«Հարավային Կորեա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 104.
}}
 
'''Հարավային Կորեա''', պաշտոնապես՝ '''Կորեայի Հանրապետություն'''<ref>{{cite web|url=https://www.brookings.edu/research/global-metro-monitor/|title=Global Metro Monitor|first=Alan Berube, Jesus Leal Trujillo, Tao Ran, and Joseph|last=Parilla|date=Januaryհունվարի 22, 2015}}</ref><ref>{{cite book|last1=Kim|first1=Jinwung|title=A History of Korea: From "Land of the Morning Calm" to States in Conflict|date=2012|publisher=Indiana University Press|location=Bloomington|isbn=978-0-253-00078-1|page=35|url=https://books.google.com/books?id=QFPsi3IK8gcC&pg=PA35#v=onepage&q&f=false|accessdate=Julyհուլիսի 15, 2016}}</ref> ({{lang-ko|한국}} ''Տեհանմինգուկ'', պաշտոնական անվանումը՝ '''Կորեայի Հանրապետություն'''<ref>https://documents-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/065/17/IMG/NR006517.pdf Протест против агрессии, которой подверглась Корейская Республика</ref>), [[հանրապետություն]] [[Արևելյան Ասիա]]յում<ref>{{cite book|last1=Roberts|first1=John Morris|last2=Westad|first2=Odd Arne|title=The History of the World|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-993676-2|page=443|url=https://books.google.com/books?id=A2cfZkU5aQgC&q=koguryo+powerful+empire#v=snippet&q=koguryo%20powerful%20empire&f=false|accessdate=Julyհուլիսի 15, 2016|year=2013}}</ref><ref>{{cite book|last1=Gardner|first1=Hall|title=Averting Global War: Regional Challenges, Overextension, and Options for American Strategy|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-0-230-60873-3|pages=158–159|url=https://books.google.com/books?id=acvGAAAAQBAJ&q=Inner+Mongolia#v=snippet&q=great%20powers&f=false|accessdate=Julyհուլիսի 15, 2016|date=Novemberնոյեմբերի 27, 2007}}</ref><ref>{{cite book|last1=Laet|first1=Sigfried J. de|title=History of Humanity: From the seventh to the sixteenth century|publisher=UNESCO|isbn=978-92-3-102813-7|page=1133|url=https://books.google.com/books?id=PvlthkbFU1UC&pg=PA1133#v=onepage&q&f=false|accessdate=Novemberնոյեմբերի 8, 2016|year=1994}}</ref><ref>{{cite book|last1=Walker|first1=Hugh Dyson|title=East Asia: A New History|publisher=AuthorHouse|isbn=978-1-4772-6517-8|pages=6–7|url=https://books.google.com/books?id=GBvRs-za0CIC&pg=PA6#v=onepage&q&f=false|accessdate=Novemberնոյեմբերի 19, 2016|date=Novemberնոյեմբերի 20, 2012}}</ref>:
 
Ըստ [[2017 թվական]]ի մարդահամարի տվյալների՝ Հարավային Կորեայի բնակչությունը կազմում է 51 միլիոն մարդ<ref>{{Cite web|url=http://www.bhas.ba/tematskibilteni/NUM_00_2017_TB_0_BS.pdf|title=Bosna i Hercegovina u brojevima 2017|author=|website=|date=|publisher=}}</ref>։ Ընդհանուր հաշվով՝ պետության մակերեսը կազմում է 97,230 հազար կմ²<ref>The estimated area rises steadily from year to year, possibly because of land reclamation. {{cite web|url=http://kosis.nso.go.kr/cgi-bin/sws_999.cgi?ID=DT_1A1&IDTYPE=3&A_LANG=1&FPUB=3&SELITEM= |work=Korea Statistical Information Service |script-title=ko:행정구역(구시군)별 국토적 |language=ko |accessdate=Marchմարտի 27, 2006 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20040917181709/http://kosis.nso.go.kr/cgi-bin/sws_999.cgi?ID=DT_1A1&IDTYPE=3&A_LANG=1&FPUB=3&SELITEM= |archivedate=Septemberսեպտեմբերի 17, 2004}}</ref>։ Այս ցուցանիշով Հարավային Կորեան աշխարհում զբաղեցնում է [[Աշխարհի երկրներն ըստ տարածքի|107-րդ հորիզոնականը]]։ Պետական լեզուն է [[կորեերեն]]ը, որով խոսում են ավելի քան 77 միլիոն մարդ<ref name="google10">{{Citation | url = https://www.ethnologue.com/statistics/size | title = Summary by language size, table 3}}</ref>։ Մայրաքաղաքը [[Սեուլ]] քաղաքն է<ref name=Capital>{{cite web |url=http://search.ccourt.go.kr/ths/pr/ths_pr0101_P1.do?seq=0&cname=&eventNum=12741&eventNo=2004헌마554&pubFlag=0&cId=010200 |script-title=ko:신행정수도의건설을위한특별조치법위헌확인 |publisher=Constitutional Court of Korea}}</ref><ref name=DPRK>Before 1972, Seoul was the "de jure" capital of the [[North Korea|Democratic People's Republic of Korea]] (North Korea) as stated in [https://www.hrnk.org/uploads/pdfs/DPRK_Constitution.pdf Article 103] of the [[Constitution of North Korea|1948 constitution]].</ref>։
 
[[Ունիտար պետություն]], [[նախագահական համակարգ|նախագահական հանրապետություն]]: 2017 թվականի մայիսի 10-ից [[Հարավային Կորեայի նախագահ|երկրի նախագահն]] է [[Մուն Ջեին]]ը, որն ընտրվել է 2017 թվականի ընտրություններին: [[Հարավային Կորեայի վարչական բաժանում|Հարավային Կորեան վարչականորեն]] բաժանված է 16 վարչական միավորների, այդ թվում՝ 9 նահանգների և 7 քաղաքների<ref>{{cite web|last1=Stevens|first1=Andrew|title=Seoul Mayor first among equals|url=http://www.citymayors.com/government/southkorea_government.html|website=City Mayors|accessdate=30ապրիլի April30, 2018}}</ref>։
 
Տեղակայված է [[Կորեական թերակղզի|Կորեական թերակղզու]] հարավային հատվածում: Ցամաքային սահման ունի [[Հյուսիսային Կորեա]]յի հետ և ջրային սահման՝ [[Ճապոնիա]]յի հետ: Արևմուտքում երկիրը ողովում է [[Դեղին ծով]]ով, արևելքից՝ [[Ճապոնական ծով]]ով, իսկ հարավից՝ [[Կորեական նեղուց]]ով և [[Արևելաչինական ծով]]ով:
 
Կորեայի Հանրապետության բնակչության 96%-ը կազմում են [[կորեացիներ]]ը: Պետության բնակչության ավելի քան 65%-ը [[Անկրոնություն|անկրոն]] են, հիմնական կրոններն են՝ [[բուդդայականություն]]ը և [[քրիստոնեություն]]ը: Արդյունաբերական պետություն [[Զարգացած երկրներ|զարգացած տնտեսությամբ]]: 2018 թվականի տվյալների համաձայն՝ Հարավային Կորեայի ՀԱՀ-ը կազմել է 2,137 տրիլիոն [[ԱՄՆ դոլար]]: Ազգային արժույթը [[հարավկորեական վոնա]]ն է<ref>http://www.globalfinancialdata.com/index.php3?action=showghoc&country_name=Korea</ref><ref>{{Cite web|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/won|title=won|website=OxfordDictionaries.com|publisher=Oxford University Press|access-date=8հունվարի January8, 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=Administrative division|url=http://www.southkoreagovernment.com/administrative_division.htm|website=South Korea Government|accessdate=30ապրիլի April30, 2018}}</ref><ref name="auto">{{cite web|title=Local Governments|url=http://www.korea.net/Government/Constitution-and-Government/Local-Governments|website=KOREA.net|accessdate=30ապրիլի April30, 2018}}</ref>:
 
