|
}}
[[File:LakeVostok-Location.jpg|thumb|Վոստոկ լճի տեղադիրքը Անտարկտիդայում|313x313փքս]]
'''Վոստոկ լիճ''', անդրսառցադաշտային խոշորագույն լիճ, տեղակայված է [[Անտարկտիդա]] մայրցամաքում։ Լճի հայտնաբերումը 20-րդ դարի խոշորագույն աշխարհագրական հայտնագործություններից մեկն է<ref>{{cite web |url = https://abcnews.go.com/Technology/lake-vostok-russian-drillers-antarctica-claim-success-reaching/story?id=15538105 |title = Lake Vostok: Russian Scientists Claim Success in Antarctic |author = |date = |website = abcnews.go.com |accessdate = 2018-12-04|lang = }}</ref><ref name="bbc.co.uk">{{cite web |url = https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12275979 |title = Lake Vostok drilling in Antarctic 'running out of time' By Katia Moskvitch Science reporter, BBC News |author = |date = |website = www.bbc.co.uk |accessdate = 2018-12-04|lang = }}</ref><ref name="news.discovery.com">{{cite web |url = http://news.discovery.com/earth/they-did-it-curent-status-on-russian-lake-vostok-120206.htm |title = They Did It! Russians Expose Lake Vostok Secrets Feb 6, 2012 // by Christina Reed |author = |date = |website = news.discovery.com |accessdate = 2018-12-04|lang = }}</ref><ref name="usnews.com">{{cite web |url = https://www.usnews.com/news/articles/2012/10/19/first-lake-vostok-samples-lifeless-but-american-scientist-says-thats-not-conclusive |deadlink = yes |title = First Lake Vostok Samples 'Lifeless,' But American Scientist Says That’s Not Conclusive By Jason Koebler October 19, 2012 |author = |date = |website = www.usnews.com |accessdate = 2018-12-04|lang = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180716001543/https://www.usnews.com/news/articles/2012/10/19/first-lake-vostok-samples-lifeless-but-american-scientist-says-thats-not-conclusive |archivedate = 2018-07-16 }}</ref><ref name="news.nationalgeographic.com">{{cite web |url = https://news.nationalgeographic.com/news/2012/02/120208-russians-lake-vostok-antarctica-drilling-science/ |deadlink = yes |title = Russian Scientists Breach Antarctica’s Lake Vostok—Confirmed |author = |date = |website = news.nationalgeographic.com |accessdate = 2018-12-04 |lang = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190403062558/https://news.nationalgeographic.com/news/2012/02/120208-russians-lake-vostok-antarctica-drilling-science/ |archivedate = 2019-04-03 }}</ref> մայրցամաքում :
Լիճը գտնվում է անտարկտիկական [[Վոստոկ գիտահետազոտական կայան]]ի շրջակայքում (հարավային լայնության 77°, արևելյան երկայնության 105°),՝ 4000 մ հաստության սառցե վահանի տակ: Լիճն ունի մոտ 250 կմ երկարություն, 50 կմ լայնություն, մակերեսը մոտ 15,5 կմ² է, իսկ խորությունը՝ 1200մ1200 մ:
Լճի յուրահատկությունըյուրահատկությունն կայանումայն է նրանում, որ այն միլիոնավոր տարիներ շարունակ մեկուսացված է եղել երկրի մակերևույթից: Որպես մեկուսիչ եղել է ու շարունակում է մնալ նրա վրայի 4 կիլոմետր հաստությամբ սառցե պատյանը: Գիտնականների կարծիքով լճի ջրերում կարող են լինել կենդանի օրգանիզմներ, քանի որ կյանքի համար բոլոր անհրաժեշտ գործոններն առկա են: Դրանց թվում են․
*Քաղցրահամ ջուրը, որում թթվածնի պարունակությունը 50 անգամ գերազանցում է սովորական քաղցրահամ ջրի մեջ եղածին: Լիճը թթվածին ստանում է աստիճանաբար դեպի խորքերը իջնող վերևի սառցաշերտերից:
* Ջրի ջերմաստիճանը խորքում բավականին բարձր է՝ մոտ 10°C: Կա կարծիք, որ լիճը ջերմություն ստանում է երկրաջերմային աղբյուրներից: Ջուր-սառցադաշտ եզրույթում ջերմաստիճանը կազմում է −3 °C<ref>{{cite web |url = https://www.ats.aq/documents/ATCM26/wp/ATCM26_wp001_r.doc |title = ИНСТИТУТ ГЕОЭКОЛОГИИ. АРКТИЧЕСКИЙ И АНТАРКТИЧЕСКИЙ НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ИНСТИТУТ |author = |date = |website = www.ats.aq |accessdate = 2018-12-04|lang = }}</ref>:
* Լճում ջրի ճնշումը ըստ հաշվարկների մոտ 300 մթնոլորտ է՝ ատմոսֆեր (առաջանում է հաստ սառցադաշտի ճնշումից), սակայն որինդրան միկրոօրգանիզմները կարող էին հարմարվել:
*[[Միկրոօրգանիզմներ]], որոնք հարմարվել են կյանքի այդպիսի պայմաններիպայմաններին և կարող են օժտված լինել յուրօրինակ հատկություններով, քանի որ երկրային [[կենսոլորտ]]ից մեկուսացված են եղել շատ երկար ժամանակ, ինչը նշանակում է, որ [[էվոլյուցիա|էվոլյուցիոն]] գործընացներնգործընթացներն այնտեղ ընթացել են անկախ:
Լիճն անունը ստացել է սովետական (հիմա արդեն ռուսական)խորհրդային Վոստոկ գիտահետազոտական կայանից, որն այդ տարածաշրջանում աշխատում է 1957 թվականից:
Անտարկտիդայում 2007 թվականի դրությամբ ընդհանուր 140 անդրսառցադաշտային լճերլիճ ենէ հայտնաբերվել։ ▼Լճի հայտնաբերումը հանդիսանում է 20-րդ դարի խոշորագույն աշխարհագրական հայտնագործություններից մեկը:
▲Անտարկտիդայում 2007 թվականի դրությամբ ընդհանուր 140 անդրսառցադաշտային լճեր են հայտնաբերվել։
== Հայտնագործման պատմություն ==
Ինչպես այլ անդրսառցադաշտային լճերի, այնպես էլ այս լճի գոյության մասին առաջինը կանխատեսումներ է արել Անդրեյ [[ՊետրովիչԱնդրեյ Կապիցա|Անդրեյ Կապիցան]]ն դեռևս 1955-1957 թվականներին՝ հենվելով տեսական հետազոտությունների վրա: Բայց ենթադրվում է, որ հայտնագործությունն ինքնին տեղի է ունեցել համեմատաբար վերջերս՝ 1996 թ.թվականին, ռուս բևեռախույզների ջանքերով:
==Տեսական հիմնավորումներ==
'''Հեռավար զոնդավորում Վոստոկ կայանի շրջակայքում'''
Վոստոկ կայանի շրջակայքում Անդրեյ Կապիցայի ղեկավարությամբ 1959-1964 թվականներին կատարված սեյսմիկ զոնդավորումը թույլ է տվել որոշել սառցադաշտի հաստությունը: Սակայն ձայնային ալիքի անդրադարձի կրկնակի գրանցում է տեղի ունեցել: Այն ժամանակ կարծել են, որ սառցադաշտի տակ եղած նստվածքային ապարների ստորին շերտերից է եղել երկրորդ անդրադարձը: Ավելի ուշ ձևավորվել է կարծիք այն մասին, որ անդրադարձվող երկրորդ ձայնային ալիքը գալիս է սառցադաշտի ու ջրի շփման սահմանից:
1971-1978 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում Ռ. Սքոթի անվան բևեռային հետազոտման ինստիտուտի կողմից կատարվել է աէրոռադիոլոկացիոն պրոֆիլավորում, որի տվյալները հստակ մատնանշում էին ջրավազանի անսովար չափերի առկայություն սառցադաշտի տակ: 1987 թվականի նոյեմբերին, Անտարկտիդայի կենտրոնական մասերի աէրոերկրաբանական ուսումնասիրման աշխատանքների նպատակով, Իլ-18 ինքնաթիռը իրականացրել է Մոլոդյոժնայա- Արքայազն Չառլզի անվան սար-Վոստոկ-Մոլոդյոժնայա թռիչքուղին, որի արդյունքում ստացված ձայնային ալիքների անդրադարձը այնպիսին էր, ինչպիսին լինում է [[շելֆային սառցադաշտեր|շելֆային սառցադաշտերի]]ց: Դրանց հիման վրա, 1995 և 1998 թվականներին Քեմբրիջի համալսարանի հետ համատեղ ռուս բևեռախույզները սկսել են իրականացնել վերգետնյա ռադիոլոկացիոն պրոֆիլավորում: Այս աշխատանքների նպատակն էր որոշել Վոստոկ լճի `որպես աշխարհագրական օբյեկտի, մորֆոմետրիկ բնութագրերը<ref name="autogenerated2">Попов С. В., Масолов В. Н., Лукин В. В., Попков А. М. «Результаты отечественных дистанционных исследований подледникового озера Восток в Восточной Антарктиде»// Разведка и охрана недр. — 2012 — № 8</ref>:
=== Սկզբնական փուլ ===
[[Պատկեր:GISP2 team photo core37.jpeg|thumb|Համատեղ միջազգային էքսպեդիցիա, 1989թ.1989|alt=|ձախից|199x199փքս]]
1989 թվականին վոստոկՎոստոկ կայանի շրջակայքում սկսված 5Գ անունը կրող հորատանցքի փորման նպատակը հնեակլիմայական հետազոտություններն էին, որին մասնակցում էին սովետական խորհրդային, ամերիկյան և ֆրանսիական գիտնականներ:
3539 մետրից սկսած, որին հասել են 1996 թվականին, սառույցի քիմիական և իզոտոպայի կազմությունը և բյուրեղային կառուցվածքը զգալիորեն փոփոխվել է։ Պարզվել է, որ վերջիսվերջինս անդրսառցադաշտային լճի սառած ջուրն է: Հետազոտման աշխատանքներին մասնակցել ենէ վեց գիտական խմբերխումբ, որոնց կազմի մեջ էին ռուս և ֆրանսիացի գիտնականներ: 2004 թվականին Ռուսաստանը Ֆրանսիայի հետ ստորագրել է համաձայնագիր Եվրոպական հետազոտական ասոցիացիայի ստեղծման վերաբերյալ, որի նպատակը Արևելյան Անտարկտիդայի<ref name="autogenerated1" /> անդրսառցադաշտային լճերի կլիմայական և կենսաբանական տվյալների արխիվ ստեղծելն էր, սառցային կեռնի (գլանաձև սառցանմուշի սյուն) էկզոկենսաբանական ուսումնասիրությունների հիման վրա:
1999 թվականին հորատանցքի խորությունը հասել է 3623 մետրի: Այդ խորությունից հանված սառույցներն ունեցել են մոտ 430 հազար տարվա տարիք, ինչից արվելեզրակացվել է այն երզակացությունը, որ լիճը սառցապատվել է ոչ պակաս, քան 500 հազար տարի առաջ:
[[Պատկեր:Icecore 4x.jpg|thumb|Կեռն (գլանաձև սառցանմուշի սյուն)]]
=== Հորատման դադար (1999—20061999-2006) ===
1999 թվականին, երբ լճի կարծեցյալ մակերևույթին հասնելուն մնացել էր 120 մ մնացած, հորատման աշխատանքները դադարեցվել են, որպեսզի թույլ չտան քաղցրահամ ջրերի աղտոտում, որը կարող էր վնասել լճի յուրօրինակ էկոհամակարգին: Այդ կապակցությամբ իրենց մտավախություններն են հայտնել նաև արտասահմանյան կազմակերպություններ ու գիտնականներ<ref name="russiabore">{{cite web |url = http://www.ng.ru/science/2004-08-11/8_antarctic.html |title = Скандал над озером Восток: Россию пытаются не допустить к глубинному бурению в Антарктиде |author = |date = |website = www.ng.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }} // [[Независимая газета]], 11 августа 2004</ref><ref name="australiahurt">{{cite web |url = https://www.smh.com.au/environment/conservation/antarctic-treaty-no-match-for-national-pride-20110209-1ameh.html |title = Антарктический договору не справиться с национальной гордостью |author = |date = |website = www.smh.com.au |accessdate = 2018-12-04|lang = en }} // Sydney Morning Herald, 8 февраля 2011 г.</ref><ref name="asoc">{{cite web |url = https://www.asoc.org/issues-and-advocacy/antarctic-environmental-protection/lake-vostok |title = Коалиция антарктических и южных морей: озеро Восток |author = |date = |website = www.asoc.org |accessdate = 2018-12-04|lang = }}</ref>, նաև քաղաքական պատճառներից ելնելով<ref>{{cite web |author = Лукин В. В. |url = http://www.tv100.ru/video/view/podlednikovoe-ozero-vostok-lukin-vv-103707/ |deadlink = yes |title = Подледниковое озеро Восток» |date = |website = www.tv100.ru |accessdate = |lang = ru |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141205054656/http://www.tv100.ru/video/view/podlednikovoe-ozero-vostok-lukin-vv-103707/ |archivedate = 2014-12-05 }}</ref>: Պատճառաբանվել է, որ հորատանցքի փորման ժամանակ օգտագործվող կերոսինը, ֆրեոնն ու էթիլենգլիկոլը կարող են հայտնվել լճի ջրերում: Ռուս մասնագետները պնդում էին, որ հորատումը անվնաս է, ինչը հաստատվել է 2003 թվականի<ref name="russiabore" /> [[Մադրիդ|Մադրիդում]] կայացած Անտարկտիդայի մասին 26-րդ Խորհրդատվական ժողովում և արդեն փորձարկվել է [[Գրենլանդիա (կղզի)|Գրենլանդիայում]]<ref name="rgvostok">{{cite web |url = http://rg.ru/2011/10/13/pole.html |title = Тайны озера Восток |author = |date = |website = www.rg.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }} // Российская газета. Союз. Беларусь-Россия № 522 (38) 13 октября 2011 г.</ref>.
2003 թվականի Սանկտ Պետերբուրգի Գոռնի ինստիտուտում մշակվել է նոր տեխնոլոգիա, և 2006 թ.թվականին վերսկսվել են խորքային հորատման գործողությունները:
=== Վերջնական փուլ (2006—20132006-2013) ===
Ռուսական անտարկտիկական 52-րդ էքսպեդիցիայի շրջանակներում 2006 թվականի դեկտեմբերին, հորատման աշխատանքները վերսկսելվերսկսվել են և ստացել առաջին սառցային կեռնը 3650,43 մ խորությունից:
2006-2007 թվականների սեզոնային աշխատանքների ժամանակ նախատեսվել էր հանել 75 մետր սառցային կեռն: Սակայն ջերմային հորատման սարքի տեխնիկական անսարքության պատճառով կանգ են առել 3665 մետր խորության վրա՝վրա, երբ լճին մնացել էր մոտ 85 մ: Անդրսառցադաշտային Վոստոկ լճի ջրերի նմուշառում նախատեսվում էր 2008-2009 թվականների սեզոնային աշխատանքների ժամանակ<ref name="autogenerated1">{{cite web |url = https://www.nkj.ru/news/11346/ |deadlink = yes |title = Тайну происхождения реликтового озера Восток в Антарктиде откроют через два года |publisher = Журнал «Наука и жизнь» |author = |date = |website = www.nkj.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru |archiveurl = https://web.archive.org/web/20181205103322/https://www.nkj.ru/news/11346/ |archivedate = 2018-12-05 }}</ref>:
2008 թվականի անտարկտիկական սեզոնում նորից վթարի է ենթարկվել հորատման սարքը, այն պոկվել է: 2009 թվականի հունվարին ռուս մասնագետները իրականացրել են բոլոր նախապատրաստական աշխտանքներըաշխատանքները սառցե հանքափոսը լայնացնելու համար, որպեսզի կարողանան վեր բարձրացնել հորատող սարքը:
Ըստ ռուսական 54-րդ արշավախմբի տվյալների՝ ստացված 2009 թվականի հունվարի 22-ին, Վոստոկ կայանում հորատման աշխատանքները շարունակվում են, հորատանցքի տրամագիծն ընդլայնել են 138մմ-ով, սակայն հորատման սարքի դուրս բերումը դեռևս չի հաջողվել: Եթե սարքի դուրս բերման բոլոր փորձերն անհաջողության մատնվեն, ապա ստիպված կլինեն 3580 մետրից շրջանցելով շարունակել փորման աշխատանքները և լճին հասնելու համար պետք է փորեն 170 մ<ref>{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/news/news.php |title = Новости |author = |date = |website = www.aari.nw.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru |publisher = ААНИИ}}</ref>:
2010 թվականի մարտի 22-ին Ռուսաստանի հիդրոմետ ծառայության պետ՝պետ ԱլեկսանդրԱլեքսանդր Ֆրոլովը նշել է, որ լճի ջրերին հասնելը նախատեսվում է 2010-2011 թվականների արկտիկական սեզոնում, երբ հարավային կիսագնդում ամառ կլինի<ref>{{cite web |url = http://www.rian.ru/science/20100322/215742410.html |title = Антарктида «поведала» о температуре на Земле за минувшие 440 тыс. лет РИА-новости |author = |date = |website = www.rian.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }}</ref>:
2011 թվականի փետրվարի 3-ի դրությամբ հորատանցաիհորատանցքի խորությունը կազմել էր 3714,24 մ էր<ref>{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/docs/press_release/2011/20110203_vostok.html |title = Пресс-релиз 03.02.2011 г. Трудные заключительные шаги перед входом в озеро |author = |date = |website = www.aari.nw.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }}</ref>: Սառցադաշտի իրական հաստությունը հայտնի չէ, մոտավոր այն կազմում էմոտավորապես 3730-3770 մ է: Հաշվի առնելով հորատման արագությունը՝ օրական 2,2 մ, անհրաժեշտ էէր ևս 16-32 օր լճին հասնելու համար: Սակայն Անտարկտիկայի ամառային սեզոնի ավարտի հետ,հետ՝ փետրվարի վերջին, աշխատանքներնաշխատանքները հետաձգվել են մինչև 2011 թվականի դեկտեմբեր, և հորատանցքը հերմետիկ փակվել է մինչև հաջորդ տարի՝ հորատող սարքը կանգնեցնելով 3720 մետրի վրա<ref>{{cite web |url = http://www.strf.ru/material.aspx?CatalogId=222&d_no=36919 |title = Пресс-релиз 07.02.2011 г. Озеро Восток: скважину законсервировали до следующего года |author = |date = |website = www.strf.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170818012144/http://www.strf.ru/material.aspx?CatalogId=222&d_no=36919 |archivedate = 2017-08-18 |deadlink = yes }}</ref>:
ՊլանավորվելՆախատեսվել էր, որ 2011 թվականի դեկտեմբերից շարունակելու ենշարունակել փորման աշխատանքները և հանելով լճի ջրերի թարմ սառույցների նմուշները,նմուշները՝ դրանք կփոխանցենփոխանցել հետազոտման երկրաքիքմիկներիներկրաքիմիկներին, միկրոկենսաբաններին, բյուրեղագետներին, ու դրանով աշխատանքները նորից կդադարեցվենդադարեցնել: 2011 թվականի դեկտեմբերին նոր արշավախումբ է ժամանել Անտարկտիդա,Անտարկտիդա՝ պրոֆեսոր Նիկոլայ Վասիլևի ղեկավարությամբ<ref>{{cite web |url = http://rg.ru/2011/12/20/ozero.html |title = Пресс-релиз 20.12.2011 |author = |date = |website = www.rg.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }} // «Российская газета» — Федеральный выпуск № 5662 (286)</ref>:
2012 թվականի հունվարի 12-ին,ին՝ ժամը 11.00-ի դրությամբ, հորատանցքի խորությունը կազմում էր 3773,5 մետրիմետր: ՀորատումանՀորատման աշխատանքները ռուս բևեռախույզների կողմից շարունակվում էին շուրջ օրը՝շուրջօրյա, նախատեսվում էր հասնել Վոստոկ լճի ջրերին: Նպատակին հասնելու համար մնացել էր տասնյակ մետրից քիչ ավելավելի<ref>{{cite web |url = http://www.strf.ru/material.aspx?CatalogId=222&d_no=44620 |title = Озеро Восток: глубина скважины достигла 3737,5 метра |author = |date = |website = www.strf.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170818010215/http://www.strf.ru/material.aspx?CatalogId=222&d_no=44620 |archivedate = 2017-08-18 |deadlink = yes }} // strf.ru — Наука и технологии России</ref>:
Հունվարի 17-19 հորատման աշխատանքները դադարեցվել են երկրաֆիզիկական չափումների և այլ օժանդակ աշխատանքների նպատակով: Խորջրյա «ձկան աջքաչք» տեսախցիկի օգնությամբ կատարվել են նկարահանումներ 3680-3719 մետր խորությունների վրա<ref>{{cite web |url = http://strf.ru/material.aspx?CatalogId=222&d_no=44737 |deadlink = yes |title = Озеро Восток: глубина скважины достигла 3738,5 метра |author = |date = |website = strf.ru |accessdate = 2018-12-04 |lang = ru |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170818004819/http://strf.ru/material.aspx?CatalogId=222&d_no=44737 |archivedate = 2017-08-18 }} // strf.ru — Наука и технологии России</ref> : Հունվարի վերջին,վերջին՝ հորատման աշխատանքների ավարտին, սպասվում էր ՌԴ նախագահի հատուկ ներկայացուցչի՝ Դաշնային խորհրդի անդամ, նշանավոր բևեռախույզ [[Արթուր Չիլինգարով]]ի<ref>{{cite web |url = http://ecoportal.su/news.php?id=59061 |title = Бурение на озере Восток возобновится после уточнения диаметра скважины |author = |date = |website = ecoportal.su |accessdate = 2018-12-04|lang = }} // ЭкоПортал</ref> այցը Վոստոկ գիտահետազոտական կայան:
[[2012 թվականը երաժշտությունում|2012]] թվականի [[փետրվարի 5]]-ին գիտնականներն ավարտել են հորատումը 3769,3 մ՝մոտրի վրա՝ հասնելով անդրսառցադաշտային լճի մակերևույթին<ref>{{cite web |url = https://eco.ria.ru/discovery/20120206/558471210.html |title = Российские ученые проникли в подледниковое озеро Восток в Антарктиде |author = |date = |website = eco.ria.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }} // РИА Новости, 6 февраля 2012</ref>.
{{քաղվածքի սկիզբ}}Նոր տեխնոլոգիաների համաձայն, հորատանցքում նախապես ստեղծվում է հորատման հեղուկի սյունակի ճնշման թերկոմպենսացում, որի արդյունքում ջուրը լցվելով հորատանցք՝ մինչև նշված մակարդակ, սառչում է: Հետո, մյուս աշխատանքային սեզոնի ժամանակ, այդ թարմ սառույցները հանվում են և ուղարկվում լաբորատորիաներ հետազոտման համար:{{քաղվածքի վերջ|աղբյուր=Վալերի Լուկին<ref name="autogenerated2">Попов С. В., Масолов В. Н., Лукин В. В., Попков А. М. «Результаты отечественных дистанционных исследований подледникового озера Восток в Восточной Антарктиде»// Разведка и охрана недр. — 2012 — № 8</ref>}} ▼
▲{{ քաղվածքի սկիզբ}}քաղվածք|Նոր տեխնոլոգիաներիտեխնոլոգիայի համաձայն,համաձայն՝ հորատանցքում նախապես ստեղծվում է հորատման հեղուկի սյունակի ճնշման թերկոմպենսացում, որի արդյունքում ջուրը լցվելով հորատանցք՝, մինչև նշված մակարդակմակարդակը լցվելով հորատանցքը, սառչում է: Հետո,Հետո՝ մյուս աշխատանքային սեզոնի ժամանակ, այդ թարմ սառույցները հանվում են և ուղարկվում լաբորատորիաներլաբորատորիաներ՝ հետազոտման համար :{{քաղվածքի վերջ|աղբյուր=Վալերի Լուկին<ref name="autogenerated2">Попов С. В., Масолов В. Н., Лукин В. В., Попков А. М. «Результаты отечественных дистанционных исследований подледникового озера Восток в Восточной Антарктиде»// Разведка и охрана недр. — 2012 — № 8</ref> ։|Վալերի Լուկին}}
2013 թվականի հունվարի 10-ին առաջին անգամ ստացվել է 2 մետրանոց լճային թափանցիկ սառցային կեռնը<ref name="firstkern">{{cite web |url = https://ria.ru/science/20130110/917571278.html |title = Получены первые пробы воды из озера Восток в Антарктиде |author = |date = |website = ria.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }} // РИА Новости, 10 января 2013</ref>:
===Հետագա հետազոտություններ===
Հորատման սարքին կպած սառցանմուշը ուսումնասիրվել է Պետերբուրգի միջուկային ֆիզիկայի ինստիտուտի գենետիկայի լաբորատորիայում, որի պատասխանատու [[Սերգեյ Բուլատ]]ը հայտարարել է, որ հայնտնաբերվածհայտնաբերված 4 տեսակի բակտերիաներն էլ պատկանում են կոնտամինատներին (աղտոտող տեսակներին), որոնք հայտնաբերվել են հորատման հեղուկի մեջ, որով պատված է եղել հորատող սարքը և սառցանմուշը: Բակտերիաներից երկուսն էլ հայնտաբերել են մարդու վրա: Մի խոսքով ոչ մի հետաքրքիր բան: Վերջնական եզրահանգումն այն էր, որ վերին ձյան շերտում բջիջներ չկան, լճային սառույցը նույնպես անկենդան է: Միայն լճի ջրում կարող է կյանք լինել<ref>{{cite web |url = http://izvestia.ru/news/535565#ixzz278fdIhkE |title = Эксперимент по поиску жизни в озере под Антарктидой буксует |author = |date = |website = izvestia.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }} // [[Известия (газета)|Известия]]</ref>: ▼
