«Մարքսիզմ-լենինիզմի ինստիտուտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մարքսիզմ-լենինիզմի ինստիտուտ''' ({{lang-ru|Институт марксизма-ленинизма}}, '''ՄԼԻ'''), [[Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն|Խորհրդային Միության Կոմունիստական Կուսակցության]] [[Կենտրոնական կոմիտե (ԽՄԿԿ)|Կենտրոնական Կոմիտեին]] կից կուսակցական գիտահետազոտական հաստատություն: Գոյություն է ունեցել [[1921]]-[[1991]] թվականներին:

1918 թվականի ապրիլ-մայիս ամիսներին մշակվեց [[Կոմունիստական ակադեմիա|Սոցիալիստական ակադեմիայի]] կազմակերպման պլան, որի շրջանակներում [[Դավիդ Ռյազանով]]ը ստեղծեց [[մարքսիզմ]]ի կաբինետ, որի բազայի վրա էլ ՌԿ(բ)Կ Կենտկոմի պլենումի 1920 թվականի դեկտեմբերի 8-ի որոշմամբ ստեղծվեց Մարքսիզմի թանգարան, որը հաջորդ տարվա սկզբին Ռյազանովի առաջարկությամբ վերափոխվեց (1921 թվականի հունվարի 11-ին [[ՀԱՄԿ(բ)Կ ԿԿ կազմակերպական բյուրո]]ն որոշում ընդունեց [[Կառլ Մարքս]]ի և [[Ֆրիդրիխ Էնգելս]]ի ինստիտուտի ստեղծման մասին) Կ. Մարքսի և Ֆ. Էնգելսի գիտահետազոտական ինստիտուտի, որը սկզբում գոյություն ուներ որպես Սոցիալիստական ակադեմիային կից ինքնուրույն հաստատություն, իսկ 1922 թվականի հունիսի 1-ից դարձավ ՌՍՖՍՀ ՀԿԳԿ-ին կից ինքնուրույն հաստատություն<ref>[http://www.ihst.ru/projects/sohist/papers/smir95f.htm В. А. Смирнова. Д. Б. Рязанов]</ref> և գտնվում էր Մալո Զնամենսկի նրբանցքի թիվ 5 հասցեում:

ՄԷԻ-ի տնօրենը 1921-1931 թվականներին եղել է Դավիդ Ռյազանովը: Սկզբի տարիներին ինստիտուտի անձնակազմը բաղկացած էր 14 հոգուց և միայն 1925 թվականին այն ավելացավ մինչև 17 աշխատակցի: Ռյազանովի օրոք 1927 թվականին Կենտկոմի Հանձնաժողովի որոշմամբ Ինստիտուտին կտրականապես արգելված էր ոչ միայն զբաղվել մարքսիզմի մշակմամբ, այլև ընդհանրապես առնչվել տեսությանը<ref>http://www.ras.ru/FStorage/download.aspx?Id=13e077a1-7f88-4726-b299-0b867c5e4787 с. 1040</ref>:

1923 թվականի մարտի 31-ին ՌԿ(բ)Կ ՄԿ պլենումը որոշեց ստեղծել Լենինի ինստիտուտ: Հուլիսի 8-ին ՌԿ(բ)Կ ԿԿ–ն հանդես եկավ Մոսկվայում Լենինի ինստիտուտ ստեղծելու մասին հայտարարությամբ: 1923 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Ինստիտուտը փոխադրվեց ՌԿ(բ)Կ ԿԿ–ի ենթակայության ներքո բաժնի իրավունքներով: 1924 թվականի մայիսի 31-ին ՌԿ(բ)Կ XIII համագումարը հայտարարեց ինստիտուտի բացվելու մասին: ՌԿ(բ)Կ ԿԿ–ի 1928 թվականի օգոստոսի 20–ի որոշմամբ Լենինի ինստիտուտը միացվեց Իստպարտին: (1927 թվականից Իստպարտի վարիչն էր Մաքսիմիլիան Սավելևը, որը [[Իստպարտ]]ի և Լենինի ինստիտուտի միացումից հետո 1928-1930 թվականներին ղեկավարում էր վերջինս):