Կորեական պետականությունը իր պատմությունը սկսել է մ. թ. ա. IV-III դարերից: Ըստ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի արդյունքների՝ Կորեան, որը առաջ գտնվում էր Ճապոնական կայսրության տիրապետության տակ, բաժանվել էր [[Հյուսիսային Կորեա|հյուսիսային մասի]], որը անցել էր [[ԽՍՀՄ]]-ի տնօրինության տակ, և հարավային մասի, որը վերահսկվում էր [[ԱՄՆ]]-ի կողմից: Կորեայի Հանրապետությունը հիմնադրվել է 1948 թվականի օգոստոսի 15-ին ամերիկյան գոտու սահմաններում, որից հետո սեպտեմբերի 9-ին խորհրդային գոտում հռչակվել էր [[Կորեայի Ժողովրդա-Դեմոկրատական Հանրապետություն]]ը: Դրան հաջորդող [[Կորեական պատերազմ]]ը (1950-1953) ամրացրել է երկրի բաժանումը<ref>{{cite web|url=http://news.chosun.com/site/data/html_dir/2010/06/24/2010062400087.html|title=2010, 인물로 다시 보는 6·25 "이 자식아, 전쟁지면 너도 책임있어" 김일성, 박헌영에 잉크병 집어 던져|author=이지수.|publisher=조선일보|lang=ko|accessdate=2010 թ․ սեպտեմբերի 15–ին|archiveurl=http://www.webcitation.org/65ONQVyWQ|archivedate=2012-02-12}}</ref><br />:
Տող 128.
=== Կորեական պատերազմ ===
{{հիմնական|Կորեական պատերազմ}}
[[Սառը պատերազմ]]ի ժամանակներից այս կոնֆլիկտը հաճախ որակվում էր որպես [[ԱՄՆ]]-ի<ref>{{cite book|title=Korea: Where the American Century Began|first=Michael|last=Pembroke|publisher=Hardie Grant Books|date=2018|page=141}}</ref>, իր դաշնակիցների և [[Չինական Ժողիվրդական Հանրապետություն|Չինական Ժողիվրդական Հանրապետության]] ու [[ԽՍՀՄ]]-ի միջև պատերազմի հետևանք։ Հյուսիսային կոալիցիայի մեջ էին մտնում Հյուսիսային Կորեան և իր զինված զորքերը, չինական բանակը (քանի որ պաշտոնապես համարվում էր, որ Չինական Ժողովրդական Հանրապետությունը կոնֆլիկտին չէր մասնակցում, չինական կանոնավոր զորքերը կազմում էին այսպես կոչված «[[Չինական ազգային կամավորներ]]» միությունը), [[ԽՍՀՄ]]-ը, որը նույնպես պաշտոնապես չէր մասնակցում պատերազմին, բայց մեծ մասամբ իր վրա էր վերցրել դրա ֆինանսավորումը, ինչպես նաև չինական զորքերի մատակարարումը<ref name="bbc.co.uk">{{cite news|title=North Korea enters 'state of war' with South |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-21979127 |accessdate=30մարտի March30, 2013 |newspaper=BBC News |date=մարտի 30 March, 2013 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130330013512/http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-21979127 |archivedate=30մարտի March30, 2013 }}</ref>։
 
Ռազմական մեծաթիվ խորհրդատուներ և մասնագետներ Հյուսիսային Կորեայից հետ էին կանչվել մինչ պատերազմի սկսվելը, իսկ պատերազմի ժամանակ նորից մեկնել էին ետ՝ որպես Խորհրդային Միության հեռագրության կոմիտեի անդամներ։ Հարավից պատերազմին մասնակցություն են ունեցել Հարավային Կորեան, [[Մեծ Բրիտանիա]]ն և [[ՄԱԿ]]-ի խաղաղապահ ուժերը<ref name="HeFeng2013">{{cite book|last1=He |first1=Kai |last2=Feng |first2=Huiyun |title=Prospect Theory and Foreign Policy Analysis in the Asia Pacific: Rational Leaders and Risky Behavior |url=https://books.google.com/books?id=iAaHqijyLy8C&pg=PA50 |year=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135131197 |page=50 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170704225317/https://books.google.com/books?id=iAaHqijyLy8C&pg=PA50 |archivedate=4հուլիսի July4, 2017 }}</ref><ref name="LiCribb2014">{{cite book|last1=Li |first1=Narangoa |last2=Cribb |first2=Robert |title=Historical Atlas of Northeast Asia, 1590–2010: Korea, Manchuria, Mongolia, Eastern Siberia |url=https://books.google.com/books?id=zfMYBQAAQBAJ&pg=PA194 |year=2014 |publisher=Columbia University Press |isbn=978-0231160704 |page=194 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170704225317/https://books.google.com/books?id=zfMYBQAAQBAJ&pg=PA194 |archivedate=4հուլիսի July4, 2017 }}</ref>։
 
