museum |publisher=collections.ushmm.org|accessdate=16 August 2015}}</ref>:
:
 
== Տես նաև ==
Տող 191 ⟶ 189՝
* [[Ռասիզմ]]
* [[Եկեղեցական պայքար]]
 
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:AshYegh/ԱվազարկղԱլֆրեդ_Ռոզենբերգ» էջից