«Հեզբոլլահ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
→‎Ծանոթագրություններ: փոխարինվեց: {{reflist| → {{ծանցանկ| oգտվելով ԱՎԲ
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7
Տող 49.
Հեզբոլլահն, Ամալի հետ, մին է երկու գլխավոր քաղաքական կուսակցությունների Լիբանանում որոնք ներկայացնում են շիա մուսուլմանների։ Նա տիրում է 14 աթոռ 128-ի վրա Լիբանանի խորհրդարաննում և անդամ է [[Դիմադրություն և Զարգացում բլոկ]]ին: Ըսկ Դանիել Լ. Բայմանի, Հեզբոլլահն «մի ամենազորավոր քաղաքական շարժումն է Լիբանանում:»<ref>{{cite web|url=http://www.cfr.org/publication/16378/powerful_movement.html?breadcrumb=%2F|title=Hezbollah: Most Powerful Political Movement in Lebanon |first=|last=|publisher=[[Council on Foreign Relations]]|date=2008-05-29|accessdate=2006 թ․ սեպտեմբերի 15–ին}}</ref> Հեզբոլլահն և Ամալը ներկայացնում են գրեթե բոլոր լիբանանցի շիաները<ref>{{cite web|url=http://www.pbs.org/frontlineworld/dispatches/lebanon.syria/seelye2.html|title=Lebanon's religious mix|first=Kate|last=Seelye|publisher=[[PBS]] [[PBS Frontline World|Frontline World]]|date=2005-04-01|accessdate=2006 թ․ հուլիսի 28}}</ref>։ Սակայն, հակարակ Ամալի, Հեզբոլլահն չե զինաթափված։ Նա մասնակցում է Լիբանանի խորհրդարանում։ 2005-ի Լիբանանի ընդհանուր ընտրություններին, նա շահել է 10.9% խորհրդարանի աթոռների։ Դիմադրություն և Զարգացում բլոկը, որի Հեզբոլլահն անդամ է, շահել է բոլոր 23 աթոռները Հարավային Լիբանանում և ընդհանուրով 35 աթոռ, կամ 27.3% խորհրդարանի աթոռների ընդհանուր Լիբանանի<ref>Lebanon: Angus Reid Global Monitor</ref>։ Երբ մունիցիպալ ընտրությունները տեղի են ունեցել առաջին կեսին 2004-ի, Հեզբոլլահն շահել է 21% բոլոր շրջանների։<ref name="cobbanBR30_2"/>
 
Հեզբոլլահն եղել է [[Մարտի 8 Միություն|մարտի 8 միության]] գլխավոր կուսակցությունների մին, մարտ 2005 թվականի քաղաքական մթնոլորտի հակադրությունից իվեր։ Թեև չնայած որ Հեզբոլլահն միածել էր նոր կառավարություննը 2005 թվականին, նա մնացել է խստորեն դեմ [[Մարտի 14 Միություն|մարտի 14 միության]]<ref>[http://www.mideastmonitor.org/issues/0604/0604_1.htm The Counter-revolution of the Cedars]</ref>։ Նոյեմբեր 2006 թվականին, Հեզբոլլահն, [[Ազատ Հայրենասիրական Շարժում]]ը (ԱՀՇ) և Ամալը միասնաբար պահանջել են հաստատումը ազգային միության կառավարության<ref>[http://www.naharnet.com/domino/tn/NewsDesk.nsf/0/A96138992550D16AC2257219001A2043?OpenDocument "Nasrallah Warns of 'Street Demonstrations' if National Unity Government is not Formed"]</ref><ref>[http://archive.gulfnews.com/articles/06/10/15/10075244.html "Aoun calls for national unity government"]</ref> ուր պահանջել են վաղ ընտրություններ և մեկ երրորդը մինիստրների կաբինետի աթոռների որը նրանց տալու էր վետոյի իրավունք<ref name="siniora_resistance">San Francisco Chronicle (դեկտեմբերի 15, 2006). [http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/chronicle/archive/2006/12/15/MNGS4MVTCT1.DTL&type=politics "In Lebanon, Saniora stiffens his resistance"]. Ստացվել է դեկտեմբերի 18, 2006.