Վիքիպեդիա

«Դանինգ-Կրյուգերի էֆեկտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 29.
 
== Սկզբնական հետազոտություններ ==
Երևույթն առաջին անգամ դիտարկել են Դեյվիդ Դանինգը և Ջասթին Կրյուգերը 1990 թվականին կատարած փորձերի շարքի ընթացքում՝ [[Կոռնելի համալսարան]]ի հոգեբանության ֆակուլտետում<ref name="Kruger" /><ref name="psymq">{{Cite journal|last=Dunning|first=David|last2=Johnson|first2=Kerri|last3=Ehrlinger|first3=Joyce|last4=Kruger|first4=Justin|year=2003|title=Why people fail to recognize their own incompetence|url=http://cdp.sagepub.com/content/12/3/83.abstract|format=abstract|journal=Current Directions in Psychological Science|volume=12|issue=3|pages=83–87|doi=10.1111/1467-8721.01235|accessdate=4հունվարի January4, 2016}}</ref>։ Ուսումնասիրությունը սկսվեց ՄաքԱրթուր Վիլերի դեպքով, մարդ, ով երկու բանկ էր կողոպտել, իր երեսը ծածկելով [[լիմոն]]ի հյութով, սխալմամբ կարծելով, թե կարող է որպես անտեսանելի թանաք օգտագործվել` [[տեսախցիկներ]]ով արձանագրելուց իր դեմքը թաքցնելու համար<ref name="post2010">{{cite news|url=http://nypost.com/2010/05/23/why-losers-have-delusions-of-grandeur/|title=Why Losers Have Delusions of Grandeur|date=23մայիսի May23, 2010|work=New York Post|accessdate=19մարտի March19, 2014}}</ref>։ Երևակայական գերազանցության հոգեբանական երևույթը, որպես ճանաչողության կողմնակալություն հրապարակվել է Կրյուգերի և Դաննինգի 1999 թվականի "Փորձառությունից զուրկ և անտեղյակ․ Ինչպես սեփական ոչ կոմպետենտության գիտակցման դժվարությունը հանգեցնում ուռճացված ինքնագնահատականի" աշխատության մեջ։<ref name="Kruger" /> Հեղինակները նշել են` վաղ ուսումնասիրությունները ենթադրում են, որ իրականացվող տգիտության չափանիշների հիմքում ինքնագնահատման սխալ արժևորումն է:
 
Գերագնահատման այս բնավորությունը նկատվում է այնպիսի հմտություններ ուսումնասիրելիս, ինչպիսիք են [[տեքստը հասկանալ|կարդացածը հասկանալ]], զբաղվել [[բժշկություն|բժշկությամբ]], մեքենա վարել, [[շախմատ]] կամ [[թենիս]] խաղալ։ Դանինգը և Կրյուգերը ենթադրում էին, որ այդ հմտությունների համար ոչ կոմպետենտ մարդիկ<ref>{{Cite web|url=http://arstechnica.com/science/2012/05/revisiting-why-incompetents-think-theyre-awesome/3/|title=Revisiting why incompetents think they’re awesome|last=Lee|first=Chris|date=25մայիսի May25, 2012|publisher=[[Arstechnica.com]]|page=3|accessdate=11հունվարի January11, 2014}}</ref>
* չեն կարողանում ընդունել սեփական անկարողությունը
* չեն կարողանում ընդունել իր անհամապատասխանության աստիճանը
Տող 47.
2003 թվականին, Դանինգը և Ջոյս Էրլայնգերը, նույնպես Կորնելլի համալսարանից, հրապարակեցին հետազոտություններ, որում մանրամասնում են արտաքին ազդակների շնորհիվ, իրենց վերաբերյալ մարդկանց հայացքների փոփոխությունը։ Հետազոտությունների մասնակիցներին, ովքեր համալսարանի ուսանողներ էին, տվել են աշխարհագրության թեստեր։ Որոշ թեստեր միտված էին ուսանողների ինքնագնահատման վրա ազդել դրական, որոշներն էլ՝ բացասական։ Այնուհետ, նրանց առաջարկվել էր գնահատել իրենց պատասխանները։ Դրական թեստեր ստացած ուսանողները զգալիորեն ավելի լավ ցուցանիշներ են արձանագրել, քան բացասական թեստերին պատասխանողները<ref>{{Cite journal|first=Joyce |last=Ehrlinger |first2=David |last2=Dunning |date=January 2003 |title=How Chronic Self-Views Influence (and Potentially Mislead) Estimates of Performance |journal=[[Journal of Personality and Social Psychology]] |volume=84 |issue=1 |pages=5–17 |publisher=[[American Psychological Association]] |doi=10.1037/0022-3514.84.1.5 |pmid=12518967}}</ref>։
 
Դանիել Էյմսը և Լարա Քամրաթը այս աշխատանքը ընդլայնեցին, ընդգրկելով անձի զգայունությունը ուրիշների նկատմամբ, որքանով ունակ է անհատը զգալ իրեն շրջապատող մարդկանց<ref>{{Cite journal|title=Mind-Reading and Metacognition: Narcissism, not Actual Competence, Predicts Self-Estimated Ability |journal=Journal of Nonverbal Behavior |first1=Daniel R. |last1=Ames |first2=Lara K. |last2=Kammrath |volume=28 |issue=3 |date=September 2004 |doi=10.1023/B:JONB.0000039649.20015.0e |pages=187–209 |url=http://www.columbia.edu/~da358/publications/ames_kammrath_mindreading.pdf |format=PDF |accessdate=21հուլիսի July21, 2013}}</ref>։
 
