«Քիմիական տարրեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 34.
Չհայտնաբերված կամ չհաստատված քիմիական տարրերը հաճախ կոչվում են դեռ Մենդելևի կողմից օգտագործված համակարգի օգնությամբ՝ քիմիական աղյուսակում իրենից վեր դասված հոմոլոգի անվանմամբ՝ ավելացնելով «էկա-» կամ (հազվադեպ) «դվի-» նախածանցը, որոնք [[սանսկրիտ|սանսկրիտում]] նշանակում են «մեկ» և «երկու» (կախված այն բանից, թե 1 կամ 2 շրջան վերև է տեղակայված հոմոլոգը)։ Օրինակ՝ նախքան գերմանիումի հայտնաբերումը (որ պարբերական աղյուսակում տեղակայված է [[սիլիցիում]]ի ներքևում և կանխատեսվել էր Մենդելևի կողմից) կոչվել է էկա-սիլիցիում, օգանեսոնը (ունունոկտիում, 118) կոչվել է նաև էկա-ռադոն, ֆլերովիումը (ունունքվադիում, 114)՝ էկա-[[կապար]]։
Պարբերական համակարգը բաղկացած է 7 [[պարբերություն|պարբերությունից]], 10 շարքից և 8 խմբից։ Խմբերը պարբերական համակարգում դասավորված են ուղղահայաց։ Որպես կանոն՝ տարրերի օքսիդացման բարձրագույն դրական աստիճանը հավասար է խմբի համարին։ Բացառություն են ֆտորը, արծաթը, ոսկին, պղինձը։ Յուրաքանչյուր խումբ բաժանված է 2 ենթախմբի՝ գլխավոր (Ա) և երկրորդական (Բ)։ Միևնույն ենթախմբում իրար տակ գտնվում են նման հատկություններ ունեցող և իրարից օրինաչափորեն տարբերվող տարրերը։ Գլխավոր ենթախումբը կազմում են տիպիկ տարրերը և մեծ պարբերությունների առաջին 2 և վերջին 6 տարրերը։ Երկրորդական ենթախումբը կազմում են միայն մեծ պարբերությունների մյուս տարրերը, որոնք միայն մետաղներ են։ Գլխավոր և երկրորդական ենթախմբերի տարրերն իրարից տարբերվում են քիմիական հատկություններով։
Պարբերությունը կարգահամարի աճման կարգով իրար հաջորդող տարրերի շարք է։ Պարբերական համակարգը կազմված է 7 պարբերությունից. I, II և III պարբերությունները կոչվում են փոքր, իսկ IV, V, VI և VII-ը՝ մեծ։ Յուրաքանչյուր պարբերություն, բացառությամբ առաջինի, սկսվում է ալկալիական մետաղով և ավարտվում իներտ տարրով։ II և III պարբերությունների տարրերը կոչվում են տիպիկ տարրեր։ Դրանց հատկությունները տիպիկ մետաղականից մինչև իներտ տարրերը փոխվում են օրինաչափորեն։ Համակարգը բաղկացած է 10 շարքից։ Յուրաքանչյուր փոքր պարբերություն կազմված է 1 շարքից, իսկ մեծ պարբերությունները՝ 2-ական շարքերից՝ զույգ և կենտ։ Հիմնական հատկանիշը, ըստ որի մեծ պարբերությունները բաժանվում են 2 շարքի, տարրերի օքսիդացման աստիճանն է։ Այն 2 անգամ կրկնվում է տարրերի ատոմական զանգվածների աճմամբ՝ անցնելով տարրերի եռյակներից։
|