«Պումա»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{Տաքսոտուփ2|Վիքիդատա=այո}}

 

== Պատմություն ==

 

== Կենսակերպ և սնունդ ==

 

Չնայած տարածված կարծիքներին՝ պուման բավականին լուռ կենդանի է: Մարդկային ճիչերի նման բարձր աղաղակները հնչեցնում է միայն զուգավորման ժամանակաշրջանի ընթացքում:

 

 

Պումաները որսի են անցնում հիմնականում գիշերը: Նրանց կերաբաժինը հիմնականում կազմված է [[սմբակավորներ]]ից՝ սևապոչ, սպիտակապոչ, պամպաների եղջերուներից, ամերիկյան [[ազնիվ եղջերու]]ներից, [[որմզդեղն]]ներից, հյուսիսային եղջերուներից, հաստայեղջյուրներից և ընտանի անասուններից: Պուման կարող է սնվել նաև ամենատարբեր կենդանիներով՝ [[Մուկ|մկներից]], [[Սկյուռանմաններ|սկյուռներից]], [[Պարկամուկ|պարկամկներից]], [[ճագար]]ներից, [[մշկառնետ]]ներից, [[համրուկ]]ներից, [[կապիկներ]]ից, կանադական [[կուղբ]]երից, [[ջրարջեր]]ից, [[ժանտաքիս]]ներից, [[զրահակիրներ]]ից մինչև [[կոյոտ]]ներ, [[կարմիր լուսան]]ներ, ամերիկյան [[կոկորդիլոսներ]] և անգամ այլ պումաներ: Նրանք նաև ուտում են [[թռչուն]]ներ, [[ձուկ]] և անգամ [[խխունջներ]] և [[միջատներ]]: [[Վագր]]երի և [[ընձառյուծ]]ների նման պուման վայրի և ընտանի կենդանիների միջև տարբերություն չի դնում. հարմար առիթի դեպքում հարձակվում է ընտանի անասունների, [[Շուն|շների]], [[կատու]]ների և թռչունների վրա: Ընդ որում, նա հաճախ սպանում է ավելի շատ կենդանիների, քան կարող է ուտել: Պումաները կարող են հարձակվել [[ամերիկյան սև արջ]]երի վրա, ինչպես նաև կան հումորային պատմություններ՝ ինչպես են պումաները սպանում խոշոր արջերի և անգամ [[գրիզլի]]ների<ref>The Marion Star from Marion, Ohio - Page 9.</ref><ref>{{Cite news|title=A Battle Between Beasts.|url=http://paperspast.natlib.govt.nz/cgi-bin/paperspast?a=d&d=NZH18911121.2.66.24&cl=search&srpos=4&e=-------10--1----0lion+fights+bear+--&st=1&zto=1|work=New Zealand Herald|date=1891-11-21|pages=2|accessdate=2016-03-09}}</ref><ref>{{Cite news|title=Panther Kills A Big Bear.|url=http://paperspast.natlib.govt.nz/cgi-bin/paperspast?a=d&d=AS19020705.2.89&cl=search&srpos=2&e=-------10--1----0panther+and+bear+fight+--&st=1&zto=1|work=Auckland Star|date=1902-07-05|pages=5|accessdate=2016-03-09}}</ref>: Ալֆրեդ Բրեմը նկարագրում է պումային՝ որպես շատ խիզախ և համարձակ կենդանու<ref>{{Книга|заглавие=Брем А Жизнь животных|ссылка=https://books.google.com/books?id=nex2re8XZQcC|издательство=ОЛМА Медиа Групп|страниц=1186|isbn=9785224044221}}</ref>:

 

 

Պումաները թշնամիներ չունեն, բայց նրանց համար որոշակի վտանգ կարող են ներկայացնել մյուս գիշատիչները՝ [[յագուար]]ները, [[գայլեր]]ի ոհմակները, [[գրիզլի]]ները, [[Իրական կոկորդիլոսներ (ցեղ)|իրական կոկորդիլոսները]], սև [[կայմաններ]]ը, սև արջերը և խոշոր միսիսիպյան ալիգատորները։ Գրիզլիները և ամերիկյան սև արջերը հանդիսանում են ձրիակերներ՝ հափշտակելով պումաների որսի մի մասը <ref>{{Статья|автор=COSEWIC. Canadian Wildlife Service (2002)|заглавие=Assessment and Update Status Report on the Grizzly Bear (Ursus arctos)|ссылка=http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/Collection/CW69-14-166-2002E.pdf|язык=|издание=Environment Canada|тип=|год=Retrieved April 8, 2007|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=|issn=}}</ref><ref>{{Статья|автор=Elbroch, L. M.; Lendrum, P. E.; Allen, M. L.; Wittmer, H. U.|заглавие=Nowhere to hide: pumas, black bears, and competition refuges|ссылка=|язык=|издание=Behavioral Ecology|тип=|год=2014|месяц=|число=|том=|номер=26|страницы=247–254|issn=doi:10.1093/beheco/aru189}}</ref>։

Հղիությունը ընթանում է 90-100 օր։ Պումաների Ձագերը 1-6-ն են լինում՝ 300-900 գրամ առանձին դեպքերում մինչև 1000 գրամ (արու) 200-500 գրամ (էգ) քաշով և 30-ից 40 սմ երկարությամբ։ Նրանց գունավորումը շագանակագույն է՝ սև բծերով, որը փոխվում է 1 տարեկանում։ Աչքերը բացվում են 8-10 օրականում։ Այդ ժամանակ էլ դուրս են գալիս առաջին ատամները, և նրանք սկսում են խաղալ։ 6 շաբաթական հասակում նրանք սկսում են սնվել մեծերի ուտելիքով, սակայն շարունակում են կաթ խմել: Այդ ժամանակ մայրը երեք անգամ շատ որս է անում: Մինչև 15-26 ամսականը ձագերը մնում են մոր հետ, իսկ հետո գնում են՝ սեփական որսի տարածք գտնելու, թեպետ մորից հեռանալուց հետո մի քանի ամիս կարող են մնալ խմբերով: Էգերը սեռական հասունացման հասնում են 3 տարեկանում, իսկ արուները՝ 4 տարեկանում:

 

=== Հիբրիդներ ===