</ref><ref>Reuters (դեկտեմբերի 18, 2006). [http://today.reuters.com/news/articlenews.aspx?type=worldNews&storyID=2006-12-18T164109Z_01_L1885284_RTRUKOC_0_US-LEBANON-GOVERNMENT-OPPOSITION.xml&WTmodLoc=IntNewsHome_C2_worldNews-9 "Lebanon opposition demands early elections"]. Ստացվել է դեկտեմբերի 18, 2006.</ref>։ Երբ բանակցությունները կառավարող կոալիցիային հետ անհաջողություն են ունեցել, հինգ կաբինետի մինիստրներ Հեզբոլլահից և Ամալից հրաժարվել են։ [[Դեկտեմբերի 1]], 2006 թվականին, այս խումբերը սկսել են [[2006–2008 լիբանանյան քաղաքական ցույցեր]]ը, անդադար ցույցեր ընդդիմությամբ վարչապետ [[Ֆուադ Սինիորա]]յի կառավարության<ref name="Ghattas"/><ref>[http://www.moqawama.org/english/_amenspeeches.php?filename=20061130180624048 The full text of Nasrallah's speech on the invitation to participate in an open sit-in in Beirut]</ref>։ Վերջապես, [[մայիսի 7]], 2008 թվականին, Լիբանանի 17-ամսվա քաղաքական ճգնաժամը արագ աճել է ինքնազսպումից դուրս։ Կռիվներ տեղի են ունեցել երբ կառավարություննը անջատել է Հեզբոլլահի հաղորդակցության ուղին և հեռացուցել է Բեյրութի օդանավակայանի ապահովության պետին վկայակոչված Հեզբոլլահի կապերի պատճառով։ Հեզբոլլահի առաջնորդ [[Հասան Նասրալլահ]]ն հայտարարել է թե կառավարության որոշումը անջատման Հեզբոլլահի հաղորդակցության ուղիին «պատերազմի հայտարարություն» էր կազմակերպության դեմ և պահանջել է շրջումը կառավարության որոշման<ref>{{citeweb|title= Hezbollah takes over west Beirut |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7391600.stm |publisher=''[[BBC news]]''|accessdate=2008 թ․ մայիսի 10}}</ref><ref>{{citeweb|title= Lebanon tensions rise in clash with Hezbollah |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/981937.html |publisher=''[[Haaretz]]''|accessdate=2008 թ․ մայիսի 10}}</ref>։ Հեզբոլլահից ղեկավարված ընդդիմադիր կողմի կռվողներ գրավել են մի քանի [[Արևմտյան Բեյրութ]]ի շրջակայքեր [[Ապագա շարժում]]ի կռվողներից որոնք հավատարին էին Ամերիկայի կողմնակցությունը ստացած կառավարությանը։ Այս կռիվների ընթացքում, 11 անձ սպաննվել են և 30 հատ վիրավոր։ Ընդդիմադիր կողմից գրավված շրջանների վերջը հանձնվել են [[Լիբանանի բանակ]]ին<ref name="Haaretz1">{{citeweb|title= Lebanese army moves into W. Beirut after Hezbollah takeover |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/981696.html |publisher=''[[Haaretz]]''|accessdate=2008 թ․ մայիսի 10|archiveurl=httphttps://web.archive.org/web/20080509040842/http://www.haaretz.com/hasen/spages/981696.html|archivedate=2008-05-09|dead-url=no}}</ref>։ Բանակը նաև խոստացել է լուծել վեճը և շրջել է կառավարության որոշումները<ref>{{citeweb|title= Hezbollah Pledges Pullout From Beirut as Army Makes Concession|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aqf3zxx_..5I&refer=home|publisher=''Bloomberg''|accessdate=2008 