«Մասնակից:Melekh Hashemesh/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 3.
Որոշ ստուգաբանների կարծիքով՝ անվանումը ծագում է կասիաններից, ովքեր քաղաքի բնիկ բնակիչներն են, որոնց մասին հիշատակումներ կան Թափե Սիալքում՝ Ք.ա. 9000 տարի առաջ: Այնուհետեւ այն անվանել են «Քաշիան», որն էլ հենց քաղաքի անվանումն է: 12-14-րդ դդ. միջեւ Քաշանը բարձրորակ խեցեղենի եւ հախճասալիկների արտադրության կարեւոր կենտրոն էր: Արդի պարսկերենում հախճասալիկի անվանումը՝ քաշի, ծագում է այս քաղաքի անվանումից:
 
Քաշանը բաժանված է երկու մասի՝ լեռնային եւ անապատային: Արեւմտյան մասում Քաշանը շրջապատում են Կարկասի լեռնաշղթայի երկու մեծ գագաթները, Գարգաշ սարը՝ հարավարեւմուտքումհարավ-արեւմուտքում (այստեղ է գործում [[Իրանի ազգային աստղադիտարանըաստղադիտարան]]<nowiki/>ը ամենամեծ աստղադիտակով) եւ Արդեհաալ սարը՝ արեւմուտքում, որը նաեւ հայտնի է «Քաշանի Դամավանդ» անվամբ եւ Արդեհաալ լեռների ամենամեծ գագաթը (Կենտրոնական Իրանում Կարկասի լեռնաշղթայի ավարտվող մասով):
 
Քաշանի արեւելքից սկսվում է Իրանի անապատի կենտրոնական մասը, որով եւ հայտնի է այս քաղաքը: Բացի այդ, այն նաեւ հայտնի է Մարանջաբի անապատով եւ քարավանսարայովիջեւանատնով, որոնք աղի լճի շրջակայքում են: Այսօր Մարանջաբը եւ շրջապատող Սահող ավազները սաֆարիների շաբաթավերջի համար հայտնի վայրեր են:
 
2007 թ. օգոստոսի 9-ին Իրանը Պատմական սռնիի թեւը, Սիալքն ու Քաշանը գրանցեց Յունեսկոյի[[ՅՈՒՆԵՍԿՕ|Յունեսկո]]<nowiki/>յի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում ապագայում հնարավոր գրանցման համար: Այս վայրերի հստակ սահմանումը Քաշանի հետ գրանցման թեկնածության առաջադրման համար պարզ չէր: 2012 թ. Իրանը հաջողությամբ առանձին թեկնածության առաջադրեց Թեւի այգին Յունեսկոյի ցանկում գրանցմանգրանցելու համար՝ որպես ՊարսակականՊարսկական այգիների համաշխարհային ժառանգության վայր: Չնայած դրան՝ Պատմական սռնիի թեւը, Սիալքն ու Քաշանը լիովին մնում են Իրանի նախնական ցուցակում:
 
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Teemcheh.jpg|մինի|Թիմչե-յե Ամին օ Դովլե, Քաշանի շուկան, 19-րդ դ.: Ճարտարապետական այս ոճի շնորհիվ ջերմաստիճանը բնականորեն իջել է, կառավարվել է արեւի լույսը, իսկ ցերեկվա ընթացքում օդափոխվել է շինությունների ներքին մասը:]]
Քաշանում բնակության ավելի վաղ ապացույցները թվագրվում են ՊաոլեոլիթյանՊալեոլիթյան ժամանակաշրջանումժամանակաշրջանով, որոնք հայտնաբերվել են Նիասարում, Քաֆթար Խունում եւ Սեֆիդ-Աբում<ref>Biglari, F. (2004) The Preliminary Survey of Paleolithic Sites in the Kashan region., In S.M. Shahmirzadi (ed.), The Silversmiths of Sialk (Sialk Reconsideration Project), Report No. 2: 151-168. Archaeological Research Center. Iranian Cultural Heritage Organization,Tehran. (In Persian)</ref>: Միջին պալոելիթյանպալեոլիթյան ժամանակաշրջանի երկաթե գործիքներ են գտնվել Նիասարի եւ Քաֆթար Խունի տրավերտինի հանքավավայրում: Ուշ պալոելիթյանպալեոլիթյան խմբերը բնակվում էին Սեֆիդ-Աբի աղբյուրի եւ Քաշանի հարավ-արեւմուտքում<ref>Shidrang, S 2009 A Typo-technological Study of an Upper Paleolithic Collection from Sefid-Ab, Central Iran, In: M. Otte, F. Biglari, and J. Jaubert (eds), Iran Palaeolithic. pp. 47–56, Proceedings of the XV World Congress UISPP, Lisbonne, Vol. 28, BAR International Series 1968</ref>:
 