Հյուսիսային Կորեան որդեգրել է զարգացման սոցիալիստական ուղի և կոչվել [[Կորեայի Ժողովրդադեմոկրատական Հանրապետություն]], իսկ Հարավային Կորեան՝ որդեգրել է կապիտալիստական ուղին և կոչվել Կորեայի Հանրապետություն։ [[1950]] թվականին պատերազմ է բռնկվել 2 Կորեաների միջև, որտեղ որպես պատերազմող կողմեր փաստորեն հանդես էին գալիս [[ԽՍՀՄ]]-ն ու [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն]]ը՝ մի կողմից, մյուս կողմից՝ [[ԱՄՆ]]-ն ու մի շարք այլ պետություններ (վերջինները՝ [[Միավորված Ազգերի Կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]] հովանու ներքո)։ Այդ պատերազմը, որը մարդկային ու նյութական մեծ կորուստներ է պատճառել կորեական ժողովրդին, ավարտվել է [[1953]] թվականին կնքված [[Կորեական զինադադարի համաձայնություն|զինադադարով]], որը շարունակվում է մինչ օրս<ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/asia/live-news/north-korea-south-korea-summit-intl/index.html|title=North and South Korean leaders hold historic summit: Live updates|work=CNN|date=2018-04-26|access-date=2018-04-27|language=en}}</ref>։
Տող 247.
{{main|Կորեայի ճարտարապետություն}}
[[Պատկեր:Gabrielsond.jpg|մինի|ձախից|[[Կյոնբոկուն]] պալատի ներքին դարպասները Հարավային Կորեայում]]
[[Կորեայի ճարտարապետություն]]ը ունի բազմադարյան պատմություն: Կորեական ճարտարապետության հուշարձաններից հնագույն և առավել նշանավորը [[Սեուլ]]ում գտնվող [[Կյոնբոկուն]]ի պալատն է<ref>[http://www.cha.go.kr/english/royal_palaces/Gyeongbokgung.jsp?catmenu=ES_04_04 Պալատի պաշտոնական կայք]</ref>, որը կառուցվել է [[1394 թվական]]ին: Այն եղել է [[Չասոն]] դինաստիայի հիմնական և ամենամեծ պալատը, որտեղ ապրում էր թագավորական ընտանիքը և մեկը հինգ մեծ պալատներից, կառուցված են Չոսոնի շրջանում։ Կյոնբոկունի գահադահլիճի շուրջը տեղավորվել են Չասոն դինաստիայի հիմնադիր [[Տեջո (Չասոն)|Տեջո]] թագավորի (կառավարման տարիներ՝ 1392-1398) անձնական ննջասենյակները: Տաղավարներից մեկը՝ Կյոնվերուն, տեղակայված է լոտոսային լճակի կենտրոնում: Պալատի որոշ հատվածներ այրվել են ճապոնական ներխուժման ժամանակ [[1592 թվական]]ին։ Այն վերանորոգվել է [[1860-ական թվականներ]]ին։ Վերակառուցումից հետո այն ընդգրկում էր 330 շենքեր և 5792 սենյակներ։ Ընդհանուր մակերեսը՝ 410 հազար քառակուսի մետր։ Պալատի տարածքում է գտնվում է [[Կորեայի ազգագրական թանգարանը]], որում ներկայացված են կորեական ավանդական կենցաղի առարկաներ: Պալատից հյուսիս գտնվում է [[Հարավային Կորեայի նախագահ|Կորեայի Հանրապետության նախագահի]] նստավայրը՝ [[Կապույտ տուն]]ը<ref>Romanization by the official website: [http://english.president.go.kr english.president.go.kr] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061014042918/http://english.president.go.kr/ |date=14 October 2006 }}</ref><ref>{{Cite news |title = Cheong Wa Dae rules out renegotiation of FTA with US|location = Seoul |publisher = [[Yonhap News Agency]] |date = 20նոյեմբերի November20, 2009 |url = http://english.yonhapnews.co.kr/national/2009/11/20/42/0301000000AEN20091120003400320F.HTML|accessdate = 12 Dec 2009}}</ref><ref>{{Cite news |title = Cheong Wa Dae Aims to End Graft in Defense Procurement |newspaper=[[Chosun Ilbo]]|location=Seoul, South Korea|date=դեկտեմբերի 9 December, 2009|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2009/12/09/2009120900527.html|accessdate=12դեկտեմբերի December12, 2009}}</ref>:
 
=== Տոներ ===
[[Պատկեր:Coloured lanterns at the Lotus Lantern Festival.jpg|մինի|աջից|Լատոսային լապտերների տոնը Հարավային Կորեայում]]
Կորեայի Հանրապետության նաև շատ են [[Հարավային Կորեայի տոներ|տոները]]: Նրանք կարող են պատկանել երեք տեսակներից մեկին՝ Պետական տոներ ({{Lang-ko|국경일|國慶日}})<ref>[http://klaw.go.kr/CNT2/LawContent/MCNT2Right.jsp?lawseq=63077&keyword=%ea%b5%ad%ea%b2%bd%ec%9d%bc%ec%97%90%ea%b4%80%ed%95%9c%eb%b2%95%eb%a5%a0 慶祝日公布의關한件(The Law Concerning Proclamation of a Celebration Day)] {{webarchive|url=https://archive.is/20090203024231/http://klaw.go.kr/CNT2/LawContent/MCNT2Right.jsp?lawseq=63077&keyword=%EA%B5%AD%EA%B2%BD%EC%9D%BC%EC%97%90%EA%B4%80%ED%95%9C%EB%B2%95%EB%A5%A0 |date=2009-02-03 }}</ref>, Պետական դրոշի բարձրացման օրեր ({{Lang-ko|국기게양일|國旗揭揚日}})<ref>[http://klaw.go.kr/CNT2/LawContent/MCNT2Right.jsp?lawseq=77151&keyword=%eb%8c%80%ed%95%9c%eb%af%bc%ea%b5%ad%ea%b5%ad%ea%b8%b0%eb%b2%95 대한민국국기법 (National Flag Law)] {{webarchive|url=https://archive.is/20090202161317/http://klaw.go.kr/CNT2/LawContent/MCNT2Right.jsp?lawseq=77151&keyword=%EB%8C%80%ED%95%9C%EB%AF%BC%EA%B5%AD%EA%B5%AD%EA%B8%B0%EB%B2%95 |date=2009-02-02 }}</ref>, Պետական հանգստի օրեր ({{Lang-ko|공휴일|公休日}})<ref name="Regulations on Holidays of Public Agencies(korean)">{{cite web|title=관공서의 공휴일에 관한 규정(Regulations on Holidays of Public Agencies)(korean)|url=http://www.law.go.kr/%EB%B2%95%EB%A0%B9/%EA%B4%80%EA%B3%B5%EC%84%9C%EC%9D%98%20%EA%B3%B5%ED%9C%B4%EC%9D%BC%EC%97%90%20%EA%B4%80%ED%95%9C%20%EA%B7%9C%EC%A0%95|website=국가법령정보센터|publisher=Ministry of Justice|accessdate=14մայիսի May14, 2018}}</ref><ref name="Regulations on Holidays of Public Agencies(english)">{{cite web|title=Regulations on Holidays of Public Agencies(english)|url=https://elaw.klri.re.kr/kor_service/lawView.do?hseq=34678&lang=ENG}}{{webarchive|url=https://archive.is/20180514100752/https://elaw.klri.re.kr/kor_service/lawView.do?hseq=34678&lang=ENG |date=2018-05-14 }}</ref>:
 