Հաջորդ անտարկտիկական սեզոնում (2012 թ. դեկտեմբերից — դեկտեմբեր-2013 թ. հունվար) , արդեն՝ մայիս ամսվա կեսերին , սառցային նոր փորձանմուշ կեռնը հասցրել են Ռուսաստան, որի ուսումնասիրությունից հետո հայտարարվել է, որ հայտնաբերել է գիտությանն անհայտ բակտերիայի տեսակ, որը միլիոնավոր տարիներ շարունակ մեկուսացված է եղել արտաքին աշխարհից 4 կմ հաստության սառցաշերտով: ▼[[Պատկեր:Озеро Восток.png|thumb|Վոստոկ լիճը|alt=|ձախից]]
▲Հորատման սարքին կպած սառցանմուշը ուսումնասիրվել է Պետերբուրգի միջուկային ֆիզիկայի ինստիտուտի գենետիկայի լաբորատորիայում, որի պատասխանատու [[Սերգեյ Բուլատ]]ը հայտարարել է, որ հայնտնաբերված 4 տեսակի բակտերիաներն էլ պատկանում են կոնտամինատներին (աղտոտող տեսակներին), որոնք հայտնաբերվել են հորատման հեղուկի մեջ, որով պատված է եղել հորատող սարքը և սառցանմուշը: Բակտերիաներից երկուսն էլ հայնտաբերել են մարդու վրա: Մի խոսքով ոչ մի հետաքրքիր բան: Վերջնական եզրահանգումն այն էր, որ վերին ձյան շերտում բջիջներ չկան, լճային սառույցը նույնպես անկենդան է: Միայն լճի ջրում կարող է կյանք լինել<ref>{{cite web |url = http://izvestia.ru/news/535565#ixzz278fdIhkE |title = Эксперимент по поиску жизни в озере под Антарктидой буксует |author = |date = |website = izvestia.ru |accessdate = 2018-12-04|lang = ru }} // [[Известия (газета)|Известия]]</ref>:
{{ քաղվածքի սկիզբ}}քաղվածք|Եթե մենք ցույց տանք այն օրգանիզմի [[ԴՆԹ]]-ն, որին մենքորը հայտնաբերել ենք 2016թ,2016 թվականին՝ չզգուշացնելով, թե որտեղից է այն… Մեզ կհարցնեք, արդյոք այս մոլորակից է այն {{քաղվածքի վերջ|աղբյուր=Սերգեյ Բուլատ<ref>{{cite web |url = https://ria.ru/science/20130311/926707249.html |title = ААНИИ официально заявил о находке в озере Восток нового типа бактерий |date = 2012-03-11|archiveurl = https://www.webcitation.org/6F8xJUemh?url=https://ria.ru/science/20130311/926707249.html |archivedate = 2013-03-15}}</ref> ։|Սերգեյ Բուլատ}} ▼▲Հաջորդ անտարկտիկական սեզոնում (2012 թ. դեկտեմբերից — 2013 թ. հունվար), արդեն մայիս ամսվա կեսերին սառցային նոր փորձանմուշ կեռնը հասցրել են Ռուսաստան, որի ուսումնասիրությունից հետո հայտարարվել է, որ հայտնաբերել է գիտությանն անհայտ բակտերիայի տեսակ, որը միլիոնավոր տարիներ շարունակ մեկուսացված է եղել արտաքին աշխարհից 4 կմ հաստության սառցաշերտով:
Անտարկտիկական Վոստոկ լճի միկրոբները պետք է յուրօրինակ լինեն, ինչպես նաև լիճը՝ միլիոնավոր տարիներ կտրված աշխարհից հաստ սառցաշերտով: Իր չափսերի շնորհիվ այն մեծ հետաքրքրություն է առաջացնում աստղակենսաբանների մոտշրջանում, քանի որ այն որպես օրինակ կարող է ծառայել [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտեր]]ի և [[Սատուրն]]ի արբանյակներ [[Եվրոպա (արբանյակ)|Եվրոպա]]յի ու [[Էնցելադ (արբանյակ)|Էնցելադ]]ի անդրսառցադաշտային պոտենցիալ բնակեցված ջրամբարների համար: ▼Պատահաբար Վոստոկ լճին ամենամոտը Վոստոկ գիտահետազոտական կայանն է, դրա համար էլ լճի ուսումնասիրմամբ 2015 թվականից հիմնականում զբաղվել են ռուս գիտնականները :, Այդ պատճառով էլև սառցանմուշները պահպանվում են Ռուսաստանում: ՀենցՍակայն այդհետազոտությունների նույնիրականացումն պատճառով էլ հետազոտությունները գնալովաստիճանաբար բարդանում են:է, Քանիքանի որ Ռուսաստանի կառավարությունը կրճատում է Անտարկտիկայի հետազոտության համար ֆինանսավորումը և չի աջակցում գիտության ոլորտում միջազգային համագործակցությանը, նվազում են շանսերը ՝ պարզելու, թե ինչպես է կազմավորված Վոստոկի լճի տարօրինակ կյանքը:համագործակցությանը։▼
Անդրսառցադաշտային[[Պատկեր:Озеро լճերВосток.png|thumb|Վոստոկ լիճը|alt=|228x228px]]Անտարկտիդայում հայտնաբերվել ենէ ավելի քան 400 հատանդրսառցադաշտային լիճ, նրանքորոնք բոլորն իրար նման են․ բոլորի հաստ ծածկասառույցի տակ հեղուկ ջուր է: Բայց Վոստոկը ամենամեծն է, մակերեսը մոտ 15800 կմ² է , որըև իր չափերով մեծ է Օնեգա լճից: 1994 թվականիթվականին հայտնաբերել են, իսկ 2012 թվականին ստացել առաջին նմուշները: Առաջին նմուշներից նմուշների անալիզներից հետո միկրոկենսաբաններին դժվար էր փորման համար անհրաժեշտ հեղուկից ստացվող աղտոտող բակտերիաներից առանձնացնել լճայինը: Դա նրանց հաջողվել է 2015 թվականին, երբ նոր բերված սառցանմուշի մեջ հայտնաբերեվելհայտնաբերերվել է երկու բակտերիաների ԴՆԹ, որոնց դեպքում գիտնականները վստահ էին, որ դրանք Վոստոկ լճից են: Առաջինն ընդհանրապես անծանոթ էր գիտնականներին և դրա մասին էր Սերգեյ Բուլատն ասել, որ լիովին կարելի է այլմոլորակային բակտերիայի տեղ դնել: Երկրորդը ունեցել է ընդհանուր նմանություններ Herminiimonas glaciei տեսակի հետ, որոնց նախկինում հայտնաբերել են Գրենլանդիայի սառցադաշտերում: 2015 թվականին սպասում էին նոր սառցանմուշների ստացմանը, որոնց ուսումնասիրմամբ կստանային նոր տվյալներ և կհաստատեին արդյունքները, բայց այդպես էլ չեն ստացվել դրանք: ▼▲{{քաղվածքի սկիզբ}}Եթե մենք ցույց տանք այն օրգանիզմի [[ԴՆԹ]]-ն, որին մենք հայտնաբերել ենք 2016թ, չզգուշացնելով, թե որտեղից է այն… Մեզ կհարցնեք, արդյոք այս մոլորակից է այն{{քաղվածքի վերջ|աղբյուր=Սերգեյ Բուլատ<ref>{{cite web |url = https://ria.ru/science/20130311/926707249.html |title = ААНИИ официально заявил о находке в озере Восток нового типа бактерий |date = 2012-03-11|archiveurl = https://www.webcitation.org/6F8xJUemh?url=https://ria.ru/science/20130311/926707249.html |archivedate = 2013-03-15}}</ref>}}
2015-2016 թվականների ձմռանը ռուս անտարկտիկական էքսպեդիցիայի համար խնդիրներ են ծագել: Կառավարությունը, որը նախկինում ծրագրել էր անտարկտիկական հետազոտություններ ընդհուպ մինչև 2020 թվականը, դադարեց միջոցներ հատկացնել: Այդ որոշումը կապվում է «շրջադարձ դեպի հյուսիս» ծրագրի հետ՝ կապված ռուսական կառավարության ունեցած հետաքրքրվածության մեծացման հետ, ինչը վնասել է մյուս ուղղությունների ուսումնասիրություններին: Արդյունքում Սերգեյ Բուլատը նորագույն մեթոդներով նորից է ուսումնասիրել հին նմուշները։ [[2018]] թվականին հայտնաբերվել է Վոստոկի երրորդ հնարավոր բնակիչ բակտերիան՝ յին marini Lactobacillus sp-ը։ Սակայն դրա հայտնաբերումից հետո ի հայտ եկան մի շարք նոր հարցեր, քանի որ այդ բացիլները սնվում են օրգանական աշխարհով, ինչը գրեթե բացակայում է Վոստոկ լճում<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/533334-vostok-i-ego-obitateli-tayny-podlednogo-ozera-antarktidy/|title=Восток и его обитатели: тайны подледного озера Антарктиды|website=Popmech.ru|language=ru-RU|accessdate=2020-08-24}}</ref>:
▲Անտարկտիկական Վոստոկ լճի միկրոբները պետք է յուրօրինակ լինեն, ինչպես նաև լիճը՝ միլիոնավոր տարիներ կտրված աշխարհից հաստ սառցաշերտով: Իր չափսերի շնորհիվ այն մեծ հետաքրքրություն է առաջացնում աստղակենսաբանների մոտ, քանի որ այն որպես օրինակ կարող է ծառայել [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտեր]]ի և [[Սատուրն]]ի արբանյակներ [[Եվրոպա (արբանյակ)|Եվրոպա]]յի ու [[Էնցելադ (արբանյակ)|Էնցելադ]]ի անդրսառցադաշտային պոտենցիալ բնակեցված ջրամբարների համար:
▲Պատահաբար Վոստոկ լճին ամենամոտը Վոստոկ գիտահետազոտական կայանն է, դրա համար էլ լճի ուսումնասիրմամբ 2015 թվականից հիմնականում զբաղվել են ռուս գիտնականները: Այդ պատճառով էլ սառցանմուշները պահպանվում են Ռուսաստանում: Հենց այդ նույն պատճառով էլ հետազոտությունները գնալով բարդանում են: Քանի որ Ռուսաստանի կառավարությունը կրճատում է Անտարկտիկայի հետազոտության համար ֆինանսավորումը և չի աջակցում գիտության ոլորտում միջազգային համագործակցությանը, նվազում են շանսերը ՝ պարզելու, թե ինչպես է կազմավորված Վոստոկի լճի տարօրինակ կյանքը:
==Ռելիեֆը լճի շրջանում== ▼▲Անդրսառցադաշտային լճեր Անտարկտիդայում հայտնաբերվել են ավելի քան 400 հատ, նրանք բոլորն իրար նման են․ բոլորի հաստ ծածկասառույցի տակ հեղուկ ջուր է: Բայց Վոստոկը ամենամեծն է, մակերեսը մոտ 15800 կմ² է, որը իր չափերով մեծ է Օնեգա լճից: 1994 թվականի հայտնաբերել են, իսկ 2012 թվականին ստացել առաջին նմուշները: Առաջին նմուշներից անալիզներից հետո միկրոկենսաբաններին դժվար էր փորման համար անհրաժեշտ հեղուկից ստացվող աղտոտող բակտերիաներից առանձնացնել լճայինը: Դա նրանց հաջողվել է 2015 թվականին, երբ նոր բերված սառցանմուշի մեջ հայտնաբերեվել է երկու բակտերիաների ԴՆԹ, որոնց դեպքում գիտնականները վստահ էին, որ դրանք Վոստոկ լճից են: Առաջինն ընդհանրապես անծանոթ էր գիտնականներին և դրա մասին էր Սերգեյ Բուլատն ասել, որ լիովին կարելի է այլմոլորակային բակտերիայի տեղ դնել: Երկրորդը ունեցել է ընդհանուր նմանություններ Herminiimonas glaciei տեսակի հետ, որոնց նախկինում հայտնաբերել են Գրենլանդիայի սառցադաշտերում: 2015 թվականին սպասում էին նոր սառցանմուշների ստացմանը, որոնց ուսումնասիրմամբ կստանային նոր տվյալներ և կհաստատեին արդյունքները, բայց այդպես էլ չեն ստացվել դրանք:
[[File:Lake Vostok Sat Photo color.jpg|thumb|Վոստոկ լճի ռադիոլոկացիոն նկարը RADARSAT կայանից (NASA)| 310x310փքս247x247px]] ▼2015-2016 թվականների ձմռանը, ռուս անտարկտիկական էքսպեդիցիայի համար խնդիրներ են սկսվել: Կառավարությունը, որ նախկինում ծրագրավորել էր անտարկտիկական հետազոտություններ ընհուպ մինչև 2020 թվականը, դադարեց միջոցներ հատկացնել: Այդ որոշումը կապում են «շրջադարձ դեպի հյուսիս» ծրագրի հետ, ռուսական կառավարության ունեցած հետաքրքրվածության մեծացման հետ կապված, որը վնասել է մյուս ուղղությունների ուսումնասիրություններին: Անգամ ռուս մեծ ծովագնացներ [[Միխայիլ Լազարև|Մ. Լազարև]]ի ու [[Ֆաբիան Գոթլիբ ֆոն Բելլինգսհաուզեն |Ֆ. Բելլինսհաուզեն]]ի կողմից Անտարկտիդայի հայտնագործման 200-ամյա հոբելյանական տարին չի կարողացել միջոցներ բերել դեպի Անտարկտիդա:
Վոստոկ լճի շրջակայքի սառցադաշտն ավելի փոքր թեքություն ունի , քան հարակից շրջաններում: Արևմտյան մասում սարահարթը կտրուկ բարձրանում է, իսկ արևելյան մասում՝ կտրուկ իջնում: Այդպիսի կառուցվածք բնորոշ է շելֆային (ծանծաղուտային) սառցադաշտերի մոտ: Սա նույնպես հիմք է ծառայել լճի գոյության մասին վարկածի առաջ քաշման հարցում: ▼Ինչ էր մնում անել Սերգեյ Բուլատին, խոշորագույն մասնագետին, ով ուսումնասիրում է շատ ցածր ջերմաստիճանային պայմաններում ապրող օրգանիզմներին: Նորից ուսումնասիրել հին նմուշները, բայց ավելի նորագույն մեթոդներով, որի արդյունքում [[2018]] թվականին հայտնաբերվեց Վոստոկի երրորդ հնարավոր բնակիչ բակտերիային marini Lactobacillus sp: Բայց այդ միկրոբի հետ կապված ավելի շատ հարցեր առաջացան, քան պատասխաններ: Այդ բացիլները սնվում են օրգանական աշխարհով, ինչը գրեթե բացակայում է Վոստոկ լճում: Գուցե լճի խորքում կան տարածքներ, որտեղ շատ են այդ մանր օրգանիզմները, որոնցով սնվում են այդ բակտերիաները: Գուցե կյանքն այնտեղ ավելի բազմազան է, քան պատկերացնում ենք<ref>https://www.popmech.ru/science/533334-vostok-i-ego-obitateli-tayny-podlednogo-ozera-antarktidy/</ref>:
2008 թվականին ավարտվել են երկրաֆիզիկական1995 աշխատանքները,թվականից որոնքսկսված սկվելերկրաֆիզիկական էին 1995 թվականից:աշխատանքները։ Բոլոր տվյալների, այդ թվումթվում՝ նաև արտասահմանյան հետազոտությունների վերլուծության ու մեկնաբանության արդյունքում , կազմվել է լճի ափագծի մանրամասն քարտեզ, որոշվել են լիճը պատող սառցադաշտի ու մահճի մորֆոմետրիկ բնութագրերը: ▼=== Մշուշոտ հեռանկարներ ===
Սառցադաշտի հաստությունը տարբեր մասերում տարբեր է․ հյուսիսում՝ 3800 մ, հարավում՝ 4250 մ։ Անդրսառցադաշտային Վոստոկ լճի մակերեսը կազմում է 15790 կմ² է: Իր ավազանի տարածքում այն ունի 11 կղզիներկղզի՝ 365 կմ² ընդհանուր մակերեսով: Նրանցից ամենամեծի մակերեսը կազմում է 175 կմ² է: Վոստոկ լճի շրջակայքում հայտնաբերվել է ևս 56 անդրսառցադաշտային լճերլիճ, որոնցից ամենամեծն ունի 129 կմ² մակերես<ref name="autogenerated2" /> ։▼
Իմանալ ավելին Վոստոկ լճի բակտերիաների մասին հնարավոր է, բայց՝ դժվար: Կարելի է աճեցնել նրանց լաբորատոր պայմաններում, բայց՝ ստեղծելով յուրօրինակ անտարկտիկական պայմաններ, անհրաժեշտ ջերմաստիճան ու համապատասխան ճնշման պայմաններ, ջրի համարժեք բաղադրություն այդ օրգանիզմների համար: Այդպիսի լաբորատոր պայմաններ Ռուսաստանը չունի և կիսվել սառցանմուշով այլ երկրների լաբորատորիաների ու գիտնականների հետ, խանգարում են բյուրոկրատական սահմանափակումները:
Առաջընթաց այդ բնագավառում առայժմ չի կանխատեսվում, սակայն 2016-2018 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում գտնվել են միջոցներ Վոստոկ գիտահետազոտական կայանի բնակելի կացարանային պայմանների բարելավման համար: Մայրցամաքի խորքերն ուսումնասիրելու համար ձեռք են բերվել [[աէրոսահնակներ]]: Այս ամենը պետք է բարելավի բևեռախույզների կյանքը, սակայն դժվար թե վերսկսեն Վոստոկ լճի հետազոտման աշխատանքները:
1989-2012 թվականների փորված հորատանցքն արդեն հնացել է, անհրաժեշտ է նորը փորել, որպեսզի ստանան ավելի ստերիլ նմուշներ: Սակայն դրանով ոչ ոք չի պլանավորում զբաղվել, ինչից և կարելի է եզրակացնել, որ Վոստոկ լճի բնակիչները մոտակա ժամանակներս կմնան անձեռնմխելի:
Բայց կա նաև լավ նորություն․ եթե մի օր լճի հորատման աշխատանքներն վերսկսվեն, ապա գիտնականները պատրաստ են փնտրել նոր բնակիչների:
Ու եթե երբևիցե միջմոլորակային կայանը Երկիր բերի անդրսառցադաշտային ջրեր Եվրոպա և Էնցելադա արբանյակներից, ապա նույն մեթոդներով կարող են ստուգել, արդյո՞ք այլմոլորակային կենդանի օրգանիզմներ կան այդ ջրերում<ref>https://www.popmech.ru/science/533334-vostok-i-ego-obitateli-tayny-podlednogo-ozera-antarktidy/</ref>:
▲==Ռելիեֆը լճի շրջանում==
▲[[File:Lake Vostok Sat Photo color.jpg|thumb|Վոստոկ լճի ռադիոլոկացիոն նկարը RADARSAT կայանից (NASA)|310x310փքս]]
▲Վոստոկ լճի շրջակայքի սառցադաշտն ավելի փոքր թեքություն ունի քան հարակից շրջաններում: Արևմտյան մասում սարահարթը կտրուկ բարձրանում է, իսկ արևելյան մասում՝ կտրուկ իջնում: Այդպիսի կառուցվածք բնորոշ է շելֆային (ծանծաղուտային) սառցադաշտերի մոտ: Սա նույնպես հիմք է ծառայել լճի գոյության մասին վարկածի առաջ քաշման հարցում:
▲2008 թվականին ավարտվել են երկրաֆիզիկական աշխատանքները, որոնք սկվել էին 1995 թվականից: Բոլոր տվյալների, այդ թվում նաև արտասահմանյան հետազոտությունների վերլուծության ու մեկնաբանության արդյունքում, կազմվել է լճի ափագծի մանրամասն քարտեզ, որոշվել են լիճը պատող սառցադաշտի ու մահճի մորֆոմետրիկ բնութագրերը:
Սառցադաշտի հաստությունը տարբեր մասերում ունի տարբեր հաստություն, 3800 մ հյուսիսում և 4250 մ հարավում:
▲Անդրսառցադաշտային Վոստոկ լճի մակերեսը կազմում է 15790 կմ² է: Իր ավազանի տարածքում այն ունի 11 կղզիներ 365 կմ² ընդհանուր մակերեսով: Նրանցից ամենամեծի մակերեսը կազմում է 175 կմ² է: Վոստոկ լճի շրջակայքում հայտնաբերվել է ևս 56 անդրսառցադաշտային լճեր, որոնցից ամենամեծն ունի 129 կմ²<ref name="autogenerated2" />
Ստորջրյա լեռնաշղթայով լիճը բաժանված է երկու մասի: Հյուսիսային մասի խորությունը մոտ 400 մ է, հարավայինը ՝հարավայինը՝ մոտ 800 մ, ստորջրյա լեռնաշղթայի վերևում գտնվող խորությունը մոտ 200 մ է:
Վերջին կատարված ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մակընթացային ուժերի գործողության արդյունքում ջուր-սառույց մակերևույթի մակերեսը տատանվում է 1-2 սմ լայնույթով: Այս երևույթը բերումհանգեցնում է ջրի խառնման, ինչը կարող է էական լինել միկրոօրգանիզմների գոյատևման համար:
==Լճի էկոհամակարգի օլիգոտրոֆիա==
Լճի էկոհամակարգը պատկանում է անդրսառցադաշտային էկոհամակարգերին, որոնց բնորոշ ենէ ծայրահեղ բարձր աստիճանի օլիգոտրոֆիա, այսինքնայսինքն՝ սննդանյութերի ցածր խտություն,խտություն։ որոնքԴրանք համարվում են Երկրագնդի առավել օլիգոտրոֆ համակարգերից: Դրա հիմնականՀիմնական պատճառըպատճառ հանդիսացող գործոններն են.
