Վիքիպեդիա

«Հայերը Ռումինիայում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Մանր-մունր
No edit summary
Տող 1.
Ռումինիայի[[Ռումինիա]]յի հայկական համայնքը հնագույններից է Հարավարևելյան Եվրոպայում[[Եվրոպա]]յում: Այդ են վկայում հայկական բազմաթիվ տեղանունները, երբեմնի հայաշատ քաղաքներում հայկական թաղամասերի ու փողոցների առկայությունը: Հայերի հոսքը [[Ռումինիա]] ուժեղացել է հատկապես Անիի[[Անի]]ի, ապա՝ [[Կիլիկիայի Հայկական Թագավորություն|Կիլիկիայի հայկական թագավորության]] անկումից հետո: Հայերը կառուցել են քարաշեն եկեղեցիներ, ունեցել իրենց հոգևոր թեմը: XIV[[14-րդ դարիդար]]ի 2-րդ կեսին հայերի թիվը երկրում այնքան է աճել, որ [[Ալեքսանդր Բարեպաշտ]] հոսպոդարը հատուկ հրովարտակով [[Սուչավա]] մայրաքաղաքում նրանց համար հիմնել է եպիսկոպոսական թեմ: Նա Լվովից[[Լվով]]ից հրավիրել է հայ վաճառականների և բնակեցրել [[Սուչավա]], [[Սիրետ]], [[Չեռնովցի]] քաղաքներում՝ շնորհելով մի շարք արտոնություններ: [[1418]] թ-ին նույն հոսպոդարի հրավերով Լեհաստանից[[Լեհաստան]]ից երկիր է գաղթել 3 հզ. հայ ընտանիք: Մեծ թվով հայեր Ռումինիա են եկել [[1453]] թ-ին՝ Կոստանդնուպոլսի, [[1475]] թ-ին՝ Ղրիմի[[Ղրիմ]]ի թուրքական զավթումից հետո: Ապա հոսքը շարունակվել է 1894–96[[1894]]–[[1896]] թթ-ի համիդյան բռնությունների, [[1909]] թ-ի Ադանայի[[Ադանա]]յի կոտորածի և [[1915]] թ-ի [[Մեծ եղեռնիեղեռն]]ի հետևանքով: Վերջին խոշոր գաղթը դեպի Ռումինիա տեղի է ունեցել [[1922]] թ-ին, երբ քեմալական Թուրքիայի զորքերը սկսել են կոտորել Զմյուռնիայի[[Զմյուռնիա]]յի քրիստոնյա բնակիչներին: Ռումինիայում հայերի թիվը հասել է մոտ 30 հզ-ի: Հայերը մասնակցել են ռումինական քաղաքների շենացմանը, առևտրի, արհեստների և մշակույթի զարգացմանը: Հայկական կենտրոններն ունեցել են առանձնաշնորհումներ, հիմնել են իրենց քաղաքապետարանները, դատարանները, առաջնորդվել հայկական օրենքներով՝ մասնավորապես Մխիթար Գոշի Դատաստանագրքով: Երկրի ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին առևտուրը կենտրոնացած է եղել հիմնականում հայերի ձեռքին: Կապիտալիստական հարաբերությունների զարգացմանը զուգընթաց ասպարեզ են եկել հայ մեծահարուստ վաճառական-արդյունաբերողներ:▼
{{անաղբյուր}}
Դեռևս միջնադարում վանքերին և եկեղեցիներին կից գործել են հայկական դպրոցներ: Ռումինահայ համայնքն ստեղծել է գրչության կենտրոններ, տպարաններ, հրատարակել բազմաթիվ թերթեր ու ամսագրեր: 1948–55[[1948]]–[[1955]] թթ-ին Ռումինիայի հայոց թեմակալ առաջնորդն էր Վազգեն Պալճյանը (1955–94 թթ-ին՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս [[Վազգեն Ա]]):▼
{{Վիքիֆիկացում}}
Ռումինահայերը ռումին ժողովրդի հետ նաև պայքարել են օտար նվաճողների դեմ: XVI[[16-րդ դարումդար]]ում երկրում իշխանությունն անցել է Սերպեգա հայազգի գերդաստանին: Հոսպոդար Միհայ Վիտեազուլի (XVI[[16-րդ դար|16]]-[[17-XVIIրդ դարերդար]]եր) խորհրդական հայազգի Արմին Պետերը եղել է նշանավոր դիվանագետ, զորավար, պատմագիր, տիրապետել է օտար լեզուների: Ռումինական պետության հայտնի դիվանագետներից էր Մանուկ Բեյը: 1877–78 թթ-ին Թուրքիայի դեմ ազատագրական պայքարում գեներալի կոչման է արժանացել հայազգի ռազմական գործիչ Միհայիլ Չերքեզը: Նշանավոր դեմքեր են եղել լուսավորիչ Ասաքի Գեորգեն, գիտնականներ Վասիլե Կոնտան, Սպիրու Հարեթը, Պետրե Միսիրը, Աննա Ասլանը, գրողներ Յոն Բարբուն, Յոն Միսիրը, Ալեքսանդրու Շահիկյանը, նկարիչ Չիկ Տամատյանը, երգիչ Կարբիս Զոբյանը: Հայկական ծագում է վերագրվում բանաստեղծ Միհայիլ Էմինեսկուին:▼