թ․ հոկտեմբերի 5–ին}}</ref><ref>{{citeweb|title=Hezbollah to Withdraw Gunmen in Lebanon|url=http://www.nytimes.com/2008/05/11/world/middleeast/11lebanon.html?hp|publisher=''New York Times''|accessdate=2008 թ․ հոկտեմբերի 5–ին}}</ref>։ Լիբանանի մրցակից առաջնորդները մի [[Դոհայի համաձայնություն|համաձայնության հասել են Դոհա]]յում մայիսի 21, 2008 թվականին որը վերջ է տվել 18 ամսվա քաղաքական ճգնաժամին որը կարող էր վերածվել նոր քաղաքացիական պատերազմի<ref name="france24">{{citeweb|title=Lebanese leaders 'expect to elect a president' in 24 hours|url=http://www.france24.com/en/20080521-lebanon-hezbollah-doha-election-presidential&navi=MONDE|publisher=''[[France 24]]''|accessdate=2008 թ․ մայիսի 31|archiveurl=httphttps://web.archive.org/web/20110520122706/http://www.france24.com/en/20080521-lebanon-hezbollah-doha-election-presidential&navi=MONDE%26navi%3DMONDE|archivedate=2011-05-20|dead-url=no}}</ref>։ Ըստ համաձայնության, Հեզբոլլահն վետոյի ուժ է ստացել Լիբանանի խորհրդարանում։ Կռիվներից ետք, նոր ազգային միության կառավարություն է կազմվել Ֆուադ Սինիորայից [[հուլիսի 11]], 2008 թվականին ուր Հեզբոլլահն ուներ մեկ մինիստր և իշխում էր 11 աթոռ 30-ի վրա կաբինետում։<ref name="CFR"/><ref name="tayyar"/>
 
== Ռազմական գործողություններ ==
 
Հեզբոլլահն ունի մի ռազմական ճյուղ ճանաչված «Ալ-Մուքավամա ալ-Իսլամիյա» («Իսլամական դիմադրությունը») անունով և հավանաբար երաշխավորն է մի քանի ավելի փոքր ռազմական կազմակերպությունների՝ ներառյալ «Ընկճվածների կազմակերպությունը», «Հեղափոխական արդարության կազմակերպությունը», «Արդարություն սխալի դեմ կազմակերպությունը» և «[[Մարգարե]] [[Մուհամեդ]]ի հետևորդները»<ref name='USDbackground2801'>{{cite web|url=http://www.state.gov/s/ct/rls/rpt/fto/2801.htm|title=Background Information on Foreign Terrorist Organizations|author=US Department of State|date=1999-10-08|accessdate=2007 թ․ փետրվարի 5|archiveurl=httphttps://web.archive.org/web/20020327121139/http://www.state.gov/s/ct/rls/rpt/fto/2801.htm|archivedate=2002-03-27|dead-url=no}}</ref><ref name="canadag20030213-137">{{cite web|url=http://canadagazette.gc.ca/partII/2003/20030213-x/html/sor53-e.html|author=Canada Gazette|title=Canada Gazette Vol. 137, no 1|date=2003-02-12|accessdate=2006 թ․ հուլիսի 25}}</ref>։
 
ՄԱԿ-ի որոշում 1559-ը կոչ է ուղղում Հեզբոլլահի զինաթափման<ref>{{cite web|url=http://daccess-ods.un.org/access.nsf/Get?Open&DS=S/RES/1559%20(2004)&Lang=E&Area=UNDOC|title=Resolution 1559 (2004)|author=[[United Nations Security Council]]|date=2004-09-02|accessdate=2007 թ․ մայիսի 1|quote=3. Calls for the disbanding and disarmament of all Lebanese and non-Lebanese militias}}</ref> [[Տաիֆի համաձայնություն|Տաիֆի համաձայնության]]ը Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի վերջավորության հետ։ Հեզբոլլահն դատապարտել