[[Հայրենական Մեծ պատերազմ]]ի տարիներին ինստիտուտը էվակուացվեց [[Ուֆա]]:

1960 թվականին ինստիտուտին տրամադրվեց շենքային համալիր [[Վիլհելմ Պիկ]]<nowiki/>ի փողոցի վրա (տուն 4), որտեղ էլ գտնվում էր մինչև 1991 թվականը, որից հետո այն հանձնվեց ՌՊՍՀ-ին:

1991 թվականի նոյեմբերից Ինստիտուտը դադարեց գոյություն ունենալ<ref>Распоряжение Президента РСФСР от 5 ноября 1991 года «Об учебных и научных учреждениях ЦК КПСС, ЦК Компартии РСФСР, крайкомов и обкомов КПСС»</ref>: Նրա հիմքի վրա ստեղծվեց Ռուսաստանի սոցիալական և ազգային հարցերի անկախ ինստիտուտը [5], որը 2001 թվականին վերակազմավորվեց ՌԳԱ Համալիր սոցիալական հետազոտությունների ինստիտուտի, իսկ 2005 թվականին միացավ [[ՌԳԱ սոցիոլոգիայի ինստիտուտ|Սոցիոլոգիայի ինստիտուտին]]` որպես Համալիր սոցիալական հետազոտությունների կենտրոն:

Ինստիտուտի գրադարանը [[Ռուսաստանի Դաշնության կառավարություն|Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության]] 1992 թվականի հուլիսի 15-ի կարգադրությամբ սկսեց գործել ինքնուրույն «Պետական հասարակական-քաղաքական գրադարան» (ՊՀՔԳ) անվանումով: Այն փոխանցվեց [[ՌԴ մշակույթի նախարարություն|ՌԴ մշակույթի նախարարության]] իրավասությանը, ստանալով դաշնային գրադարանի կարգավիճակ: ՌԴ մշակույթի նախարարության հրամանով 2014 թվականի ապրիլի 1-ից ՊՀՔԳ-ն վերակազմավորվեց որպես [[Ռուսաստանի պետական հանրային պատմության գրադարան]]ի մասնաճյուղ և կոչվեց [[Սոցիալ–քաղաքական պատմության կենտրոն]]:

ԽՄԿԿ ԿԿ-ին կից Մարքսիզմ–լենինիզմի ինստիտուտի Կենտրոնական կուսակցական արխիվի գործունեության դադարեցումից հետո ստեղծվեց Նորագույն պատմության փաստաթղթերի պահպանման և ուսումնասիրության ռուսական կենտրոն (ՆՊՓՊՈՒՌԿ): 1999 թվականին ՆՊՓՊՈՒՌԿ-ն վերակազմավորվեցՌուսաստանի սոցիալ-քաղաքական պատմության պետական արխիվի` Երիտասարդական կազմակերպությունների փաստաթղթերի պահպանման կենտրոնի հետ միաորվելու միջոցով:

«1929 թվականին Ռյազանովը լուրջ բացթողում հայտնաբերեց, կապված գրքային հոսքերի բաշխման իրավիճակի հետ: «Ինստիտուտին հայտնի դարձավ, որ ՌՍՖՍՀ Պետառի մարմինների միջոցով, այդ թվում` Միջգրքի, վաճառվում և արտասահման են տեղափոխվում Ինստիտուտի համար բավականին անհրաժեշտ նյութեր: Այս ամենը կատարվում էր առանց ինստիտուտի հետ համաձայնեցման: Բեռլինի, Փարիզի, Լոնդոնի և Արևմտյան Եվրոպայի անտիկվարիատի կենտրոնները ակտիվորեն գնում էին բոլոր արտահանվող առարկաները` Ինստիտուտին առաջարկելով բավականին բարձր գներ»: Ռյազանովն իրավունք ստացավ նախապես ընտրել և ուսումնասիրել Ինստիտուտի հավաքածուներից երկրից արտահանման ենթակա գրականությունը»: