«Բրազիլական ջիու-ջիթսու»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 19.
}}
 
'''Բրազիլական ջիու-ջիթսու''' ({{lang-pt|Jiu-Jitsu Brasileiro}}), [[Մարտական արվեստներ|մարտարվեստ]] և միջազգային սպորտային մենամարտ, որի հիմքում ընկած է պարտեր [[Ըմբշամարտ|ըմբշամարտըըմբշամարտ]]ը, ինչպես նաև ցավային և խեղդող հնարքները։ Այս մարտարվեստը ծագել է ХХ դարում, [[Ձյուդո|ձյուդոիձյուդո]]ի Կոդոկան դպրոցում<ref name="stanlei3">{{книга|автор=Virgílio, Stanlei.|заглавие=Conde Koma - O invencível yondan da história|издательство=Editora Átomo|язык=Portuguese|год=2002|страницы=93|isbn=85-87585-24-X}}</ref><ref name="stanlei1">{{книга|автор=Virgílio Stanlei|заглавие=Conde Koma invencível yondan da história|издательство=Editora Átomo|язык=Portuguese|год=2002|страницы=22–25|isbn=858758524X}}</ref>, որը հիմնադրվել է 1882 թվականին, որպես անկախ երիտասարդական համակարգ, որը ձևավորել է ճապոնական ջիու-ջիթսուի մի շարք ([[Ռյու դպրոց|Ռյու]]) դպրոցներ։
 
Այս մարտարվեստի սկզբունքը այն է, երբ թույլ մարզավիճակում գտնվող անձը կարող է հաջողությամբ պաշտպանվել ավելի ուժեղ՝ լավ մարզավիճակում գտնվող անձից, օգտագործելով ճիշտ տեխնիկա։ Բրազիլական ջիու-ջիթսուն (ԲՋՋ) կարելի է սովորել տարբեր նպատակներով՝ ինքնապաշտպանության, ուղղակի սպորտով զբաղվելու, մրցաշարերի մասնակցելու (ինչպես [[Գի համազգեստ|Գիյով]], այնպես էլ առանց դրա) և խառը ըմբշամարտերում մասնակցություն ունենաու համար (Mixed Martial Arts)։
 
[[Սպարրինգ|Սպարրինգը]]ը (ԲՋՋ-ում նաև ռոլլինգ) և լիարժեք կոնտակտը կարևոր դեր են խաղում ուսուցման և մրցումների նախապատրաստման համար։
 
== Պատմություն ==
Տող 29.
 
=== Առաջացում ===
Բրազիլական ջիու-ջիթսուն սկիզբ է առնում [[Միցույո Մաէդի|Միցույո Մաէդիից]]ից, ով ճապոնական ձյուդոի վարպետ է և [[Ջիգորո Կանոյ|Ջիգորո Կանոյի]]ի աշակերտը։ Ջիգորո Կանոյի համար ձյուդոն եղել է ոչ միայն մարտարվեստ այլ նաև սպորտ և միջոց լինել լավ ֆիզիկական մարզավիճակում, կամքի ուժի զարգացման մեթոդ և ամենակարևորը հոգևոր խաղաղ վիճակի հասնել։ Մարտարվեստը, որը ժամանակի ընթացքում կոչվել է «բրազիլական ջիու-ջիթսու», նույնպես իր մեջ ունի այդ սկզբունքները<ref name="stanlei13">{{книга|автор=Virgílio, Stanlei.|заглавие=Conde Koma - O invencível yondan da história|издательство=Editora Átomo|язык=Portuguese|год=2002|страниц=72–73|isbn=85-87585-24-X}}</ref><ref>Смотрите [[дзюдо]] и [[Кано, Дзигоро]].</ref>։
 
Միցույո Մաէդան լինելով աշխարհում ըմբշամարտի ճապոնացի ամենալավ վարպետներից մեկը (պարտերում), 1904 թվականին մեկնում է ուղևորության ամբողջ աշխարհով<ref name="stanlei1">{{книга|автор=Virgílio Stanlei|заглавие=Conde Koma invencível yondan da história|издательство=Editora Átomo|язык=Portuguese|год=2002|страницы=22–25|isbn=858758524X}}</ref>։ Բոլոր այն երկրներում, որտեղ եղել է վարպետը մասնակցել է ըմբշամարտի տարբեր ուղղությունների և տարբեր մարտարվեստների ցուցադրությունների՝ ըմբիշներ, բռնցքամարտիկներ, սավաթերներ և արդեն 1914 թվականին նա եղել է Բրազիլիայում։
 
Ենթադրվում է, որ ԲՋՋ-ն ավանդական ճապոնական ջիու-ջիթսուի զարգացումն է և Միցույո Մաէդան կիրառել է այն։ Սակայն Մաէդան երբեք չի սովորել ջիու-ջիթսու։ 
 
Ի սկզբանե դեռահաս տարիքում նա սովորել է սումոյի արվեստը, բայց տպավորված լինելով ձյուդոյի և ջիու-ջիթսույի ըմբիշտների միջև տեղի ունեցող մարտերով, ձյուդոյի մասին պատմություններով, նա սումոն փոխարինել է ձյուդոյով, սկսելով սովորել Կանոյի մոտ՝ Կոդոկանում<ref name="stanlei1">{{книга|автор=Virgílio Stanlei|заглавие=Conde Koma invencível yondan da história|издательство=Editora Átomo|язык=Portuguese|год=2002|страницы=22–25|isbn=858758524X}}</ref>։ Մահվանից մեկ օր առաջ նա դարձել է 7-րդ դանը Կոդոկան ձյուդոյում։ Մաէդանը մահացել է 1941 թվականին։
 
=== Անվանում ===
Երբ Մաէդանը մեկնում է Ճապոնիայից, ձյուդոն դեռ հաճախ կոչվում է «Կանո ջիու-ջիթսու» կամ ուղղակի «ջիու-ջիթսու»<ref name="name_c">{{книга|автор=Kano, Jigoro.|заглавие=Jiu-Jitsu (Judo)|издательство=Board of Tourist Industry, Japanese Government Railways|год=1937|место=Tokyo, Japan|страницы=59|isbn=}} Смотри детали, включая оригинальную обложку книги [https://web.archive.org/web/20041016203003/http://www.bestjudo.com/judo.jpg здесь].</ref><ref name="name_d">As also evidenced by the title of the book {{книга|автор=Gregory, O.H. & Tsunejiro, Tomita.|заглавие=Judo: The Modern School of Jiu-Jitsu|издательство=|год=1907|место=Chicago, USA}}</ref>։
 
{{քաղվածք|''Ձյուդո'' տերմինի գործածման մեջ որոշակի սխալ կա։ Հստակեցնելու համար, ես կհայտարարեմ, որ ձյուդո տերմինը պրոֆեսոր Կանոյի կողմից է ընտրվել իր համակարգը ավելի ճշտորեն նկարագրելու համար, քան «ջիու-ջիթսու» տերմինը։ Պրոֆեսոր Կանոն, մեկն է Ճապոնիայի առաջատար մանկավարժներից և նա պետք է ընտրեր առավել ճշգրիտ բառ։ Սակայն ճապոնացիները դեռ հենվում են ավելի հայտնի տերմինաբանությունից և այն անվանում ջիու-ջիթսու<ref name=name_b>
Տող 53.
}}</ref>։|Կացուկամա Կիգացի}}
 
Ճապոնիայից դուրս այս տարբերությունը ավելի քիչ նշանակություն է ստացել։ «Ձյուդոյի» և «ջիու-ջիթսույի» միջև տարբերությունը շատ նուրբ է և հաճախ դրանք միավորում են։ Օրինակ, երբ Մաէդան և Ցոիցիրոն 1914 թվականին ժամանել են [[Բրազիլիա]], թերթերում հայտարարվել է ջիու-ջիթսույի մասին, չնայած, որ երկու ճապոնացիներ էլ Կոդոկանի ձյուդոիստներ էին։
 
Մինչև 1925 թվականը Ճապոնիայի կառավարությունը պաշտոնապես չի հայտարարել, որ ճապոնական պետական [[Դպրոց|դպրոցներումդպրոց]]ներում դասավանդվող մարտարվեստի անվանումը պետք է լինի «ձյուդո», այլ ոչ թե «ջիու-ջիթսու»<ref>{{книга|автор=Motomura, Kiyoto.|заглавие=Budō in the Physical Education Curriculum of Japanese Schools|издательство=Budo Perspectives|год=2005|место=Auckland|страниц=233—238|isbn=}}</ref>։ Իսկ Բրազիլիայում այն կոչվել է ջիու-ջիթսու։ Երբ Գրեյսին ժամանել է [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] իր արվեստը տարածելու համար, համակարգը կոչվել է ''Բրազիլական ջիու-ջիթսու'' և ''Գրեյսի ջիու-ջիթսու''։ Jiu-jitsu-ն Արևմուտքում անվան ամենահին գրելաձևերից է։ Այլ ճիշտ գրելաձևերն են՝  '''''jujitsu''''' և '''''ju-jitsu'''''։
 
Այս մարտարվեստը երբեմն կոչվում է Գրեյսի Ջիու-ջիթսու (GJJ), բայց այս անվանումը միայն ապրանքանիշ է, և վերաբերում է այն ոճին, որը ուսուցանվել է նրա և նրանց ուսուցիչների կողմից։ Գրեյսի ընտանիքի այլ անդամներ, անձնավարում են մարտարվեստը, ինչպես օրինակ՝ «Չարլզ Գրեյսի Ջիու-ջիթսու» կամ «Հենզո Գրեյսի Ջիու-ջիթսու», և նույն կերպ Մաչադա եղբայրները այն կոչում են իրենց անուններով՝ «Մաչադա Ջիու-ջիթսու» (MJJ)։ Այս բոլոր ճյուղերն ունեն իրենց ուրույն մոտեցումները, որոնք հավաքագրված են Բրազիլական ջիու-ջիթսույի մեջ։ Այսօր կա Բրազիլական ջիու-ջիթսույի երեք գլխավոր ճյուղեր՝ ''Gracie Humaita, Gracie Barra'' և ''Carlson Gracie Jiu-Jitsu։'' Արմատները գալիս են Գրեյսի ջիու-ջիթսույից։
Տող 62.
 
=== Զարգացում ===
1914 թվականին Միցույո Մաէդան ժամանել է Բրազիլիա, որտեղ ապրել է հաջորդ մի քանի տարիներին։ Այնտեղ նա հանդիպել է Գաստան Գրեյսին։ 1916 թվականին Գաստանի 14 տարեկան տղան հետևելով արվեստի ցուցադրությանը, որոշել է ուսումնասիրել այն։ Մաէդան ընդունել է նրան աշակերտների մեջ և նա դարձել է վարպետ իր եղբոր՝ Էլիու Գրեյսի հետ, հիմք դնելով ժամանակակից բրազիլական Գրեյսի Ջիու-ջիթսույին<ref name="ReferenceA">{{книга|автор=Хензо и Хойлер Грэйси.|часть=Текущая революция в мире боевых искусств|заглавие=Бразильское джиу-джитсу: теория и техника|оригинал=Brazilian jiu-jitsu: theory and technique|издание=1-е изд|место=Ростов-на-Дону|издательство=«Феникс»|год=2005|страницы=20|страниц=272|isbn=5-222-06856-0}}</ref>։
 
1921 թվականին Գաստան Գրեյսը իր ընտանիքի հետ տեղափոխվել է [[Ռիո դե Ժանեյրո]]։ Էլիուն երիտասարդ ժամանակ հիվանդ էր և բժշկի արգելքի պատճառով չէր կարող զբաղվել մարզումներով, բայց Էլիուն սովորել է իր եղբայրներին նայելով։ Նա կարողացել է հաղթահարել իր հիվանդությունները։ Նա նույնպես համարվում բրազիլական ջիու-ջիթսույի հիմնադիրներից մեկը<ref name="stanlei122">{{книга|автор=Virgílio, Stanlei.|заглавие=Conde Koma - O invencível yondan da história|издательство=Editora Átomo|язык=Portuguese|год=2002|страниц=93–104|isbn=85-87585-24-X}}</ref>:
 
=== Հռչակում ===
Բրազիլական ջիու-ջիթսուն հայտնի է դարձել 1990-ականներին, երբ վարպետ [[Ռոյս Գրեյս|Ռոյս Գրեյսը]]ը հաղթել է առաջին, երկրորդ և չորրորդ ''Ultimate Fighting Championship (UFC)'', այդ ժամանակ միակ մրցաշարն էր, որը միավորում էր տարբեր մարտարվեստների ներկայացուցիչների<ref name="mma">[http://www.azcentral.com/sports/azetc/articles/1030mma.html Untangling a sport that transcends style Chad Edward The Cincinnati Enquirer Oct. 30, 2007 12:05 PM]</ref>։ Ռոյսը հաճախ մարտնչում էր շատ լուրջ հակառակորդների հետ, որոնք կիրառում էին մի քանի ոճեր, ներառյալ [[բռնցքամարտ]], [[կարատե]], ձյուդո, [[Թեկվոնդո|թաեքվանդո]] և ըմբշամարտ։ Տպավորիչ են եղել նրա հաղթանակները, նրա հակառակորդները զգալիորեն գերազանցել են իրեն։ Այդ ժամանակից սկսած ԲՋՋ-ն դարձել է հիմնական մարտարվեստ «ընդհանուր մենամարտով» զբաղվողների համար և ստացել է մեծ հարգանք։ Ներկայումս աշխարհում անցկացվում են ԲՋՋ-ի մի շարք մրցաշարեր, օրինակ՝ ''No-Gi Submission Grappling Tournaments'', ''ADCC Submission Wrestling World Championship։''
 
[[Պատկեր:guard1.jpg|thumb|left|200px|Գարդ]]