և չեղյալ հայտարարել է ՄԱԿ-ի որոշումը<ref>{{cite web|url=http://www.terrorism-info.org.il/malam_multimedia/html/final/eng/eng_n/hez_e0905.htm|title=Hezbollah has no intention to disarm|author=Intelligence and Terrorism Information Center at the Center for Special Studies (Israeli)|date=2005-09-07|accessdate=2007 թ․ մայիսի 1}}</ref>։ Խնդիրը աճեցված է 2006 թվականի ռազմական հակամարտությունից ետք Իսրայելի հետ։ Հեզբոլլահի որոշումը չզինաթափվելու տեսնվում է իբրև խախտում ՄԱԿ-ի որոշումների (ներառյալ ՄԱԿ-ի որոշում 1701-ը որը հաջորդել է որոշում 1559-ի) և Տաիֆի համաձայնությունին<ref name="UN1701">[http://www.un.org/News/Press/docs/2006/sc8808.doc.htm]</ref><ref name="ADL">[http://www.adl.org/main_terrorism/hezbollah_overview.htm "Hezbollah: Hezbollah and the Recent Conflict."] ''[[Anti-Defamation League|ADL]]''. Սեպտեմբերի 29 2006: Հունիսի 26 2007.</ref>։ Հակամարտությունից իվեր, Հեզբոլլահն և Իսրայելը հաստատել են որ կազմակերպությունը ռազմականորեն զորացել է<ref name="met"/> Լիբանանական կաբինետը, Նախագահ [[Միշել Սլեյման]]ի և Վարչապետ Ֆուադ Սինիորայի տակ, տվել է Հեզբոլլահի իրավունքը «ազատագրելու [Լիբանանի] գրավված հողերը»:<ref>[http://www.haaretz.com/hasen/spages/1011868.html Ha'aretz] 14 August 2008, ''UN: We've cleared half the cluster bombs Israel dropped on Lebanon'' Շլոմո Շամիլից</ref>։ 2009 թվականին, մի Հեզբոլլահի հրամանատար (խոսելով անանունության պայմանի տակ) ասել է, «Մենք ունենք ավելի [[հրթիռ]] այսօր քան ունեինք 2006 թվականին:»<ref>[http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1257455206498 "Hizbullah says it's getting ready for a new war with Israel."] ''[[Jerusalem Post]]'': Նոյեմբերի 8 2009.</ref>
Տող 59.
=== Մահապարտ հարձակումներ և հափշտակումներ ===
 
1982-ից 1986 թվական, 36 մահապարտ հարձակումներ տեղի են ունեցել Լիբանանում ամերիկյան, ֆրանսիական և իսրայելյան զորքերի դեմ 41 անձերի կողմից ձախական քաղաքական հավատքներով և երկու գլխավոր կրոնքներից՝<ref>[http://amconmag.com/2005_07_18/article.html "... eight were Islamic fundamentalists. Twenty-seven were Communists and Socialists. Three were Christians]. The American Conservative, July 18, 2005. Verified 22nd June 2008.</ref> սպանելով 659 անձ<ref name="pape"/> Հեզբոլլահն մեղադրվել է կազմակերպելով այս հարձակումների մի քանին բայց ժխտում է ոևե մասնակցություն։<ref>Sites, Kevin (Scripps Howard News Services). "[http://www.redding.com/redd/nw_columnists/article/0,2232, REDD_17528_4389698,00.html Hezbollah denies terrorist ties, increases role in government]" 2006-01-15</ref><ref>"[http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/target/etc/cron.html Frontline: Target America: Terrorist attacks on Americans, 1979-1988]", PBS News, 2001. Վերցված է Փետրվարի 4 2007</ref><ref name="leb1">[http://www.lebanon.com/news/local/2003/3/20.htm Hezbollah again denies