Ռուսական երաժշտական մշակույթը 19-րդ դարի 60-ական թվականներին

Ռուսական Դասական Մշակույթը 19-րդ դարի 60-ական թվականներ

Ինչպես գիտենք, ռուսական օպերայի հիմքը դրվեց Մ.Գլինկայի շնորհիվ` «Իվան Սուսանին» (պատմական, հայրենասիրական) , «Ռուսլան և Լյուդմիլա» (էպիկական, քնարական) : Գրել է սիմֆոնիաներ, սակայն չենք տեսել, չի կատարելագործել: Պ.Ի.Չայկովսկին գրեց «Կամարենյան» ֆանտազիան, որը մաքուր ազգային թեմատիզմ է: Հիմք դրեց ծրագրայնությանը, սյուժետայնությանը, սակայն սիմֆոնիային սկիզբ չդրեց: Գրել է ռոմանսներ (ռոմանսի հիմքը` Ա.Ալյաբև, Ա.Վարլամով և Ա.Գուրիլև): Գլինկայի ռոմանսները արդեն ակադեմիական էր, այսինքն` չէին նվագում ուղղակի խնջույքին, այլ բեմում: Ա.Դարգամժսկու ռոմանսներում բառի խորքայնություն էր: Նա հասցրեց շփվել երիտասարդ սերնդի հետ` լինելով Մ.Մուսորգսկու և Ա.Բորոդինի ուսուցիչը: 19-րդ դարի 1867թ. ստեղծվեց հողային ռեֆորմ, վերացավ ստրկությունը: Նոր ալիք բարձրացավ, ազգային ինքնագիտակցությունը վերելք ապրեց: Ազատություն տրվեց ակտիվ գործիչներին, բացվեցին դպրոցներ, կրթօջախներ, գիմնազիաներ, մշակույթը զարգացավ: Բուռն վերելք ապրեց գեղանկարիչների սերունդը, որոնք ոգևորված պատկերեցին Ռուսաստանը, դրանք էին` Ի.Ռեպինը, Ի.Կրամսկոյը, Ա.Իվանովը, Վ.Սուտիկովը և այլն: Նրանք իրենց նկարները ցուցահանդեսի էին դնում Վոլգայի փոքր քաղաքներում (շարժական ցուցահանդես) : Վլադիմիր Ստասովը` գրականագետ, գրող, խոսում էր Ռուսաստանի լուսավոր ապագայի մասին: Ռուսական երաժշտությունը մեծ զարգացման հասավ 19-րդ դարի 60-ական թվականներին: Հայտնվեցին նոր կոմպոզիտորներ, որոնք կարճ ժամանակահատվածում շատ մեծ ճանաչում ստացան` Ա.Ռուբինշտեյն, Մ.Բալակիրև, Մ.Մուսորգսկի, Ա.Բորոդին, Պ.Ի.Չայկովսկի և ուրիշներ: Եթե միջև 60-ականնները համերգներն անցկացվում էին միայն պալատներում և ազնվականների սրահներում, ապա 1859թ.-ից հիմնադրվեցին երաժշտական ընկերություններ Մոսկվայում և Պետերբուրգում` Ռուբինշտեյն եղբայրների կողմից, որոնց նպատակը, սիմֆոնիկ համերգաշար կազմակերպելն էր, ցանկացած խավի մարդկանց համար, այնուհետև հիմնվեցին Մոսկվայի և Պետերբուրգի կոնսերվատորիաները (Ռուինշտեյնների կողմից) : Այստեղ ուսուցումը հիմնված էր արտասահմանյան արվեստի դասական ավանդույթների վրա:

Հզոր խմբակ

Գաղափարական առաջնորդը` Վ.Ստասովն էր, անդամներն էին` Մ.Բալակիրև, Ա.Բորոդինը, Մ.Մուսորգսկին, Ն.Ռիմսկի-Կորսակովը, Ց.Կյուին: Նրանք իրենց համարում էին Մ.Գլինկայի հետևորդները և իրենց ստեղծագործություններում պահպանում էին ռուսական ազգային երգերն ու մեղեդիները: Նրանք հարստացրին ռուսական օպերան, սիմֆոնիկ երաժշտությունը և ստեղծեցին նոր բովանդակությամբ վոկալ գործեր: Հսկայական է նաև ժողովրդական երգի նշանակությունը, որի միջոցով նրանք նոր փուլ են մտցնում մասնագիտացված երաժշտությունը: Մեծ ուշադրության արժանացան` ուկրաինական, լեհական, չեխական, իսլամական ժողովրդական ստեղծագործությունները:Մեծ ուշադրություն դարձրեցին արևելքին: Նրանք զարգացնում են նաև ռուս դասական օպերան` հանդիսանալով պատմական դրամա ժանրի հիմնադիրը(Պսկովուհին, Իշխան Իգր, Թագավորի հարսնացուն) :

Իրենց ստեցծագործություններում նրանք նախապատվություն էին տալիս ծրագրային-սիմֆոնիկ երաժշտությանը, հատկապես` սիմֆոնիկ-պոեմ պատկերին (Ն.Ռիմսկի Կորսակով` «Սադկո» , «Անթար», Մ.Բալակիրև` «Լիր արքա» ) :Նրանք գրում էին ռոմանսներ: Առաջ եկավ` ռոմանս-երգը, ռոմանս-բալլադը, ռոմանս-ելևէջը, ինչպես նաև սոցիալական մերկացնող ռոմանսը:

Անտոն Ռուբինշտեյն (1829-1894)

Անտոն Ռուբինշտեյնը` ներկայացավ որպես փայլուն դաշնակահար, դիրիժոր, մանկավարժ, ՌՄՕ-ի հիմնադիր: Ունեցել է պատմական համերգներ` Պետերբուրգում, Վիեննայում, Փարիզում, Լայպցիգում: Գրել է` «Դև» (Մ.Լերմոնտով «Մցիրի» պոեմ) , «Կուլիկովյան ճակատամարտը» օպերանրեը, «Օվկիանոս» սիմֆոնիկ պոեմը: 5 կոնցերտ դաշնամուրի և նվագախմբի համար, 6 սիմֆոնիա, 10 լարային կվինտետ, Կոնցերտշտյուկ As dur, ֆանտազիա, Ռուսական կապրիչո, 4 սոնատ դաշնամուրի համար, թեմա և վարիացիաներ, 200 պիես, հատվածներ օպերաներից և ցիկլեր:Դաշնամուր նվագել սովորել է սկզբում` մոր, հետո ` Վիլուանի մոտ: 1844-1848 թվականներին ապրել է Բեռլինում և Վիեննայում, ծանոթացել Ֆ.Մենդելսոնի, Ֆ.Լիստի հետ, որոնք նրա ոճի ձևավորման համար մեծ ազդեցություն են թողել: Նա 19-րդ դարի երկրորդ կեսին խոշորագույն դաշնակահարի համբավ է ձեռք բերել: 1859թ Ռուբինշտեյնը առաջինը կազմակերպեց նախապատրաստական կուրսեր բոլորի համար` անվճար: 1862թ. ստեղծեց Պետերբուրգի կոնսերվատորիան, որի առաջին շրջանավարտը եղավ` Պ.Ի Չայկովսկին: Ստեղծեց ՌՄՕ ցանցը, որը համախմբում էր արվեստագետներին և բացահայտում նոր տաղանդներ:

Նիկոլայ Ռուբինշտեյն (1835-1881)

Սովորել է Տ.Կուլլակի (դաշնամուր) , Զ.Դենի (թեորիա) և Վ.Վիլուանի մոտ: Նա Մոսկվայի կոնսերվատորիայի հիմնադիրն է, որը դարձավ խոշորագույն երաժշտական կենտրոն: Նա եվրոպական խոշորագույն դաշնակահարներից էր: Կատարել է` Պ.Ի.Չայկովսկու «Առաջին դաշնամուրային կոնցերտը» և Մ.Բալակիրևի «Իսլամեյը» , որը նվիրված էր իրեն: Ռուբինշտեյնը կատարել է կլավիսինիստներից մինչև իր ժամանակակիցների ստեղծագործությունները: Նիկոլայը նաև մանկավարժ էր, նրա մոտ սովորել են` Տանևը, Զիլոտին, Զաուերը: Տանևը նրան նվիրեց «Յոհան Դամասկին» կանտատը: Նիկոլայ Ռուբինշտեյնը գրել է` մազուրկաներ, բոլերո, տարանտելաներ, պոլոնեզներ և այլն: Խմբագրել է` Ֆ.Մենդելսոնի, Ֆ.Շուբերտի, Ռ.Շումանի ստեղծագործությունները:

Միլի Բալակիրև (1837-1910)

Բալակիրևը ապրել և մահացել է Պետերբուրգում, բազմակողմանի երաժիշտ էր` դաշնակահար, դիրիժոր և հասարակական գործիչ, շատ ազդեցիկ մարդ: Նա աշխատում էր պալատական երգեցիկ կապելայում, սա նյութական աղբյուր էր: Պետերբուրգում հիմնադրել է անվճար երաժշտական դպրոց, որտեղ սովորում էին նաև աղքատ ընտանիքի երեխանները: Ռուսական երաժշտական ընկերության գլխավոր դիրիժորն էր:

Սիմֆոնիկ ստեղծագործություններ են` «Լիր արքա» , Նախերգանք` 3 ռուսական թեմայով, Նախերգանք իսպանական մարշի թեմայով: «Չեխիայում» սիմֆոնիկ պոեմ, «1000 տարի» սիմֆոնիկ պոեմ, «Թամարա» սիմֆոնիկ պոեմ, 2 սիմֆոնիա (C dur,d moll) , սյուիտ Շոպենի 4 պիեսից:

Դաշնամուրային ստեղծագործություններ` Իսլամեյ, Սոնատ b moll, Կապրիչո, 3 սկերցո, Տարանտելա, Տոկատ, 7 վալս, Մելանխոլիկ վալս, Վալս-էքսպրոմտ, Դումկա, Ձկնորսի երգ, Իսպանական սերենադ:

Մշակումներ` Մ.Գլինկայի «Ժավարոնոկ» տրանսկրիպցիա, «Արագոնյան խոտան», ֆանտազիա «Իվան Սուսանին» թեմայով, «Գիշերը Մադրիդում»: Նախերգանք Է.Բեռլիոզի «փախուստ դեպի Եգիպտոս» :

«Իսլամեյը» կառուցվածքով նորարական ֆանտազիա է` կրկնակի վարիացիաներ են, իսկ իմաստը ֆանտազիան է: Բացկացած է 2 թեմաներից, զգացվում է սոնատային ալեգրոյի ձևը: Առաջին թեման ունի պարային բնույթ, հիշեցնում է լեզգինկա, երկրորդ թեման ավելի քնարական է, կրում է արևելյան կիրք: