|
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8E%D1%81,_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81
{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
'''Թոմաս Էնդրյուս կրտսեր''' ({{lang-en|Thomas Andrews}}, {{ԱԾ}}), [[իռլանդացի]] բինեսմենբիզնեսմեն և նավաշինարար, եղել է Բելֆաստի[[Բելֆաստ]]ի «Հարլանդ էնդ Վոլֆ» նավաշինական ընկերության գործադիր տնօրենն: Էնդրյուսը եղել է «Տիտանիկի[[Տիտանիկ]]ի» կոնստրուկտորը և Ատլանտիկայում[[Ատլանտիկա]]յում [[1912]] թվականի [[ապրիլի 15]]-ին շոգենավում զոհված 1496 մարդկանցից :
== Կենսագրություն ==
=== Վաղ տարիներ ===
[[Պատկեր:Andrews Family.jpg|thumb|left|200px|Թոմաս(նստած է բազկաթոռի աջ մասում) իր ընտանիքի հետ, 1895 թվական]]
Թոմաս Էնդրյուսը ծնվել է իռլանդական [[Դաուն]] կոմսության Կոմբեր քաղաքի Արդարա հաուսում Թոմաս Էնդրյուսի և Էլիզա Պիրրիի ընտանիքում: Հայրը եղել է Իռլանդիայի Գաղտնի խորհրդի անդամ: Բացի Թոմաս կրտսերից ընտանիքում կար ևս նաև մեկ երեխա՝ Թոմասի ավագ եղբայրը՝ Ջոն Միլեր Էնդրյուսը ([[1871]] թվական [[հուլիսի 17]] — [[1956]] թվական [[օգոստոսի 5]]), որը հետագայում դարձավ [[Հյուսիսային ԻռլանդիայիԻռլանդիա]]յի վարչապետ: [[1884]] թվականին նա ընդունվել է Բելֆեստի Թագավորական ակադեմիական ինստիտուտ, որտեղ սովորել է մինչև [[1889]] թվականը, դրանից հետո ընդունվել է «Հարլանդ էնդ Վոլֆ» ընկերություն, որտեղ նրա քեռին՝ Ուիլյամ Ջեյմս Պիրրին, համասեփականատերերից մեկն էր։
=== «Հարլանդ էնդ Վոլֆ» ===
«Հարլանդ էնդ Վոլֆում» Թոմասը առաջին երեք ամիսը աշխատել է ատաղձագործական[[ատաղձագործ]]ական բաժնում, հետո մեկ ամիս աշխատել է որպես կահույքագործ, և միայն երկու ամիս հետո աշխատանքի է անցել նավերի վրա: Վերջին տասնութ ամիսների ընթացքում որպես իր հնգամյա աշխատանքի ենթավարպետ, Թոմասը անցկացրել է կոնստրուկտորական բաժնում։ [[1901]] թվականին 12 տարվա վերապատրաստումից հետո նա դարձել է շինարարական աշխատանքների ընկերությունում [[մենեջեր]] և նույն թվականին ընդունվել է Ծովային ճարտարարպետության խորհուրդ: [[1907]] թվականին Թոմասը դարձել է «Հարլանդ էնդ Վոլֆ» ընկերության գործադիր տնօրեն։
=== Տիտանիկ ===
1907 թվականին Էնդրյուսը, իր քեռի Ուիլյամ Պիրրի և Ալեքսանդր Քայլայլի հետ միասին դարձել են նոր «Օլիմպիկ» սուպերլայների կոնսուլտատորներ, իսկ [[1909]] թվականին՝ իր «երկվորյակ եղբայր» «Տիտանիկի», «White Star Line» ընկերություններում: [[1912]] թվականի [[ապրիլի 10]] -ին Թոմաս Էնդրյուսը «Տիտանիկով[[Տիտանիկ]]ով» առաջին անգամ ճանապարհորդության է մեկնել դեպի [[Նյու Յորք]]: Բորտուղեկցորդ Վայոլեթ Ջեսոփն իր հուշերում դրական է արտահայտվել է Էնդրյուսի մասին՝ նրան հիշելով որպես «... մեր սիրելի կոնստրուկտորը, որը աննկատելիորեն քայլում էր, հոգնած, բայց գոհ դեմքով»: Այն ժամանակվա նավային նախագծողների թվում Թոմաս Էնդրյուսը եղել է այն քչերից մեկը, ով լսել է անձնակազմի կարծիքները և այդ պատճառով «Տիտանիկում» ավելի կազմակերպված և հարմարավետ է եղել, քան այն ժամանակվա մյուս նավերում, կուբրիկը, իսկ բորտուղեկցորդներն ու բորտուղեկցորդուհիները գոհ էին իրենց տրամադրած նավախցերից։ [[Ապրիլի 14]]-ին ժամը 23:40 «Տիտանիկը» բախվել է [[այսբերգ]]ին նավակողի աջ կողմից: Այդ ժամանակ Էնդրյուսը քնած է եղել իր նավախցիկում և գրեթե ոչինչ չի զգացել բախումները: Շուտով նրան իր մոտ է