«Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
'''Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարումը (ՀՏՍԽ)''', համարվում է թե՛ գենետիկական, թե՛ շրջակա միջավայրի գործոններով պայմանավորված հիվանդություն, որը պատկանում է դեպրեսիայի և տագնապի քրոնիկ ընթացք ունեցող ծանր հոգեկան հիվանդությունների շարքին (ICD-10 ծածկագրեր՝ F43.1, F62.0, DSM-4 ծածկագիր՝ 309.81)։ ՀՏՍԽ-ն հաճախ անվանում են «վախի հիվանդություն», քանի որ այն զարգանում է կյանքին ու առողջությանը սպառնացող, սուր [[վախ]] ու սարսափ առաջացնող տրավմատիկ [[Արտակարգարտակարգ իրավիճակներ|արտակարգ իրավիճակներում]]ում հայտնված անձանց մոտ, կամ այլ կերպ ասած [[հոգեբանական տրավմա]]յի արդյունքում։
 
=== Պատմություն ===
Տող 11.
ՀՏՍԽ֊ի զարգացման համար անհրաժեշտ պայմաններից մեկը համապատասխան էթիոլոգիական գործոնի առկայությունն է՝ դեպք, որը իր բացասական ազդեցության ուժով դուրս է առօրյա կյանքի փորձի սահմաններից և հանդիսանում է չափազանց ուժեղ սթրեսոր գրեթե յուրաքանչյուր մարդու համար։
 
ՀՏՍԽ-ն զարգանում է կյանքին ու առողջությանը սպառնացող, սուր վախ ու սարսափ առաջացնող արտակարգ իրավիճակներում հայտնված անձանց՝ ինչպես տուժածների, այնպես էլ ականատեսների մոտ։ Այդպիսի իրավիճակներից են միջազգային, [[Քաղաքացիական պատերազմ|քաղաքացիական]], էթնիկական և կրոնական պատերազմները, [[Ցեղասպանություն. Ոճրագործություն ընդդեմ մարդկության. Ակնարկներ և փաստեր|ցեղասպանությունը]], բնական տարերային աղետները, տեխնածին աղետները, վթարները, ահաբեկչական գրոհները, ազատազրկումը, [[Թրաֆիքինգ|թրաֆիքինգըթրաֆիքինգ]]ը, [[Բռնաբարություն|բռնաբարությունըբռնաբարություն]]ը, ծանր վիրահատությունները, դժվար [[Ծննդաբերություն|ծննդաբերություններըծննդաբերություն]]ները և այլն։
 
Հիվանդության զարգացումը խթանող գործոններից են բռնության, սպանության և մահվան զանգվածային տեսարանները, դաժանությունները, կյանքին և առողջությանը սպառնալիքները և այլն։
Ըստ վիճակագրական տվյալների՝ ՀՏՍԽ-ի առաջացման «ռիսկային գոտում» այսօր գտնվում է բնակչության 70%-ը, դրանցից 20%-ը հիվանդանում է ՀՏՍԽ-ով, իսկ միջինում աշխարհի բնակչության 10%-ը տառապում է ՀՏՍԽ-ով։ ԱՄՆ-ում տղամարդկանց 60%-ը և կանանց 50%-ը կյանքի ընթացքում առնվազն մեկ անգամ ենթարկվում են ՀՏՍԽ-ի զարգացմանը նպաստող գործոնների ազդեցությանը, դրանց համապատասխանաբար 8%-ի և 20%-ի մոտ զարգանում է հիվանդությունը։
 
Հայաստանում ՀՏՍԽ-ն ևս բավականին տարածված է։ Այն հիմնականում հանդիպում է պատերազմի մասնակիցների, [[երկրաշարժ|երկրաշարժից]]ից տուժածների և փախստականների մոտ։
 
=== Ախտանշանները և կլինիկահոգեախտաբանական չափորոշիչները ===