«Շաքարեղեգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ հեռացնում եմ անավարտի պիտակը, քանի որ հոդվածը ունի 8433 բայթ ծավալ
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 5.
 
==== Պատմություն ====
Հնագույն լեգենդների և ձեռագրերի ուսումնասիրություններից պարզվել է, որ հին հռոմեացիները և հույները, որոնք համարվել են այն ժամանակի քաղաքակիրթ ժողովուրդները, տեղեկություն չեն ունեցել շաքարի գոյության մասին։ Նրանց օգտագործած միակ քաղցր հյութը եղել է մեղրը, որն այն ժամանակ ձեռք է բերվել մեծ դժվարությամբ, վայրի մեղուների «[[փեթակ|փեթակներից]]ներից»։
 
Շաքարեղեգի ժամանակակից տեսակները մարդը ստացել է վայրի շաքարեղեգից, որը մշակվել է հնագույն ժամանակներից։Դա է պատճառը, որ այն համարվում էր «սրբազան սնունդ»՝ մատչելի միայն անվանի ու հարուստ մարդկանց ու հոգևորականներին։ Հնդկական շաքարը առաջին անգամ [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] զինվորները ճաշակել են Հնդկաստանում, իսկ Մակեդոնացուն ուղեկցող բուսաբան [[Թեոֆրաստ|Թեոֆրաստը]]ը նկարագրել է շաքարեղեգ բույսը, որը տեսել էր առաջին անգամ։
 
Եվրոպայում շաքարը հայտնվել է 12–րդ դարում՝ [[խաչակրաց արշավանքներ|խաչակրաց արշավանքների]]ի ժամանակ։ Այստեղ շաքարի սպառումն ու պահանջարկը շատ մեծացավ 16–րդ դարում, երբ մուտք գործեց [[թեյ|թեյը]]ը և [[Սուրճ |սուրճըսուրճ]]։ը։ Միջին դարերում Եվրոպային և [[Ռուսաստան|Ռուսաստանին]]ին շաքար մատակարարում էր [[Եգիպտոս|Եգիպտոսը]]։ը։ Շաքարեղեգի հումքի վերամշակման առաջին շաքարի գործարանը Ռուսաստանում կառուցվել է [[Պետերբուրգ|Պետերբուրգում]]՝ում՝ [[1819]] թվականին, հումքը բերվել է արտասահմանից։
 
Շաքարեղեգ մշակող գլխավոր երկրներն են՝ Հնդկաստանը, [[Բրազիլիա|Բրազիլիան,]] [[Կուբա|Կուբան]]ն, [[Հարավարևելյան Ասիա|Հարավարևելյան Ասիայի]]յի, Հարավային և [[Կենտրոնական Ամերիկա|Կենտրոնական Ամերիկայի]]յի երկրները, [[Աֆրիկա|Աֆրիկան]]ն և [[Ավստրալիա|Ավստրալիան]]։ն։
Մեր թվարկության սկզբում [[Հնդկաստան|Հնդկաստանից]]ից շաքարեղեգը մուտք գործել [[Իրան]] և [[Արաբական երկրներ]]։ 6–րդ դարում այն մշակվել է նաև Միջերկրական ծովի ավազանի մի քանի երկրներում և [[Չինաստան|Չինաստանում]]ում, իսկ 15–րդ դարում՝ [[Ազորյան]] և [[Կանարյան]] կղզիներում։ Աշխարհում առաջին անգամ շաքար ստացվել է Հնդկաստանում, հետո՝ Չինաստանում։ Հնդիկները մեր թվարկության առաջին հարյուրամյակում շաքարեղեգի հյութից պատրաստել են քաղցր փոշի և օգտագործել որպես դեղամիջոց, որից հետո ստացել են շաքար։
 
== Նկարագրություն ==
Շաքարեղեգի ցողունը կանգուն է, չի ճյուղավորվում, ուղղաձիգ է, գլանաձև 2—3 սմ տրամագծով։ Բազմացվում է շիվերով։ Ինչպես [[եգիպտացորեն|եգիպտացորենը]]ը, շաքարեղեգը ևս ունի երկար ժապավենաձև տերևներ։ [[Հուրան|Հուրանը]]ը գտնվում է [[ցողուն|ցողունի]]ի ծայրամասում։ Ցողունի ներսի մասը խողովականման է, որտեղ բույսի աճման ընթացքում ձևավորվում են հյութալի հյուսվածքներ, դրանց մեջ կուտակվում է շաքարահյութը։ Մշակվող շաքարեղեգի պարունակությունը հասնում է 10—20 %-ի, իսկ վայրի տեսակինը՝ 2—10%–ի։ Որպես արևադարձային բույս՝ այն շատ պահանջկոտ է միջավայրի, հատկապես ջերմության և խոնավության նկատմամբ։ Շաքարեղեգի վեգետացիոն շրջանը շատ երկար է։ Նրա ծլելուց մինչև հասունանալը պահանջվում է 15—18 ամիս, երբեմն էլ՝ ավելի։
Բույսը համարվում է հասունացած, երբ ցողունի միջուկը լցվում է շաքարահյութով և տերևները դեղնում են։ Հավաքելուց անմիջապես հետո շաքարեղեգը պետք է ուղարկել վերամշակման։ Ուշացնելու դեպքում պակասում է ցողունի պարունակության մեջ եղած շաքարահյութի քանակը, այդ պատճառով շաքարեղեգի բերքահավաքը կատարվում է մաս–մաս <ref>Կ․ Մ․ Հարությունյան, Բուսական աշխարհի արժեքավոր տեսակները, «Լույս» հրատարակչություն, Երևան, 1984</ref>։
 
Տող 21.
{{ծանցանկ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=8|էջ=472}}
 
 
[[Կատեգորիա:Դաշտավլուկազգիներ]]