Այդ տեսակները ունեն տարբեր իրավական կարգավիճակներ: Բոլոր պետական տոները նաև պետական դրոշի բարձրացման օրեր են:
Տող 271.
Առաջին հիշատակումները կորեական երաժշտության մասին գալիս են հնագույն ժամանակներից: [[Ճապոնիա|Ճապոնական]] գաղութացման ժամանակ, կորեական երաժշտությունը փաստացի կերպով վերացվել է: Բայց հետպատերազմյան շրջանում կարճ ժամանակում երաժշտությունը սկսում է վերածնվել հայրենասիրական և ժողովրդական երգերով: [[1948 թվական]]ին Կորեան բաժանվել է Հարավային և Հյուսիսային Կորեաների, որոնցում ստեղծվել է իր սեփական մոտեցումը երաժշտությանը: Կորեական ավանդական երաժշտությունը ներառում է ժողովրդական, դասական և պալատական երաժշտություն: Ժողովրդականի հիմնական ժանրերն համարվում [[Սանջո (երաժշտություն)|սանջո]]ն<ref>{{книга|автор = Song Bang-song|часть = |заглавие = Korean Music|ссылка = |издание = |место = |издательство = Jimoondang Publishing Company|год = 2000|страницы = 30|isbn = 89-88095-13-8|archiveurl = |archivedate = |ref = Song}}</ref>, [[փանսորի]]ն<ref>{{книга |автор = {{nobr|Марков В.М.}} |заглавие = Республика Корея |ссылка = https://books.google.com/books?id=dkcxAQAAIAAJ |издательство = Изд-во Дальневосточного университета |год = 1999 |страницы = 376 |язык = ru |isbn = 9785744409449}}</ref>, [[փունգմուլ]]ը<ref>[http://www.wesleyan.edu/vim/cgi-bin/instrument.cgi?id=109 ''P’ungmul nori''] at the Virtual Instrument Museum of Wesleyan University</ref> և այլն: Կորեական պալատական (ծիսական) երաժշտության երեք տեսակներն են համարվում աակը, հյանակը և թանակը<ref name=":0">{{Cite book|title=K-pop : popular music, cultural amnesia, and economic innovation in South Korea|last=John|first=Lie|isbn=9780520958944|location=Oakland, California|oclc=893686334|date = 2014-11-24}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Howard|first=Keith|date=1999|title=Minyo in Korea: Songs of the People and Songs for the People|journal=Asian Music|volume=30|issue=2|pages=1–37|doi=10.2307/834312|jstor=834312}}</ref>:
 