* Երկրագնդի շատ էկոհամակարգերում [[սննդառությանՍննդային շղթակապեր|սննդառության շղթայի]] սկիզբ են հանդիսանում [[ֆոտոսինթեզ]] կատարող ավտոտրոֆ օրգանիզմները, որոնք սինթեզում են օրգանական նյութերնյութեր՝ օգտագործելով ածխաթթու գազն ու [[Արեգակնային էներգիա]]ն: Վոստոկ լճի յուրահատկությունը իԻ տարբերություն Անտարկտիկայի չոր հովիտների,հովիտների՝ կայանումՎոստոկ է նրանում, նրալճի էկոհամակարգը չի կարողանում օգտագործել Արեգակնային էներգիան, լիճը ծածկող հաստ սառցաշերտի պատճառով:
* ՀալողՀալվող սառույցի մեջ օրգանական աշխարհի բաղադրությունը շատ ցածր էէ՝ ի տարբերություն աբիսալ (օվկիանոսների մեծ խորությունների) էկոհամակարգերի, որոնցում կա օրգանական աշխարհի անընդհատ ներհոսք մակերևույթային մասերի ֆոտոսինթեզից, [[հետերոտրոֆներ]]ը անդրսառցադաշտային էկոհամակարգերում չեն տարածվում:
Այսպիսով, եթե նույնիսկ լճի խորքերում կյանք լինի էլ, ապա այն [[էկոհամակարգ]] կարող է ստեղծել միայն քիմիական տեսքով էներգիայի ներհոսքի առկայության դեպքում, որը բավարար կլինի սննդառության շղթայի առաջնային օղակի համար պահանջվող անհրաժեշտ ֆոտոսինթեզի համար:
===Մանրեաբանական նմուշներ===
Վոստոկ լճի յուրահատկությունը կայանումյուրահատկություններից է նրանումնաև այն, որ այնվերջինս սառչում է վերևից, իսկ ծածկող սառցադաշտի ներքևի սառույցը առաջանում է լճի մակերևույթայինմակերևութային ջրերի սառչելու արդյունքում: Հենց այդ սառույցն էլ դառնում է հետազոտման օբյեկտ լճի [[միկրոֆլորա]]ն պարզելու համար:
Ուսումնասիրությունների արդյունքները շատ հակասական են, որոշ սառույցներում դիտարկվում է մանրեների բջիջների խտացում 10²—10-10<sup>4</sup> բակտերիաներ մեկ սմ³-ում, իսկ որոշներում էլ դիտվում է ավելի մեծ խտացում։
ԴՆԹ-ի պրոֆիլների վերաբերյալ հետազոտությունները նույնպես հակասական են: Որոշ նմուշներում դրանք նման են ծածկող սառույցի ԴՆԹ-ի պրոֆիլներին, սակայն որոշ հետազոտողներ էլ ցույց են տվել ԴՆԹ հաջորդականությունների առկայություն մոտիկ [[Բակտերիաներ|թերմոֆիլ]] և [[Բակտերիաներ|քեմոտրոֆ]] բակտերիաների ԴՆԹ-ին, ինչը կարող է մատնանշել երկրաջերմային ակտիվ օջախների առկայությունը լճում:
===Հնարավոր նմանօրինակ լճային էկոհամակարգ===
Նմանօրինակ լճերի պայմանները կարող են նման լինել վաղ պրոտերոզոյի ժամանակաշրջանի պայմաններին (750—543750-543 մլն.միլիոն տարի առաջ), երբ Երկրագնդի վրա տեղի ենէ ունեցել մի քանի գլոբալ սառցապատումներսառցապատում, որոնք շարունակվել են մինչև 10 մլն.միլիոն տարի (Երկիր-ձնագունդ):
Նմանատիպ լճերի ուսումնասիրության փորձն օգտակար կլինի Յուպիտեր մոլորակի Եվրոպա և [[Կալիստո (արբանյակ)|Կալիստո]] արբանյակների, ինչպես նաև Սատուրն մոլորակի Էնցելադա արբանյակների վրա գտնվող, կարծեցյալ նմանօրինակ լճերի փորձանմուշների ապագա ուսումնասիրման ժամանակ, որոնց ուսումնասիրումն արդեն իսկ պլանավորվում է: Արդեն պլանավորված առաքելություններ են ուսումնասիրել Երկրագնդից դուրս գտնվող ստորջրյա օվկիանոսները, ինչպիսիք են JIME (Jupiter Icy Moon Explorer), EJSM (Europa Jupiter System Mission), Laplace - Europe P<ref>{{cite web |url = https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-069 |title = NASA and JPL Contribute to European Jupiter Mission |author = Jia-Rui C. Cook, Dwayne C. Brown |website = |date = February 21, 2013 |publisher = NASA |accessdate = 2015-11-25}}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.jpl.nasa.gov/missions/europa-mission/ |title = Europa Mission |author = |website = |date = |publisher = NASA |accessdate = 2015-11-25}}</ref>: Սա կարող է լինել ոչ երկրային կյանքի որոնման ամենահեռանկարային նախագծերից մեկը<ref>{{публикация|статья|автор=Владимир Котляков|заглавие=В ста метрах от тайны|издание=Вокруг света|год=2004|месяц=2|день=1|номер=2|ссылка=http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/325/}}</ref>։
==Լիճը մշակույթում==
=== Գրականության մեջ. ===
Չառլզ Ստրոսսի «Շատ սառը պատերազմ» ֆանտաստիկ վեպը, որիվեպի գործողությունները տեղի են ունենում Վոստոկ լճում, որտեղ հայտնաբերվել էեն միջմոլորակային հարթակ և կյանքի անսովոր ձևեր:
Վասիլի Գոլովաչիովի «Ատլանտարկտիդա» ֆանտաստիկ վեպը, որտեղվեպում Վոստոկ լիճն ունի կենտրոնական դեր, քանի որ այնտեղ հայտնաբերվել էր հնագույն աշխատունակ անտարկ-ատլանտներիատլանտներ, որոնք կարող են գլոբալ ազդեցություն գործել Երկրի ֆիզիկական իրականության վրա, ինչը ռուսների և ամերիկացիների միջև շահերի բախում է առաջացնում, որոնցից յուրաքանչյուրը փորձում է առաջինը հասնել հզորվրա։ արտեֆակտին:
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկծանցանկ2}}
{{Примечания|2|refs=}}
== Արտաքին հղումներ ==
| 