{{Կատեգորիա չկա}}
▲Ռումինիայի հայկական համայնքը հնագույններից է Հարավարևելյան Եվրոպայում: Այդ են վկայում հայկական բազմաթիվ տեղանունները, երբեմնի հայաշատ քաղաքներում հայկական թաղամասերի ու փողոցների առկայությունը: Հայերի հոսքը Ռումինիա ուժեղացել է հատկապես Անիի, ապա՝ Կիլիկիայի հայկական թագավորության անկումից հետո: Հայերը կառուցել են քարաշեն եկեղեցիներ, ունեցել իրենց հոգևոր թեմը: XIV դարի 2-րդ կեսին հայերի թիվը երկրում այնքան է աճել, որ Ալեքսանդր Բարեպաշտ հոսպոդարը հատուկ հրովարտակով Սուչավա մայրաքաղաքում նրանց համար հիմնել է եպիսկոպոսական թեմ: Նա Լվովից հրավիրել է հայ վաճառականների և բնակեցրել Սուչավա, Սիրետ, Չեռնովցի քաղաքներում՝ շնորհելով մի շարք արտոնություններ: 1418 թ-ին նույն հոսպոդարի հրավերով Լեհաստանից երկիր է գաղթել 3 հզ. հայ ընտանիք: Մեծ թվով հայեր Ռումինիա են եկել 1453 թ-ին՝ Կոստանդնուպոլսի, 1475 թ-ին՝ Ղրիմի թուրքական զավթումից հետո: Ապա հոսքը շարունակվել է 1894–96 թթ-ի համիդյան բռնությունների, 1909 թ-ի Ադանայի կոտորածի և 1915 թ-ի Մեծ եղեռնի հետևանքով: Վերջին խոշոր գաղթը դեպի Ռումինիա տեղի է ունեցել 1922 թ-ին, երբ քեմալական Թուրքիայի զորքերը սկսել են կոտորել Զմյուռնիայի քրիստոնյա բնակիչներին: Ռումինիայում հայերի թիվը հասել է մոտ 30 հզ-ի: Հայերը մասնակցել են ռումինական քաղաքների շենացմանը, առևտրի, արհեստների և մշակույթի զարգացմանը: Հայկական կենտրոններն ունեցել են առանձնաշնորհումներ, հիմնել են իրենց քաղաքապետարանները, դատարանները, առաջնորդվել հայկական օրենքներով՝ մասնավորապես Մխիթար Գոշի Դատաստանագրքով: Երկրի ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին առևտուրը կենտրոնացած է եղել հիմնականում հայերի ձեռքին: Կապիտալիստական հարաբերությունների զարգացմանը զուգընթաց ասպարեզ են եկել հայ մեծահարուստ վաճառական-արդյունաբերողներ:
▲Դեռևս միջնադարում վանքերին և եկեղեցիներին կից գործել են հայկական դպրոցներ: Ռումինահայ համայնքն ստեղծել է գրչության կենտրոններ, տպարաններ, հրատարակել բազմաթիվ թերթեր ու ամսագրեր: 1948–55 թթ-ին Ռումինիայի հայոց թեմակալ առաջնորդն էր Վազգեն Պալճյանը (1955–94 թթ-ին՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա):
▲Ռումինահայերը ռումին ժողովրդի հետ նաև պայքարել են օտար նվաճողների դեմ: XVI դարում երկրում իշխանությունն անցել է Սերպեգա հայազգի գերդաստանին: Հոսպոդար Միհայ Վիտեազուլի (XVI-XVII դարեր) խորհրդական հայազգի Արմին Պետերը եղել է նշանավոր դիվանագետ, զորավար, պատմագիր, տիրապետել է օտար լեզուների: Ռումինական պետության հայտնի դիվանագետներից էր Մանուկ Բեյը: 1877–78 թթ-ին Թուրքիայի դեմ ազատագրական պայքարում գեներալի կոչման է արժանացել հայազգի ռազմական գործիչ Միհայիլ Չերքեզը: Նշանավոր դեմքեր են եղել լուսավորիչ Ասաքի Գեորգեն, գիտնականներ Վասիլե Կոնտան, Սպիրու Հարեթը, Պետրե Միսիրը, Աննա Ասլանը, գրողներ Յոն Բարբուն, Յոն Միսիրը, Ալեքսանդրու Շահիկյանը, նկարիչ Չիկ Տամատյանը, երգիչ Կարբիս Զոբյանը: Հայկական ծագում է վերագրվում բանաստեղծ Միհայիլ Էմինեսկուին:
1946–48 թթ-ին ռումինահայերի զգալի մասը ներգաղթել է Հայաստան, նրանց մի մասն արտագաղթել է նաև այլ երկրներ: Ներկայումս Ռումինիայում բնակվում է մոտ 2,5 հզ. հայ՝ կենտրոնացած Բուխարեստում և Կոնստանցայում: Հիմնականում մտավորականներ են, կան նաև ձեռնարկատերեր:
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Հայերը_Ռումինիայում» էջից