«Ռոբերտ Քոչարյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 90.
 
=== «Կռունկ» կոմիտե ===
{{հիմնական հոդված|Կռունկ կոմիտե}}[[1988]] թվականի փետրվարի Ստեփանակերտում հերթական մեծ ցույցի ընթացքում ինքնաբուխ ստեղծվում է [[Կռունկ կոմիտե|«Կռունկ» կոմիտեն]], որի նախագահ է ընտրվում [[Արկադի Մանուչարով]]ը, իսկ ծրագրային փաթեթը ու կանոնադրությունը գրում է Ռոբերտ Քոչարյանը։Քոչարյանը<ref>{{Cite web|url=https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Karabakh_Liberation_War_encyclopedia).djvu/302|title=Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ հանրագիտարան, էջ 302|last=|first=|date=2004|website=|publisher=Հայկական Հանրագիտարան|accessdate=2020-09-23}}</ref>։ Մարտ ամսին ՔոչարյանըՔոչարյանի գլխավորությամբ [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ]] այլ7 ակտիվիստներիհոգանոց հետ միասինխմբը մեկնում է Մոսկվա, հանդիպում Կոմկուսի քարտուղար Եգոր Լիգաչևի, ինչպես նաև այդ օրերին Էկոնոմիկայի ինստիտուտի տնօրեն Եվգենի Պրիմակովի հետ։հետ<ref>{{Cite web|url=http://www.armin.am/historyofarmenia/am/Encyclopedia_of_armenian_history_Krunk_Komite|title=Կռունկ Կոմիտե {{!}} historyofarmenia.am.am|website=www.armin.am|accessdate=2020-09-23}}</ref>։ Չնայած քաղաքական ասպարեզում աջակցություն չստանալով՝ խումբը լայն ծանոթություններ է ձեռք բերում քաղաքական շրջանակներում։ Ըստ Ռոբերտ Քոչարյանի՝ մոտակա ամիսներին նա Ստեփանակերտում հանդիպում է Արցախ ժամանած բազմաթիվ միջազգային լրագրողների ու իրավապաշտպանների՝ ներառյալ [[Անդրեյ Սախարով|Անդրեյ Սախարովին]], [[Գալինա Ստարովոյտովա|Գալինա Ստարովոյտովայի]]ն, [[Անատոլի Սոբչակ|Անատոլի Սոբչակին]], Յուրի Աֆանասևին, և այլք<ref name=":0" />։
 
[[Մարտի 24|Մարտի 24-ին]] Ադրբեջանական ՍՍՀ Գերագույն խորհրդի կողմից ընդունվում է որոշում, որով արգելվում է [[Կռունկ կոմիտե|«Կռունկ» կոմիտեի]] գործունեությունը,գործունեությունը։ ԼՂԻՄ տարածքում արգելվում են ցույցերն ու գործադուլները։ Ակտիվիստներից շատերը ենթարկվում էին ձերբակալությունների, տեղափոխվում էին [[Դոնի Ռոստով|Ռոստով]] քաղաքի բանտ։ Դրանց թվում էր նաև [[«Սովետական Ղարաբաղ» թերթ]]ի ռուսական տարբերակի գլխավոր խմբագիր ու ապագայում Արցախի նախագահ [[Արկադի Ղուկասյան]]ը<ref name=":0" />։
 
=== «Միացում» շարժում ===
1988 թվականի [[Հունիսի 30|Հունիսիհունիսի 30-ին]] [[Ստեփանակերտ]]ում անցկացված բազմամարդ հանրահավաքի ընթացքում Ռոբերտ Քոչարյանը հայտարարում է նոր՝ [[«Միացում» շարժում|«Միացում» շարժման]] ստեղծման մասին։ Շարժման նախագահ է ընտրվում Ռոբերտ Քոչարյանը<ref>{{Cite web|url=http://president.nkr.am/ru/nkr/expresidents/|title=Официальный сайт Президента Нагорно-Карабахской Республики|website=president.nkr.am|accessdate=2020-09-23}}</ref>, իսկ տեղակալ՝ [[Սերժ Սարգսյան]]ը<ref name=":0" /> ու [[Լևոն Մելիք-Շահնազարյան|Լևոն Մելիք-Շահնազարյանը]]<ref>{{Cite web|url=http://www.nankr.am/ru/2416|title=Мелик-Шахназарян Левон Грантович|website=www.nankr.am|accessdate=2020-09-23}}</ref
 