Բարսոնի և այլոց կողմից կատարված հետազոտություններում խնդիր էր դրված ստուգել Կրյուգերի և Մյուլլերի առաջարկած հիպոթեզը՝ ունակություններից զուրկն է անտեղյակ, թե՞ երկուսն էլ։ Նրանց վարկածն էր, «ունակության բոլոր մակարդակներում մարդիկ հավասարաչափ սխալ են գնահատում սեփական ունակությունները»<ref name="Burson2006">{{Cite journal|doi=10.1037/0022-3514.90.1.60 |pmid=16448310 |year=2006 |last1=Burson |first1=K. |last2=Larrick |first2=R. |last3=Klayman |first3=J. |title=Skilled or unskilled, but still unaware of it: how perceptions of difficulty drive miscalibration in relative comparisons |volume=90 |issue=1 |page=5 |journal=[[Journal of Personality and Social Psychology]] |url= |id={{hdl|2027.42/39168}} }}</ref>։ Այս հիպոթեզը ստուգելու համար հեղինակները երեք տարբեր հետազոտություններ են կատարում, որոնք բոլորը ներգործում են "Խնդիրների դժվարությունների ընկալումը և մասնակիցների կարծիքն իրենց համեմատական ունակությունների վերաբերյալ"։<ref name="Burson2006" /> Հեղինակները հայտնաբերեցին, որ երբ հետազատողները առաջարկել էին միջին դժվարության խնդիրներ, լավագույն և վատագույն կատարողների իրենց ունակությունների վերաբերյալ կանխատեսումները քիչ էին տարբերվում։ Ի հավելումն, որ ավելի բարդ խնդիրներ իրականացնելիս, լավագույն կատարողները կանխատեսումները քիչ ճշգրիտ էին, քան վատ կատարողների կանխատեսումները։ Հեղինակները եզրակացրել են, որ արդյունքները վկայում են, որ "Գնահատելը ունակությունների բոլոր մակարդակներում, ենթակա է միևնույն աստիճանի սխալների"։<ref name="Burson2006" />
Տող 53.
Էրլինգերը և ուրիշները (2008) փորձ կատարեցին ստուգել այլընտրանքային բացատրությունները, սակայն եկան որակապես սկզբնական արդյունքներին նման եզրակացության։ Հոդվածը եզրակացնում է, որ հիմնական պատճառն այն է, որ հակառակ բարձր ունակությունների տեր մարդկանց, ցածր ունակությունների տեր մարդիկ հետադարձ կապով հետևություններ չեն անում և չեն ընդունում իրենց ընդունակությունների առաջարկվող բարելավումների անհրաժեշտությունը"<ref name="unskilledunaware">{{Cite journal|title=Why the unskilled are unaware: Further explorations of (absent) self-insight among the incompetent |format=PDF |journal=Organizational Behavior and Human Decision Processes |issue=1 |year=2008 |pages=98–121 |first1=Joyce |last1=Ehrlinger |first2=Kerri |last2=Johnson |first3=Matthew |last3=Banner |first4=David |last4=Dunning |first5=Justin |last5=Kruger |doi=10.1016/j.obhdp.2007.05.002 |volume=105 |pmc=2702783 |pmid=19568317}}</ref>։
===Այլ մշակույթների վրա հիմնված ուսումնասիրություններ===
Դանինգ-Կրյուգերի ուսումնասիրությունները որպես կանոն կիրառվել են ամերիկացիների վրա։ Արևելյան Ասիայում կատարված մի շարք հետազոտություններ վկայում են, որ տարբեր սոցիալական ուժեր տարբեր մշակույթներ ունեն։ Օրինակ, արևելյան ասիացիները հակված են թերագնահատել իրենց ունակությունները և իրենց ձախողումների մեջ տեսնում են իրենց ունակությունները բարելավելու ուրիշներին հասնելու հնարավորություն<ref>{{Cite journal|last=DeAngelis |first=Tori |title=Why we overestimate our competence |work=[[Monitor on Psychology]] |publisher=American Psychological Association |date=Feb 2003 |url=http://www.apa.org/monitor/feb03/overestimate.aspx |volume=34 |issue=2 |page=60 |doi= |accessdate=7մարտի March7, 2011}}</ref>։
 
== Պատմական ==
Տող 63.
== Մրցանակ ==
 
Դանինգը և Կրյուգերը 2000 թվականին հոգեբանության մեջ իրենց համեստ զեկույցի՝ պարգևատրվել են երգիծական [[Իգնոբելյան մրցանակ|իգնոբելյան]] մրցանակով՝ «Ունակություններից զուրկն ու անտեղյակը․ Ինչպես սեփական ոչ կոմպետենտության գիտակցման անկարողությունը կարող է բերել ուռճացված ինքնագնահատումների»<ref>{{Cite web|url=http://improbable.com/ig/ig-pastwinners.html#ig2000 |title=Ig Nobel Past Winners |accessdate=7մարտի March7, 2011}}</ref>։
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Դանինգ-Կրյուգերի_էֆեկտ» էջից