«Երկծոպիկ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

11:36, 5 Ապրիլի 2020-ի տարբերակ

Երկծոպիկ կամ սերինոսահատ (լատ.՝ Phalaris), հացազգիների ընտանիքին պատկանող խոտաբույսերի ցեղ։ Երկծոպիկի տեսակները աճում են տարածված են բոլոր մայրցամաքներում, բացի Անտարկտիդայից։ Աճում են տարբեր էկոլոգիական պայմաններում՝ ծովի մակարդակից ցածր տեղամասերից մինչև հազարավոր մետր ծովի մակարդակից բարձր, շատ խոնավ վայրերից մինչև չոր վայրեր։ Երկծոպիկ եղեգանմանը (P. arundinacea) և երկծոպիկ ջրայինը (P. aquatica) հաճախ համարվում են մոլախոտեր և արագորեն տարածվում են։

Տարածվածություն

Տեսակները տարածված են ամբողջ աշխարհում, բացի Անտարկտիդայից։

Տարածվածությունը Հայաստանում

Հայաստանում տարածված է այս ցեղի երկու տեսակ՝ երկծոպիկ եղեգանմանը (P. arundinacea) և սերինոսահատ տարօրինակը (P. paradoxa): Երկծոպիկ եղեգնանմանը գրականության մեջ դասում են նաև Phalaroides ցեղին^[1]։ Սերինոսահատ տարօրինակը գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում որպես վտանգված տեսակ^[2]։

Երկծոպիկ եղեգնանմանը տարածված է ստորին, միջին և վերին լեռնային գոտիներում՝ ծովի մակարդակից 800-3000 մետր բարձրության վրա։ Հանդիպում է գետերի, լճերի, ջրամբարների, այլ ջրային զանգվածների ափերին, ճահճացած տարածքներում, անտառային բացատներում։ Հանդիպում է Ախուրյանի, Շիրակի, Արագածոտնի, Լոռու, Իջևանի, Ապարանի, Սևանի, Երևանի, Վայոց ձորի, Զանգեզուրի շրջաններում^[1]։ Սերինոսահատ տարօրինակը հանդիպում է միայն Երևանի ֆլորիստիկական շրջանում (Ողջաբերդ գյուղի շրջակայք)^[2]:

Ալկալոիդներ

Որոշ երկծոպիկներ պարունակում են գրամին, որը ոչխարների և եղջերավորն անասունների համար թունավոր է, կարող է առաջացնել գլխուղեղի, կենտրոնական նյարդային համակարգի և այլ օրգանների վնասում, ինչպես նաև մահ^[3]^[4]։

Phalaris arundinacea, Phalaris aquatica և Phalaris brachystachys տեսակները պարունակում են N,N-DMT (դիմեթիլտրիպտամին), 5-MeO-DMT (5-մետօքսիդիմեթիլտրիպտամին) և 5-OH-DMT (բուֆոտենին) ալկալոիդները։ Այն տարածքները, որտեղ այս բույսերում պարունակվում է մեծ քանակով ալկալոիդներ, շրջանցվում են արածող կենդանիների կողմից։

*Phalaris* ցեղի ալկալոիդ պարունակող տեսակներ
Տեսակ	Ալկալոիդների պարունակությունը չոր բույսում	DMT	5-MeO-DMT	5-OH-DMT
Phalaris aquatica	0.0007-0.18%^[5]	0.100%^[6]	0.022%^[6]	0.005%^[6]
Phalaris arundinacea	0.0004-0.121%^[5]
Phalaris brachystachys	Aerial parts up to 3%	x

Այս ալկալոիդները չեն հայտնաբերվել P. californica, P. canariensis, P. minor տեսակներում և P. arundinacea-P. aquatica հիբրիդներում^[5]։

Տեսակներ

Տարածված տեսակներից են՝

Phalaris amethystina Trin.
Phalaris angusta
Phalaris aquatica - Ե. ջրային
Phalaris arundinacea - Ե. եղեգնանման կամ եղեգնաբուսանման
Phalaris brachystachys - Ե. կարճախոտ
Phalaris californica - Ե. կալիֆորնիական
Phalaris canariensis
Phalaris caroliniana - Ե. կարոլինյան
Phalaris coerulescens
Phalaris commutata
Phalaris elongata Braun-Blanq.
Phalaris lemmonii - Ե. Լեմոնիի
Phalaris minor - Ե. փոքր
Phalaris paradoxa - Ս. տարօրինակ
Phalaris platensis Henrard ex Wacht.
Phalaris truncata Guss. ex Bertol.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Тахтаджян, Левон (2009). Флора Армении (ռուսերեն). Vol. 11. Ереван: Национальная Академия Наук Республики Армения, Институт ботаники. էջեր 318–320.
↑ ^2,0 ^2,1 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
↑ Toxicants of Plant Origin - Google Book Search. Վերցված է 2008-04-20-ին.
↑ phalaris pdf - AU Dept. of Agriculture and Food
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Lycaeum
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Erowid Phalaris FAQ

[:0-1] 1,0 ^1,1 Тахтаджян, Левон (2009). Флора Армении (ռուսերեն). Vol. 11. Ереван: Национальная Академия Наук Республики Армения, Институт ботаники. էջեր 318–320.

[:1-2] 2,0 ^2,1 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.

[3] Toxicants of Plant Origin - Google Book Search. Վերցված է 2008-04-20-ին.

[4] ris pdf - AU Dept. of Agriculture and Food

[lycaeum-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Lycaeum

[erowid-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Erowid Phalaris FAQ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]