Վիքիպեդիա

«Ուզբեկական խոհանոց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ clean up, փոխարինվեց: ) - → ), , եւ → և (2) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 10.
Հիմնական մսային ուտեստներին բնորոշ է բարձր կալորիականությամբ սննդի պատրաստումը, ճարպի, յուղի, համեմունքների և կանաչիի լայն օգտագործումը:<ref name="turk1" />.
 
Պրոֆեսիոնալ խոհարար տղամարդկանց կոչում են  «օշպազ» ({{lang-uz|ошпаз}}): Լայն իմաստով, օշպազը ընդհանրապես խոհարար է, բայց սովորաբար Ուզբեկստանում այս տերմինի տակ հասկանում են հենց փլավի պատրաստման մասնագետը:
 
== Պատմություն ==
Ուզբեկական խոհանոցն առաջացել է մի քանի մշակույթների համակեցության և խառնուրդի արդյունքում: Հատուկ ազդեցություն է ունեցել Ուզբեկստանին այդքան բնորոշ, պարսկական և թուրքական մշակույթի խառնուրդը, որը տեղի է ունեցել X-XII դարերում: Այստեղ նկատելի է ուզբեկական և տաջիկական խոհանոցի բնորոշ ընդհանրությունը: Միևնույն ժամանակ նկատվում է լուրջ տարբերություն մոտակա աշխարհագրական հարևանների խոհանոցից:
 
19-րդ դարում Միջին Ասիան Ռուսաստանին միացնելուց հետո ուզբեկ ժողովրդի դարավոր խոհանոցում խոհարարության զարգացման վերելք է նկատվում: Սկսեցին աճեցնել այնպիսի բանջարեղեններ, ինչպիսիք են կարտոֆիլը, լոլիկը, կաղամբը, բողկը և այլն: Դա նպաստեց խոհանոցի հարստացմանը նոր ճաշատեսակներով: Այնուամենայնիվ, շատ բաղադրատոմսեր ունեն դարավոր պատմություն, հիշատակվում են Ավիցենայի եւև միջնադարի այլ հայտնի գիտնականների եւև գործիչների աշխատություններում<ref name="Pohlebkin1" /><ref name="mahmud1">«Узбекские блюда», Карим Махмудов / издание 2-е, издательство «Узбекистан» 1974, стр 5-7</ref><ref name="fergana1">[http://ferghana.ru/article.php?id=3865 Какою была шурпа, упоминавшаяся ещё Авиценной?] {{Wayback|url=http://ferghana.ru/article.php?id=3865 |date=20090715121337 }} {{v|12|7|2010}}</ref><ref name="plov11">[http://www.novostiuzbekistana.st.uz/23_357/ek.htm Где готовят самый вкусный плов в Ташкенте?] {{Wayback|url=http://www.novostiuzbekistana.st.uz/23_357/ek.htm |date=20070621014509 }} {{v|12|7|2010}}</ref>:
 
Ուզբեկական ազգային խոհանոցում շրջանների միջև նկատելի տարբերություններ կան: Հյուսիսում հիմնական ուտեստներ են համարվում փլավը, խմորեղենը:Երկրի հարավային մասում նախապատվությունը տրվում է բանջարեղենից և բրնձից պատրաստված բազմաբնույթ ուտեստներին: [[Ֆերգանայի հովիտ|Ֆերգանա]]յի հովտում ավելի մուգ ու տապակած փլավ է պատրաստում, Տաշքենդում ՝ այն ավելի թեթև է տապակվում<ref name="samarkand1">[http://www.kedem.ru/voyaj/cuisine/20090428-uzkitchen/ Узбекская кухня: кухня Самарканда и Бухары] {{v|27|6|2010}}</ref>:
Տող 25.
 
Ամենատարածված ու հայտնի ուտեստներից մեկը փլավն է: Ուզբեկական և տաջիկական խոհանոցի համար բնորոշ է մսի և հացահատիկի համատեղ պատրաստումը (առավել հաճախ դա բրինձ է)<ref name="foodfind1">[http://foodfind.ru/dictionary/1079/ Плов / кулинарный словарь]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2019 |bot=InternetArchiveBot }} {{v|12|7|2010}}</ref>: Ձուն օգտագործվում է սահմանափակ չափով: Սունկ հազվադեպ է օգտագործվում: Հացաբուլկեղենի հիմնական և ամենատարածված արտադրանքներից մեկը ՝ ուզբեկական փխրեցուցիչ է ([[Ուզբեկստան|ուզբ]]. ՝ non), որը բաժանվում է երկու հիմնական կատեգորիաների: Ուզբեկական հիմնական և ամենահայտնի հացաբուլկեղենը տափակ հացն է:
* պատիր-նոն (ուզբ. ՝ (patirnon), - յուղի կամ ճարպի հավելումով<ref name="fergana2">[http://ferghana.ru/article.php?id=4565 Лепешка узбекская / fergana.ru] {{Wayback|url=http://ferghana.ru/article.php?id=4565 |date=20101001075757 }} {{v|12|7|2010}}</ref>:
 