[[1989]] թվականի օգոստոսին Կիրովականի ակտիվիստների ջանքերով Ռոբերտ Քոչարյանը ընտրվում է Հայաստանի ՍՍՀ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր՝պատգամավոր<ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.president.am/hy/robert-kocharyan/|title=Հայաստանի Հանրապետության երկրորդ Նախագահը - Գրադարան - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ|website=www.president.am|language=hy|accessdate=2020-09-23}}</ref>՝ նախկին պատգամավորի փոխարեն՝ դառնալով առաջին արցախցի պատգամավորը Հայաստանի օրենսդիր մարմնում։ [[1989]] թվականի նոյեմբերին Հայաստանի տարածքում գործող [[Ղարաբաղ կոմիտե|«Ղարաբաղ» կոմիտեն]] վերակազմակերպվում է [[Հայոց համազգային շարժում|Հայոց համազգային շարժում կուսակցության]], որի վարչության կազմում ընտրում են նաև Ռոբերտ Քոչարյանին, ինչի մասին նա, ըստ իր հիշողությունների, իմանում է թերթերից։ Այդ օրերին ադրբեջանական բնակչության զինման, ադրբեջանական գյուղերի ակտիվիստներին միլիցիայի կազմում ընդգրկելու ու զինելու արդյունքում հայ բնակչության դեմ ճնշումները ուժեղանում են, ու հայ բնակչության շրջանում ինքնապաշտպանական ջոկատներ են սկսում կազմավորվել։ Բնակչությանը զենքով ու այլ անհրաժեշտ իրերով ապահովելու հարցով զբաղվող համակարգող խորհուրդ է ստեղծվում, որի կազմի մեջ են մտնում Ռոբերտ Քոչարյանը, [[Սերժ Սարգսյան]]ը, [[Սամվել Բաբայան (ռազմական գործիչ)|Սամվել Բաբայանը]], [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն|Դաշնակցությունից]] [[Գեորգի Պետրոսյան]]ը, [[Ժաննա Գալստյան]]ը ու [[Վալերի Բալայան (քաղաքական գործիչ)|Վալերի Բալայանը]]<ref name=":0" />։
 
Միացում շարժումը դիմում է Հայաստանի ՍՍՀ Գերագույն խորհրդին՝ ճանաչելու ԼՂԻՄ-ը Հայաստանի մաս<ref name=":6">{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2017/12/01/december1-1989-armenia-nkao/|title=Историческое решение для Роберта Кочаряна – 1 декабря, 1989г. {{!}} Aniarc|last=admina|language=en-US|accessdate=2020-09-23}}</ref>։ [[1989]] թվականի [[Օգոստոսի 12|օգոստոսի 12-ին]] Միացում շարժման ջանքերով նախկին ներկայացուցչական մարմնի կազմալուծումից հետո ձևավորվեց [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ]] Ազգային խորհուրդը, որտեղ ներկայացված էին Արցախի բոլոր շրջանների ներկայացուցիչներ, որոնցից 20-ը ընտրվեցին նախագահության կազմում։ Նախագահ է ընտրվում Վաչագան Գրիգոյանը։ Ազգային խորհուրդը՝ Հայաստանի ՍՍՀ Գերագույն խորհրդի հետ համատեղ [[1989]] թվականի [[Դեկտեմբերի 1|դեկտեմբերի 1-ին]] ընդունում է որոշում [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ-ը]] [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայաստանի ՍՍՀ]] հետ վերամիավորելու վերաբերյալ<ref>{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2019/12/01/december-1-1989-decision/|title=Հայաստանի և Արցախի վերամիավորման մասին որոշման տեքստը. 1 դեկտեմբերի, 1989թ|last=|first=|date=2019-12-01|website=Հայկական ուսումնասիրությունների ԱՆԻ Հիմնադրամ|publisher=|accessdate=2020-08-26}}</ref>։
 
[[1990]] թվականի փետրվարին Ռոբերտ Քոչարյանը ընտրվում է Գերագույն խորհրդի նախագահության կազմում։ Իսկ [[ՀՀ Ազգային ժողովի ընտրություններ, 1990|մայիսին անցկացված նոր ընտրությունների]] արդյունքում այլ 13 արցախցի ակտիվիստների հետ կրկին ընտրվում է Գերագույն խորհրդի պատգամավոր նույն՝ [[Գուգարքի շրջան|Կիրովականի շրջանից]]<ref name=":5" />։
 
