«Ռուսաստան»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժեր|Ռուսաստանի Դաշնության Զինված ուժերը]] բաժանված են երեք առանձին ստորաբաժանումների՝ [[ցամաքային զորքեր]], [[ռազմածովային նավատորմ]] և [[ռազմաօդային ուժեր]]։ Կան նաև երեք անկախ զորատեսակներ՝ [[ՌԴ զինված ուժեր|ռազմավարական նշանակության հրթիռահրետանային զորքեր]], ինչպես նաև [[Ռուսաստանի Դաշնության օդատիեզերական ուժեր|օդատիեզերական և օդադեսանտային ուժեր]]։ 2017 թվականի տվյալներով ՌԴ Զինված ուժերի նկատմամբ [[Պայմանագիր|պայմանագրային պարտավորություններ]] ունեն ավելի քան մեկ միլիոն զինծառայողներ (այս ցուցանիշով 5-րդն աշխարհում)<ref name="Global">{{cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/russia/personnel.htm|title=Russian Military Personnel|last1=Security|first1=Global|accessdate=1մայիսի May1, 2017}}</ref>, իսկ պահեստապահակակետայինների ընդհանուր թիվը կազմում է շուրջ 2․5 միլիոն մարդ։ Այս ամենով հանդերձ՝ պահեստային զորքերի հանրագումարը գերազանցում է 20 միլիոնը<ref>{{cite web|url=https://wikileaks.org/gifiles/docs/27/2704254_re-russian-reserve-forces-.html|title=The Global Intelligence Files|website=wikileaks.org|accessdate=1ապրիլի April1, 2015}} IISS listed total reserves as 20,000,000 for many years, assuming a Soviet-style callup. The potential reserve personnel of Russia may be as high as 20 million, depending on how the figures are counted.</ref>։ Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացի համարվող բոլոր արական սեռի ներկայացուցիչները պարտավորեն են պարտադիր զինվորական ծառայություն անցնել ՝ մեկ տարի ժամկետով։ Ռուսաստանն ունի [[Միջուկային զենք ունեցող երկրների ցանկ|միջուկային զենքի ամենախոշոր պաշարները]], բալիստիկ հրթիռային սուզանավերի երկրորդ ամենամեծ նավատորմը և թերևս ԱՄՆ-ից բացի միակ երկիրը, որն ունի ժամանակակից ռմբակոծիչ ինքնաթիռներ<ref name="fas">{{cite web|url=https://fas.org/nuke/guide/summary.htm|title=Status of Nuclear Powers and Their Nuclear Capabilities|date=March 2008|publisher=Federation of American Scientists|accessdate=March 19, 2014}}</ref><ref>[http://www.komonews.com/news/national/28390779.html Russia pilots proud of flights to foreign shores] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110501084738/http://www.komonews.com/news/national/28390779.html|date=May 1, 2011}} by David Nowak. The Associated Press, September 15, 2008</ref>։ ՌԴ ԶՈւ-ին պատկանող տանկային ուժերը խոշորագույններից մեկն են աշխարհում, իսկ ռազմածովային նավատորմի ու օդային ուժերի զինտեխնիկայի թվով ՌԴ-ն առաջատարն է ամբողջ աշխարհում։ Ունի լայնածավալ և լիովին տեղականացված սպառազինության արդյունաբերություն, որը արտադրում է սեփական զինված ուժերի ստորաբաժանումները համալրող ռազմական տեխնիկայի մեծ մասը։ Ներկրվում են ընդամենը մի քանի տեսակի զենքեր:

Ռուսաստանը աշխարհի հզորագույն տնտեսություն ունեցող երկրներից մեկն է<ref name="https://datahelpdesk.worldbank.org">[https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank-country-and-lending-groups], ''World Bank''</ref>, որի բացառիկ երաշխիքներն են [[Բնական պաշարներ|բնական ռեսուրսների]], մասնավորապես՝ [[նավթ]]ի և [[բնական գազ]]ի հսկայական պաշարները։ Համաձայն [[Համաշխարհային բանկ]]ի հրապարակած տվյալների՝ [[Ռուսաստանի աշխարհագրություն|Ռուսաստանի Դաշնության բնական ռեսուրսների]] հանրագումարը կազմում է $ 75 տրիլիոն<ref>{{cite web|url=https://epthinktank.eu/2015/03/16/the-russian-economy-will-russia-ever-catch-up/eprs-ida-551320-russian-natural-resources/|title=Russian natural resources|work=European Parliamentary Research Service Blog}}</ref><ref>{{cite book|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2015/551320/EPRS_IDA(2015)551320_EN.pdf|title=The Russian economy: Will Russia ever catch up?