«Զվարճանքի զբոսայգի»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Զվարճանքի զբոսայգի (ատրակցիոնների զբոսայգի, թեմատիկ զբոսայգի),''' հավաքական տերմին, որն առանձնանում է որոշակի թվով ատրակցիոնների և զվարճանքի այլ տեսակների միևնույն տարածքում գտնվելով։ Զվարճանքի [[Այգի|այգինայգի]]ն տարբերվում է սովորական այգիներից նրանով, որ նախատեսված է մարդկանց, հիմնականում մեծահասակների, դեռահասների և երեխաների զվարճանքի համար: Երբեմն զբոսայգին լինում է թեմատիկ, որը զվարճանքի այգի է՝ ատրակցիոններով, շրջապատող դեկորացիաներով, և որի սպասարկող անձնակազմը ոճավորված է որոշակի թեմայի շուրջ, օրինակ՝ [[Վայրի արևմուտք]] կամ Ծովահենների կղզի և այլ թեմաներով:

1583 թվականին կառուցվել է աշխարհի ամենահին զվարճանքի զբոսայգին ՝«''Բակկեն''» ("բլուր"), որը գտնվում է [[Կոպենհագեն|Կոպենհագենից]]ից դեպի հյուսիս Կլամփենբորգ, [[Դանիա]]յում<ref>{{Cite web |url=https://web.archive.org/web/20150222033757/http://www.bakken.dk/english/bakken-the-worlds-oldest-amusement-park |title=Bakken - The worlds oldest amusement park |date=2015-02-22 |website=web.archive.org |accessdate=2020-07-31}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://napha.org/LIBRARYRESOURCES/FactsFigures/WorldsOldestOperatingAmusementParks/tabid/70/Default.aspx |title=World's Oldest Operating Parks |website=napha.org |accessdate=2020-07-31}}</ref>: Այս իրադարձությունը համարվում է ատրակցիոնների ստացիոնար պուրակների պատմության սկիզբը<ref>{{Cite web |url=http://www.nkj.ru/archive/articles/35328/ |title=Родник на дне моря |last=жизнь |first=Редакция журнала Наука и |website=www.nkj.ru |language=ru |accessdate=2020-08-04}}</ref>: Ըստ ավանդույթի, մի աղջիկ, քայլելով [[Կոպենհագեն|Կոպենհագենի]]ի հյուսիսում գտնվող Եղնիկների թագավորական պուրակում, նկատել է գետնի տակից դուրս հորդող [[Աղբյուր|ստորգետնյա աղբյուր]]: Այդ ջրից նա տուն է բերել: Աղբյուրի ջուրը համարվել է բուժիչ: Այստեղ սկսել են գալ հազարավոր մարդիկ: Դանիացիներն աղբյուրի մոտ հանգստանում էին՝ վայելելով լռությունն ու սառնությունը: Դերասաններն այստեղ սկսել են ցուցադրել փողոցային ներկայացումներ, հանրությանը զվարճացնելու համար: Սկսել են ժամանակավոր թատերական ներկայացումներ՝ բալագաններ կազմակերպել։ Կառուցվել են գիշերակացի տներ։ Դրան հաջորդել են պարզունակ ատրակցիոններ: Հետաքրքրական է, որ «Բակկեն» զբոսայգին շարունակում է գործել առ այսօր՝ առանց ընդմիջման:

17-18-րդ դարերում [[Եվրոպա]]յում ([[Ֆրանսիա]], [[Իտալիա]]), ապա [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]]ում [[Ազնվականություն|բարձրաշխարհիկ ազնվականության]] զբոսայգիներում և պուրակներում [[Տոն|տոնական օրերին]] կազմակերպում էին զանազան զվարճանքներ: [[Արիստոկրատիա|Ազնվական]]ները փորձում էին զարմացնել միմյանց: Սկզբում նրանց ճարտարապետները, օգտագործելով իրենց ամբողջ երևակայությունը, շեշտը դնում էին միայն [[Լանդշաֆտագիտություն|լանդշաֆտ]]ի փոփոխության վրա ([[Ջրվեժ|ջրի կասկադներ]], արհեստական լճեր, [[Այր|քարայրեր]]): Այնուհետև հայտնվել են առաջին ատրակցիոնները: Դրանցից է [[Սրբազան անտառ]] այգին (''Հրեշների ամառանոց'') [[Բոմարցո|Բոմարցոյում]]յում, որտեղ սովորական ազնվական [[Ագարակ (այլ կիրառումներ)|ագարակ]]ը վերածվել է մի ամբողջ զվարճանքի զբոսայգու, որտեղ ատրակցիոններ են ծառայել [[Հրեշ|հրեշներիհրեշ]]ների վիթխարի արձանները։ Այն նմանատիպ ատրակցիոններից առաջինն է աշխարհում: Մեծ տարածում են ստացել ջրային խաղերով ատրակցիոնների զբոսայգիները (հումորային [[շատրվան]]ներ): Ինժեներական մտքի սրամիտ լուծումն իրենից ներկայացրել է շատրվանի նման ջրի շիթերի հանկարծակի ժայթքու։

[[18-րդ դար]]ի կեսերին հայտնի ռուս գիտնական և ինժեներ Անդրեյ Նարտովը [[Պետրոս I]] թագավորի համար ''«մեխանիկական պտտվող լեռ»'' է հորինել: Շինությունը գործում էր, բայց արդյունաբերական արտադրությունը կարգավորվել էր միայն հաջորդ դարում։ Մոսկվայի մոտ ջախջախված [[Նապոլեոնյան պատերազմներ|նապոլեոնական]] բանակի նախկին զինվորները ստեղծել են ատրակցիոնի նմանօրինակ՝ այն անվանելով ''«Ռուսական բլուրներ» ։''Այդ անվանումով ատրակցիոնը հայտնի է մինչ օրս ([[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]]ում ավելի հաճախ կոչվել է «Ամերիկյան բլուրներ »): Մինչև հիմա այն աշխարհի ամենահայտնի ժամանցի զբոսայգին է: Նաև մեծ համբավ է ունեցել ձիերով կարուսելները: Ձիերով կարուսելը դարձել է առաջին բջջային ատրակցիոնը, որը կարելի էր հեշտությամբ քանդել և տեղափոխել սայլերով։

1912 թվականին [[Ռուսաստան]]ի [[Սանկտ Պետերբուրգ|Սանկտ-Պետերբուրգ]]ի Սպայական փողոցում (այժմ՝ Դեկաբրիստների), բացվել է ատրակցիոնների առաջին ''«Լունա-պարկ»'' զբոսայգին: Համալիրի կազմում,մասնավորապես, ընդգրկվել էին Սատանի անիվը (բարձր արագության կենտրոնախույս ատրակցիոնը, որը մարդկանց այս ու այն կողմ էր շպրտում), պտտվող բլուրներ (լեռնային երկաթուղի թունելներով և կտրուկ շրջադարձերով)<ref>{{Cite web |url=https://karta-spb.livejournal.com/614209.html |title=Прогулки по старому Питеру - "Луна-парк" |website=karta-spb.livejournal.com |accessdate=2020-08-01}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://ljwanderer.livejournal.com/61736.html |title=Луна-парк в Петербурге |last=ljwanderer |date=May. 31st, 2010 |website=Елена |accessdate=2020-08-01}}</ref>: ''Նոր տնտեսական քաղաքականության'' <ref>{{Cite web |url=https://www.razumei.ru/lib/article/1960 |title=Про НЭП |website=Razumei.ru |language=ru-RU |accessdate=2020-08-04}}</ref> ժամանակներում սկվում էր իսկական զբոսայգու բումը: 1928 թվականին [[ԽՍՀՄ]]-ում կառուցվել է [[Արևելյան Եվրոպա|Արևելյան Եվրոպայում]]յում ներկայումս գոյություն ունեցող [[Մոսկվա]]յի Կենտրոնական [[Գորկու անվան մշակույթի և հանգստի զբոսայգի (Տագանրոգ)|Գորկու անվան մշակույթի և հանգստի զբոսայգին]]։

[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի բերած աղետների պատճառով, զվարճանքի արդյունաբերության զարգացումը երկար ժամանակ դադարեցվել է: Իսկական առաջընթաց էր ընտանեկան հանգստի համար [[Ուոլթ Դիսնեյ]]ի նախաձեռնությամբ և ֆինանսավորմամբ կառուցված զբոսայգին, որի համար 1955 թվականին ներդրել է 100 հազար դոլլար: Բայց գործարար գործընկերները Դիսնեյի գաղափարը համարել են [[ուտոպիա]], և վարպետը պարտավոր է իր բոլոր բաժնետոմսերը գրավ դնել [[Անահայմ]]ում ([[Կալիֆոռնիա]]) առաջին [[Դիսնեյլենդ|Դիսնեյլենդի]]ի կառուցման համար: Ժամանցի ոլորտում ներդրված 17 միլիոն դոլարը ոչ միայն հանել է իր ծախսը, այլև բերել հսկայական եկամուտ: Զբոսայգու հայեցակարգը՝ [[մուլտֆիլմ]]եր հետաքրքիր ճանապարհորդությունը հայտնի կախարդական երկրում:

Դիսնեյի առաջին այգու համբավը ոգեշնչել է կառուցել նմանատիպ զբոսայգիներ ամբողջ Ամերիկայում: [[Արլինգտոն (Տեխաս)|Արլինգտոն]]ում հայտնվել է ''«Վեց Դրոշ [[Տեխաս]]ի վրա»'' զբոսայգին, որը նվիրված է եղել [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների պատմություն|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների պատմությանը]]: [[Նեշվիլ]]ում (նահանգ՝ [[Թենեսի]]) կառուցվել է «Օփրիլենդ» [[քանթրի]] ոճով: [[Նյու Ջերսի]]ում «''Մեծ արկածներ''» եւև «''Սաֆարի առյուծների քաղաքում''» զբոսայգիները միավորել են բացօթյա [[Կենդանաբանական այգի|կենդանաբանական այգու]] ատրակցիոններին, որտեղ կենդանիները պահվում էին բնական պայմաններում։

Մնացած քաղաքակիրթ երկրները զգալիորեն հետ է մնում կառուցվող զվարճանքի ատրակցիոններից: Միայն առաջիկա մի քանի տասնամյակների ընթացքում [[Եվրոպա]]յում և [[Ասիա]]յում հայտնվել են խոշոր ժամանցային կենտրոններ: Դրանցից առավել հայտնիներից են 1992 թվականին կառուցված «[[Դիսնեյլենդ Փարիզ|Դիսնեյլենդ» Փարիզ]] և [[Սեուլ|Սեուլի]]ի([[Կորեա]]) «''Լոթե Վորլդ''» զվարճանքի զբոսայգիները: Վերջինս գրանցվել Է «[[Գինեսի ռեկորդների գիրք|Գինեսի ռեկորդների գրքում]]», որպես աշխարհի խոշորագույն փակ զբոսայգի (ընդհանուր մակերեսը կազմել է ավելի քան 7560 հա):