«Պետական կառավարման ձև»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Պետական կառավարման ձևը,''' պետության [[Պետության ձև|ձևի]] տարր է, որը որոշում է բարձրագույն [[Պետություն|պետական]] մարմինների կազմակերպումը, դրանց ձևավորման կարգը, տևողությունը և իրավասությունը, ինչպես նաև այդ մարմինների փոխհարաբերությունների կարգը միմյանց և բնակչության հետ, ինչպես նաև դրանց ձևավորման հարցում հասարակության մասնակցության աստիճանը <ref>[[Чиркин, Вениамин Евгеньевич|Чиркин В. Е.]] Государствоведение: Учебник / В. Е. Чиркин. — М. : Юристъ, 1999. — С. 138.</ref>:

* '''լայն իմաստով''', սա պետության բոլոր մարմինների կազմակերպման և փոխգործակցության միջոց է։

Կառավարման ձևը չպետք է շփոթել պետական կառուցվածքի ձևի և պետության քաղաքական ռեժիմի հետ։ Բոլորը միասին, այդ երեք բնութագրերը լրացնում են միմյանց և նկարագրում պետության ձևը, Կառավարման ձևը ցույց է տալիս:

* այն չափը, որով պետական մարմինների կազմակերպումն ապահովում է քաղաքացիների իրավունքներն ու ազատությունները:

Կառավարման ձևը պետության կառուցվածքը բնութագրող ամենահին տարրն է, որը սկսել է ուսումնասիրվել [[Հին Հունաստան|Հին Հունաստանում]]ում: Պատմության տարբեր ժամանակահատվածներում կառավարման ձևը այլ նշանակություն ուներ: Այսպիսով, ագրարային հասարակության մեջ կառավարման ձևի նշանակությունը կրճատվել է միայն այն բանի որոշմամբ, թե ինչպես է փոխարինվում [[Պետության գլուխ|պետության ղեկավարի]] պաշտոնը`ժառանգականությամբ կամ [[Ընտրություններ|ընտրություններովընտրություններ]]ով: [[Ավատատիրություն|Ֆեոդալիզմի]] ընդարձակմամբ և արդյունաբերական հասարակությանը անցում կատարելով, որը ուղեկցվում էր միապետների իշխանության թուլացմամբ, սկսվել է զարգանալ ժողովրդական ներկայացուցչության ի հայտ գալը և ամրապնդումը, կառավարման ձևերը: Ամենակարևորը ոչ թե ինչպես էր տեղի ունենում իշխանափոխությունը` երկրում ժառանգական կամ ընտրության միջոցով, այլ այն, թե ինչպես են կազմակերպվում հարաբերությունները պետության ղեկավարի, [[Խորհրդարան|խորհրդարանիխորհրդարան]]ի, [[Կառավարություն|կառավարության]] միջև, ինչպես են նրանց լիազորությունները փոխադարձ հավասարակշռված <ref>Венгеров А. Б. Теория государства и права: Учебник для юридических вузов. — 3-е изд. — М.: Юриспруденция, 2000. — 528 с.</ref> կամ ինչպես է կազմակերպվում իշխանությունների տարանջատումը:

# Իշխանության տարբերակումը կառավարման մարմինների միջև:

'''[[Միապետություն|Միապետությունը կառավարման]]''' մի ձև է, որի օրոք բարձրագույն պետական իշխանությունը ցմահ պատկանում է պետության միանձնյա ղեկավարին՝ միապետին, որը ժառանգաբար զբաղեցնում է գահը և բնակչության առջև պատասխանատվություն չի կրում:

# Միապետը իրավաբանորեն անպատասխանատու է (միապետին հնարավոր չէ հեռացնել իշխանությունից):

*** '''[[Խորհրդարանական միապետություն]]''' մի պետություն է, որում միապետը իշխանության նկատմամբ նշանակալից իշխանություն չունի և հիմնականում ներկայացուցչություն կամ ծիսական դեր է խաղում: Նման միապետության մեջ պետական համակարգը հիմնված է իշխանությունների [[Իշխանությունների բաժանում (ուսմունք)|տարանջատման]] սկզբունքի վրա ( [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]], [[Ճապոնիա]], [[Դանիա]]): Խորհրդարանական միապետությունը բնութագրվում է նրանով, որ միապետի կարգավիճակը ձևականորեն և իրականում սահմանափակ է պետական իշխանության իրականացման բոլոր ոլորտներում: Օրենսդիր իշխանությունն ամբողջությամբ պատկանում է խորհրդարանին։ Գործադիր կառավարությունը, պատասխանատու է խորհրդարանի առջև իր գործունեության համար: Միապետի մասնակցությունը կառավարության ձեւավորման գործում զուտ խորհրդանշական է<ref>{{Ռուսերեն գիրք|автор=Марченко М. Н.|заглавие=Теория государства и права в вопросах и ответах|ответственный=|издание=2-е изд., перераб. и доп.|место=Москва|издательство=Проспект|год=2015|страницы=75|страниц=240|isbn=}}</ref>:

|'''6.''' '''Միապետի [[Վետո|վետոյիվետո]]յի իրավունքը խորհրդարանի որոշումների վրա'''

'''[[Հանրապետություն|Հանրապետությունը]]ը''' կառավարման ձև է, որի ժամանակ պետական իշխանության բարձրագույն մարմիններն ընտրվում են ժողովրդի կողմից, կամ ձևավորվում են հատուկ ներկայացուցչական հաստատությունների կողմից սահմանված ժամկետով և ամբողջ պատասխանատվություն են կրում ընտրողների առջև:

#* հնարավոր է վաղաժամկետ դադարեցնել լիազորությունները:

* '''[[Խորհրդարանական հանրապետություն|Խորհրդարանական հանրապետությունը]]ը''' պետություն է, որի գերագույն դերը հասարակական կյանքի կազմակերպման մեջ պատկանում է խորհրդարանին: Խորհրդարանը ձևավորում է կառավարություն և իրավունք ունի ցանկացած պահի ազատել նրան: Նման պետությունում նախագահը չունի որևէ էական լիազորություններ ( [[Իսրայել]], [[Հունաստան]], [[Գերմանիա]], [[Հայաստան]]):

* '''[[Կիսանախագահական համակարգ]]''' Կառավարման նման ձև ունեցող պետություններում նախագահական ուժեղ իշխանությունը միաժամանակ զուգորդվում է խորհրդարանի վերահսկողության արդյունավետ միջոցների առկայության պարագայում՝ ի դեմս գործադիր իշխանության գործունեության, որը ձևավորվում է նախագահի կողմից՝ խորհրդարանի պարտադիր մասնակցությամբ: Այսպիսով, կառավարությունը պատասխանատու է և՛ նախագահի, և՛ երկրի խորհրդարանի առջև <ref>Мелехин А. В. Теория государства и права: учеб. / А. В. Мелехин. — М. : Маркет ДС, 2007. — С. 161—163.</ref> ( [[Ռուսաստան]], [[Ուկրաինա]], [[Պորտուգալիա]], [[Ֆրանսիա]]):<br />

|<center> մանդատ է ստանում [[Խորհրդարան|խորհրդարանիցխորհրդարան]]ից </center>

| colspan="2" |<center> ընդհանուր [[Ընտրություններ|ընտրություններումընտրություններ]]ում մանդատ է ստանում ժողովրդից </center>

|<center> Նախագահը և Խորհրդարանը համատեղ (Նախագահը ներկայացնում է [[Վարչապետ|վարչապետինվարչապետ]]ին և Խորհրդարանը հաստատում է նրան) </center>

| 8. [[Վարչապետ|Վարչապետի]]ի պաշտոնի առկայությունը