Վիքիպեդիա

«Տիտիկակա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 45.
}}
'''Տիտիկակա''' ({{lang-es|Titicaca}}), {{lang-qu|Titiqaqa}}, {{lang-ay|Titiqaqa}}), լիճ [[Հարավային Ամերիկա]]յում՝ [[Անդեր]]ի լեռներում, հանդիսանում է աշխարհի ամենաշատ քաղցրահամ ջրերի պաշար ունեցող լեռնային լիճը<ref>[http://www.minoga.ru/lakes/19.html Озеро Титикака — Полная морская энциклопедия]</ref>, Մարակայբո լճից հետո երկրորդն է Հարավային Ամերիկայում իր զբաղեցրած մակերեսով, նաև ամենաբարձրադիր նավագանցության համար պիտանի լիճն է։ Այն ունի 3812 մ բարձրություն ծովի մակարդակից։
Լիճը գտնվում է Ալտիպլանո (Altiplano) բարձրավանդակի հյուսիսային ծայրում, [[Պերու]] և [[Բոլիվիա]] պետությունների սահմանի միջև: Լճի արևմտյան մասը տարածվում է Պերուի Պունո շրջանում (Puno), իսկ արևելյան կողմը գտնվում է Բոլիվիայում [[Լա Պաս|Լա Պաս]] (La Pas) շրջանում:
 
== Առաջացման վարկածներ ու լեգենդներ ==
Տող 52.
 
== Անվանման ծագում ==
Տիտիկակա անունը լճին շնորհել են իսպանացիները և բաղկացած է [[հնդկացիներ|հնդկացիներ]]ի [[կեչուա լեզու|կեչուա]] լեզվի բառերից՝ «կակա»՝ [[ժայռ]] և «տիտի»՝ պումա (կեչուա) ցեղի սուրբ կենդանու անունից:
Այմարա և կեչուա ժողովուրդը լիճը կոչում է «Մամակիտա», իսկ ավելի վաղ այն կոչվել է «Պուկինի լիճ», այսինքն գտնվում է [[Տիուանակո (մշակույթ)|պուկինի ժողովրդի երկր]]ում <ref>Guamán Yoma de Ayala, 1615: 171, 178</ref>:
 
== Ֆիզիկական պարամետրեր ==
Մակերեսը 8300 կմ²է, բարձրությունը 3821 մ է (ենթարկվում է սեզոնային մեծ փոփոխությունների)<ref>[http://www.buenolatina.ru/news.php?id=292 Уровень озера Титикака продолжает понижаться] // BuenoLatina.ru, 17 июля 2010</ref>, միջին խորությունը 140—180 մ է, արավելագույնը՝ 281 մ: Ջրի ջերմաստիճանը լճի միջին մասում (հունվարից-սեպտեմբեր) չի փոփոխվում և կազմում է 10—12 &nbsp;°C, սակայն գիշերային ժամերին լճափը սառչում է: Լճի մակերեսին միջին ջերմաստիճանը 10-14&nbsp;°C:
Լիճ են թափվում ավելի քան 300 գետ, որոնք սկիզբ են առնում սառցադաշտերից: Դրանցից են` [[Ռամիս]] (Ramis), [[Կոատա]] (Coata), [[Լավե]] (IIave), [[Հուանկանե]] (Huancane) և [[Սուչես]] (Suchez): Ավելի քան 20 փոքր գետակներ դուրս են գալիս լճից: Ամենախոշորը [[Դեսագուադերո (գետ, թափվում է Ուրու-ուրու լիճը)|Դեսագուադերո]] գետն է, որը թափվում է Բոլիվիայի տարածքում գտնվող [[Պոոպո]] անհոսք լիճը: Լճում կա 41 կղզիներ, որոնց մի մասը խիտ բնակեցված են: Գետային հոսքը կազմում է ջրային հաշվեկշռի 5 %-ից էլ պակաս, քանի որ ջրի մեծ մասի կորուստը ջրի [[գոլորշիացում|գոլորշիացումն]]ն է, որը տեղի է ունենում ուժեղ քամիների և արեգակնային ճառագայթման արդյունքում: Ջրի [[աղիություն]]ը մինչև 1[[պրոմիլ|‰]] է, որի պատճարով էլ Տիտիկական համարվում է քաղցրահամ լիճ:
 
=== Երկրաբանական պատմություն ===
[[Անդեր|Անդեր]]ի երկրաբանական հետազոտությունը, լճի, ինչպես նաև այլ ջրավազանների կենդանական և քիմիական կազմությունը ցույց է տվել, որ ավելի քան 100 միլիոն տարի առաջ Տիտիկական 3750 մ ավելի ցածր է գտնվել, քան հիմա, և եղել է ծոց: Մինչև հիմա լիճը բնակեցված է հիմնականում [[Ծովային կենդանիներ|ծովային]] [[ձկներ|ձկներ]]ի և [[խեցգետնակերպ|խեցգետնակերպ]]երի կողմից: Լեռների լանջերին պահպանվել են [[ալեբախություն|ծովային ալեբախության]] հետքեր, իսկ ափերին` ծովային կենդանիների քարացած մնացորդներ:
[[Պլեյստոցեն]]ում կազմել է խոշոր սառցադաշտային [[Բալիվյան]] լճի մասը ({{lang-es|Ballivián}}), ներառելով իր մեջ ժամանակակից աղուտները՝ [[Կոյպաս աղուտ|Սալար-դե-Կոյպաս]]ը և [[Սալար-դե-Ույունի]], ինչպես նաև Պոոպո լիճը<ref>Clapperton, C.M., 1993, Quaternary Geology and Geomorphology of South America. Elsevier Science, Amsterdam. 779 pp.</ref>:
 
== Ստորջրյա հնագիտական հետազոտություն ==
[[2000]] թվականի օգոստոսին [[իտալացի|իտալական]] ջրասուզակների և հնագետների խումբը 30 մ խորության վրա հայտնաբերեց ստորջրյա քարային [[սանդղավանդ (ճարտարապետություն)|սանդղավանդ]], որը հավանաբար համարվում էր հնագույն [[սալահատակ|սալահատակ]], ընդամենը 1 կմ երկարությամբ պատ, մարդու գլխի տեսքով քարե փորագրված [[քանդակ|քանդակ]], որը հիշեցնում էր [[Տիուանակո]] քաղաքի քարի քանդակները (գտնվում է Տիտիկակա լճից 19 կմ հեռավորության վրա): Հայտնաբերված գտածոները 1500 տարեկան են: Ըստ տեղական լեգենդների, լճի հատակում գտնվում էր Վանակու քաղաքը<ref>[[научно-популярный фильм]] «[[Древние пришельцы (телесериал)|Древние пришельцы]]. Подводные миры» ({{lang-en|Ancient Aliens. Underwater Worlds}}), 2011 </ref>:
 
== Պատկերասրահ ==
Տող 83.
[http://tzuk.am/%D5%A1%D5%BC%D5%A5%D5%B2%D5%AE%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%AC%D5%AB%D5%B3%D5%A8-%D5%BF%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1/ 2.http://tzuk.am/%D5%A1%D5%BC%D5%A5%D5%B2%D5%AE%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%AC%D5%AB%D5%B3%D5%A8-%D5%BF%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1/]
{{Արտաքին հղումներ}}
 
[[Կատեգորիա:Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների նախնական ցանկ]]
[[Կատեգորիա:Հարավային Ամերիկայի լճեր]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Տիտիկակա» էջից