«Մերֆիի օրենք»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
'''Մերֆիի օրենք''' ({{lang-en|Murphy's law}}), կատակային փիլիսոփայական սկզբունք, որը ձևակերպվում է հետևյալ կերպ. «Եթե հավանականություն կա, որ ինչ-որ անախորժություն պետք է պատահի, ապա այն անպայման պատահում է» ({{lang-en|Anything that can go wrong will go wrong}}): Ռուսական «ստորության օրենք»-ի ({{lang-ru|«закон подлости»}}), «բուտերբրոդի օրենք»-ի ({{lang-ru|«закон бутерброда»}}) և «գեներալի էֆեկտ»-ի ({{lang-ru|«генеральский эффект»}}) օտարերկրյա համանունն է<ref name="Блох">Артур Блох. Закон Мерфи. — Минск: Попурри, 2005. — 224 с.</ref>:
Կանոնը վերագրվում է [[Ռեակտիվ շարժման լաբորատորիա]]յի ինժեներ, կապիտան Ա. Մերֆիին, ով [[1949]] թվականին ծառայում էր «Էդվարդս» ավիաբազայում: Մերֆիի օրենքի նման արտահայտություններ ասվել են նաև ավելի վաղ. այն նույնքան հին է, որքան հասարակությունը<ref>Hand, p. 197</ref>:
== Ծագում ==
[[Պատկեր:Book cover of "A History of Murphy's Law".jpg|thumb|upright=1.1|«Մերֆիի օրենքի պատմություն» գրքի շապիկը]]
1949 թվականին [[Կալիֆոռնիա]]յում` [[ԱՄՆ ռազմաօդային ուժեր]]ի «Էդվարդս» բազայում, ուսումնասիրվում էին ավիավթարների պատճառները: Այդ բազայում ծառայող մայոր Էդվարդ Մերֆին ({{lang-en2|Edward Murphy}}) այդ ժամանակ MX981 նախագծի ինժեներն էր: Նախագծի նպատակն էր ուսումնասիրել այն առավելագույն գերբեռնումը, որին կարող է դիմանալ մարդկային օրգանիզմը: Գնահատելով լաբորատորիաներից մեկի տեխնիկի աշխատանքը` նա պնդում էր, որ եթե կարելի է ինչ-որ բան սխալ անել, ապա այդ տեխնիկները հենց այդպես էլ կանեն: Ենթադրվում է, որ «Եթե գոյություն ունի ինչ-որ բան անելու երկու եղանակ, ընդ որում, դրանցից մեկը հանգեցնում է աղետի, ապա ինչ-որ մեկը կընտրի հենց այդ տարբերակը» արտահայտությունն առաջին անգամ ասվել է այն պահին, երբ ինքնաթիռի շարժիչը սկսել է պտտել պրոպելլերը սխալ ուղղությամբ: Ինչպես հետագայում պարզվել է, տեխնիկները դետալը հակառակ էին տեղադրել:
«Northrop Grumman Corporation» ընկերության նախագծի ղեկավար Ջ.Նիկոլսն այդ մշտական թերություններն անվանել է «Մերֆիի օրենք»: Հարցազրույցներից մեկի ժամանակ նրա գնդապետը հայտարարել է, որ թռիչքների անվտանգության ապահովման ոլորտում բոլոր ձեռքբերոմները հանդիսանում են «Մերֆիի օրենք»-ի հաղթահարման արդյունք: Այդպես արտահայտությունը հայտնվեց մամուլում: Հետագա մի քանի ամիսների ընթացքում այս սկզբունքը լայնորեն կիրառվում էր գովազդում` ներթափանցելով մարդկանց կյանք<ref name="gazeta.lv">[https://archive.is/20130221005616/www.gazeta.lv/story/11760.html Gazeta 2.0 — Подлинная история законов Мэрфи]</ref>:
Տող 17.
== Մերֆիի օրենքի հիման վրա մշակված օրենքներ ==
Գոյություն ունեն օրենքի և դրա հետևանքների տարբեր ձևակերպումներ<ref>{{cite web|url=http://listserv.linguistlist.org/cgi-bin/wa?A2=ind0710B&L=ADS-L&P=R432&I=-3 |title=Holt, Alfred. "Review of the Progress of Steam Shipping during the last Quarter of a Century," Minutes of Proceedings of the Institution of Civil Engineers, Vol. LI, Session 1877–78—Part I, at 2, 8 (November 13, 1877 session, published 1878) |publisher=Listserv.linguistlist.org |date=2007-10-10 |accessdate=2012-04-19}}</ref><ref>"Supplement to the Budget of Paradoxes," The Athenaeum no. 2017 page 836 col. 2 [and later reprints: e.g. 1872, 1915, 1956, 2000]</ref>: Դրանցից շատերը օգտագործվում են կատակերգական սյուժեներում:
* Եթե ձեզ թվում է, թե իրավիճակը լավանում է, ապա դա նշանակում է, որ դուք ինչ-որ բան չեք նկատել:
Տող 29.
== Հետևանքներ ==
Մերֆիի օրենքի հետևանքներն առաջին անգամ հրատարակվել են Արթուր Բլոխի «Մերֆիի օրենք» գրքում<ref>Drucker, Peter F. ''Management, Tasks, Responsibilities, and Practices'', p. 681</ref>: Հետևանքները ներկայացվել են բանավոր` պահպանելով հումորի զգացումը: Ներկայումս այդ ձևն անվանում են «կանոնական»: Այդպիսի ձևակերպումներում բոլոր հետևանքները հարկ է հասկանալ` իբրև Մերֆիի օրենքի պայմաններում տեղի ունեցող, այսինքն` ֆունկցիայի առկայության դեպքում բավականաչափ մեծաքանակ փորձերի համար, որը գնահատում է առանձին իրադրության ցանկալի կամ անցանկալի լինելը: Դա հաշվի առնելով` մշակվել են հետևանքների ժամանակակից խիստ ձևակերպումներ<ref>{{citation |title=Murphy's Law 2000 |page=4 |author=Arthur Bloch |year=1998}}</ref><ref>{{citation |title=Mysteries of life and the universe |page=171 |author=William H. Shore |year=1994}}</ref><ref>{{citation |title=The Book of laws |page=110 |author=Harold Faber |year=1979}}</ref><ref>{{citation |title=Mrs. Murphy's Law |author=Ann Landers |publisher=The Washington Post |date=May 9, 1978}}</ref>:
Առաջին հինգ հետևանքները, ինչպես և Մերֆիի օրենքում, ձևակերպվում են [[Հավանականությունների տեսություն|հավանականությունների տեսության]] հասկացությունների շրջանակներում:
{| class="wikitable"
Տող 52.
== Գեներալի էֆեկտ ==
Եթե անթերի աշխատող համակարգի փորձարկումը կատարվում է պատվիրատուի ներկայությամբ, ապա այն անպայման կխափանվի:
Հայտնի է նաև «ցուցադրման էֆեկտ», «վիզիտ-էֆեկտ», «ներկայության էֆեկտ» և այլ անվանումներով: Այն ենթադրում է անհնարինությունը` ցույց տալ հանդիսատեսին այն, ինչը նրանց բացակայությամբ տեղի է ունենում առանց խնդիրների: Որքան ցուցադրողը ավելի շատ է հետաքրքրված ցուցադրության հաջողությամբ, այնքան այս էֆեկտն ավելի ուժգին է դրսևորվում<ref name="Блох" />:
Խորհրդային ժամանակներում նմանատիպ էֆեկտը կոչվում էր «հեռուստավարպետի էֆեկտ»: Այն ընթանում էր հետևյալ կերպ. հեռուստացույց նորոգողի այցը տուն բավականին սպասված իրադարձություն էր: Հեռուստացույցը շաբաթներ շարունակ վատ էր աշխատում, սակայն այն պահին, երբ վարպետը գալիս էր տուն, հեռուստացույցն աշխատում էր ժամացույցի նման լավ: Այդպիսով` հնարավոր չէր լինում վարպետին ցույց տալ այն, ինչ մշտապես կատարվում էր: Վերջինս կիտում էր հոնքերը և հեռանում, իսկ հեռուստացույցը սկսում էր նորից վատ աշխատել:
Ֆիզիկոսների շրջանում ևս կա նմանատիֆ էֆեկտ` «[[Պաուլիի էֆեկտ]]»: Դրա էությունը հետևյալն է. ֆիզիկոս-տեսաբան [[Վոլֆգանգ Պաուլի]]ի ներկայությամբ սարքավորումները դադարում էին աշխատել, նույնիսկ եթե ինքը` ֆիզիկոսը, հետաքրքրված էր դրանց աշխատանքով<ref>Tom Siegfried, Pauli e il neutrino, in Idem, L'Universo strano. Idee al confine dello spazio-tempo, Edizioni Dedalo, Bari 2007, p. 110; Gino Segrè, op. cit., pp. 123-124</ref>:
== Տես նաև ==
Տող 70.
== Գրականություն ==
* Nick T. Spark (2006-05-21). A History of Murphy's Law. Periscope Film. ISBN 0-9786388-9-1.
* Paul Dickson (1981-05-18). "Murphy's law". The Official Rules. Arrow Books. pp.
* Klipstein, D. L. (August 1967). "The Contributions of Edsel Murphy to the Understanding of the Behaviour of Inanimate Objects". EEE Magazine. 15.
* Chatterjee, Atanu. "Is the statement of Murphy's Law valid?". Complexity. doi:10.1002/cplx.21697. - Is the statement of Murphy's Law valid?
| |||