=== Խորհրդային կազմկոմիտեն Արցախում ===
[[1990]] թվականին [[Բաքու|Բաքվում]] ձևավորվում է Լեռնային Ղարաբաղի հարցով զբաղվող Հանրապետական կազմկոմիտե, որը գլխավորեց Ադրբեջանի երկրորդ քարտուղար [[Վիկտոր Պոլյանիչկո]]ն։ Կոմիտեն օրենքից դուրս հայտարարեց Արցախի Ազգային խորհուրդը, ինչպես նաև [[«Միացում» կոմիտե]]ն։ Սկսվեցին հայերի զանգվածային ձերբակալություններ։ Կազմկոմիտեն տեղակայվում է ներկայիս Արցախի նախագահի նստավայրում, իսկ հարևանությամբ՝ ներկայիս Արցախի կառավարության շենքում՝ Մարզային խորհրդի լուծարված գործկոմը։ Ռոբերտ Քոչարյանը՝ գործկոմի ու Միացում շարժման այլ անդամների հետ զբաղվում էին ժամանող Խորհրդային ՊԱԿ աշխատակիցների հետ կապերի հաստատումով, ձերբակալված հայերին դուրս բերելով, ինչպես նաև Պոլյանիչկոյի կազմկոմիտեի կողմից ողջ Արցախի տարածքում անցակետերի մասին տվայլներ վերլուծելով, այլընտրանքային ճանապարհերի ստեղծմամբ, որոնք ապահովում էին հայերի տեղաշարժը մարզով մեկ։ [[1991]] թվականի [[Հունիսի 1|հունիսի 1-ին]] ձերբակալված ու ադրբեջանական բանտում շուրջ կես տարի պահվող [[Սամվել Բաբայան (ռազմական գործիչ)|Սամվել Բաբայանին]] ազատելու նպատակով Արցախ ժամանած Ադրբեջանի գլխավոր դատախազի տեղակալ Շուքյուր Աբբասովին առևանգում է Սամվելի եղբայր Կարեն Բաբայանը ընկերների հետ միասին։ Աբբասովի ազատության համար Ռոբերտ Քոչարյանը բանակցում է կազմկոմիտեի հետ ու պահանջում է ազատ արձակել 10 գերի հայերի։ Այլոց անունները նշում են նաև այն պատճառով, որ չբացահայտվի Բաբայանի կարևորությունը հայկական կողմի համար։ Փոխանակումը հաջող է ընթանում, ու Բաբայանը այլոց հետ վերադառնում են հետ<ref name=":2">{{Cite book|title=Победы как они были: позывные 44|last=Г. Хачатрян, Г. Казарян, С. Маргарян|first=|publisher=Հայկական հանրագիտարան|year=2009|isbn=978-5-89700-036-4|location=Երևան|pages=}}</ref> ու պահանջում է ազատ արձակել 10 գերի հայերի։ Այլոց անունները նշում են նաև այն պատճառով, որ չբացահայտվի Բաբայանի կարևորությունը հայկական կողմի համար։ Փոխանակումը հաջող է ընթանում, ու Բաբայանը այլոց հետ վերադառնում են հետ<ref name=":0" /
 
Կազմկոմիտեն հետապնդում էր բոլոր ակտիվիստներին այդ ժամանակ։ Ներքին աղբյուրներից տեղեկություն էին նաև ստացել, որ փորձելու են սպանել շարժման հայ ղեկավարներին՝ մարմինները Հայաստանի սահմանին թողնելով ու սկանդալներ հրահրելով Երևանի հետ։ Ըստ Ռոբերտ Քոչարյանի՝ նա ու [[Սերժ Սարգսյան]]ը այդ ժամանակ շուրջ կես տարի ստիպված են եղել գիշերել Քոչարյանի եղբոր ավտոտնակում<ref name=":0" />։
Տող 111.
 
