«Հյուսիսային ծովային երթուղի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Northern_Sea_Route_vs_Southern_Sea_Route.svg|մինի|275x275փքս|Հյուսիսային ծովային ուղին (նշված է կապույտով) և դեպի Սուեզի ջրանցք տանող այլընտրանքային երթուղին։]]
'''Հյուսիսային ծովային երթուղի''' , նավարկելի ծովային երթուղի։ Անցնում է [[Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս]]ի ծովերով, կապում բնական ռեսուրսներով հարուստ Սիբիրի հյուսիսային և արևելյան մասերը եվրոպական արդյունաբերական շրջանների հետ։ Երկարությունը մոտ կրկնակի կարճ է (14280 կմ) [[Լենինգրադ]]ից [[Սուեզի ջրանցք]]ով [[Վլադիվոստոկ]] տանող ծովային ճանապարհից (23200 կմ)։ Այդ ուղուն բնորոշ են Արկտիկայի խիստ կլիմայական պայմանները։ Նավարկությանը հիմնականում խանգարում է արկտիկական սառույցը (սառցուղու երկարությունը նորերկրյան նեղուցներից մինչև Պրովիդենյա նավահանգիստը՝ 5610 կմ), որն առանձին հատվածներում չի հալվում կարճատև ամռան ընթացքում։ Հյուսիսային ծովային ուղով առաջինը փորձել են նավարկել պոմորները XI—XIII դդ.։ XVI դ. կազակները աստիճանաբար հայտնաբերել և յուրացրել են Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի սիբիրական ափերը։ XVIII դ. կազմակերպվեց Հյուսիսային մեծ արշավախումբը։ 1878—79-ին շվեդ, արշավախումբը (Ն. Նորդենշելդ) «Վեգա» նավով, նավագնացության երկու սեզոնի ընթացքում, առաջին անգամ անցավ ամբողջ հյուսիսային ծովային ուղին։ 1932-ին առաջին անգամ մեկ նավագնացության ընթացքում (65 օրում) հյուսիսային ծովային ուղով անցավ «Սիբիրյակով» սառցահատը (Օ. Շմիդա)։ Նույն թվականին ըստեդծվեց հյուսիսային ծովային ուղու գլխավոր վարչություն։ 1935-ից սկսվեց այդ ուղու կանոնավոր շահագործումը։ Ատոմային հզոր սառցահատների ստեղծումը հնարավորություն տվեց այդ ուղին շահագործել ոչ միայն արկտիկական կարճ ամառվա ընթացքում, այլև ամբողջ [[Տարի|տարին։]] Այդպիսի առաջին նավարկությունը կատարվեց 1977-ի փետրվարի վերջին, «Արկտիկա» ատոմային սառցահատի օգնությամբ։▼
'''Հյուսիսային ծովային երթուղի''', հայտնի է նաև որպես '''հյուսիսարևելյան ծովային երթուղի''', [[Ջրային ուղիներ|նավարկելի ծովային երթուղի]], [[Եվրոպա|եվրոպական]] և [[Ատլանտյան օվկիանոս|հյուսիսատլանտյան դիրքերից]]՝ [[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ օվկիանոսի]] այն առաքման գոտին, որը ձգվում է [[Նորվեգիա|Նորվեգիայի]] և [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]] [[Արկտիկա|արկտիկական]] ափերով<ref name="Østreng 2013">{{cite book|title=Shipping in Arctic Waters: A Comparison of the Northeast, Northwest and Trans Polar Passages|last1=Østreng|first1=Willy|last2=Eger|first2=Karl Magnus|last3=Fløistad|first3=Brit|last4=Jørgensen-Dahl|first4=Arnfinn|last5=Lothe|first5=Lars|last6=Mejlænder-Larsen|first6=Morten|last7=Wergeland|first7=Tor|date=2013|publisher=Springer|isbn=978-3642167898|doi=10.1007/978-3-642-16790-4}}</ref><ref name="Solski 2013">{{cite journal|last=Solski|first=Jan|date=2013|title=New developments in Russian regulation of navigation on the Northern sea route|url=|journal=Arctic Review on Law and Politics|location=Norway|publisher=Gyldendal Academic|volume=|issue=1|pages=90–120|doi=|pmid=|access-date=}}</ref>։ Բերված պարագայում հյուսիսարևելյան ծովային երթուղին ուղիղ համեմատական է հյուսիսարևմտյան ծովային երթուղուն, որը տարածվում է [[Կանադա#Աշխարհագրություն|Կանադայի աշխարհագրական մերձակայքերում]]։ Անցնում է [[Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս]]ի ծովերով (արևմուտքից արևելք՝ [[Բարենցի ծով|Բարենցի]], [[Կարայի ծով|Կարայի]], [[Լապտևների ծով|Լապտևների]] և [[Արևելասիբիրական ծով|Արևելասիբիրական ծովերով]])՝ բնական ռեսուրսներով հարուստ [[Սիբիր|Սիբիրի]] հյուսիսային և արևելյան մասերը [[Եվրոպական Ռուսաստան|եվրոպական արդյունաբերական շրջանների]] հետ։ Ըստ [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնության]] օրենսդրության՝ հյուսիսային ծովային երթուղին չի ներառում [[Բարենցի ծով|Բարենցի ծովը]], հետևաբար՝ չի տարածվում դեպի [[Ատլանտյան օվկիանոս]]<ref name="Vidal 2013">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/environment/2013/jul/24/arctic-thawing-permafrost-climate-change|title=Rapid Arctic thawing could be economic timebomb, scientists say|date=24 July 2013|work=The Guardian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705110918/http://www.theguardian.com/environment/2013/jul/24/arctic-thawing-permafrost-climate-change|archivedate=5 July 2014|accessdate=5 August 2014|author=Vidal, John|url-status=live}}</ref><ref name="Stephenson 2013a">{{cite journal|last1=Stephenson|first1=Scott R.|last2=Brigham|first2=Lawson W.|last3=Smith|first3=Laurence C.|date=2013|title=Marine accessibility along Russia's Northern Sea Route|journal=[[Polar Geography]]|volume=37|issue=2|pages=111–133|doi=10.1080/1088937X.2013.845859}}</ref>։
▲
== Տես նաև ==
[[Կատեգորիա:Ծովային ճանապարհներ]]▼
[[Կատեգորիա:Նավագնացություն]]▼
* [[Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս]]
* [[Ռուսաստանի աշխարհագրություն]]
<br />
▲[[Կատեգորիա:Ծովային ճանապարհներ]]
▲[[Կատեգորիա:Նավագնացություն]]
| |||