«Արիա (երաժշտություն)»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Արիա''' ({{lang-it|aria}} — [[օդ]]) վոկալային ստեղծագործություն նվագակցումով՝ մեկ ձայնի համար, դրամատիկական մենախոսությանը համապատասխան, հիմնականում [[Օպերա|օպերայիօպերա]]յի, [[Օպերետ|օպերետիօպերետ]]ի, [[Օրատորիա|օրատորիայիօրատորիա]]յի կամ [[կանտատ]]ի կազմում։ Արիայի տակ կարող է նաև նկատի առնվել երգային բնույթի երաժշտա-գործիքային պիես։

Արիան առանձնանում է երգելու տարբեր ձևերով․ երբեմն դժվար, վիրտոուզ բնույթով։ Հաճախ արիաները նախորդում են երաժշտական արտասանությանը։ Արիայի տարատեսակություն է հանդիսանում արիետտան<ref>''The Oxford Companion to Music'', «Concert aria»</ref>։

Իր պատմական զարգացման ընթացքում արիան, ինչպես օպերային ձև, անցել է զարգացման տարբեր աստիճաներ։ [[Իտալիա|Իտալական]] օպերա-սերիայի համար բնորոշ է արիայի դասակարգումը՝ կախված այն զգացմունքներից, որոնք նրանք արտահայտում են․ վրեժի, բողոքի, սիրային, հերոսական արիաներ։ Արիան օպերա-սերիայի մեջ ունեցել է եռամաս ձև, որում երրորդ մասն ամբողջովին կրկնում էր առաջինը։ Կան երկու մասից կազմված արիաներ, որոնցում առաջին մասի դանդաղ և արագ երկրորդ մասի հակադրությամբ ցուցադրվում են գործող անձի վերապրումները։ Առանձնացնում են նաև [[Պատմվածք|պատմվածքներիպատմվածք]]ների և [[Մենախոսություն|մենախոսություններիմենախոսություն]]ների արիաներ<ref>{{книга |автор=Рацкая Ц. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Оперные формы |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Советский композитор |год=1962 |том= |страницы=14—18 |столбцы= |страниц=48 |серия= Беседы о музыке|isbn= |тираж=20000 |ref= }}</ref>։

* Anthony, James R. (1991), «Air and Aria added to French Opera from the Death of Lully to 1720», in ''Révue de Musicologie'', vol.77/2, pp. 201—219201–219.

* Lewis, Anthony (1959), «Handel and the Aria», in ''Proceedings of the Royal Musical Association'', vol. 85, pp. 95-10795–107.

* Platoff, John (1990), «The Buffa Aria in Mozart’s Vienna», in ''Cambridge Opera Journal'', vol.2 no.2, pp. 99-12099–120

* Robinson, M. F. (1962), «The Aria in Opera Seria, 1725—1780», in ''Proceedings of the Royal Musical Association'', vol. 88, pp. 31-4331–43.

* Solie, John F. (1977), «Aria Structure and Ritornello Form in the Music of Albinoni», in ''The Musical Quarterly'', vol.63 no. 1, pp. 31-4731–47