Հնագիտական գտածոները Սիալք Հիլոքսում, որոնք տարածվում են Քաշանի արեւմուտից 6 կմ. հեռու, բացահայտում են, որ այս շրջանը նախապատմական ժամանակաշրջանում քաղաքակրթության սկզբնական աղբյուրներից էր: Այսպիսով, Քաշանը թվագրվում է [[Էլամ]]<nowiki/>ի ժամանակաշրջանով: Սիալքի [[զիկկուրատ]]<nowiki/>ը կառուցումից 7000 տարի անց էլ դեռ կանգուն է Քաշանի արվարձանում:
[[Պատկեր:Napoleon-Kashan.jpg|մինի|Ամին-օ Դոլվե, Պարսկական թագավորական պատվիրակը՝ [[Նապոլեոն III]]-ի պալատում]]
Սիալք Մահան Փաշայում հայտնաբերված հնագույն մշակույթի գտածոներն այժմ գտնվում են [[Լուվր]]<nowiki/>ում՝ [[Փարիզ]]<nowiki/>ում, [[Նյու Յորք]]<nowiki/>ի Արվեստի [[Մետրոպոլիտեն թանգարան (Նյու Յորք)|Մետրոպոլիտենի թանգարան]]<nowiki/>ում եւ [[Իրանի ազգային թանգարան|Իրանի Ազգային թանգարան]]<nowiki/>ում:
 
Որոշ հաշվարկներով, Քաշանը երեք իմաստուն մարդկանց վայրն էր, ովքեր հետեւեցին իրենց դեպի [[Բեթղեհեմ]] ուղեկցող աստղինաստղին՝ տեսնելու [[Հիսուսի ծնունդ]]<nowiki/>ը, ինչպես որ պատվումպատմվում է Աստվածաշնչում<ref>Elgood, Cyril. ''A Medical History of Persia and the Eastern Caliphate: From the Earliest Times Until the Year A.D. 1932.'' Cambridge Library Collection - History of Medicine. Cambridge University Press, 2010. {{ISBN|1108015883}} p. 34</ref> : Չնայած պատմության պատմական վավերականությանը, Քաշանին նրանց բնակավայր բնութագրելը վկայում է վերջինիս հեղինակության մասին, երբ Աստվածաշնչում պատմությունը գրի առան:
 
Քաշանը [[Սեֆյաններ|Սեֆյանների]] համար հանգստավայրերից մեկն էր: Բաղ-է Ֆինը կամ Ֆինական բաղնիքն Իրանի ամենահայտնի այգիներից մեկն է, որի լողավազանն ու մրգաստանները նախագծվել են [[Աբբաս I Սեֆի|Շահ Աբասի]] համար՝ դրախտի պարսկական դասական պատկերացման համաձայն: Սեֆյաններին հաջորդած Ղաջարիների արքայատոհմն ([[Ղաջարիների դինաստիա|Ղաջարիների դինաստիա)]] էականորեն փոխարինեց եւ վերակառուցեց վերջիններիս շինությունները՝ չնայած որ ծառերն ու մարմարյա ավազանները մնացել են բնականին մոտ: Այգին կառուցվել է 7000 տարի առաջ: Այն նաեւ հայտնի է որպես 1852 թ. Միրզա Թաղի խանի սպանության վայր, ով [[Նասր ալ-Դին|Նասր ալ-Դի]]<nowiki/>ն շահի դիվանապետն էր:
 
1778 թ. երկրաշարժը գետնին հավասարեցրեց Քաշանն ու Շահ Աբասի բոլոր կառույցները: Այժմ Քաշանը բազմաթիվ մեծ տներ ունի, որոնք թվագրվում են 18-19-րդ դարերով եւ պատկերում են Ղաջարների գեղագիտության ամենավառ օրինակները:
Տող 55.
 
== Այսօր ==
Չնայած որ զբոսաշրջիկներին գրավիչ շատ վայրեր կան Քաշանում, այն դեռ բարեփոխումների կարիք ունի, քանի որ տարեկան մոտ 1000 զբոսաշրջիկ է այցելում ասյտեղայստեղ: Կարեւոր քաղաքներից են Ղամսարն ու Աբյանեն, ուր ողջ տարի կտեսնեք զբոսաշրջիկների: Մոտակա Նիասար քաղաքում կան պատմական նշանակության ձեռակերտ քարանձավ եւ բուխարի:
 
Քաշանը հայտնի է կարպետների, մետաքսի եւ տեքստիլ այլ արտադրանքներով: Այստեղ են գործում Իրանի կարպետագործության մեխանիզացված գործարանների մեծամասնությունը: Այն ունի նաեւ մարմարի եւ պղնձի հանքերի գործունզարգացող արդյունաբերություն եւ արվարարձաններովարվարձաններով ներառյալ բնակչության թիվը 400000 է:
 
== Կրթություն ==
Տող 71.
* 7-րդ ֆրիվեյ. գտնվում է քաղաքին մոտ:
 
Քաշանը ֆրիվեյներով կապված է [[Սպահան]]<nowiki/>ին եւ [[Նաթանզ]]<nowiki/>ին՝ հարավում եւ Ղոմին[[Ղոմ]]<nowiki/>ին, որը մեքենայով մեկ ժամվա հեռավորության վրա է գտնվում հյուսիսում: Քաշանն ունի երկաթուղու կայարան, որը հատում է երկրի հյուսիսն ու հարավն իրար միացնող երկաթգիծըերկաթգծի կայարաններից մեկն է:
 
[[Քաշանի օդանավակայանըօդանավակայան]]<nowiki/>ը վերաբացվել է 2016 թ. հունիսի 2-ին՝ [[Մաշհադի միջազգային օդավանակայան]]<nowiki/>ից ԱԹԱ ավիաուղիների թռիչքից 20-ամյա դադարից հետո: Օդանավակայանը մտադիր է թռիչքներ իրականացնել [[Քիշ (կղզի)|Քիշ կղզի]] եւ [[Ղեհշմ]] (Իրան) եւ [[Նաջաֆ]] ([[Իրաք]]):
 
== Տես նաեւ ==