կանչել կապիտան Էնդրյուս Սմիթը, որպեսզի գնահատնի վնասը: Հետազոտությունից հետո Էնդրյուսը եկել է այն եզրահանգմանը, որ «Տիտանիկին» այլևս չի հաջողվի փրկել, և այն կխորտակվի: Տարհանման ժամանակ Թոմասը ուղևորներին օգնել է որպեսզի նստեն նավակներ: Բորտուղեկցորդներից մեկի խոսքերով Ջոն Ստյուարտ Էնդրյուսին վերջին անգամ տեսել է առաջին դասի ծխական սենյակում բուխարու մոտ, որտեղ նա նայում էր «Պորտ Պլիմուտ» նկարին, Պլիմուտի մոտ գտնվող Պլիմուտի ծովածոցը (շատ կինոֆիլմերի դրվագներում սխալմամբ ցույց են տալիս Նյու Յորքի ծովածոցը): Ենթադրվել է, որ «Տիտանիկը» նրան այցելել է հետդարձի ճանապարհին: Ըստ այլ վկաների Թոմաս Էնդրյուսին վերջին անգամ տեսել են այն ժամանակ, երբ նա զբոսանավի տախտակամածից ջուրն է նետել պառկելաթոռներ, որպեսզի ջրում հայտնված ուղևորները դրան կարողանան օգտագործել որպես փրկարար լաստեր: Այսպես կամ այլ կերպ, ամենայն հավանականությամբ, նա գտնվել է երրորդ և չորրորդ խողովակների միջև ընկած շրջանում (հենց այնտեղ էր գտնվում ծխելու սրահ) և երբ նավը սկսեց խորտակվել, նա կամ սայթաքել է և ընկել ջրի մեջ՝ հնարավորություն չունենալով կանգնել բռնվել տախտակամածից, կամ էլ ընկել է եկել սրահից՝ բաց մնացած ճեղքի մեջ։ Նրա մարմինը խորտակումից հետո այդպես էլ չի գտնվել։
Այն ժամանակվա նավային նախագծողների թվում Թոմաս Էնդրյուսը եղել է այն քչերից մեկը, ով լսել է անձնակազմի կարծիքները և այդ պատճառով «Տիտանիկում» ավելի կազմակերպված և հարմարավետ է եղել, քան այն ժամանակվա մյուս նավերում, կուբրիկը, իսկ բորտուղեկցորդներն ու բորտուղեկցորդուհիները գոհ էին իրենց տրամադրած նավախցերից։ Ապրիլի 14-ին ժամը 23:40 «Տիտանիկը» բախվել է այսբերգին նավակողի աջ կողմից: Այդ ժամանակ Էնդրյուսը քնած է եղել իր նավախցիկում և գրեթե ոչինչ չի զգացել բախումները: Շուտով նրան իր մոտ է կանչել կապիտան Էնդրյուս Սմիթը, որպեսզի գնահատնի վնասը: Հետազոտությունից հետո Էնդրյուսը եկել է այն եզրահանգմանը, որ «Տիտանիկին» այլևս չի հաջողվի փրկել, և այն կխորտակվի: Տարհանման ժամանակ Թոմասը ուղևորներին օգնել է որպեսզի նստեն նավակներ: Բորտուղեկցորդներից մեկի խոսքերով Ջոն Ստյուարտ Էնդրյուսին վերջին անգամ տեսել է առաջին դասի ծխական սենյակում բուխարու մոտ, որտեղ նա նայում էր «Պորտ Պլիմուտ» նկարին, Պլիմուտի մոտ գտնվող Պլիմուտի ծովածոցը (շատ կինոֆիլմերի դրվագներում սխալմամբ ցույց են տալիս Նյու Յորքի ծովածոցը): Ենթադրվել է, որ «Տիտանիկը» նրան այցելել է հետդարձի ճանապարհին: Ըստ այլ վկաների Թոմաս Էնդրյուսին վերջին անգամ տեսել են այն ժամանակ, երբ նա զբոսանավի տախտակամածից ջուրն է նետել պառկելաթոռներ, որպեսզի ջրում հայտնված ուղևորները դրան կարողանան օգտագործել որպես փրկարար լաստեր: Այսպես կամ այլ կերպ, ամենայն հավանականությամբ, նա գտնվել է երրորդ և չորրորդ խողովակների միջև ընկած շրջանում (հենց այնտեղ էր գտնվում ծխելու սրահ) և երբ նավը սկսեց խորտակվել, նա կամ սայթաքել է և ընկել ջրի մեջ՝ հնարավորություն չունենալով կանգնել բռնվել տախտակամածից, կամ էլ ընկել է եկել սրահից՝ բաց մնացած ճեղքի մեջ։ Նրա մարմինը խորտակումից հետո այդպես էլ չի գտնվել։
Վերջապես [[ապրիլի 19]]-ին Թոմասի հայրը ստացել է հեռագիր իր կնոջ զարմիկից, ով Նյու Յորքում խոսել է կենդանի մնացածների հետ: Հեռագիրը բարձրաձայն ընթերցվել է ավագ Էնդրյուսի կողմից՝ Կոմբերի իրենց տան բոլոր բնակիչների մոտ.
{{Քաղվածքի սկիզբ}} ''«Խոսեցի Տիտանիկի սպաների հետ: Բոլորը միակարծիք են, որ Էնդրյուսը հերոսկան է մինչև մահ՝ մտածելով միայն ուրիշների անվտանգության մասին: Հայտնում եմ իմ սրտանց ցավակցությունը բոլորին»'' {{oq|en|INTERVIEW TITANIC’S OFFICERS. ALL UNANIMOUS THAT ANDREWS HEROIC UNTO DEATH, THINKING ONLY SAFETY OTHERS. EXTEND HEARTFELT SYMPATHY TO ALL.}}{{Քաղվածքի ավարտ}}
== Տիտանիկից հետո ==
Աղետի մասին բոլոր թերթերը Թոմաս Էնդրյուսին հիշատակել են միայն որպես հերոս: Բորտուղեկցորդուհիներից մեկը՝ Մերի Սլոան, ում Էնդրյուսը համոզել է նստել նավակ, ավելի ուշ նրա մասին գրել է ամբողջական նամակ, որում ն՛ելնշել է, որ «Տիտանիկի» բոլոր փրկված կանանց և երեխաներին «դժվար կլինի մոռանալ» այդպսիս մարդուն:
Թոմասի հայրենի քաղաքում՝ Կոմբերում, [[1914]] թվականի հունվարին բացվել է Թոմաս Էնդրյուս կրտսերի հուշահամալիրը։հուշամատյանը։ Այս հուշահամալիրըհուշամատյանը դարձել է աշխարհի առաջին և ամենակարևոր հուշարձաններից մեկը, որը նվիրված է եղել միայն «Տիտանիկի» զոհերին: Այսօր հուշահամալիրը օգտագործվում է, որպես Էնդրյուսի հուշամատյանի տարրական դպրոց ({{lang-en|Andrews Memorial Primary School}}):
[[1997]] թվականին նկարահանված «Տիտանիկ» ֆիլմում Թոմաս Էնդրյուսի դերը խաղացել է կանադացի դերասան [[Վիկտոր ԳարբերըԳարբեր]]ը:
Կոնստրուկտորի պատվին անվանել են աստերոիդ (245158) Թոմասէնդրյուսը, որը բացվել է [[2004]] թվականին<ref>[http://www.encyclopedia-titanica.org/asteroid-named-for-titanic-designer-thomas-andrews.html Asteroid Named for Titanic Designer Thomas Andrews]</ref>:
== Ընտանիք ==
[[Պատկեր:Andrews Family 2.jpg|thumb|right|150px|Թոմասը և Հելենը դստեր ծննդյան օրվանից երկու օր հետո, 1910 թվական նոյեմբերի 29]]
[[1908]] թվականի [[հունիսի 24]]-ին Էնդրյուսը ամուսնացել է Հելենա Ռեյլի Բարբուրի հետ (1881 թվականի ապրիլի 10 — 1966 թվականի օգոստոսի 22), որը եղել է Ջոն Դոգերտի Բարբուրի դուստրն և հյուսիսիռլանդացի քաղաքական գործիչ և բարոնետ Միլնա Բարբուրի քույրը: 1910 թվականի նոյեմբերի 27-ին Թոմասը և Հելենան ունեցել են դուստր՝ Էլիզաբեթ Լոու Բարբուր Էնդրյուսը (ընտանիքի ծանոթներին նա հիմնականում հայտնի էր Էլբա անունով՝ իր «ELBA» անվան առաջին տառերով»): Երիտասարդ ընտանիքը բնակություն է հաստատել Բելիֆեստի Դունալանի Վինսդորի 12 պողոտայում: Հայտնի է, որ դստեր ծնվելուց առաջ Թոմասը Հելենին բերել է «Հարլանդ էնդ Վոլֆ» նավաշինարան և նրան ցույց է տվել «Տիտանիկը»։ Հելենը Թոմասի մահից հետո 1917 թվականի փետրվարի 8—ին ամուսնացել է «Հարլանդ էնդ Վոլֆի» այն ժամանակվա տնօրեններից մեկի՝ Հենրի Փեյրսոն Հարլանդի հետ (1876 թվականի սեպտեմբերի 1 - 1945 թվականի օգոստոսի 11) և ունեցել ևս չորս երեխա՝ որդին՝ Ալբերտը և դստրերը՝ Էվելինին, Լուիզին և Էթել Վերուն։ Հելենը մահացել է 1966 թվականի օգոստոսի 22-ին [[Հյուսիսային ԻռլանդիայումԻռլանդիա]]յում միտրալ փականի արատի բարդություններից: Իրենց դուստր Էլիզաբեթը երբեք չի ամուսնացել, բայց դարձել է առաջին իռլանդացի կինը, ով ստացել է օդաչուի լիցենզիա: Նա մահացավ 1973 թվականի նոյեմբերի 1-ին Սլեյնի և Դուբլինի[[Դուբլին]]ի միջև տեղի ունեցած ավտովթարի ժամանակ։
== Տես նաև ==
|
