'''Տորիչելլիի փորձ''', մթնոլորտային ճնշման նպատակով 17-րդ դարում իտալացի ֆիզիկոս և մաթեմատիկոս [[Տորիչելլի Էվանջելիստա|Էվանջելիստա Տորիչելլիի]] կողմից իրականացած փորձ: Փորձի հիմքում պատմության մեջ առաջին անգամ ստեղծված պարզագույն սնդիկային ճնշաչափն էր:
Փորձը մեծ հայտնիություն է ձեռք բերել կողմնակի երևույթի՝ [[Վակուում|վակուումիվակուում]]ի առաջացման շնորհիվ: Վերջինս ստացել է «'''տորիչելյան դատարկություն'''» անվանումը:
Տորիչելլին մոտ 1 մետր երկարությամբ ապակե խողովակը, որը մի կողմից հալափակված էր, լցրել է [[Սնդիկ|սնդիկովսնդիկ]]ով և ձեռքով փակել: Այնուհետև այդ խողովակը շրջված ընկղմել է սնդիկով լցված տարայի մեջ և բացել այն: Սնդիկի մի մասը լցվում է տարայի մեջ և ապակե խողովակի վերին մասում առաջանում է անօդ տարածություն կամ, այսպես կոչված, տորիչելյան դատարկություն, ընդ որում, սնդիկի սյան բարձրությունը մնում է հաստատուն՝ մոտ 760 մմ՝ հաշված տարայի սնդիկի մակերեսից<ref>http://demonstrations.wolfram.com/TorricellisExperiment/</ref>:
== Բացատրություն ==
[[Մթնոլորտային ճնշում|Մթնոլորտային ճնշումը]]ը տարայի սնդիկի վրա վերևից ներքև գործադրում է ճնշում, իսկ [[Պասկալի օրենք|Պասկալի օրենքի]]ի համաձայն [[Ապակի|ապակե]] խողովակի սնդիկի վրա գործադրում է ճնշում՝ ներքևից վերև: Հեղուկն ունի զանգված և այդ պատճառով [[Ծանրությանծանրության ուժ|ծանրության ուժի]]ի կողմից ձգվում է դեպի ներքև: Երկու ուժերը հավասարակշռվում են այնպես, որ անոթում մնա այնքան [[հեղուկ]],որպեսզի վերջինիս առաջացրած ճնշումը հավասարվի արտաքին մթնոլորտային ճնշմանը: Յուրաքանչյուր հեղուկի համար իր {{math|ρ}} խտությունից կախված սյան բարձրությունը կլինի`
<math>h=P/g\rho</math>,
որտեղ {{math|''P''}} -ն [[Մթնոլորտայինմթնոլորտային ճնշում|մթնոլորտային ճնշումն]]ն է, իսկ {{math|''g''}} -ն՝ [[Ազատազատ անկման արագացում|ազատ անկման արագացումը]]ը: Այս բանաձևից հետևում է, որ ջրի սյան բարձրությունը հավասար է մոտ 10 մ:
