«Հովազներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ մանր-մունր ուղղումներ, փոխարինվեց: → (13) |
|||
Տող 3.
[[Պատկեր:Namibie Etosha Leopard 01edit.jpg|300px|thumb|right|Ընձառյուծ]]
[[Պատկեր:Panthera tigris tigris.jpg|300px|thumb|right|Վագր]]
<big>'''Հովազներ''' '''կամ Պանտերա'''</big> ({{lang-la|Panthera}}, {{lang-grc|πάνθηρ}}, {{lang-grc2|παντός}} ամենա և {{lang-grc2|θήρ}} կենդանի բառերից), [[կատվազգիներ]]ի ընտանիքի խոշոր կենդանիների տեսակ, կազմված է ներկայումս գոյություն ունեցող
Ունեն կոկորդի հատուկ կառուցվածք, ինչը թույլ է տալիս մռնչալ: Ի տարբերություն այլ [[կատվազգիներ]]ի, այս տեսակի ներկայացուցիչների ենթալեզվային ապարատն ամբողջովին ոսկրացած չէ, ոսկորներից մեկի փոխարեն ճկուն ջիլ է, ինչը թույլ է տալիս կոկորդին ուռչել: Բացի դրանից նրանց ձայնալարերն անջատ չեն և ձևավորում են խողովակային կառուցվածք, որը գործում է որպես շատ արդյունավետ ձայնային հարմարանք:
Տող 10.
Հովազների ընտանիքի տաքսոնամիայի վերաբերյալ ընթացել են բազմաթիվ վեճեր, իսկ նրա դասակարգումը վերանայվել է մի քանի անգամ: Այս դասը հավանաբար առաջացել է անհետացած կատվից՝ ''Panthera schaubi'' (''Viretailurus schaubi''), որին ևս երբեմն դիտարկում են որպես [[Պումա (կենդանի)|պումաների]] ցեղի վաղ ներկայացուցիչ: Պանտերաների ցեղը հավանաբար առաջացել է [[Ասիա]]յում: Մեծ կատուների տարանջատումը (այդ թվում նաև հովազների գոյություն ունեցող տեսակների, ձյունահովազի, ծխագույն ընձառյուծի (Neofelis)) փոքր կատվազգիներից (ներառյալ բոլոր մյուս ժամանակակից կաուների տեսակները) կայացել է վեցից տաս միլիոն տարի առաջ<ref name="Johnson2006">{{cite journal|author=Johnson, W.E., Eizirik, E., Pecon-Slattery, J., Murphy, W.J., Antunes, A., Teeling, E. & O'Brien, S.J.|year=2006|doi=10.1126/science.1122277|title=The Late Miocene radiation of modern Felidae: A genetic assessment.|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=311|pages=73–77|pmid=16400146|issue=5757}}</ref>: Քարացած մնացորդների ուսումնասիրումը ցուց է տվել, որ հովազների ցեղը առաջացել է 2-ից 3,8 մլն տարի առաջ<ref>Turner A (1987) New fossil carnivore remains from the Sterkfontein hominid site (Mammalia: Carnivora). Ann Transvall Mus 34:319-347</ref>, իսկ ըստ [[ԴՆԹ]] հետազոտությունը, ոչ պակաս քան 16 մլն տարի առաջ<ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/news/2013/11/13/bigcats/|title=Предки леопардов оказались родом из Тибета|date=2013-11-13|publisher=Лента.Ру|accessdate=2013-11-13}}</ref>:
[[Մորֆոլոգիական անալիզ|Մորֆոլոգիական]] և [[գենետիկա]]կան ուսումնասիրությունները ենթադրում են, որ վագրը՝
Այս տեսակին է պատկանում նաև կատվազգի նախապատմական՝ {{lang-en|Panthera gombaszogensis}} կենդանին, հավանաբար սերտորեն կապված ժամանակակից յագուարի հետ, որին հաճախ անվանում են եվրոպական յագուար: Այս տեսակը հայտնվել է մոտ 1,6 մլն տարի առաջ, ժամանակակից [[Իտալիա]]յի տարածքում:
Մոխրագույն ընձառյուծների տեսակը սերտորեն կապված է հովազների հետ, բայց
Ներքևում ներկայացված է ֆիլոգենիայի սխեման ըստ Մազակի, Քրիստիանսենի և Կիտչեների<ref name="P.zdanskyi">{{cite journal |year=2011 |title=Oldest Known Pantherine Skull and Evolution of the Tiger |url=http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0025483 |journal=PLoS ONE |volume=6 |issue=10 |pages=e25483 |doi=10.1371/journal.pone.0025483 |pmid=22016768 |last1=Mazák |first1=Ji H. |last2=Christiansen |first2=Per |last3=Kitchener |first3=Andrew C.}}</ref>.