=== Արցախի անկախացում ու առաջին բանակցություններ ===
[[1991]] թվականի [[Օգոստոսի 30|օգոստոսի 30-ին]] Ադրբեջանը ՍՍՀՄ կազմից դուրս գալու որոշումից անմիջապես հետո անհապաղ պատրաստվում է [[Արցախի Հանրապետություն|Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետության]] անկախության հռչակագիրը, որը կազմել է Ռոբերտ Քոչարյանը՝ [[Կարեն Բաբուրյան]]ի հետ միասին՝ խորհրդակցելով Հայաստանի փիլիսոփայության ու իրավունքի ինստիտուտի իրավաբանների հետ։հետ<ref>{{Cite web|url=https://mediamax.am/am/news/karabakh/2203/|title=Ռոբերտ Քոչարյանը խոսել է Արցախի անկախության հռչակման, Հայաստան իր տեղափոխման, ԼՂՀ ու ՀՀ ապագայի մասին|website=mediamax.am|language=en|accessdate=2020-09-23}}</ref>։ [[Սեպտեմբերի 2|Սեպտեմբերի 2-ին]] հռչակվում է անկախ [[Արցախի Հանրապետություն|Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետությունը]], ինչի արդյունքում ակտուալությունը կորցնում է [[1989]] թվականին Արցախն ու Հայաստանի ՍՍՀ վերամիավորվելու որոշումը, սակայն առաջ է քաշվում ազգերի ինքնորոշման սկզբունքը՝ որպես Արցախի անկախության հիմք, ինչն իր հերթին նաև համահունչ էր այդ օրերին գործող ՍՍՀՄ կազմից դուրս գալու խորհրդային օրենքին։ [[Սեպտեմբերի 22|Սեպտեբերի 22-ին]] Ստեփանակերտ են ժամանում [[Բորիս Ելցին]]ը, [[Նուրսուլթան Նազարբաև]]ն ու Ադրբեջանի նախագահ [[Այազ Մութալիբով]]ը։ Վերջինիս հետ գործկոմում հրաժարվում են հանդիպել, ու հանդիպումը տեղի է ունենում միայն [[Ռուսաստան]]ի ու [[Ղազախստան]]ի նախագահների հետ, մինչ Մութալիբովը ստիպված է լինում քայլելով մտնել հարևան Կազմկոմիտեի շենքը։ Հայկական կողմը ներկայացնում էին Ռոբերտ Քոչարյանը, [[Լեոնարդ Պետրոսյան]]ը, [[Օլեգ Եսայան]]ը ու [[Զորի Բալայան]]ը։ Արդյունքում Ելցինը հրահանգել է ռուսական զորքերին նվազեցնել ճնշումներն, ինչը բերել է խորհրդային զորքերի հետ լարվածության ու անձնագրային ռեժիմի թուլացման։
 
Հաջորդ օրը Ժելեզնովոդսկում տեղի են ունեցել ռուսական միջնորդությամբ առաջին հայ-ադրբեջանական բանակցությունները, որտեղ Արցախը ներկայացնում էին Ռոբերտ Քոչարյանն ու [[Լեոնարդ Պետրոսյան]]ը, նորանկախ Հայաստանի Հանրապետությունը՝ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ի, իսկ Ադրբեջանը՝ [[Այազ Մութալիբով]]ի գլխավորած պատվիրակությունները։ Բանակցությունների ընթացքում Ադրբեջանը ներկայացրել է մի քանի կետ, որոնց հետ կտրուկ համաձայն չեն եղել հայկական կողմի ներկայացուցիչները։ Ըստ Ռոբերտ Քոչարյանի՝ ընդմիջման ժամանակ Ռոբերտ Քոչարյանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Հասան Հասանովի միջև տհաճ խոսակցություն է տեղի ունեցել։ Վերջինս ագրեսիվ կերպով ասել է<ref name=":0" />․<blockquote>''«Համաձայնեք, քանի ուշ չէ։ Մտածեք, թե ինչ եք անելու ու որտեղ եք հայտնվելու, երբ ռուսները հեռանան»։ Ես բավական կտրուկ հակադարձեցի․ «Առայժմ ռուսները