«Կանաչ հեղափոխություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Կանաչ հեղափոխություն''' կամ '''գյուղատնտեսական երրորդ հեղափոխություն''', զարգացող երկրների գյուղատնտեսության ոլորտում 1940-1970-ական թվականներին տեղի ունեցած փոփոխությունների համալիր, որը հանգեցրել է համաշխարհային գյուղատնտեսական արտադրանքի ավելացմանը։ Ներառել է բույսերի ավելի արգասավոր տեսակների ակտիվ [[սելեկցիա|սելեկցիան]]ն և դրանց ներդրումն արտադրության մեջ, ոռոգման համակարգերի ընդլայնումը, [[Պարարտանյութեր|պարարտանյութերիպարարտանյութեր]]ի, [[Պեստիցիդներ|պեստիցիդներիպեստիցիդներ]]ի, ժամանակակից տեխնիկայի կիրառումը։

Կանաչ հեղափոխությունն սկիզբ է առել [[Մեքսիկա]]յում 1943 թվականին երկրի կառավարության և [[Ռոքֆելլերի հիմնադրամ]]ի գյուղատնտեսական ծրագրով։ Այդ ծրագրով խոշորագույն հաջողությունների է հասել [[Նորման Բորլոուգ]]ը, որն ստացել է ցորենի՝ բարձր արդյունավետություն ունեցող բազմաթիվ սորտեր, այդ թվում՝ կարճ ցողունով, որը ենթակա չէ գետնամածման։ 1951-1956 թվականներին Մեքսիկան լիովին ապահովել է իրեն հացահատիկով և սկսել արտահանումը. 15 տարվա ընթացքում երկրում հացահատիկազգիների բերքատվությունն աճել է երեք անգամ։ Բորլոուգի մշակումներն օգտագործվել են սելեկցիոն աշխատանքներում [[Կոլումբիա]]յում, [[Հնդկաստան]]ում, [[Պակիստան]]ում, իսկ 1970 թվականին Բորլոուգն արժանացել է [[Խաղաղությանխաղաղության Նոբելյան մրցանակ|խաղաղության Նոբելյան մրցանակի]]։ի։

Դուստը հայտնաբերվել է նույնիսկ [[Անտարկտիդա|Անտարկտիդայի]]յի կենդանիների մոտ<ref>{{статья

Կանաչ հեղափոխության արդյունքը եղել է որոշ մշակաբույսերի բերքատվության բարձրացումը աշխարհի տարբեր երկրներում, սակայն աճի պոտենցիալը օգտագործվել է միայն մասամբ։ Արդիական են մնացել նորագույն տեխնոլոգիաների օգտագործմամբ բերքատվության բարձրացման խնդիրները։ Որպես հետևանք՝ շարունակվել են ուսումնասիրությունները Կանաչ հեղափոխության ընթացքում ի հայտ եկած բացասական կամ ոչ ամբողջական էֆեկտները ուղղելուն ուղղված հետազոտություները։ Այդ ոլորտում դրական արդյունքների են հանգեցրել, առաջին հայացքից, «բրնձային ինտենսիֆիկացիայի համակարգի» (անգլ.՝ «System of Rice Intensification»<ref>Norman Uphoff for SciDevNet 16 October 2013 [http://www.scidev.net/global/food-security/opinion/new-approaches-are-needed-for-another-green-revolution.html New approaches are needed for another Green Revolution])</ref> ստեղծման ուղղության կատարվող փորձերը, ԴՆԹ-մարկերների ուղղորդված սելեկցիայի» (անգլ.՝ «Marker-assisted selection») տեխնոլոգիայի բացահայտումը<ref>Tom Chivers for ''The Daily Telegraph''. Last updated: 31 January 2012 [http://blogs.telegraph.co.uk/news/tomchiversscience/100133700/the-new-green-revolution-that-will-feed-the-world/ The new green revolution that will feed the world]</ref>, ագրոէկոլոգիայի գիտակարգի զարգացումը<ref>Olivier De Schutter, Gaëtan Vanloqueren. [http://thesolutionsjournal.org/node/971 The New Green Revolution: How Twenty-First-Century Science Can Feed the World] Solutions 2(4):33-44. Aug 2011</ref>, ինչպես նաև աշխատանք է տարվել արդեն օգտագործվող տեխնոլոգիաներում առկա վնասակար բաղադրիչների փոխարինման կամ բացառման և դրանցում հայտնագործությունների արդյունքում ստացված<ref>FAO [http://www.fao.org/docrep/x0262e/x0262e06.htm Towards a New Green Revolution], in Report from the World Food Summit: Food for All. Rome 13-17 November 1996</ref> նոր բաղադրիչների ներդրման ուղղությամբ։ Իրենց երկրների ագրոարդյունաբերական կոմպլեքսն արդիականացնել ձգտող կառավարությունների ընթացիկ ջանքերը ներառել են տնտեսության արդյունաբերական ու գյուղատնտեսական սեկտորներում եկամուտների մոտեցմանը, մանր արդյունաբերողների ինտեգրմանը ավելացված արժեքի շղթային և գյուղատնտեսական ապրանքների շուկայում ազատ մրցակցության ապահովմանը<ref>{{cite web|last1=Pingali|first1=Prabhu|title=Making " Agriculture for Development" work in the 21st century|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1574007209040742|website=ScienceDirect|publisher=Handbook of Agricultural Economics|accessdate=21մայիսի May21, 2018}}</ref>։ Սակայն թույլ զարգացած երկրներում «Երկրորդ կանաչ հեղափոխության» ֆոնին գյուղատնտեսական համակարգի արդիականացմանը խոչընդոտել են պարենի ու ֆինանսների քրոնիկ դեֆիցիտը և կոռուպցիայի բարձր մակարդակը<ref>{{cite web|last1=Evenson|first1=Robert|title=Total Factor Productivity Growth in Agriculture: The Role of Technological Capital|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1574007209040729|website=ScienceDirect|publisher=Handbook of Agricultural Economics|accessdate=21մայիսի May21, 2018}}</ref>։ Վիճակագրական կանխատեսումը ցույց է տալիս, որ եթե մինչև 2050 թվականը Երկրի բնակչությունը, ինչպես սպասվում է, ավելանա 30 %-ով, գյուղատնտեսական ապրանքների արտադրությունը համապատասխանաբար պետք է ավելանա 70 %-ով, որպեսզի պահպանվի սպառման նույն մակարդակը<ref>{{cite web|last1=|first1=|title= How to Feed the World in 2050 |url=http://www.fao.org/fileadmin/templates/wsfs/docs/expert_paper/How_to_Feed_the_World_in_2050.pdf website= FOA |publisher= Food and Agriculture Organization |accessdate= 21մայիսի May21, 2018}}</ref>։ Այդպիսով, Երկրորդ կանաչ հեղափոխության խնդիրն է ավելի արդյունավետ տեխնոլոգիաների ներդրումից բացի մշակել հասարակության հանդուրժողականություն պեստիցիդների օգտագործման հանդեպ։

* {{cite journal |author=Frison, Emile |title=Green Revolution in Africa will depend on biodiversity |journal=Development and Cooperation |volume=49 |issue=5 |pages=190–93 |year=2008 |url=http://www.inwent.org/ez/articles/070224/index.en.shtml |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081208121135/http://www.inwent.org/ez/articles/070224/index.en.shtml |archivedate=8դեկտեմբերի December8, 2008 |df=dmy-all }}