|
'''Մագնիս''' ({{lang-el|μαγνήτις, Μαγνητις λίβος}}-բառացիորեն՝ [[Մագնեսիա]]յի (հնագույն քաղաք [[Փոքր Ասիա]]յում) քար), մագնիսացվածությամբ օժտված, այսինքն՝ մագնիսական դաշտ ստեղծող մարմին, որն ընդունակ է ձգելու [[երկաթ]]ը, [[նիկել]]ը և այլն։ Պատրաստում են [[մագնիսական երկաթաքար]]ից, մագնիսակարծր նյութերից՝ [[պայտ]]ի, ձողի ձևով։ Ազատ շարժվող մագնիսի (օրինակ՝ [[կողմնացույց]]ի մագնիսական սլաքի) բևեռները միացնող գիծը [[Երկիր|Երկր]]ի մագնիսական դաշտում ուղղվում է [[միջօրեական]]ով։ Կիրառվում է տեխնիկայում՝ իբրև [[մագնիսական դաշտ|հաստատուն մագնիսական դաշտ]]ի աղբյուր։ Օգտագործվում է նաև էլեկտրամագնիսներ։
Ամենապարզ և ամենափոքր մագնիսը կարելի է համարել էլեկտրոնը։ Բոլոր մյուս մագնիսների մագնիսական հատկությունները պայմանավորված են դրանց մեջ էլեկտրոնների [[Մագնիսականմագնիսական մոմենտ|մագնիսական մոմենտով]]։ով։ Քվանտային դաշտի տեսության տեսանկյունից, էլեկտրամագնիսական փոխազդեցությունը փոխանցվում է առանց զանգվածի [[Բոզոն|բոզոնովբոզոն]]՝ով՝ ֆոտոնի միջոցով։
== Հաստատուն մագնիս ==
Հաստատուն մագնիսի մագնիսական աղբյուրը վերացնելիս մագնիսը աստիճանաբար կորցնում է իր մագնիսական հատկությունները։ Մագնիսական հատկությունների անհետանալը կարող ենք արագացնել մուրճով հարվածելիս կամ տաքացնելիս։ Սակայն կան մագնիսներ, որոնք իրենց հատկությունները երկար ժամանակ պահպանում են այդպիսի մագնիսներին անվանում ենք հաստատուն մագնիսներ։ Օրինակ՝ [[Երկաթ|երկաթըերկաթ]]ը, [[Նիկել|նիկելընիկել]]ը, [[Կոբալտ|կոբալտըկոբալտ]]ը և որոշ հազվագյուտ մետաղական համաձուլվածքներ (օրինակ, նեոդիմի մագնիսներ), ինչպես նաև որոշ բնական հանքանյութեր, օրինակ՝ մագնետիտները: Հաստատուն մագնիսները օգտագործվում են որպես առանձին (ոչ էներգիա սպառող) մագնիսական դաշտի աղբյուրներ: Մագնիսի հատկությունները որոշվում են մագնիսական նյութի մագնիսական հիստերեսիզի հանգույցի դեմագնետիսի բաժնի բնութագրերով: Որքան բարձր է մնացորդային ինդուկցիան Br- ը և հալածող ուժը Hc- ն, այնքան բարձր է մագնիսացմանը և կայունությունը: Փորձը ցույց է տալիս, որ առավել ուժեղ մագնիսական հատկություն է հայտնաբերվում մագնիսի ծայրերին, իսկ կենտրոնում մագնիսը գրեթե չի ձգում երկաթե իրերը: Օրինակ՝ եթե մագնիսը հպենք երկաթի հատույթին և հեռացնենք, ապա կնկատենք, որ նա հիմնականում կպչում է մագնիսի ծայրերին: Այսպիսով կարող ենք ասել որ մագնիսի այն տեղամասերը որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավելագույնն է անվանում ենք մագնիսական բևեռներ։ Մագնիսը ունի երկու բևեռ՝ հյուսիսային և հարավային։ Փորձերը ցույց են տալիս, որ մագնիսները փոխազդում են միմյանց հետ, ընդ որում մագնիսի տարանուն բևեռները իրար ձգում են, իսկ նույնանուն բևեռները վանում:
{{ՀՍՀ|հատոր=7|էջ=114}}
|
