«Համաճարակային պարօտիտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

ՊարyտիտիՀամաճարակային հարականջաբորբի [[Վիրուսներ|վիրուսը]] պատկանում է ''Paramixoviridae'' ընտանիքին։ Այն պարունակում է [[ՌՆԹ]], ունի անկանոն գնդաձև կառուցվածք, 90–300 նմ (միջինը՝ 200 նմ) տրամագիծ։ Նուկլեոկապսիդը կազմված է 10 մմ հաստությամբ եռաշերտ թաղանթից։ Արտաքին մակերեսը կազմված է հիմնականում գլիկոպրոտեիդներից, որոնք ունեն հեմագլյուտինացնող, նեյրամինիդազային և ներթափանցող ակտիվություն։ Վիրուսային անտիգենը (V), որը հայտնաբերվում է հիվանդության ուշ շրջաններում կոմպլեմենտի կապման ռեակցիայով, նույնպես գտնվում է այս շերտում։ Նուկլեոկապսիդը պարունակում է S (լուծվող) անտիգեն, որը հայտնաբերվում է հիվանդության վաղ շրջաններում։ Հայտնի է պարօտիտի վիրուսի միայն մեկ սերոտիպ։ Վիրուսը անկայուն է ախտահանող նյութերի նկատմամբ, 4˚C ջերմաստիճանի պայմաններում պահպանվում է մի քանի օր, –65˚C–ում՝ ամիսներ և տարիներ, սակայն ջերմաստիճանի տատանումները կարող են իջեցնել վիրուսի ակտիվությունը։ Վիրուսն անկայուն է արտաքին միջավայրում, արագ ինակտիվանում է բարձր ջերմաստիճանի, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների, ֆորմալինի թույլ լուծույթի, լիզոլի, սպիրտի ազդեցությամբ։ Վիրուսն աճում է հավի սաղմում, պաթոգեն է կապիկների համար, որոնց մոտ առաջացնում է հարականջային թքագեղձերի բնորոշ բորբոքում։ Կան տվյալներ կենդանիների մոտ ներարգանդային պարօտիտի մասին։ Վիրուսը բազմանում է տարբեր բջջային կուլտուրաներում այնպես, ինչպես հավի սաղմում։ Վիրուսոլոգիական ախտորոշման մեջ վիրուսի անջատման համար օգտագործվում է կապիկի, մարդու սաղմի երիկամները։ Ցիտոպաթիկ էֆեկտի արդյունքում (ինտրացիտոպլազմատիկ էոզինոֆիլային ներառումներ, վիրուսն ներթափանցում բջջի մեջ) առաջանում են գիգանտ բազմակորիզ սինցիտիաներ։ Վիրուսը սովորաբար հայտնաբերվում է հեմադսորբցիայի արգելակման ռեակցիայով, որի ժամանակ պարօտիտով ռեկոնվալեսցենտների շիճուկը արգելակում է էրիթրոցիտների ադսորբցիան հավի սաղմի պարօտիտով վարակված էպիթելիալ [[բջիջ]]ներ ավելացնելիս։

Համաճարակային պարօտիտըհարականջաբորբը տարածված է ամբողջ աշխարհում։ Այն անտրոպոնոզ ինֆեկցիա է։ Հիվանդության աղբյուրը՝ միայն մանիֆեստացված և սուբկլինիկական ձևերով հիվանդ մարդն է։ Վիրուսակրություն չի դիտվում։ Փոխանցման ուղին՝ օդակաթիլային, հազվադեպ կոնտակտային։ Հնարավոր է ներարգանդային վարակում՝ միոկարդի առաջնային ֆիբրոէլաստոզի զարգացումով։ Հարուցիչը արտազատվում է վերին շնչուղիներից փռշտոցի, [[հազ]]ի, լացի, փսխման ժամանակ։ Կոնտագիոզության ինդեքսը՝ 70 %-80% է։ Պարօտիտի փոխանցման համար անհրաժեշտ է ավելի սերտ շփում, քան կարմրուկի և ջրծաղիկի ժամանակ։ Առավել վտանգավոր է հարականջային թքագեղձերի պրոցեսի մեջ ընդգրկվելուց անմիջապես առաջ և հետո ընկած ժամանակահատվածը։ Հիվանդացությունը՝ առավել հաճախ գրանցվում են համաճարակային բռնկումներ փակ կոլեկտիվներում (զինվորական, դպրոցական և այլն)։ Տարիքային կառուցվածքը՝ մինչև մեկ տարեկան երեխաները հազվադեպ են հիվանդանում պարօտիտով՝ շնորհիվ պասիվ իմունիտետի (տրանսպլացենտար ստացած մայրական հակամարմինների)։ Հիվանդների 3%–ը կազմում են մինչև 3 տարեկան երեխաները, 22%-ը՝ 3-ից 5 տարեկան, 35%-ը՝ 5-ից 7 և 40 %-ը՝ 7-ից 14 տարեկան երեխաները։ 20 տարեկանից մեծ անձանց մոտ 80-90%-ը ունի իմունիտետ պարօտիտի նկատմամբ, չնայած նրանց մոտ 30%–ը անամնեզում հիվանդություն չի նշում։ Արական սեռի ներկայացուցիչները հիվանդանում են 1,5 անգամ հաճախ, քան իգական սեռինը։ Սեզոնայնությունը՝ պարօտիտի դեպքերը գրանցվում են ամբողջ տարվա ընթացքում։ Առավելագույն հիվանդացությունը ընկնում է հունվար-մայիս ամիսներին։ Պարբերականությունը՝ մինչև կենդանի պատվաստանյութի կիրառումը պարբերականությունը 2-5 տարի էր։ Իմունիտետը՝ հիվանդությունից հետո ձևավորվում է կայուն հետինֆեկցիոն իմունիտետ (կրկնակի վարակումը ՝0.4-3%)։

== [[Ախտածնություն]] ==