միայն ձեզ են օգնում։ Կսպասենք՝ գնան, հետո կտեսնենք, թե ով որտեղ կհայտնվի»։''</blockquote>Սեպտեմբերի 23-ին ստորագրվել է [[Ժելեզնովոդսկի հուշագիր]]ը՝ գործողությունների նախագիծ, որը դարձավ հետագա բանակցությունների հիմքը։ Սակայն հաջորդ օրվանից սկսած Ադրբեջանը սկսել է [[Ստեփանակերտ]]ի հրետակոծումը, ինչը փակ ավտո, երկաթգծային ու օդային ճանապարհների հետ մեկտեղ դարձնում է իրավիճակն Արցախում աղետալի։
Տող 125.
[[1991]] թվականի դեկտեմբերին չնայած հրետակոծությանը անցկացվում են տեղական օրենսդիր մարմնի ընտրությունները, ու Ռոբերտ Քոչարյանը ընտրվում է որպես պատգամավոր [[Մարտունու շրջան (Արցախ)|Մարտունու շրջանից]]։ Ընտրությունների արդյունքում [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն|Դաշնակցությունը]] մեծամասնություն է ստանում։ Ընդ որում, ըստ Ռոբերտ Քոչարյանի՝ շատ դաշնակցականներ բացահայտել են իրենց պատկանելիությունը կուսակցությանը միայն խորհրդարանում մեծամասնություն ձևավորելուց հետո, մինչ մնացածը՝ ներառյալ ՀՀՇ-ի հետ կապված այլ գործիչներ միասնական կուսակցություններ չէին ստեղծել։ Ըստ պատգամավոր Սամվել Շահմուրադյանի՝ Գերագույն խորհրդի նախագահի պաշտոնի համար [[Հունվարի 7|հունվարի 7-ի]] նիստում հավակնում են [[Լեոնարդ Պետրոսյան|Լեոնարդ Պետրոսյանը]] ու [[Արթուր Մկրտչյան (քաղաքական գործիչ)|Արթուր Մկրտչյանը]]՝ [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն|Դաշնակցությունից]], սակայն ոչ մեկ չի հավաքում անհրաժեշտ ձայներ։ [[Հունվարի 8|Հունվարի 8-ի]] նիստում առաջադրվում են [[Արթուր Մկրտչյան (քաղաքական գործիչ)|Արթուր Մկրտչյանը]], Ռոբերտ Քոչարյանը և Վագիֆ Գալստյանը։ Ըստ պատգամավոր Մուրադ Պետրոսյանի․ «Ոչ ոք կասկածի տակ չէր դնում, որ նախագահի պաշտոնը պետք է զբաղեցնի Քոչարյանը, որին, ամեն ինչից բացի, աջակցում էր պաշտոնական Երևանը»: Սակայն ընտրությունից առաջ Քոչարյանը պնդում է, որ իր փոխարեն պետք է առաջադրվի [[Լեոնարդ Պետրոսյան|Լեոնարդ Պետրոսյանը]]։ Վերջինս անհրաժեշտ ձայներ չի հավաքում, ու [[Արթուր Մկրտչյան (քաղաքական գործիչ)|Արթուր Մկրտչյանը]] դառնում է Գերագույն Խորհրդի նախագահ։ ՀՅԴ-ն Գերագույն խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալի պաշտոնում առաջադրում են Ռոբերտ Քոչարյանի թեկնածությունը՝ ՀՅԴ-ՀՀՇ պառակտումից խուսափելու համար, սակայն վերջինս կտրականապես մերժում է։ Ըստ Գեորգի Պետրոսյանի՝ երրորդ օրը Քոչարյանի դիմադրությունը կոտրվում է, սակայն այս անգամ պատգամավորներն են դեմ քվեարկում։ Առաջին տեղակալի պաշտոնը մնում է թափուր մինչ խորհրդարանի աշխատանքների ավարտը, իսկ տեղակալի պաշտոնում ընտրվում է դաշնակցական [[Գեորգի Պետրոսյան|Գեորգի Պետրոսյանը]]<ref name=":3">{{Cite book|title=Արցախյան օրագիր․ Կանաչ և սև|last=Հակոբյան|first=Թաթուլ|publisher=Անտարես|year=2011|isbn=978-9939-51-146-7|location=Երևան-Ստեփանակերտ|pages=}}</ref>։
 
Վարչապետի պաշտոնի համար Քոչարյանն ու [[Սերժ Սարգսյան|Սերժ Սարգսյանը]] առաջադրում են [[Օլեգ Եսայան|Օլեգ Եսայանի]] թեկնածությունը, իսկ Մուրադ Պետրոսյանը՝ դաշնակցական [[Բորիս Առուշանյան|Բորիս Առուշանյանին]]։ Խորհուրդը պայմանավորվում է այս անգամ ընտրել ոչ դաշնակցականի, ու [[Օլեգ Եսայան|Օլեգ Եսայանը]] ընտրվում է վարչապետ, իսկ Առուշանյանը՝ տեղակալ<ref name=":3" />։
 
Վերջինիս կողմից առաջին որոշումներից մեկը Արցախի Պաշտպանության կոմիտեի ստեղծումն էր, որի ղեկավար է նշանակվում [[Սերժ Սարգսյան]]ը, իսկ նրա տեղակալ՝ [[Սամվել Բաբայան (ռազմական գործիչ)|Սամվել Բաբայանը]], ովքեր փաստացի շարունակում են մինչ այդ շուրջ երեք տարի կատարվող գործունեությունը, սակայն արդեն պաշտոնական կարգավիճակով<ref name=":0" />։
Տող 141.
Շուշիի օպերացիայից շուրջ մեկ ամիս անց Ադրբեջանը մեծ թափով անցնում է հարձակման Ասկերանի, այնուհետև Մարտակերտի ու Լաչինի ուղղությամբ։ Միասնական ռազմական ղեկավարման ու ցաքուցրիվ ֆիդայական ջոկատների պայմաններում արդեն օգոստոսի սկզբներին Ադբեջանի հսկողության տակ էր անցել [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ]] կեսից ավելին, իսկ Ստեփանակերտն ու ճանապարհը դեպի Հայաստանի Հանրապետություն լի էր փախստականներով։ Ադրբեջանի նախագահ [[Աբուլֆազ Էլչիբեյ|Աբուլֆազ Էլչիբեյը]] այդ ժամանակ հայտարարել էր, թե աշնանը Ստեփանակերտում թեյ է խմելու, իսկ [[Սևանա լիճ|Սևանում]] լվալու է ոտքերը։
[[Պատկեր:Protocol of State Security Committee of Nagorno-Karabakh Republic.jpg|մինի|Պետական պահպանության կոմիտեի արձանագրությունը, օգոստոսի 28, 1992 թվական]]
Ռոբերտ Քոչարյանը առաջարկում է ստեղծել [[Պաշտպանության պետական կոմիտե]]՝ մարմին, որը լիազորված կլիներ ռազմական դրության պայմաններում կառավարումն իրականացնել։ Առաջարկը կարճ ժամանակում ստանում է Գերագույն խորհրդի հավանությունը։ [[1992]] թվականի [[Օգոստոսի 12|օգոստոսի 12-ին]] Գերագույն խորհուրդը միաձայն ընդունում է առաջարկը, ԳԽ խոսնակ [[Գեորգի Պետրոսյան|Գեորգի Պետրոսյանը]] ու վարչապետ [[Օլեգ Եսայան|Օլեգ Եսայանը]] հրաժարական են տալիս ու իշխանությունը փոխանցում նորաստեղծ ՊՊԿ-ին, որի նախագահ է ընտրվում Ռոբերտ Քոչարյանը, իսկ նրա տեղակալ է նշանակվում [[Ժիրայր Պողոսյան]]ը։ Նախարարների խորհուրդը դե յուրե պահպանվում է, սակայն փաստացի վարչապետի պաշտոնը իրականացնում է Ռոբերտ Քոչարյանը<ref name=":5" />, ով առաջադրում է հիմնական նոր կազմ՝
 
* Ռոբերտ Քոչարյան - նախագահ
Տող 170.
 
== Արցախի նախագահ (1994-1997) ==
[[1994]] թվականի [[Դեկտեմբերի 21|դեկտեմբերի 21-ին]] Արցախի Գերագույն խորհրդի որոշմամբ Արցախում մտցվում է նախագահական կառավարման ինստիտուտ<ref>{{Cite web|url=https://artsakhlib.am/%d5%af%d5%a1%d5%a6%d5%b4%d5%a1%d5%be%d5%b8%d6%80%d5%b4%d5%a1%d5%b6-%d5%ba%d5%a1%d5%bf%d5%b4%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6/|title=Կազմավորման պատմություն|website=Արցախի Էլեկտրոնային Գրադարան|accessdate=2020-08-29}}</ref>, իսկ [[Դեկտեմբերի 24|դեկտեմբերի 24-ին]] Արցախի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի որոշմամբ Ռոբերտ Քոչարյանը երկու տարվա ժամկետով ընտրվում է [[Արցախի նախագահ]]<ref name=":5" />։ Առաջնային խնդիրներն էին էլեկտրական, ջրային ու ճանապարհային՝ նախկինում Ադրբեջանի հետ սերտաճաց ու ջախջախված համակարգերի վերակառուցում՝ կապելով այն [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետության]] հետ, տնտեսության վերականգնում ու արտասահմանից գումարների ներգրավում, բանակի ամրապնդումը, սահմանագծին լոգիստիկ համակարգի, հակատանկային ու խրամատային ցանցի կառուցում, և այլն։ [[1994]] թվականի դեկտեմբերի Ռոբերտ Քոչարյանը Լևոն Տեր-Պետրոսյանին հայտնել է, որ հնարավոր չի համարում Արցախի տնտեսության զարգացման մասին լուրջ խոսելը՝ չունենալով Հայաստանի Հանրապետությունն ու Արցախը կապող կառուցված ճանապարհ։ Ստանալով դրական պատասխան, սակայն չունենալով անհրաժեշտ գումարներ ՀՀ բյուջեում, նպատակ է դրվում Հայաստանի համահայկական հիմնադրամի առաջ։ Մի քանի տարվա ընթացքում դեռևս խորհրդային տարիներին աղետալի վիճակում գտնվող [[Ստեփանակերտ]]-[[Գորիս]] ավտոճանապարհը վերակառուցվում է։ Այնուհետև վերակառուցվում է նաև Արցախի Հյուսիս-հարավ ճանապարհը, որն ապահովում է ճանապարհ Ստեփանակերտից Մարտակերտ՝ չմոտենալով Ադրբեջանի հետ շփման գծին։
 