|last=Russell|first=Martin|date=March 2015|work=European Parliamentary Research Service|isbn=978-92-823-6649-3|format=PDF|doi=10.2861/843676|accessdate=4հունվարի January4, 2017}}</ref> ([[Երկիր|Երկիր մոլորակի]] օգնական հանածաների ընդհանուր պաշարների 30%-ը<ref name="ems.psu.edu2">Kevin M. Korabik, [http://www.ems.psu.edu/~williams/russia.htm Russia's Natural Resources and their Economic Effects], ''Penn State College of Earth and Mineral Sciences'', 1 December 1997</ref><ref>{{cite web|url=http://www.eepcindia.com/download/Circular-160411115935.pdf|title=India Partner Country at INNOPROM-2016 Show: Russia: (11-14 July 2016, Yekaterinburg, Russia)|last=|first=|date=July 2016|website=|publisher=EEPC India|format=PDF|accessdate=4հունվարի January4, 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.oceanunite.org/round-up/pre-empting-russias-year-ecology/|title=Pre-empting Russia’s Year of Ecology|work=Ocean Unite}}</ref>)։

Ըստ ՀՆԱ-ի՝ Ռուսաստանը 12-րդն է աշխարհում, իսկ [[Գնողունակության համարժեքություն|գնողունակության համարժեքության]] ցուցանիշով՝ 6-րդը։ 21-րդ դաից սկզբներին երկրում ստեղծված քաղաքական կայունությունը ստեղծում են տնտեսական զարթոնքի նախադրյալներ։ 2008 թվականին արդեն իսկ կայունացման ուղին բռնած Ռուսաստանը հայտնվում է ճգնաժամի մեջ, որը պայմանավորված է [[Համաշխարհային տնտեսություն|համաշխարհային շուկայում]] գազի և նավթի գնի անկման հետ։ Ըստ 2016 թվականի տվյալների՝ ՌԴ-ում ամսական միջին աշխատավարձը չի գերազանցում $ 450-ը, այնինչ ֆիզիկական անձանց եկամտահարկը գանձվում է 13%-ի չափով։ Այպիսով՝ ըստ ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների՝ շուրջ 19,2 միլիոն ՌԴ բնակիչներիի ապրում են ծայրահեղ աղքատության պայմաններում։ Պաշտոնապես՝ Ռուսաստանի բնակչության շուրջ 20-25% -ը դասվում է որպես միջին խավ, սակայն որոշ տնտեսագետներ և սոցիոլոգներ պնդում են, որ այդ ցուցանիշը շատ ավելի մեծ է։ [[Գործազրկություն|Գործազրկության մակարդակը]] կազմում է 5.4%, այնինչ 1999-ին այն շուրջ երկու անգամ գերազանցում էր մերօրյա ցուցանիշին։ Ռուսաստանի տնտեսական վերելքի առջև ծառացած խնդիրների թվին են պատկանում [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգների]] և [[Եվրոպական Միություն|Եվրոպական միության]] շարունակական պատժամիջոցները, ինչպես նաև վառելանյութենրի գնանկումը։ Ռուսաստանը ունի մեծ քանակությամբ նավթի, բնական գազի և թանկարժեք մետաղների պաշարներ, որոնք էլ կազմում են Ռուսաստանի արտահանման հիմնական մասնաբաժինը: 2012 թվականի դրությամբ վառելիքային արդյունաբերության ոլորտը կազմել է ՀՆԱ-ի 16% -ը, դաշնային բյուջեի եկամուտների 52%-ը<ref>{{cite web|url=http://wdi.worldbank.org/table/3.15|title=World Development Indicators: Contribution of natural resources to gross domestic product|publisher=[[World Bank]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141022042737/http://wdi.worldbank.org/table/3.15|archivedate=2014-10-22|accessdate=21հուլիսի July21, 2014}}</ref><ref name="EIA">{{cite web|url=http://www.eia.gov/countries/cab.cfm?fips=RS|title=Russia - Analysis|date=12մարտի March12, 2014|publisher=[[U.S. Energy Information Administration|EIA]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140324135804/http://www.eia.gov/countries/cab.cfm?fips=rs|archivedate=2014-03-24|accessdate=21հուլիսի July21, 2014}}</ref> և ընդհանուր արտահանման 70% -ը: Այս ամենով հանդերձ Ռուսաստանը համարվում է «էներգետիկ գերտերություն»<ref name="regnum">{{cite news|url=http://en.civilg8.ru/2054.php|title=How Russia's energy superpower status can bring supersecurity and superstability. Interview with Leonid Grigoriev|publisher=Civil