Տող 42.
== Դասակարգում ==
Այս հովազների դասի կամ ցեղի մեջ է մտնում ժամանակակից
Ինչպես նաև այս դասի են պատկանում որոշ մահացած բրածո տեսակներ, նրանցից որոշների վիճակը համարվում է անհայտ կամ վիճելի.
Տող 53.
* ''Panthera toscana'', հավանաբար եվրոպական յագուարի փոքր տեսակն է
* ''Panthera youngi'', նախապատմական ընձառյուծ կատու
* ''Panthera zdanskyi'', վագրի նախապատմական ցեղակիցը բարեկամ
== Ընդհանուր բնութագիր ==
Իրանը ձգված է, երբեմն խիստ: [[Սրբոսկր]]ային հատվածը բարձր չէ, իսկ մեջքի գիծը հետևից չի բարձրանում, ինչպես փոքր կատուներինն է, այլ գնում է ուղիղ: Ուսերի բարձրությունը (վզակոթի մետ, հետնաբաշ) ավելի բարձր է, քան սրբոսկրի մոտ, ընդ որում մեջքի գիծը հետևից մի փոքր կորացած է: Պոչի երկարությունը սովորաբար կազմում է մարմնի երկարության կեսի չափ, որոշ տեսակների մոտ նույնիսկ ավելի երկար է:
Տող 70.
Ատամնային համակարգը ամբողջական է: Ատամները շատ ուժեղ են, ժանիքները համեմատաբար կարճ են, բայց ուժեղ, հիմնական լայն հատվածով:
Սեռական դիմորֆիզմը տեսակներից շատերի մետ արտահայտվում է արուների ավելի խոշոր լինելով: Առյուծների մոտ արուները առանձնանում են մարմնի առջևի հատվածում ձևավորված բաշով և դեքի կամ գլխի կողքի բակերով:
Շնորհիվ ենթալեզվային համակարգի հատուկ կառուցվածքի, կոկորդը ձայնալարերի հետ միասին առանձնանում են մեծ շարժողականությամբ, ինչն էլ ապահովում է բարձր և կոշտ մռնչյունը:
== Կենսակերպ ==
Այս ցեղի կամ Պանտերայի դասի ներկայացուցիչները ակտիվ [[գիշատիչներ]] են, հիմնականում որսում են մեծ [[կաթնասուն]]ներ, գլխավորապես [[սմբակավորներ]]: Հաճախ որսը որսորդից չափերով ավելի մեծ է լինում, երբեմն մի քանի անգամ:
Որսում են թաքնված և դարանակալած (արահետներում, ջրելատեղերի մոտ): Որսը հիմնականում ուտում են փորի վրա պառկած, արմունկներով և էրիով (նախաբազուկ) հենվելով տվյալ սննդի վրա, որսից կտորները պոկում են գլխի դեպի վերև ձգումով:
Տող 82.
== Արեալ ==
== Հիբրիդներ ==
Տող 88.
* Լիգր՝ արու առյուծի և էգ վագրի հիբրիդ<ref>[http://rutube.ru/tracks/5492.html?v=5ec3c9d2ba9e4920e297e4831f96ab17 Лигр — гибрид льва и тигра]</ref>
* Լեոպոն՝ արու ընձառյուծի և էգ առյուծի հիբրիդ
*
Ինչպես նաև հայտնի է ընձառյուծի և պումաների հիբրիդը՝ Պումապարդ
|