Այդ տարիներին Ռոբերտ Քոչարյանը բազմաթիվ այցեր է ունեցել դեպի [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներ]], [[Ֆրանսիա]], [[Բրազիլիա]], [[Արգենտինա]], [[Ուրուգվայ]], և այլն։ Բոլոր տեղերում հանդիպումներ էին տեղի ունենում տեղի ազդեցիկ կոնգրեսականների, սենատորների հետ, հայկական համայնքի ու նրանց ազդեցիկ ներկայացուցիչների հետ։ Իրականացվել են մի շարք նախագծեր Արցախի տարածքով մի շարք գյուղերի, դպրոցների, ենթակառուցվածքային համակարգերի վերականգնման ուղղությամբ։
 
[[1996]] թվականի [[Նոյեմբերի 24|նոյեմբերի 24-ին]] այս անգամ [[Արցախի նախագահական ընտրություններ (1996)|համաժողովրդական ընտրություններում]] Ռոբերտ Քոչարյանն երկրորդ անգամ ընտրվել է [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] նախագահի պաշտոնում։պաշտոնում<ref name=":5" />։ Հայաստանի Հանրապետությունում գործող իշխանության ու [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն|Դաշնակցություն կուսակցության]] միջև հակամարտությանն ժամանակ, որը բերեց վերջինիս գործունեության կասեցմանը ՀՀ-ում ու մի շարք ազդեցիկ անդամների բանտարկությանը, Ռոբերտ Քոչարյանը դրսևորել է չեզոքություն՝ պահլանելով կապերը թե Սփյուռքի, թե ՀՀ դաշնակցականների հետ, նաև սերտորեն կապը պահելով գործող իշխանության հետ։ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ին Քոչարյանը հորդորել է, որ գտնվում է՝ Արցախը չպետք է խառնվի ներքաղաքական պայքարին։
 
== ՀՀ վարչապետ (1997-1998) ==
Տող 205.
 
=== Իշխանափոխություն ===
[[1997]] [[Սեպտեմբերի 26|սեպտեմբերի 26-ին]] կազմակերպած ասուլիսի ընթացքում [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]] հայտարարում է, թե Հայաստանը պետք է հրաժարվի [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախից]] լավ ապրելու համար։ Նույն միտքը նա հայտնում է կառավարության անդամներին՝ հանդիպելով լուրջ դիմադրության այդ օրերին Պաշտպանության նախարար [[Վազգեն Սարգսյան]]ի, [[ՀՀ Վարչապետ|վարչապետ]] Ռոբերտ Քոչարյանի ու [[Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայություն|Ազգային անվտանգության ծառայության ղեկավար]] [[Սերժ Սարգսյան]]ի կողմից։ Դեկտեմբերին Ռոբերտ Քոչարյանը ստանում է հրավեր [[Ֆրանսիա]]յի նախագահ [[Ժակ Շիրակ]]ից, ով իրեն հայտնել է, որ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը համաձայնվել է հակամարտության փուլային լուծմանը, սակայն նեղսրտել է, որ իր ղարաբաղցի վարչապետը, ով մինչ այդ Արցախի նախագահ է եղել, կտրականապես դեմ է։ Քոչարյանը Շիրակին քարտեզի վրա ցույց է տվել, որ նախկին ԼՂԻՄ նախկին հարակից շրջանները Ադրբեջանին առաջին փուլում հետ հանձնելու արդյունքում մոտ 20 կիլոմետրանոց շփման գիծը վերածվելու է 220 կիլոմետրի, որը պահելը Արցախի համար անհնարինին մոտ բան է։ Ավելին՝ այդ զիջումից հետո Ադրբեջանի համար չփազանց մեծ կլինի գայթակղությունը նոր պատերազմով արագ խնդիրը լուծել իր օգտին։ Ժակ Շիրակը այլևս չի վիճել։ Նույն միտքը Տեր-Պետրոսյանը կրկնել է նաև [[1998]] թվականի տարեսկզբին տեղի ունեցած Ազգային անվտանգության խորհրդի նիստում։ Ռոբերտ Քոչարյանը, [[Վազգեն Սարգսյան]]ն ու [[Սերժ Սարգսյան]]ը կտրուկ դեմ էին։ Անսպասելի կերպով Տեր-Պետրոսյանը առաջարկ է ներկայացրել ամբողջ պատասխանատվությունը թողնել դեմ կանգնողների վրա, իսկ ինքը գործերին չխառնվի՝ ստանալով անգլիական թագուհու կարգավիճակ։ Այդ առաջարկը մերժվել է, քանի որ սահմանադրությամբ նախագահը բավական մեծ լիազորություններ ուներ, ու ի պատասխան ներկայացրել են պայման․ կամ թող նախագահը իրենց բոլորին աշխատանքից ազատի կամ ինքը հրաժարական տա։ Մի քանի օր անց [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը Ազգային հեռաուստատեսությամբ ելույթում հայտարարեց իր հրաժարականի մասին։ [[Վազգեն Սարգսյան]]ը, Ռոբերտ Քոչարյանն ու [[Սերժ Սարգսյան]]ը առաջարկել են [[Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրական դատարան|Սահմանադրական դատարանի]] նախագահ [[Գագիկ Հարությունյան (իրավաբան)|Գագիկ Հարությունյանին]] ստանձնել նախագահի պարտականությունները, սակայն վերջինս հրաժարվել է։ Ըստ [[1995]] թվականին ընդունված սահմանադրության՝ ՀՀ նախագահը պետք է 10 տարի բնակված լիներ Հայաստանում, իսկ այդ կետին համապատասխանում էր [[Վազգեն Սարգսյան]]ը, ով կտրուկ դեմ է արտահայտվել, ու առաջարկել Ռոբերտ Քոչարյանին լինել նախագահ։ Վերջինս պնդել է որ սահմանադրության այդ կետը առաջացնելու է լեգիտիմության հարց, սակայն մոտակա օրերին Վազգեն Սարգսյանը մի խումբ իրավաբանների հետ խորհրդակցելուց հետո Քոչարյանին ներկայացրել է, որ հաշվի առնելով [[1989]] թվականի [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ|ԼՂԻՄ]] ու [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Հայաստանի ՍՍՀ]] միավորման մասին որոշումը, ինչպեսորտեղ նաևնշվում այնէ, որ Հայաստանի անկախՍՍՀ հանրապետությունըքաղաքացիների իրբոլոր հերթինիրավունքները 10կիրառվում տարվաեն անկախություննաև չունի,ԼՂԻՄ իսկբնակչության մինչ այդ բոլորը ԽՍՀՄ քաղաքացիներ են եղելվրա, լեգիտիմության հարց չկա, ու պնդել, որ Քոչարյանըլինել դառնաչի նախագահկարող<ref name=":06" />։ [[1998]] թվականի [[Մարտի 30|մարտի 30-ին]] արտահերթ նախագահական ընտրություններում Ռոբերտ Քոչարյանն ընտրվել է [[Հայաստանի Հանրապետության նախագահ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.7or.am/am/news/view/46011/|title=ՀՀ նախագահական ընտրություններ. հետադարձ հայացք|website=www.7or.am|accessdate=2020-08-01}}</ref>։
 
Ընտրվելուց հետո մի շարք քաղաքական ուժեր՝ ներառյալ [[Հայոց համազգային շարժում|ՀՀՇ]] տարիներին ընդդիմադիր [[Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցություն|Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցությունը]], [[Հայկ Բաբուխանյան|ՍԻՄ կուսակցությունը]] և այլք, դիմում են Քոչարյանին քաղաքական, իրավական և բարոյական գնահատական տալ [[Հայոց համազգային շարժում|ՀՀՇ]] իշխանության տարիների գործունեությանը: Սակայն Քոչարյանը հրաժարվում է՝ ասելով բառացի․ «Եթե այդպես վարվենք, ապա ամբողջ երկրով մեկ կախաղաններ պետք է լինեն»<ref>{{Cite web|url=http://www.avangard.am/?page=news&cal_date=22_7_2015&news_id=13290#.X2rSkYvgqUk|title=Ուրիշ ովքե՞ր, եթե ոչ` մտավորականները|website=www.avangard.am|accessdate=2020-09-23}}</ref>։
Ռոբերտ Քոչարյանը ստեղծում է նախագահին կից քաղաաքական խորհուրդ, որի մեջ էին մտնում հիմնական կուսակցությունների ներկայացուցիչներ։ Խորհրդի նպատական էր որոշելու իրականացվելիք քաղաքականությունը։ Վերջինիս կազմը պահանջում էր քաղաքական գնահատական տալ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի իշխանությանը ու պատժի ենթարկել նախկիններին։ Սակայն Քոչարյանը տալիս է անվտանգության երաշխիքներ առաջին նախագահին ու նախընտրում անցյալը չփորփրել՝ հաշվի առնելով իրենց առաջ ծառացած խնդիրների ծավալը։ Այս որոշման համար նա քննադատության է ենթարկվում<ref name=":0" />։
 
[[Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ|ՀՀ վարչապետ]] է նշանակվում [[Արմեն Դարբինյան (քաղաքական գործիչ)|Արմեն Դարբինյանը]], ով մինչ այդ եղել էր Էկոնոմիկայի ու ֆինանսների նախարար։