«Մատնեմատ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մատնեմատ''', այն մատն է, որի վրա որոշ մշակույթների սովորության համաձայն [[Ամուսնականամուսնական մատանի|ամուսնական մատանին]]ն է դրվում` ամուսնական արարողության ժամանակ, և հետագայում ամուսնական մատանին կրում են՝ նշելու կրողի կարգավիճակը որպես [[ամուսնացած մարդ]]։ Այն [[Միջնամատ|միջնամատիմիջնամատ]]ի և [[Ճկույթ|ճկույթիճկույթ]]ի մեջտեղի մատն է և այդպես է կոչվում, քանի որ որոշ մշակույթներում ամուսնությունից հետո կրում են ամուսնական մատանին։ Որոշ մշակույթներում ամուսնական մատանին կրում են ձախ ձեռքի մատնեմատին և այլ մշակույթներում՝ աջ ձեռքին։ Սովորաբար, ամուսնական մատանին կրում էր միայն հարսը/կինը, բայց վերջերս տղամարդիկ ևս այն կրում են։ Որոշ մշակույթներում սովորություն է նաև կրել [[նշանադրության մատանի |նշանադրության մատանի]]՝ մատնեմատին։

Չորրորդ մատի ընտրության ծագումը որպես մատանի մատնանշված չէ։ Ըստ László A. Magyar-ի՝ մատնեմատի անվանումներն շատ լեզուներում արտացոլում են հնագույն համոզմունք, որ այն կախարդական մատ է։ Այն անվանվում է կախարդանք կամ [[Մատանի|մատանիներմատանի]]ներ կամ անանուն (օրինակ՝ չինարեն՝ 無名指, ''անանուն մատ'')<ref>Magyar, László A. [https://web.archive.org/web/20080123085956/http://semmelweis.tripod.com/digitus.html "Digitus Medicinalis &mdash; the Etymology of the Name"] Actes du Congr. Intern. d'Hist. de Med. XXXII., Antwerpen. 175-179., 1990, retrieved September 2, 2009</ref>։

[[Սանսկրիտ|Սանսկրիտերենով]]երենով կամ այլ լեզուներով, ինչպիսին է օրինակ [[Ֆիններեն|ֆիններենըֆիններեն]]ը կամ [[Ռուսերեն|ռուսերենըռուսերեն]]՝ը՝ մատնեմատը համապատասխանաբար կոչվում է "Anamika", "nimetön" and "Безымянный" ("անանուն")։ Արաբերենով կամ եբրայերենով մատնեմատը համապատասխանաբար կոչվում է՝ ''bansur'' (նշանակում է «հաղթանակ») - և ''kmitsa'' (նշանակում է «մի բուռ վերցնել»)։

[[Անատոմիա|Անատոմիայում]]յում մատնեմատը կոչվում է digitus medicinalis, չորրորդ մատը՝ digitus annularis, digitus quartus, կամ digitus IV։ Այն կարող է նաև կոչվել երրորդ մատ<ref>{{Dictionary.com|Third finger|accessdate=2012-08-05}}</ref>՝ բացառելով [[Բութբութ մատ|բութ մատը]]։ը։

[[Արևմտյան մշակույթ|Արևմտյան մշակույթներում]]ներում ամուսնական մատանին սովորաբար կրում են չորրորդ մատին, սովորաբար կոչվում է «մատնեմատ»։ Այն առաջացել է հռոմեական "anulus pronubis"-ից, երբ տղամարդը նշանադրության արարողության ժամանակ իր կնոջն էր տալիս մատանին։ Ամուսնական մատանու օրհնելը և այն հարսի մատիտ դնելը գալիս է 11-րդ դարից։ Միջնադարյան [[Եվրոպա|Եվրոպայում]]յում [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեական]] ամուսնական արարողության ժամանակ մատանին դրվում էր հաջորդականությամբ բութ մատի, ցուցամատի, միջնամատի և ձախ ձեռքի մատնեմատի վրա։ Այնուհետև, մատանին մնում էր մատնեմատին։ Եվրոպական քիչ երկրներում մատանին նախնական դրվում էր ձախ ձեռքին, այնուհետև արարողության ժամանակ տեղափոխվում էր աջին։ Օրինակ՝ [[Ուղղափառություն|հույն ուղղափառ]] հարսները նախքան արարողությունը մատանին կրում են ձախ ձեռքին, այնուհետև ամուսնությունից հետո այն տեղափոխում են աջին։ Անգլիայում 1549 աղոթագիրքը ասում է․ «Մատանին պետք է կրել ձախ ձեռքին»։ 17-18-րդ դարերում մատանին կարող էին կրել ցանկացած մատին՝ նույնիսկ բութ մատին։

Ամուսնական մատանին [[մուսուլմանական հարսանիք |մուսուլմանական կրոնի հարսանիքի]] ավանդական մաս չի կազմում և ամուսնական մատանիները շատ [[Իսլամ|իսլամականիսլամ]]ական երկրներում ընդունված չեն։ Այնուամենայնիվ, եթե ամուսնական մատանին կրում են իսլամական երկրներում, ապա այն կարող են կրել կամ ձախ (այսպես է [[Իրան|Իրանի]]ի մշակույթում), կամ աջ ձեռքի մատնեմատին (ինչպես Հորդանանում)։ Ի տարբերություն հարսանեկան մատանու՝ մատանու օգտագործումը, որը նշանակում է [[նշանադրություն]], շատ տարածված է մուսուլմանական երկրներում, հատկապես Արևմտյան և Արևելյան Ասիայում։ Մուսուլմանական նշանադրության մատանիները սովորաբար տղամարդիկ կրում են աջ ձեռքին, իսկ կանայք՝ ձախ։

Ավանդական [[հրեական ամուսնական արարողություն|հրեական ամուսնական արարողության]] ժամանակ ամուսնական մատանին դրվում է հարսի աջ ձեռքի ցուցամատին<ref>{{cite web|url=http://www.aish.com/jl/l/m/48969841.html|title=Guide to the Jewish Wedding|author=|date=|website=aish.com}}</ref>, բայց այլ ավանդությունների համաձայն այն դնում են [[Միջնամատ|միջնամատինմիջնամատ]]ին կամ [[Բութբութ մատ|բութ մատին]]՝ին՝ ամենից հաճախ վերջին ժամանակներում<ref>David Sperber, in: [[Daniel Sperber]], ''Minhagei Yisrael'' Vol. 4, Jerusalem 1995, pp. 92-93 (Hebrew)</ref>։ Ներկայումս, մատանին աարողությունից հետո տեղափոխվում է ձախ ձեռքի մատնեմատին։ Որոշ հրեա փեսաներ ընդունել են ամուսնական մատանի կրելու սովորությունը։