«Ստոիցիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Անունը ստացել է [[Աթենք]]ի պատկերազարդ սյունագավիթից (Stoa Poikile), որտեղ ստոյիկականության հիմնադիր [[Զենոն Կիտիոնացի]]ն իր հետևորդներին էր ներկայացնում ստոիկյան ուսմունքը։

Ստոյիկականության պատմության մեջ տարբերում են երեկ ժամանակաշրջան` հին կամ ավագ (մ.թ.ա. IV դարի վերջ — մ.թ.ա. II դարի կեսեր), միջին (մ.թ.ա. II—I դարեր, նշանավոր ներկայացուցիչներ` Պանետիոս, Պոսիդոնիոս) և ուշ (մ.թ. I—III դարեր)։

Հին ստոյիկականության ներկայացուցիչներից առավել հայտնի են [[Զենոն Կիտիոնացի]]ն, [[Կլեանթես]]ը և [[Քրիսիպոս]]ը։ Հին Հռոմում ստոյիկականության նշանավոր ներկայացուցիչներն էին [[Սենեկա]]ն, [[Էպիկտետոս|Էպիկտետոս]]ը և կայսր [[Մարկոս Ավրելիոս]]ը։ Ստոիկյան դպրոցի փիլիսոփաների աշխատություններից ամբողջական տեսքով մեզ են հասել միայն ուշ կամ Հռոմեական Ստոյայի ներկայացուցիչների գրվածքները. հին և միջին շրջանից պահպանվել են միայն ստեղծագործությունների պատառիկներ։

Աշխարհի ինքնազգացումը տեղի է ունենում շրջապտույտներով. յուրաքանչյուր շրջան վերջանում է «բոցավառումով» (ամեն ինչ վերածվում է կրակի), և նոր շրջանը սկսվում է այն բանով, որ «ստեղծարար կրակը» (աստված-լոգոս) ծնում է չորս տարրերը՝ կրակը, ջուրը, օդը, հողը, իսկ դրանցից՝ մյուս բոլոր մարմինները։ Լոգոսը համաշխարհային զարգացումը կառավարող բնական օրենքն է։ Մարդու հոգին համաշխարհային բանական հոգու մասն է, այն նյութական է, թափանցում է ողջ մարմնի մեջ և մահվանից հետո լքում մարմինը։ Ճանաչողությունը ծագում է զգայությունների և պատկերացումների հիման վրա։

Ստոիցիզմի տրամաբանությունը (մշակել է Քրիսպոսը) Բովանդակում է ներկա իմաստով իմացաբանությունը, լեզվի մասին ուսմունքը և բուն տրամաբանությունը։ Տրամաբանության մեջ ուսումնասիրվել են պարզ և բարդ ասույթները (ճշմարիտ կամ կեղծ լինելու իմաստով), դրանց տրամաբանական շաղկապները, մտահանգման տեսակները։

Մարդու երջանկության իմաստը բնությանը, «լոգոսին» համապատասխան ապրելն է։ Ստոյիկների բարոյական իդեալը առաքինության և անխռովության հասած իմաստունն է. Նրա բոլոր արարքները ճիշտ են, նա կամովին հետևում է իր ճակատագրին։