«Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «thumb|500x500px|Wylie transliteration of Tibetan script '''Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ''', ճիշտ է նաև ՈՒա...»: |
(Տարբերություն չկա)
|
18:59, 25 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ
Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ, ճիշտ է նաև ՈՒայլի անգլ.՝ Wylie, տիբեթյան այբուբենի տրանսկրիպցիոն համակարգ՝ լատինական այբուբենի սիմվոլների կիրառմամբ[1]:
Շատ նման է ժամանակակից չինական պինյին ստանդարտ համակարգին, որն օգտագործվում է համակարգչի ստեղնաշարից օգտվելու համար: Համակարգի անունը կապված է Վաշինգտոնի համալսարանի պրոֆեսոր, տիբեթագետ Տարել Վայլիի անվան հետ (1927-1984), ով 1959 թվականին կարողացել է համակարգը բերել ամբողջական տեսքի և ստանդարտացրել[2]:
Դրանից հետո ԱՄՆ-ում այն օգտագործվում է որպես տիբեթերեն լեզվի ուսումնասիրման ստանդարտ: Վայլիի կոդը կազմված է հնչյունի համաձայն կարդացվող սիմվոլներից: Բացառություն է կազմում միայն Gya համակցությունը.
- Gya-tibet.PNG, արտասանվում է գյա
- G.ya-tibet.PNG, արտասանվում է յա
Նշանագրերը տրանսկրիպցիոն համակարգի վերածելիս հաճախ օգտվում են տիբեթյան լեզվում օգտագործվող մի եղանակից՝ դակչխայից: Այն իրենից ներկայացնում է «տառերով ընթերցում» կամ հեգել, և վերլուծական համակարգով մոտ է չինական հիերոգլիֆային արվեստին: Տառերով կամ հեգելով կարդալու մեթոդը տիբեթերենում օգտագործվում է ոչ միայն լեզուն սովորելիս, այլև՝ առօրյա խոսակցականում: Դակչխային տիրապետելը շատ կարևոր է, քանի որ բառի մեջ տառերի քանակը և արտասանվող հնչյունների քանակը տիբեթերենում տարբեր են: Սա բնորոշ է չին-տիբեթական լեզվաընտանիքի բոլոր լեզուներին, և հատկապես տիբեթերենում շատ են նույնանունները, որոնք ունեն տարբեր գրելաձև:
Ծանոթագրություններ
- ↑ «The Tibetan and Himalayan Library». www.thlib.org. Վերցված է 2020-07-25-ին.
- ↑ «The Tibetan and Himalayan Library». www.thlib.org. Վերցված է 2020-07-25-ին.
Արտաքին հղումներ
https://web.archive.org/web/20080820134951/http://chris.fynn.googlepages.com/wylietranslitteration http://www.thlib.org/reference/transliteration/#wiki=/access/wiki/site/26a34146-33a6-48ce-001e-f16ce7908a6a/tibetan%20transliteration%20and%20transcription.html http://www.thlib.org/reference/dictionaries/tibetan-dictionary/translate.php https://web.archive.org/web/20070928124946/http://www.buddism.ru///_1KaNying/_translit/_translit.php