«Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Նոր էջ «thumb|500x500px|Wylie transliteration of Tibetan script '''Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ''', ճիշտ է նաև ՈՒա...»:
(Տարբերություն չկա)

18:59, 25 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ, ճիշտ է նաև ՈՒայլի անգլ.՝ Wylie, տիբեթյան այբուբենի տրանսկրիպցիոն համակարգ՝ լատինական այբուբենի սիմվոլների կիրառմամբ[1]:

Wylie transliteration of Tibetan script

Շատ նման է ժամանակակից չինական պինյին ստանդարտ համակարգին, որն օգտագործվում է համակարգչի ստեղնաշարից օգտվելու համար: Համակարգի անունը կապված է Վաշինգտոնի համալսարանի պրոֆեսոր, տիբեթագետ Տարել Վայլիի անվան հետ (1927-1984), ով 1959 թվականին կարողացել է համակարգը բերել ամբողջական տեսքի և ստանդարտացրել[2]:

Դրանից հետո ԱՄՆ-ում այն օգտագործվում է որպես տիբեթերեն լեզվի ուսումնասիրման ստանդարտ: Վայլիի կոդը կազմված է հնչյունի համաձայն կարդացվող սիմվոլներից: Բացառություն է կազմում միայն Gya համակցությունը.

Նշանագրերը տրանսկրիպցիոն համակարգի վերածելիս հաճախ օգտվում են տիբեթյան լեզվում օգտագործվող մի եղանակից՝ դակչխայից: Այն իրենից ներկայացնում է «տառերով ընթերցում» կամ հեգել, և վերլուծական համակարգով մոտ է չինական հիերոգլիֆային արվեստին: Տառերով կամ հեգելով կարդալու մեթոդը տիբեթերենում օգտագործվում է ոչ միայն լեզուն սովորելիս, այլև՝ առօրյա խոսակցականում: Դակչխային տիրապետելը շատ կարևոր է, քանի որ բառի մեջ տառերի քանակը և արտասանվող հնչյունների քանակը տիբեթերենում տարբեր են: Սա բնորոշ է չին-տիբեթական լեզվաընտանիքի բոլոր լեզուներին, և հատկապես տիբեթերենում շատ են նույնանունները, որոնք ունեն տարբեր գրելաձև:


նշանագրեր Վայլի Տրանսկրիպցիա Դակչխա
20px А ա Ա
20px ba բա (վա) Բա
40px bca' չա Բաոչաչա
40px bda' դա Բաոդադա
40px bga' գա Բաոգագա
30px bgra դրա Բաոտարատադրա
30px bgya գյա (ջյա) Բաոգայատագյա
40px bka' կա Բաոկակա
30px bkra տրա Բաոկարատատրա
30px bkya կյա Բաոկայատակյա
20px bla լա Բալատալա
30px blda դա Բաոլադատադա
30px blta տա Բաոլատատատա
20px bra դրա Բարատադրա
30px brda դա Բաոռադատադա
30px brdza ձա Բաոռաձատաձա
30px brga գա Բաոռագատագա
30px brgya գյա (ջյա) Բաոռագատագագայատագյա
30px brja ջա Բաոռաջատաջա
30px brka կա Բաոռակատակա
30px brkya կյա Բաոռակատակակայատակյա
30px brla լա Բաոռալատալա
30px brna նա Բաոռանատանա
30px brnga նգա Բաոռանգատանգա
30px brnya նյա Բաոռանյատանյա
30px brta թա Բաոռատատատա
30px brtsa ցա Բաոռացատացա
40px bsa' սա Բաոսասա
30px bsda ադ Բաոսադատադա
30px bsga գա Բաոսագատագա
30px bsgra դրա Բաոսագատագագարատադրա
30px bsgya գյա (ջյա) Բաոսագատագագայատագյա
40px bsha' շչա Բաոշչաշչա
30px bska կա Բաոսակատակա
30px bskra տրա Բաոսակատակակարատատրա
30px bskya կյա Բաոսակատակակայատակյա
30px bsla լա Բաոսալատալա
30px bsna նա Բաոսանատանա
30px bsnga նգա Բաոսանգատանգա
30px bsnya նյա Բաոսանյատանյա
30px bsra սա Բաոսարատասա
30px bsta տա Բաոսատատատատա
30px bstsa ցա Բաոսացատացա
40px bta' տա Բաոտատա
40px btsa' ցա Բաոցացա
20px bya ջա Բայատաջա
40px bza' զա Բաոզազա
40px bzha' ժա Բաոժաժա
30px bzla դա Բաոզալատադա
20px ca չա Չա
20px cha չխա Չխա
20px da դա Դա
40px dba' վա Դաոբավա
30px dbra ռա Դաոբառատարա
30px dbya յա Դաոբայատայա
40px dga' գա Դաոգագա
30px dgra դրա Դաոգառատադրա
30px dgya գյա (ջյա) Դաոգայատագյա
40px dka' կա Դաոկակա
30px dkra տրա Դաոկարատատրա
30px dkya կյա Դաոկայատակյա
40px dma' մա Դաոմամա
30px dmya նյա Դաոմայատանյա
40px dnga նգա Դաոնգանգա
40px dpa' պա Դաոպապա
30px dpra տրա Դաոպարատատրա
30px dpya չա Դաոպայատաչա
20px dra դրա Դարատադրա
20px dza ձա Ձա
20px ga գա Գա
40px gca' չա Գաոչաչա
40px gda' դա Գաոդադա
25px gla լա Գալատալա
40px gna' նա Գաոնանա
40px gnya' նյա Գաոնյանյա
25px gra դրա Գարատադրա
40px gsa' սա Գաոսասա
40px gsha' շչա Գաոշչաշչա
40px gta' տա Գաոտատա
40px gtsa' ցա Գաոցացա
20px gya գյա (ջյա) Գայատագյա
45px g.ya յա Գաոյայա
40px gza' զա Գաոզազա
40px gzha' ժա Գաոժաժա
20px ha խա Խա
20px hra խրա Խարատախրա
20px ja ջա Ջա
20px ka կա Կա
20px kha կխա Կխա
20px khra տխրա Կխարատատխրա
20px khya կխյա Կխայատակխյա
20px kla լա Կալատալա
20px kra տրա Կարատատրա
20px kya կյա Կայատակյա
25px la լա Լա
25px lba բա Լաբատաբա
25px lca չա Լաչատաչա
25px lda դա Լադատադա
25px lga գա Լագատագա
25px lha լհա (հլա) Լահատալհա
25px lja ջա Լաջատաջա
25px lka կա Լակատակա
25px lnga նգա Լանգատանգա
25px lpa պա Լապատապա
25px lta տա Լատատատա
20px ma մա Մա
50px mcha' չխա Մաոչխաչխա
40px mda' դա Մաոդադա
40px mdza' ձա Մաոձաձա
40px mga' գա Մաոգագա
35px mgra դրա Մաոգարատադրա
35px mgya գյա (ջյա) Մաոգայատագյա
40px mja' ջա Մաոջաջա
40px mkha կխա Մաոկխակխա
35px mkhra տխրա Մաոկխարատատխրա
35px mkhya կխյա Մաոկխայատակխյա
45px mna' նա Մաոնանա
40px mnga' նգա Մաոնգանգա
40px mnya' նյա Մաոնյանյա
20px mra մա Մարատմա
50px mtha' թհա Մաոթհաթհա
50px mtsha ցխա ՄԱոցխացխա
20px mya նյա Մայատանյա
20px na նա Նա
25px nga նգա Նգա
15px nra նա Նարատանա
20px nya նյա Նյա
20px pa պա Պա
20px pha պհա Պհա
20px phra տխրա Պհարատատխրա
20px phya չխա Պհայատաչխա
20px pra տրա Պարատատրա
20px pya չա Պայատաչա
20px ra ռա Ռա
20px rba բա Ռաբատաբա
20px rda դա Ռադատադա
20px rdza ձա Ռաձատաձա
20px rga գա Ռագատագա
20px rgya գյա(ջյա) Ռագատագագայատագյա
20px rja ջա Ռաջատաջա
20px rka կա Ռակատակա
20px rkya կյա Ռակատակակայատակյա
20px rla լա Ռալատալա
20px rma մա Ռամատամա
20px rmya նյա Ռամատամամայատանյա
20px rna նա Ռանատանա
20px rnga նգա Ռանգատանգա
20px rnya նյա Ռանյատանյա
20px rta տա Ռատատատա
20px rtsa ցա Ռացատացա
20px sa սա Սա
20px sba բա Սաբատաբա
20px sbra դրա Սաբատաբաբառատադրա
20px sbya ջա Սաբատաբաբայատաջա
20px sda դա Սադատադա
20px sga գա Սագատագա
20px sgra դրա Սագատագագարատադրա
20px sgya գյա (ջյա) Սագատագագայատագյա
20px sha շչա Շչա
20px shra շչա Շչարատաշչա
20px ska կա Սակատակա
20px skra տրա Սակատակակարատատրա
20px skya կյա Սակատակակայատակյա
20px sla լա Սալատալա
20px sma մա Սամատամա
20px smra մա Սամատամամառատամա
20px smya նյա Սամատամամայատանյա
20px sna նա Սանատանաа
20px snga նգա Սանգատանգա
20px snra նա Սանատանանառատանա
20px snya նյա Սանյատանյա
20px spa պա Սապատապա
20px spra տրա Սապատապապարատատրա
20px spya չա Սապատապապայատաչա
20px sra սա Սարատասա
20px sta տա Սատատատա
20px stsa ցա Սացատացա
15px ta տա Տա
20px tha տհա Տհա
20px thra տհրա Տհարատատհրա
20px tra տրա Տարատատրա
20px tsa ցա Ցա
20px tsha ցհա Ցհա
20px wa վա Վա
20px ya յա Յա
20px za զա Զա
20px zha ժա Ժա
20px zla դա Զալատադա
20px ' ա Ա
40px 'ba' բա Աոբաբա
30px 'bra դրա Աոբարատադրա
30px 'bya ջա Աոբայատաջա
40px 'cha' չհա Աոչհաչհա
40px 'da' դա Աոդադա
30px 'dra դրա Աոդարատադրա
40px 'dza' ձա Աոձաձա
40px 'ga' գա Աոգագա
30px 'gra դրա Աոգարատադրա
30px 'gya գյա (ջյա) Աոգայատագյա
40px 'ja' ջա Աոջաջա
40px 'kha' կհա Աոկհակհա
30px 'khra կխա Աոկխարատատխրա
30px 'khya կխյա Աոկխայատակխյա
40px 'pha' փխա Աոփխափխա
30px 'phra տխրա Աոպխարատատխրա
30px 'phya չխա Աոփխայատաչխա
40px 'tha' տխա Աոտխատխա
50px 'tsha' ցխա Աոցխացխա

Ծանոթագրություններ

  1. «The Tibetan and Himalayan Library». www.thlib.org. Վերցված է 2020-07-25-ին.
  2. «The Tibetan and Himalayan Library». www.thlib.org. Վերցված է 2020-07-25-ին.

Արտաքին հղումներ

https://web.archive.org/web/20080820134951/http://chris.fynn.googlepages.com/wylietranslitteration http://www.thlib.org/reference/transliteration/#wiki=/access/wiki/site/26a34146-33a6-48ce-001e-f16ce7908a6a/tibetan%20transliteration%20and%20transcription.html http://www.thlib.org/reference/dictionaries/tibetan-dictionary/translate.php https://web.archive.org/web/20070928124946/http://www.buddism.ru///_1KaNying/_translit/_translit.php