involvement in deadly Buenos Aires bombing BEIRUT, Մարտի 19 (AFP)]</ref>։ Այս հարձակումների ներառյալ են [[1983 թվականի ամերիկյան դեսպանատան պայթյուն]]ը ([[Իսլամական Ջիհադ Կազմակերպություն]]ից),<ref name="Ini">[http://camera.org/index.asp?x_context=2&x_outlet=118&x_article=1148 "Timeline of Hezbollah Violence."] ''[[Committee for Accuracy in Middle East Reporting in America|CAMERA: Committee for Accuracy in Middle East Reporting in America]]''. Հուլիսի 17 2006. Նոյեմբերի 18 2006. Later reprinted in ''On Campus'' magazine's Fall 2006 issue and attributed the article to author Gilead Ini.</ref> [[1983 թվականի Բեյրութի զորանոցի պայթյուն]]ը (Իսլամական Ջիհադ Կազմակերպությունից),<ref name="Ini"/><ref name="c">[http://www.cfr.org/publication/9155/#6 Hezbollah] CFR. org Staff, the US [[Council on Foreign Relations]], 2006-07-17</ref><ref name="cd">[httphttps://web.archive.org/web/20020616122328/http://www.cdi.org/terrorism/hezbollah.cfm Terrorism - In the Spotlight: Hezbollah (Party of God)] Michael Donovan, [[Center for Defense Information]] cdi.org, 2002-02-25</ref><ref name="NRO">[http://article.nationalreview.com/?q=ZDczZDYxYTE2MDAxYWU3ODc1ZjEwZTVkMTcyMDhlYmE= "an official with the Iranian Intelligence Service in Tehran phoned the Iranian ambassador in Damascus and issued an order to have them killed...We know about the phone call because it was intercepted by the National Security Agency.....The Hezbollah operative in charge was [[Imad Fayez Mughniyeh]]"] National Review Online, Clifford D. May, Iran’s War.</ref> և զանազան հարձակումներ [[Իսրայել Պաշտպանություն Զորքեր]]ի (ԻՊԶ) և Հարավային Լիբանան Բանակի (ՀԼԲ) վրա հարավային Լիբանանում<ref name="pape"/> Այս ժամանակաշրջանում նաև տեղի է ունեցել [[TWA չվերթ 847-ի գրավում]]ը 1985 թվականին,<ref name="c"/> և [[Լիբանանի պատանդի ճգնաժամ]]ը 1982-ից 1992 թվականներին։<ref name="cd"/> Առայժմ, Հեզբոլլահն մեղադրվել է [[հունվարի 15]], 2008 թվականի պայթյունին ամերիկյան դեսպանատան մի ինքնաշարժի Բեյրութում։<ref name="Stratfor">[http://www.stratfor.com/analysis/lebanon_hezbollah_and_jan_15_bombing ''Lebanon: Hezbollah and the Jan. 15 Bombing'' ] Stratfor, Հունվարի 15, 2008</ref>։
 
Լիբանանից արտասահման, Հեզբոլլահն մեղադրվել է [[Բուենոս Այրեսի իսրայելյան դեսպանատան հարձակում (1992)|1992 թվականի իսրայելյան դեսպանատան հարձակումին Բուենոս Այրեսում]],<ref name="c"/><ref name="cd"/> և 1994 թվականի ԱՄԻԱ-ի պայթյունին մի հրեական մշակութային կենտրոնի [[Արգենտինա]]յում<ref name="c"/> Սակայն, ըստ Նասրալլահի, Հեզբոլլահն մերժել է բոլոր մասնակցություն գործողությունների Լիբանանից և Իսրայելից դուրս 2008 թվականից առաջ։<ref>[http://english.hizbollah.tv/essaydetails.php?eid=2366&cid=214 H.E. Sayyed Nasrallah Speech in Full: History will mark martyr Moghnieh blood as the start of the fall of "Israel"]</ref>։