Շատ ուտեստներ ունեն բարդ բաղադրատոմս, պատրաստվում են ձեռքով, ինչը պահանջում է երկար տարիների հմտություն և խոհարարական արվեստ: Տասնյակ ու հարյուրավոր կիլոգրամ բրնձի համար մեծ փլավ պատրաստելիս անհրաժեշտ է հատուկ մասնագիտական ​​հմտություն: Ցորենի բողբոջման նախապատրաստական ​​փուլը կարող է տևել մի քանի օր<ref name=marfa1>[http://www.kulina.ru/articles/national/uzbek/ Марфа Гончарова / '«Вкусный журнал»'] {{v|12|7|2010}}</ref>:
 
== Ավանդույթներ և կանոններ ==
Իսլամական ավանդույթներին հետևելով, ուզբեկական խոհանոցը նույնպես հետևում է որոշակի սահմանափակումների ՝ տարբերակելով «խարոմ» ({{lang-uz|ҳаром}}) և «խալոլ» ({{lang-uz|ҳалол}}) սնունդները: Խոզի միսը ցանկացած ձևով համարվում է արգելված:
 
Շատ ուտեստներ ունեն իրենց հետ կապված ավանդույթներ, որոնց արմատները գալիս են հնուց: Դրանք հիմնականում կապված են սննդի և արտադրանքի հանդեպ '''սուրբ վերաբերմունքի''' հետ՝ որպես կենդանի էակների, որոնց պետք է վերաբերվեն պատշաճ հարգանքով<ref name=fergana2/><ref name=ots1>[http://www.ots.uz/en/uzbekistan/uzbek-cuisine/bread--a-head-for-all Bread — a head for all] {{Wayback|url=http://www.ots.uz/en/uzbekistan/uzbek-cuisine/bread--a-head-for-all |date=20100706210808 }} {{v|12|7|2010}}</ref>:
Տող 36.
Ավանդաբար, ուզբեկական հարսանիքը (ինչպես նաև հանգուցյալի հիշատակը և այլ իրադարձություններ) ուղեկցվում են փլավի պատրաստմամբ<ref name="svad1">[http://svadbanet.ru/index.php?menuid=271 Свадебные традиции Узбекистана] {{v|12|7|2010}}</ref>: Սովորաբար այն պատրաստվում է նախորդ գիշերվանից և մատուցվում վաղ առավոտյան: Նման դեպքերում օգտագործվում է «տոնական փլավի բաղադրատոմսը» ({{lang-uz|тўй оши}}) սիսեռով, չամիչով և տարատեսակ համեմունքներով<ref name="mahmud1" />: Սա ամենահայտնի սովորույթներից մեկն է, որը ժամանակակից ուզբեկստանում կարևոր դեր է խաղում մարդկային հարաբերությունների մեջ: Մինչ օրս ընդունված է փլավն ուտել ձեռքերով, չնայած դա պահանջում է որոշակի հմտություն:
 
Կան յուրահատուկ ավանդույթներ, որոնք կապված են սննդի բաղադրիչների նախապատրաստման հետ: Այսպիսով, սոխը կլպելիս անհրաժեշտ է պատշաճ կերպով կտրել սոխի բողբոջված ծայրը (սոխի մոտ մեկ քառորդ մասը)<ref name="vitkov1">«Длинные письма» Виктор Виткович, М.: Молодая гвардия, 1967 г.</ref>:
 
== Հիմնական ուտեստների ցանկ ==
Տող 55.
=== Աղցաններ և սառը նախուտեստներ ===
* Աչչիկ-չուչուկ - լոլիկի, վարունգի, սոխի և տաք պղպեղի աղցան (acchi ac - «դառը»):
 
* Շաքարոպ - լոլիկի, սոխի և սև պղպեղի աղցան ՝ համեմված յուղով: Սովորաբար մատուցվում է փլավի հետ:
* Կազա<ref>{{книга
Տող 147 ⟶ 146՝
*[https://sportarmenia.ru/%D5%B7%D5%A1%D5%AD%D5%B4%D5%A1%D5%BF/%D5%AB%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%BD%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1-%D5%B7%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80/ Կայքէջ sportarmenia.ru ]
*[https://picnic-dostavka.ru/hy/uz-kuhnya-recepty-uzbekskaya-kuhnya---domashnie-foto-recepty/ Կայքէջ picnic-dostavka.ru]
 
[[Կատեգորիա:Ուզբեկական խոհանոց]]
[[Կատեգորիա:Ասիական խոհանոց]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ուզբեկական_խոհանոց» էջից