Վիքիպեդիա

«Հովհաննես Այվազովսկի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 68.
 
== Այվազովսկին և հայ ժողովուրդը ==
Պարգևների արժանանալով իր վաղ շրջանի բնանկարների ու ծովանկարների համար,` նա սկսեց նկարել Ղրիմի ծովափնյա քաղաքների պատկերների շարքը։ Այնուհետև Այվազովսկին մեկնեց Եվրոպայի երկրներ։ Կյանքի հետագա շրջանում նրա ծովանկարների և նավանկարների շարքերը նրան արժանացրին Ռուսաստանյան նավատորմի մշտական ծառայողը լինելու պատվին։ Նա մի քանի պատկեր է նկարել նաև Օսմանյան սուլթանի համար, որոնք ներկայումս թուրքական թանգարաններում են։ Թուրքական սուլթանը շքանշանով պարգևատրել է Այվազովսկուն, սակայն երբ Թուրքիայում 1890-ական թվականներին տեղի ունեցան հայերի կոտորածները, Այվազովսկին թուրքական շքանշանը կապեց իր շան վզին, իսկ հետո տարավ և շպրտեց ծովը։ Այվազովսկուն խորապես հուզել է սուլթանական Թուրքիայի բռնատիրական լծի տակ տառապող իր հայրենակիցների ճակատագիրը<ref name="ReferenceA"/>։ Աշխարհահռչակ ծովանկարչի անունը բուռն ոգևորության աղբյուր է եղել երկրագնդի տարբեր ծայրերում ապրող հայության համար<ref name="ReferenceA"/>։ Իր ճանապարհորդությունների ժամանակ բազմաթիվ հանդիպումներ է ունեցել հայության լայն զանգվածների հետ, օգնել ազգային կազմակերպություններին, դպրոցներին, նվիրել նկարներ և բացել ցուցահանդեսներ<ref name="ReferenceA"/>։ Փայփայել է այն երազանքը, թե կկարողանա մեկ ընդհանուր միության մեջ միավորել տարբեր երկրներում ապրող բոլոր հայ նկարիչներին և զարկ տալ հայ կերպարվեստի զարգացմանը<ref name="ReferenceA"/>։ 1890-ական թվականներին հայկական կոտորածների ծանր օրերին նա ստեղծել Է «Հայերի ջարդը Տրապիզոնում 1895 թվին», «Նավերի բեռնումը», «Թուրքական նավերը Մարմարա ծովն են թափում հայերին» և այլ աշխատանքներ՝ արտահայտելով իր ցասումն ընդդեմ թուրք մարդասպանների<ref name="ReferenceA"/>։ 1898-ին այդ նկարաշարը ցուցադրել Է [[Մոսկվա]]<nowiki/>յում, «Եղբայրական օգնություն Թուրքիայում տուժած հայերին» ժողովածուի համար կատարել նույն թեմայով գրչանկարներ<ref name="ReferenceA"/>։ Նա ապաստան է տվել և նյութապես օգնել կոտորածից Ղրիմ փախած հայ գաղթականներին<ref name="ReferenceA"/>։ Այվազովսկին եղել է Ղրիմի հայկական գաղթօջախի հովանավորը, Թեոդոսիայի պատվավոր քաղաքացին<ref name="ReferenceA"/>։
Այվազովսկուն խորապես հուզել է սուլթանական Թուրքիայի բռնատիրական լծի տակ տառապող իր հայրենակիցների ճակատագիրը<ref name="ReferenceA"/>։ Աշխարհահռչակ ծովանկարչի անունը բուռն ոգևորության աղբյուր է եղել երկրագնդի տարբեր ծայրերում ապրող հայության համար<ref name="ReferenceA"/>։ Իր ճանապարհորդությունների ժամանակ բազմաթիվ հանդիպումներ է ունեցել հայության լայն զանգվածների հետ, օգնել ազգային կազմակերպություններին, դպրոցներին, նվիրել նկարներ և բացել ցուցահանդեսներ<ref name="ReferenceA"/>։ Փայփայել է այն երազանքը, թե կկարողանա մեկ ընդհանուր միության մեջ միավորել տարբեր երկրներում ապրող բոլոր հայ նկարիչներին և զարկ տալ հայ կերպարվեստի զարգացմանը<ref name="ReferenceA"/>։ 1890-ական թվականներին հայկական կոտորածների ծանր օրերին նա ստեղծել Է «Հայերի ջարդը Տրապիզոնում 1895 թվին», «Նավերի բեռնումը», «Թուրքական նավերը Մարմարա ծովն են թափում հայերին» և այլ աշխատանքներ՝ արտահայտելով իր ցասումն ընդդեմ թուրք մարդասպանների<ref name="ReferenceA"/>։ 1898-ին այդ նկարաշարը ցուցադրել Է [[Մոսկվա]]<nowiki/>յում, «Եղբայրական օգնություն Թուրքիայում տուժած հայերին» ժողովածուի համար կատարել նույն թեմայով գրչանկարներ<ref name="ReferenceA"/>։ Նա ապաստան է տվել և նյութապես օգնել կոտորածից Ղրիմ փախած հայ գաղթականներին<ref name="ReferenceA"/>։ Այվազովսկին եղել է Ղրիմի հայկական գաղթօջախի հովանավորը, Թեոդոսիայի պատվավոր քաղաքացին<ref name="ReferenceA"/>։
 