Հայտնի երաժշտությունը [[անգլերեն]]ով կոչվում է [[քեյ փոփ]], կամ [[կորեերեն]]ով՝ կայո ({{lang-ko|가요}})<ref name="Hartong 2006">{{cite book|title=Musical terms worldwide: a companion for the musical explorer|last=Hartong|first=Jan Laurens|year=2006|publisher=Semar Publishers|isbn=978-88-7778-090-4|page=15|url=https://books.google.com/books?id=KmMx0FA86QcC&pg=PA15&dq=k+pop+korean+popular+music&hl=en&ei=7nSXTp2iGqLV0QGKgsGtBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CEcQ6AEwBA#v=onepage&q=k%20pop%20korean%20popular%20music&f=false|accessdate=5դեկտեմբերի December5, 2011|quote=Since the 1990s, popular genres like rap, rock and techno house have been incorporated into Korean popular music, setting the trend for the present generation of K-pop, which often emulates American models.}}</ref>: Ժամանակակից քեյ փոփում գերակշռում են պարային խմբերը, կազմված գեղեցիկ արտաքին ունեցող և պարային լավ ունակություններ ունեցող արտիստներից: Ներկա պահին կորեական երաժշտությունը և էստրադայի աստղերը այնքան հայտնի են, որ [[ասիացիներ]]ի համար հորինվել է հատուկ անուն` Հալլյու ({{lang-ko|한류}}), որը նշանակում է կորեական ալիք և արտացոլում է ժամանակակից կորեական մշակույթի ազդեցությունը ամբողջ աշխարհի վրա<ref name="имя сноски">[http://www.economist.com/node/15385735 "South Korea's pop-cultural exports: Hallyu, yeah!"]. The Economist. 2010-01-25. Retrieved 2012-04-01</ref>: Հարավային Կորեայի ժամանակակից մշակույթը այսօր համարվում է երիտասարդական մշակույթի շարժիչ գործոնը Ասիա-Խաղաղօվիկանոսյան տարածքում<ref name="doopedia-kpop">{{cite web|url=http://www.doopedia.co.kr/doopedia/master/master.do?_method=view&MAS_IDX=111123001254680|title=K-Pop|work={{iw|Doopedia||en|Doosan Encyclopedia}}|accessdate=2012-07-01|language=ko|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AF8oPjim?url=http://www.doopedia.co.kr/doopedia/master/master.do?_method=view|archivedate=2012-08-28|deadurl=yes}}</ref>:
 
== Կրթություն, գիտություն և տեխնիկա ==
Տող 334.
Հարավային Կորեան [[ատոմակայան]]ների քանակով աշխարհում զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը և երկրորդ տեղը՝ [[Ասիա]]յում (2010 թվականի դրությամբ)<ref name="koreanuke">{{cite web |url= http://the-diplomat.com/2010/07/19/another-korean-nuclear-issue/ |title=Другая корейская ядерная проблема |website = The Diplomat |date=19 июля 2010 |accessdate=14 августа 2010}}</ref>: ԱԷԿ-ները մատակարարում են երկրի էլեկտրոէներգիայի 45 %-ը, որը խթանում է տարբեր ժամանակակից ռեակտորների զարգացումը<ref name="koreanuke">{{cite web |url= http://the-diplomat.com/2010/07/19/another-korean-nuclear-issue/ |title=Другая корейская ядерная проблема |website = The Diplomat |date=19 июля 2010 |accessdate=14 августа 2010}}</ref>:
 
Հարավային Կորեան միջուկային ռեակտորների արտահանող է և մատակարարումների պայմանագրեր ունի [[Արաբական Միացյալ Էմիրություններ|ԱՄԷ]]-ի<ref>{{cite web |url= https://www.reuters.com/article/idUSLDE5BQ05O20091227 |title=South Korea wins landmark Gulf nuclear power deal |agency =Reuters|date=Decemberդեկտեմբերի 29, 2009}}</ref>, [[Հորդանան]]ի<ref>{{cite news|url=http://www.upi.com/Science_News/Resource-Wars/2010/03/31/South-Korea-Jordan-sign-130M-nuclear-deal/UPI-16251270062075/ |title=All systems go for Jordan's first nuclear reactor |agency=UPI |date=Marchմարտի 31, 2010}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.world-nuclear-news.org/NN-All_systems_go_for_Jordans_first_nuclear_reactor-2707107.html |title=South Korea-Jordan sign $130M nuclear deal |website = World Nuclear News |date=Julyհուլիսի 27, 2010}}</ref> և [[Արգենտինա]]յի հետ<ref>{{cite web |url= http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2010/09/17/2010091700995.html |title=Корея и Аргентина подписали договор о строительстве атомной станции |website = Chosun Ilbo |location =Сеул |date=18 сентября 2010
}}</ref><ref name="argentinanuke">{{cite web |url= http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/09/17/Argentina-eyes-nuclear-role-in-S-America/UPI-72711284755722/ |title=Argentina eyes nuclear role in S. America |agency=UPI |date=17 сентября 2010}}</ref>: [[2010 թվական]]ի դրությամբ՝ Հարավային Կորեան և [[Թուրքիա]]ն բանակցություններ են վարում երկու [[միջուկային ռեակտոր]]ների շինարարության մասին<ref>{{cite web |url= http://www.koreatimes.co.kr/www/news/biz/2010/08/123_67686.html |title=Korea nearing Turkey nuclear plant contract |website = Korea Times |location =Сеул |date=15 июня 2010}}</ref>: Հարավային Կորեան պատրաստվում է Արգենտինայի համար միջուկային ռեակտորի շինարարության գործարքների մասնակցությանը<ref name="argentinanuke" />:
 
Տող 341.
== Միջազգային հարաբերություններ ==
{{Main|Հարավային Կորեայի արտաքին քաղաքականություն}}
Հարավային Կորեան պահպանում է դիվանագիտական հարաբերություններ ավելի քան 188 պետությունների հետ և 112 երկրներում հիմնական դեսպանատներ, ինչպես նաև 42 հյուպատոսային հաստատություններ և 4 ներկայացուցչություններ: Երկիրը նաև [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ]]-ի անդամ է, որը կազմակերպություն է մտել [[Հյուսիսային Կորեա]]յի հետ միաժամանակ՝ 1991 թվականին: 2007-2017 թվականների հարավկորեական արտաքին գործերի նախարար [[Բան Կի Մուն]]ը զբաղեցրել է [[ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար]]ի պաշտոնը<ref>{{cite web|url = http://www.asiasource.org/news/special_reports/kimoon.cfm|publisher = Asiasource.org|title = Foreign Minister Ban Ki-moon interview|date = սեպտեմբերի 26 September, 2006|accessdate =2օգոստոսի August2, 2007| archiveurl= https://web.archive.org/web/20070804044245/http://www.asiasource.org/news/special_reports/kimoon.cfm| archivedate= 4օգոստոսի August4, 2007 | deadurl= no}}</ref><ref>{{cite web|url = http://www.asiasociety.org/speeches/06ny_ban.html|date = սեպտեմբերի 25 September, 2006|accessdate =2օգոստոսի August2, 2007|work = Ban Ki-moon address to Asia Society (transcript)|title = The Quest for Peace and Prosperity in the Asia-Pacific and Beyond}}</ref><ref name="NYT09-29">{{Cite news|title = South Korean Favored to Win Top Job at U.N.|author = [[Warren Hoge]]|work = [[The New York Times]]|date = 29սեպտեմբերի September29, 2006}}</ref>:
 
2010 թվականին Հարավային Կորեան և [[Եվրոպական միություն]]ը ազատ առևտրական համաձայնագիր են կնքել՝ առևտրային արգելքները պակասեցնելու նպատակով: Հարավային Կորեան նաև բանակցություններ է վարում [[Կանադա]]յի և [[Նոր Զելանդիա]]յի հետ նման համաձայնագիր կնքելու համար<ref>{{cite web |url= http://www.international.gc.ca/trade-agreements-accords-commerciaux/agr-acc/korea-coree/index.aspx?lang=en |title= Канада-Корея — переговоры о соглашении о свободной торговле |publisher= Министерство иностранных дел и международной торговли Канады |date= Januaryհունվարի 5, 2009 |accessdate= 5 марта 2009 |archiveurl= https://www.webcitation.org/65DCTAqVj?url=http://www.international.gc.ca/trade-agreements-accords-commerciaux/agr-acc/korea-coree/index.aspx?lang=en |archivedate= 2012-02-04 |deadlink= yes }}</ref><ref>{{cite web|title=Южная Корея и Новая Зеландия начали переговоры о зоне свободной торговли|author=|url=http://english.people.com.cn/90001/90778/90858/90863/6604961.html|newspaper=People's Daily|date=3մարտի March3, 2009|accessdate=6 сентября 2014}}</ref>: Հարավային Կորեան իր մոտ ընդունել է [[Մեծ քսանյակի Սեուլի գագաթնաժողով|Մեծ քսանյակի գագաթնաժողովը]], որը անցկացվել է Սեուլում 2010 թվականի նոյեմբերին<ref>[https://web.archive.org/web/20100724035553/http://www.seoulsummit.kr/ Գագաթնաժողովի պաշտոնական կայք]</ref>: 2018 թվականին հարավկորեական [[Փհենչհան]] քաղաքում անցկացվել են [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2018|XXIII Ձմեռմային օլիմպիական խաղերը]]<ref>[http://sport.ria.ru/olympic_games/20110706/398154183.html Южнокорейский Пхёнчхан получил право провести зимние ОИ 2018 года]</ref>:
 
=== Հայաստան ===
Տող 376.
 
=== Եվրոպական միություն ===
[[Եվրոպական միություն]]ը և Հարավային Կորեան կարևոր առևտրային գործընկերներ են: Ազատ առևտրի մասին համաձայնագիրը ընդունվել է 2010 թվականի սեպտեմբերին, և ուժ է մտել 2011 թվականի հուլիսի 1-ից<ref>{{cite web |url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hjiU353BrLQrVT2oZEu5HPb40ugA|deadlink=yes|agency=Agence France-Presse |title=EU agrees free trade deal with S.Korea |date=Septemberսեպտեմբերի 16, 2009}}</ref>: Հարավային Կորեան Եվրամիության համար մեծությամբ ութերորդ առևտրային գործընկերն է, իսկ ԵՄ Հարավային Կորեայի համար մեծությամբ երկրորդ արտահանողն է: Եվրամիության Հարավային Կորեայի հետ առևտրային շրջանառությունը 2008 թվականին գերազանցել է €65 միլլիարդը, և 2004 և 2008 թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում ունի միջին տարեկան 7,5 % աճ<ref name="EU">{{cite web |url= http://ec.europa.eu/trade/creating-opportunities/bilateral-relations/countries/korea/ |publisher=Европейская комиссия |location =Брюссель |title=Двусторонние отношения: Корея}}</ref>
 
Եվրամիությունը դարձել է Հարավային Կորեայում խոշորագույն օտարերկրյա ներդրողը՝ սկսած 1962 թվականին: Բացի դրանից ԵՄ-ի ընկերությունները Հարավկորեական շուկայում հնարավորությունների և աշխատանքի նշանակալի խնդիրներ ունեն դժվար ստանդարտների և ծառայությունների ու մթերքների համար պահանջների պատճառով, որոնք շատ հաճախ արգելքներ են ստեղծում առևտրի համար: Հարավ Կորեայի հետ գտնվելով անընդհատ երկկողմանի հարաբերությունների մեջ, Եվրամիությունը ձգտում է լավացնել այդ իրավիճակը<ref name="EU" />:
Տող 400.
{{main|Ամերիկա-հարավկորեական հարաբերություններ}}
[[Պատկեր:Park Geun-Hye meeting with Barack Obama.jpg|thumb|Նախագահ [[Փակ Կըն Հյե]]ն երկկողմանի հանդիպմանը ԱՄՆ-ի նախագահ [[Բարակ Օբամա]]յի հետ, 2013 թվականի մայիսի 7]]
Միացյալ Նահանգները [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո ներգրավվել են Կորեայի ապագաղութացման մեջ (հիմնականում, երկրի հարավում, իսկ հյուսիսում՝ Եվրոպական միությունը): [[Կորեական պատերազմ]]ից հետո Հարավային Կորեան և ԱՄՆ-ն ստորագրել են «Փոխադարձ պաշտպանության մասին համաձայնգիրը», որի համաձայն Խաղաղ օվկիանոսից յուրաքանչյուր կողմի վրա հարձակումը պատասխան կբերի երկուսից էլ<ref>{{cite web |url= http://avalon.law.yale.edu/20th_century/kor001.asp |publisher=Yale Law School |title=Договор о взаимной обороне между США и Республикой Корея; 1 октября 1953 года}}</ref>: 1967 թվականին փոխադարձ պաշտպանության մասին համաձայնգիրը պարտավորել է Հարավային Կորեային մեծ ռազմային ուժեր ուղարկել [[Վիետնամի պատերազմ]] ԱՄՆ-ին օգնության համար: 2007 թվականին Հարավային Կորեայի և ԱՄՆ-ի միջև ազատ առևտրի մասին համաձայնագիր է ստորագրվել, բայց դրա պաշտոնական իրականացումը հետաձգվում էր մինչև երկու երկրների օրենսդիր մարմինների հաստատումը: 2011 թվականի հոկտեմբերի 12-ին [[ԱՄՆ-ի կոնգրես]]ը ընդունել է Հարավային Կորեայի հետ առևտրային համաձայնագիրը<ref>{{cite web |url= https://www.nytimes.com/2011/10/13/business/trade-bills-near-final-chapter.html?scp=17&sq=korea&st=cse |website = The New York Times |title=Congress Ends 5-Year Standoff on Trade Deals in Rare Accord |author=Bintamin Appelbaum, Jennifer Steinhauer |date=Octoberհոկտեմբերի 12, 2011}}</ref>, և այն ուժ է մտել 2012 թվականի մարտի 15-ին<ref>{{cite web |title= New Opportunities for U.S. Exporters Under the U.S.-Korea Trade Agreement |date=9 июня 2012 |url= http://www.ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements/korus-fta}}</ref>:
 
2019 թվականին Կորեայի Հանրապետության տարածքում ԱՄՆ-ի բանակի զինածառայողների քանակը կազմել է 28,5 հազար: 2019 թվականի ապրիլի 5-ին ՀԿ-ի ազգային ժողովը վավերացրել է 8,2 %-ով ԱՄՆ-ի զորքերի պահպանման ծախսերի մեծացման մասին համաձայնագիրը<ref>{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6298866|title=Южная Корея ратифицировала соглашение об увеличении расходов на содержание войск США|publisher=ТАСС|accessdate=2019-04-08}}</ref>: