«Մուսասիր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 11.
}}
'''Մուսասիր''' (''Արդինի''', '''Մուծածիր'', ''Արդա աստծո քաղաք'', ''Մուզասիր''), ուրարտական քաղաք [[Վանի թագավորություն]]ում, տեղակայված էր [[Մեծ Զավ (գետ)|Մեծ Զաբ]] գետի ափին, [[Վանա լիճ|Վանա լճի]] հարավ-արևելյան մասում, [[Մուսասիր (երկրամաս)|Մուսասիր]] երկրամասում<ref name="Գիրք:ՏԲ3|901">{{Գիրք:ՏԲ3|901}}</ref>։
== Տեղադրություն ==
Ոմանք նույնացրել են հայկական [[Մուշ]] քաղաքի հետ, իսկ ոմանք էլ տեղադրում են [[Իրաք]]ի հյուսիս-արևմտյան մասում, քրդական Մուջաջիր (Մուջեսիր) գյուղի շրջակայքում<ref
Ըստ մեկ այլ վարկածի՝ Հալդյան կամ Հայկյան գլխավոր սրբատեղի Մուսասիրի տաճարը գտնվել է պատմական [[Մոկք|Մոկաց աշխարհի]] [[Մոկք Առանձնակ]] (Մուսասիր-Արդինի) գավառի՝ [[Առնոս (լեռնագագաթ)|Առնոս]] (Ալուռիաս) լեռան մոտ:
== Հիշատակություն ==
Առաջին անգամ հիշատակվել է [[մ.թ.ա. 879]] թվականին, [[Ասորեստան]]ի թագավոր [[Աշուրնասիրպալ II|Աշուրնասիրպալ Բ-ի]] (մ․թ․ա․ 883-859) [[Նեմրութ լեռ]]ան տարածքում թողած սեպագիր արձանագրությունում<ref
== Նշանակությունը ==
Մուսասիրը եղել է Վանի թագավորության կրոնական գլխավոր կենտրոնը, որտեղ կառուցվել էր [[Խալդիի տաճարը Մուսասիրում|Խալդի աստծո]] և նրա կնոջ՝ [[Արուբաինի|Բագբարտուի]] տաճարները<ref
== Կործանում ==
[[Պատկեր:State of Urartu combined map.jpg|ձախից|մինի|[[Վանի թագավորություն]]ը]]
Մուսասիրը, ինչպես նաև Մուսասիր երկրամասը Վանի թագավորությունից անջատվել ու գրավվել, ապա ավերվել է Ասորեստանի թագավոր [[Սարգոն II|Սարգոն Բ-ի]] կողմից [[մ.թ.ա. 714]] թվականին<ref
Հայոց արևելյան՝ Մանայի և հարավային՝ Կորդուքի կողմնակալ իշխանությունների դիմադրությունը կոտրելուց հետո Սարգոն II-ը անարգելք՝ Մեծ Զավ գետի Աղբակ վտակի հունով մտնում է Հայոց միջնաշխարհի հարավարևելյան Վասպուրականի տարածքը և Մեծ Աղբակ գավառից առաջ շարժվելով, գրավում Կուղխանովիտ (Կադուլանիա կամ Կալանիա) գավառի Կուղխան բերդը ու շրջակայքը ենթարկում ավարի, որից հետո Խոշաբ գետի հունով իջնում Վանա լճի հարավային ափամերձ տարածքները և ավերում Ռշտունիք և Երեիարք (Ուայավ կամ Ուայաիս) գավառները: Հայոց միջնատարածքի հարավարևելյան տարածքները թալանելուց հետո Սարգոն II-ը մոտիկանում է Հայոց հարավարևմտյան (Աղձնիք) կողմնակալ իշխանությանը, որի գահերեց իշխան Հանզուն (հավանաբար հայկական տարբերակով՝ Ընձաք) երկիրն ավերումից փրկելու համար նրան հայտնում է իր հպատակությունը և հարկեր տալիս: Չբավարարվելով եղած ավարով Սարգոն II-ը իր զենքն ուղղում է անպաշտպան մնացած Մոկաց աշխարհի Մոկք-Առանձնակ (Մուծածիր-Արդիշի կամ Մուսասիր-Արդինի) գավառում գտնվող Հայոց գլխավոր սրբատեղի Մուսասիրի տաճարին: Տեղեկանալով Ասորական արքայի դեպի Մուսասիր արշավելու մասին՝ Մուսասիրի գլխավոր քուրմ ՈՒրզանան (հավանաբար՝ Ազարիա), իր քրմերի հետ բարձրանում և պատսպարվում է Առնոս (Ալլուրիա) լեռան ծերպերում, որից հետո Հայոց գլխավոր տաճարը ենթարկվում է բարբարոս Ասորական զինվորների վայրագ թալանին ու գերևարմանը: Լսելով Մուսասիրի համայնադից տաճարի կործանման ու վիթխարի հարստությունների կողոպտման մասին՝ ՈՒրշա Ա-ն (հավանաբար Հայոց մոտ տարածված Առուշան անվան հին ձևն է) ինքնասպան է լինում:
Տող 40.
{{Ուրարտու}}
[[Կատեգորիա:Վանի թագավորության քաղաքներ]]
| |||