=== Այվազովսկու ծառայությունները հայկական մշակույթին ===
Տող 85 ⟶ 84՝
 
== Այվազովսկու բարեգործական և հասարակական գործունեությունը ==
Այվազովսկին Թեոդոսիայում բացել է պատկերասրահ (1880, այժմ՝ իր անունով), Հնագիտական թանգարան (1874), Գեղարվեստական դպրոց (1865), գրադարան, համերգային դահլիճ, համագործակցել է նավահանգստի (1892-94), երկաթգծի կառուցմանը, քաղաքի մերձակա բլուրների անտառապատմանը և այլն<ref name="ReferenceA"/>։ Նա մեծ գումարով օգնել է Ռուսաստանի՝ 1891-92-ի սովյաւներինսովյալներին, Գեղարվեստի ակադեմիայի աշակերտներին, բելառուս չքավոր ուսանողներին<ref name="ReferenceA"/>։ [[1900]] թվականի [[մարտի 18]]-ին Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիան հաստատել Է Այվազովսկու անվան թոշակ<ref name="ReferenceA"/>։ Նրա անունով Թեոդոսիայում կոչվել է փողոց, զբոսայգի և մոտակա բլուրներից մեկը<ref name="ReferenceA"/>։ 1887 թվականին մեծ շուքով նշվել է Այվազովսկու ստեղծագործական կյանքի 50-ամյա, 1897 թվականին՝ 60-ամյա հոբելյանը<ref name="ReferenceA"/>։
 
== Կյանքի վերջին օրեր ==
Տող 93 ⟶ 92՝
Այվազովսկին մահացել է 82 տարեկան հասակում, 1900 թվականի մայիսի 2-ին, ուղեղի արյունազեղումից՝ անավարտ թողնելով «Թուրքական նավի պայթյունը» կտավը<ref name="ReferenceA"/>։ Մահից անմիջապես առաջ ավարտել է «Ծովածոց» նկարը, իսկ հենց մահվան օրը սկսել է նկարել«Թուրքական նավի պայթեցումը» կտավը, որը մնացել է անավարտ։ Թեոդոսիայի Ի.Կ.Այվազովսկու անվան պատկերասրահի կայքէջում այսպես է նկարագրված հանճարեղ նկարչի կյանքի վերջին օրը. 1900 թվականի ապրիլի 19-ի (մայիսի 2-ի) առավոտյան նկարիչը թեոդոսիական իր արվեստանոցում սովորականի պես տեղավորվեց նկարակալի առջև, ոչ մեծ ենթաշրջանակին քաշեց մաքուր կտավը՝ պատրաստվելով իրագործել իր վաղեմի ցանկությունը՝ մեկ անգամ ևս պատկերել թուրքերի դեմ հույն աշխարհազորայինների մղած ազատագրական պայքարի հերոսական դրվագներից։ Որպես սյուժե՝ նա ընտրել էր իրական մի դեպք՝ անվեհեր հույն մարտիկ Կոնստանտին Կանարիսի սխրանքը՝ Քիոս կղզու մոտ թուրքական ծովակալական նավի պայթեցումը։ Օրվա ընթացքում նկարիչը գրեթե ավարտին հասցրեց նկարը։ Խոր գիշերով՝ քնի պահին անակնկալ մահը կտրեց Այվազովսկու կյանքի թելը։ «Թուրքական նավի պայթեցումը» անավարտ կտավը այդպես էլ մնացել է նկարակալի վրա, նկարչի արվեստանոցում, որը, ինչպես նաև՝ նկարչի ողջ տունը, վերածվել է թանգարանի։
 
Այվազովսկու ստեղծագործությանը բարձր գնահատական են տվել նրա շատ ու շատ ժամանակակիցներ, իսկ նկարիչ [[Իվան Կրամսկոյ|Ի.Ն. Կրամսկոյ]]<nowiki/>ը գրել է.«Ով ինչ էլ ասի, Այվազովսկին բոլոր դեպքերում առաջին մեծության աստղ է և՝ ո՛չ միայն մեզանում, այլև ընդհանրապես արվեստի պատմության մեջ»։ Այվազովսկուն՝ որպես Ռուսական կայսրության աստիճանակարգի վերևից երկրորդ աստիճանում գտնվող ազնվականի, դեր-ծովակալի և պատվավոր քաղաքացու հուղարկավորել են զինվորական պատվով։ Իր կտակի համաձայն՝ թաղել են Թեոդոսիայի Սուրբ Սարգիս միջնադարյան հայկական եկեղեցու բակում<ref name="ReferenceA" />։ 1903 թվականին նկարչի այրին մարմարե շիրմաքար է տեղադրել, որը իտալացի քանդակագործ Լ. Բիոջոլիի աշխատանքն է։ Շիրմաքարին գրաբար փորագրված են պատմահայր [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] խոսքերը. «Մահկանացու ծնեալ անմահ զիւրն յիշատակ եթող»։
 
[[Պատկեր:Aivazovsky_Chaos_1841.jpg|մինի|350px|Քաոս։ Հովհաննես Այվազովսկի։ 1841 թ.]]
Տող 172 ⟶ 171՝
*{{cite book|title=Russian Painting|series=Temptis|last=Leek|first=Peter|publisher=Parkstone International|location=New York|year=2012|isbn=978-1-85995-939-8|OCLC=795320658|ref=harv}}
*{{cite web|ref={{harvid|Khachatrian "The Sea Poet"}}|last=Khachatrian|first=Shahen|title="Поэт моря" ["The Sea Poet"]|url=http://www.smr.ru/centre/win/artists/aivaz/biogr_aivaz.htm|publisher=Center of Spiritual Culture, [[:ru:Самарский государственный аэрокосмический университет|Leading and National Research Samara State Aerospace University]]|authorlink=Shahen Khachatrian|language=ru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140319042232/http://www.smr.ru/centre/win/artists/aivaz/biogr_aivaz.htm|archivedate=մարտի 19, 2014}}
{{refend}}
 
== Լրացուցիչ գրականություն ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Հովհաննես_Այվազովսկի» էջից