G8|year=2006|accessdate=2012-02-05}}</ref><ref>[http://www.carnegieendowment.org/events/index.cfm?fa=eventDetail&id=860&&prog=zru How Sustainable is Russia's Future as an Energy Superpower?], by the Carnegie Endowment for International Peace, 16 March 2006</ref>: Այս երկրի տարածքում են գտնվում աշխարհի բնական գազի պաշարների ամենամեծ և նավթի՝ երկրորդ խոշորագույն պաշարները։ Ռուսաստանի տնտեսության գերակա ճյուղերից է նաև սպառազինության արդյունաբերությունը, որի շնորհիվ վերջինս կարողանում է բավակարել ներքին պահանջարկը և զինամթերք մատակարարել տասնյակ պետությունների։ ՌԴ տնտեսական խոշորագույն դաշնակիցներն են [[Եվրոպական Միություն|ԵՄ-ն]], [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ն]], [[Չինաստան]]ը, [[Բելառուս]]ը, [[Թուրքիա]]ն և այլք։

[[Էներգիա|Էներգառեսուրսների հսկայական պաշարների]] շնորհիվ երկիրն ունի հզոր էներգետիկ արդյունաբերություն<ref>{{cite news|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704129204575505373365685564|title=Russia, China in Deal On Refinery, Not Gas|last1=Gronholt-Pedersen|first1=Jacon|date=22սեպտեմբերի September22, 2010|work=The Wall Street Journal|accessdate=6հոկտեմբերի October6, 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.businessinsider.com/why-russia-is-about-to-change-the-world-2010-1|title=Did A New Pipeline Just Make Russia The Most Important Energy Superpower By Far?|last1=Winfrey|first1=Graham|date=հունվարի 6 January, 2010|agency=Business Insider|accessdate=6հոկտեմբերի October6, 2017}}</ref>։ Մինչ վերջերս՝ անցումային փուլով պայմանավորված տնտեսական անկումը, Ռուսաստանը [[նավթ]]ի<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2244rank.html Country Comparison :: Oil – proved reserves]. CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.</ref>, [[բնական գազ]]ի<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2253rank.html Country Comparison :: Natural gas – proved reserves]. CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.</ref>, [[տորֆ]]ի հանույթով աշխարհում գրավում էր առաջին տեղը<ref>{{cite web|url=http://bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls|title=BP Statistical review of world energy June 2007|date=June 2007|publisher=BP|format=XLS|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090206104056/http://bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls|archivedate=February 6, 2009|accessdate=October 22, 2007}}</ref>, իսկ [[Քարածուխ|քարածխի արդյունահանման]] և [[Էլեկտրաէներգետիկա|էլեկտրաէներգիայի]] արտադրության ծավալով՝ երկրորդը։ Ճյուղի աշխարհագրության առանձնահատկությունն այն է, որ հումքային գլխավոր պաշարները տեղաբաշխված են երկրի արևելյան, իսկ օգտագործող հիմնական ձեռնարկությունները՝ արևմտյան շրջաններում։ Այս պայմաններում նավթարդյունաբերությունը դառնում է երկրի տնտեսության կարևորագույն ճյուղերից մեկը։ Ռուսաստանը հանդիսանում է Եվրոպայի [[նավթ]]ի [[Գազ|և գազի]] հիմնական մատակարարը<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2251rank.html Country Comparison :: Natural gas – exports]. CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.</ref>։ Նավթի մշակումից ստանում են տրանսպորտային վառելիք ([[բենզին]], [[կերոսին]], դիզելային վառելիք), քսայուղեր, բազմազան քիմիական նյութեր ([[Կաուչուկներ|սինթետիկ կաուչուկ]], [[քիմիական մանրաթել]], [[պլաստմասսա]]ներ), իսկ մնացորդը՝ [[մազութ]]ը, որպես վառելիք օգտագործվում է [[Հիդրոէլեկտրակայան|ջրաէլեկտրոկայաններում]]<ref>{{cite web|url=http://bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls|title=BP Statistical Review of World Energy June 2009: Hydroelectricity consumption|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090206104056/http://bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls|archivedate=February 6, 2009|accessdate=October 29, 2010}}</ref>։ Նավթի արդյունահանման ինքնարժեքը մի քանի անգամ ցածր է [[Քարածուխ|քարածխից]], այդ պատճառով էլ [[նավթարդյունաբերություն]]ը զարգանում է ավելի արագ տեմպերով<ref name="cia-gas">"[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2249rank.html Country Comparison :: Natural gas – production]", CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.</ref>։ Արդեն 4 տասնամյակ է, որ նավթի արդյունահանման ամենախոշոր շրջանն [[Արևմտյան Սիբիր]]ն է՝ [[Օբ]] գետի միջին հոսանքի ավազանը։ Խոշորագույն հանքավայրերն են Սամոտլորն ու Սուրգութը։

Նրա ստեղծագործություններից ոգեշնչվել են խորհրդային այնպիսի առաջատա հրթիռային ինժեներներ, ինչպիսիք են [[Սերգեյ Կորոլյով]]ը, [[Վալենտին Գոլուբև|Վալենտին Գլուշկոն]] և ուրիշներ։ Հենց վերջիններիս ջանքերով էլ խորհրդային տիեզերական ծրագրերն ավարտվել են հաջողությամբ։ 1957 թվականի հոկտեմբերի 4-ին առաջին անգամ [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Միության]] գիտնականները Երկրի ուղեծիր են ուղարկել [[Սպուտնիկ 1|«Սպուտնիկ 1»-ը]]՝ [[Երկիր մոլորակ]]ի առաջին [[Արհեստական արբանյակներ|արհեստական արբանյակը]]<ref>{{cite web|url=http://www.russianspaceweb.com/2009.html|title=Russian space program in 2009: plans and reality|publisher=Russianspaceweb.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100128201450/http://www.russianspaceweb.com/2009.html|archivedate=January 28, 2010|accessdate=April 27, 2010|deadurl=yes}}</ref>։ Այն գիտնականներին շատ նոր տեղեկություններ է հաղորդում [[Երկրի մթնոլորտ|մթնոլորտի]] վերին շերտերի խտության և [[Իոնոլորտ|իոնոսֆերայի]] մասին։ Սպուտնիկի արձակումը [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]]ում առաջ է քաշում այսպես կոչված «արբանյակային ճգնաժամ», որին էլ հաջորդում է [[Սառը պատերազմ]]ի մասը կազմող «տիեզերքի համար մրցավազքը»: Տիեզերքի համար մրցավազքը պատճառ դարձավ քաղաքական, ռազմական, տեխնոլոգիական և գիտական մի շարք առաջընթացների։ 1961 թվականի ապրիլի 12-ին ԽՍՀՄ օդաչու [[Յուրի Գագարին]]ը դառնում է [[Պատմություն|համաշխարհային պատմության]] մեջ առաջին մարդը, որը թռիչք է իրականացնում դեպի [[Տիեզերական տարածություն|տիեզերական բաց տարածություն]]։ Աշխարհի առաջին կին տիեզերագնացը՝ [[Վալենտինա Տերեշկովա]]ն, ևս ազգությամբ ռուս էր։ [[Ալեքսեյ Լեոնով]]ը 1975 թվականի հուլիսի 15-ին [[Սոյուզ (տիեզերանավ)|«Սոյուզ 19» տիեզերանավով]] դուրս է գալիս տիեզերք և միանում [[Ապոլոն 11|ամերիկյան «Ապոլո» կապսուլին]]։ Սա երկու տարբեր պետությունների տիեզերակայանների առաջին համակցումն էր։ Խորհրդային տիեզերագնացներին է պատկանում նաև առաջինը այլ մոլորակի վրա (տվյալ դեպքում՝ [[Վեներա (մոլորակ)|Վեներա]]) վայրէջք կատարելու ռեկորդը։ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո որոշ կառավարություններ և անհատ ձեռներեցների ֆոնդեր ֆինանսավորել են տիեզերահետախուզական ծրագրերի իրականացմանը, որոնցից ամենահայտնին «Բուրան» նախագիծն էր։ Սակայն, գրեթե բոլոր ծրագրերը չեղյալ են համարվել կամ հետաձգվել են<ref>{{cite news|title=Российские космонавты высадятся на Луну в 2031 году|url=https://ria.ru/20190209/1550625837.html|work=ՌԻԱ Նովոստի|date=9փետրվարի February9, 2019|language=ru}}</ref>։ Չնայած այս ամենին՝ ԽՍՀՄ ժառանգության շնորհիվ ներկայումս Ռուսաստանի Դաշնությունը համարվում է տիեզերական ամենախոշոր արհեստական արբանյակի սեփականատերը<ref>{{cite news|title=Russia may select first crew for its Federation spacecraft next year|url=http://www.spaceflightinsider.com/organizations/roscosmos/russia-may-select-first-crew-federation-spacecraft-next-year/|work=www.spaceflightinsider.com}}</ref>։