«Հերքելիություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Պիտակներ՝ Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից
Տող 1.
'''Հերքելիություն''' կամ '''ֆալսիֆիկացման սկզբունք''' ({{lang-lat|fallere}} - խաբել, falsification - այստեղ՝ կեղծության հաստատում), հերքման սկզբունք, [[գիտություն|գիտության]] մեթոդաբանության մեջ՝ գիտական տեսությունների արժեքը որոշելու համար [[Կառլ Պոպպեր]]ի առաջադրած չափանիշը, ըստ որիորի՝ տեսությունը (տեսական դրույթը) իրական, փաստական բովանդակություն ունի, եթե հնարավոր է գտնել այն հերքող փորձնական փաստեր։ Այլ կերպ՝ իսկապես գիտական, այսինքն՝ փորձնական տեսությունը հերքելի (ֆալսիֆիկացնելի) է։
 
ՑուրաքանչյուրՅուրաքանչյուր հերքում ստիպում է վերաձևակերպել տվյալ տեսությունը (տեսական դրույթը), նորանոր սահմանափակումներ դնել, աոաջադրել նոր [[հիպոթեզ]]ներ։եր։ Ֆալսիֆիկացման սկզբունքի տեսակետիցտեսակետից՝ գիտական հայտնագործության ընթացքը և առհասարակ գիտության զարգացումը ներկայանում են ոչ թե որպես փորձնական տվյալների ընդհանրացում (ինդուկտիվ ընթացք), այլ տեսական մտածողության կողմից առաջադրվող և «Փորձի քննադատությանը» ներկայացվող համարձակ հիպոթեզներիհիպոթեզերի հաջորդափոխություն։ Տեսության փորձնական հիմնավորման հարցում ֆալսիֆիկացման սկզբունքը հակադրվում է վերիֆիկացման սկզբունքին,սկզբունքին։ ըստԸստ ֆալսիֆիկացման սկզբունքի,սկզբունքի՝ հաստատող օրինակները պետք է հաշվի առնվեն միայն այն դեպքում, եթե դրանց հակառակ փաստերը միանշանակ կերպով կհերքեին տվյալ տեսությունը։ Ուստի ֆալսիֆիկացման սկզբունքը մերժում է «միշտ ճշմարիտ» տեսությունները, որոնք չեն կարող անել եզակի դեպքերի միանշանակ կանխատեսություններ, բայց post factum հաստատվում են որևէ փաստի թե՝ առկայությամբ և թե՝ բացակայությամբ (օրինակ, [[Ֆրոյդի տեսություն]]ը չի կարող կանխատեսել մարդու որևէ կոնկրետ արարք, բայց պատրաստ է հետին թվով բացատրելու տվյալ արարքը կատարելը կամ չկատարելը)։
 
Վերիֆիկացման սկզբունքի նման, ֆալսիֆիկացման սկզբունքը քննությունից հանում է [[Փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] («մետաֆիզիկայի») և նույնիսկ տեսական բնագիտության ընդհանրական դրույթները։ Ֆալսիֆիկացումը կարող է լինել փորձնական բնագիտության միայն մի մասնավոր եղանակ, բայց ոչ ընդհանուր մեթոդաբանական սկզբունք։