«Ջուզեպպե Վերդի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 5.
| Background = non_vocal_instrumentalist
}}
'''[[Ջուզեպպե Վերդի|Ջուզեպպե Ֆորտունինո Ֆրանչեսկո Վերդի]]''' (իտալ. ՝ [dʒuˈzɛppe ˈverdi]; [[1813 թվական|1813 թվականի]] հոկտեմբերի 9 կամ 10-[[1901 թվական|1901 թվականի]] հունվարի 27)-օպերայի իտալացի կոմպոզիտոր է: Ծնվել է [[Բուսետո|Բուսետոյի]] մերձակայքում` գավառական ընտանիքում, և տեղի հովանավորի օգնությամբ ստացել է երաժշտական կրթություն: Վերդին իշխում էր իտալական օպերայի բեմը՝ [[Վինչենցո Բելլինի|Վինչենցո Բելլինիի]], [[Գաետանո Դոնիցետի|Գաետանո Դոնիցետիի]] և Ջոակինո Ռոսսինիի ստեղծագործական շրջանից հետո, որոնց գործերը զգալի ազդեցություն ունեցան իր գրվածքների վրա:
'''Ջուզեպպե Վերդի''' ({{lang-it|Giuseppe Fortunino Francesco Verdi}}, {{ԱԾ}}), նշանավոր [[Իտալիա|իտալացի]] կոմպոզիտոր<ref>Ռ. Եսայան, Ն. Ավետիսյան, Երաժշտության աշխարհում. Օպերա, Երևան, «Արևիկ», 2003, էջ 7:</ref>: Համարվում է 19-րդ դարի առավել ազդեցիկ և առաջնային օպերային երգահաններից մեկը՝ իտալացի խոշորագույն կոմպոզիտորներ [[Վինչենցո Բելլինի]]ի, [[Գաետանո Դոնիցետի]]ի, [[Ջոակինո Ռոսսինի]]ի դարաշրջանից հետո, որոնց աշխատանքները մեծ ազդեցություն են թողել նրա վրա։ 30 տարեկան հասակում Վերդին պատմության մեջ դարձել է ամենահեղինակավոր օպերային կոմպոզիտորներից մեկը։ Վերդին` որպես բարեփոխիչ, զգալիորեն փոխել է իտալական օպերայի բնույթն ու կառուցվածքը, հավասարապես կարևորել խոսքի և երաժշտության դերերը: Նա գրել է 28 օպերա, որոնցից շատերը, այդ թվում՝ «[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտո]]», «[[Տրավիատա]]», «[[Տրուբադուր]]», «[[Աիդա (օպերա)|Աիդա]]», «[[Օթելլո (Վերդիի օպերա)|Օթելլո]]», «[[Ֆալստաֆ (օպերա)|Ֆալստաֆ]]»,«[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]]» օպերաները, որոնք ընդգրկված են ժամանակակից խոշորագույն օպերային թատրոնների մշտական խաղացանկերում։ Օպերաներից բացի՝ Վերդին ստեղծել է նաև կանտատներ (այդ թվում՝ «Ազգերի հիմնը»), հոգևոր երկեր, վոկալ անսամբլներ, լարային կվարտետ, ռոմանսներ, երգեր և այլն:
 
Իր առաջին օպերաներում Վերդին համակրանք էր ցուցաբերում [[Իռլանդիա|Իռլանդիայի]] միավորման ձգտող «<nowiki/>[[Ռիսորջիմենտո]]<nowiki/>» շարժման հանդեպ: Նա նաև կարճ ժամանակով քաղաքական գործիչ ընտրվեց: «Va, pensiero» երգչախումբը իր «[[Նաբուկկո]]»([[1842]]) օպերայից, և հետագայում նմանատիպ երգչախմբերն էլ շատ էին միավորող շարժման ոգով, և կոմպոզիտորը ինքն էլ գնահատվեց որպես այդ իդեալների ներկայացուցիչ: Այնուամենայնիվ, Վերդին չփորձեց ժողովրդին հետ պահել այդ շարժումներից և, քանի որ նա մասնագիտության մեջ դարձավ հաջողակ, կարողացավ կրճատել իր օպերատիվ ծանրաբեռնվածությունը: Նա զարմացրեց երաժշտական աշխարհը իր վերադարձով, ''Աիդա'' ([[1871]]) օպերայով հաջողության հասնելով, ավելի ուշ իր երեք գլուխգործոցներով՝ [[Ռեքվիեմ]] ([[1874]]), իսկ օպերաներից՝ ''[[Օթելլո]]'' ([[1887]]) և ''[[Ֆալստաֆ]]'' ([[1893]])։
Իր վաղ շրջանի օպերաներում Վերդին հավանություն է տվել [[Ռիսորջիմենտո]] շարժմանը, որը ձգտում էր միավորել Իտալիան: Կարճ ժամանակով նա նաև եղել է ընտրված քաղաքական գործիչ: [[Նաբուկկո]] (1842) օպերայի «Թռչիր, միտք ոսկե թևերով» երգչախմբի հատվածում կոմպոզիտորը վառ կերպով նկարագրել է շարժման գործողությունները, որին ինքն էլ անմասն չի մնացել։
 
Նրա օպերաները մնում են ծայրաստիճան հանրաճանաչ, հատկապես նրա «միջին շրջանի» երեք գլուխգործոցները՝ ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոն]]'', ''[[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբադուրը]]'' և ''[[Տրավիատա|Տրավիատան]]'', [[2013 թվական|2013 թվականին]] լրացավ նրա ծննդյան 200-ամյակը, որը լայնորեն նշվեց հեռարձակումներում և ներկայացումներում:
Վերդիի հայրենասիրական տրամադրություններն արտահայտվել են նաև 1848 թվականի հեղափոխության ժամանակ քաղաքական գործիչ Ջուզեպպե Մանձինիի առաջարկով գրած «Հնչիր, շեփոր» հիմնում։ Նրան համարել են իտալական հեղափոխության մաեստրո:
 
== ԿյանքԿյանքը ==
 
===Մանկությունը և կրթությունը===
=== Մանկություն և կրթություն ===
[[Պատկեր:Giuseppe Verdi casa natale.jpg|250px|մինի|ձախից|Վերդիի մանկության տունը ԼըԼե ՌոնկոլեումՌոնկոլում]]
Վերդին՝ Կառլո Ջուզեպպե Վերդիի ([[1785]]–[[1867]]) և Լուիջիա Ուտինին ([[1787]]–[[1851]]), առաջին զավակը ծնվել է իրենց տանը, որը գտնվում էր Լե Ռոնկոլեում՝ Բուսետոյի մերձակայքում գտնվող մի գյուղում, այնուհետև Դարպասի Տարոյի և Առաջին ֆրանսիական կայսրությանը սահմանակից՝ [[1808 թվական|1808 թվականին]] Պարմայի և Պիացենզայի Դքսության միացման գործընթացից հետո: [[1813 թվական|1813 թվականի]] հոկտեմբերի 11-ին ստեղծված մկրտության գրանցամատյանում նրա ծնողները՝ Կառլոն և Լուիջիան գրանցված են, որպես «անտառապետ» և «մանող»: Բացի այդ, այդտեղ Վերդին նշվում է, որպես «երեկ ծնված», բայց քանի որ օրերը հաճախ համարվում էին մայրամուտի սկիզբը, դա կարող էր նշանակել հոկտեմբերի 9-ը կամ 10-ը{{sfn|Parker|n.d.|loc= §2}}։ Վերդին միշտ նշում էր իր ծննդյան օրը` հոկտեմբերի 9-ին, այն օրը, երբ ինքը հավատում էր, որ ինքը ծնվել է{{sfn|Rosselli|2000|p=12}}:
Վերդին ուներ կրտսեր քույր՝ Ջուզեպպան, ով մահացավ 17տարեկանում՝ [[1833 թվական|1833 թվականին]]{{sfn|Rosselli|2000|p=12}}։ Չորս տարեկանից Վերդին մասնավոր սովորում էր լատիներեն և իտալերեն՝ Բայստրոչիի գյուղի ուսուցչի կողմից, իսկ վեց տարեկանից հաճախել է տեղի դպրոց: [[Երգեհոն]] նվագել սովորելուց հետո, նա այնքան մեծ հետաքրքրություն է ցուցաբերել երաժշտության հանդեպ, որ ծնողները նրան նվիրում են սպինետ{{sfn|Rosselli|2000|p=14}}: Վերդիի հետաքրքրվածությունը երաժշտության հանդեպ ակնհայտ էր [[1820]]–21 թվականներին, երբ նա սկսեց իր համագործակցությունը տեղի եկեղեցու հետ՝ երգչախմբում ծառայելով, որոշ ժամանակ հանդես գալով որպես խորանում աշխատող և միաժամանակ երգեհոնի դասեր քաղելով: Բայիստոկչիի մահից հետո Վերդին, 8 տարեկանում, դարձավ վճարովի պաշտոնական կազմակերպիչը{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=17–21}}։
 
[[Պատկեր:Ritratto di Antonio Barezzi.jpg|մինի|աջից|Անտոնիո Բարեցին, Վերդիի հովանավորը և հետագայում աները]]
Ջուզեպպե Վերդին ծնվել է [[1813]] թվականին Լը Ռոնկոլեում, [[Բուսետո]]յից ոչ հեռու (Պարմի դքսություն)։ Ծննդյան հաջորդ օրը նրան մկրտում են և Վերդիի մկրտությունը գրանցվում է հոկտեմբերի 11-ը, սակայն նա իր ծննդյան օրը համարում էր հոկտեմբերի 9-ը{{sfn|Rosselli|2000|p=12}}, քանի որ այդ ժամանակ օրերը հաճախ հաշվում էին մայրամուտից, որն ըստ հաշվարկի ոչ թե 10-ն էր, այլ 9-ը{{sfn|Parker|n.d.|loc= §2}}։
Երաժշտության պատմաբան Ռոջեր Պարկերը նշում է, որ Վերդիի ծնողներից երկուսն էլ «պատկանել են փոքր հողատերերի և առևտրականների ընտանիքին, իհարկե, ոչ այն անգրագետ գյուղացիների ընտանիքին, շնորհիվ որի հետագայում Վերդիին ավելի շատ դուր եկավ ներկայացնել իր ծագումը այդպես որպես ... Կառլո Վերդին ջանք ու եռանդ չէր խնայում, որ որդին շարունակի կրթությունը ... մի բան, որը Վերդին թաքցնում էր հետագա կյանքում․․․
 
նա նկարում է, որի ցանկությունը առաջացավ երիտասարդ շրջանում»{{sfn|Parker|1998|p=933}}։
Կոմպոզիտորի հայրը՝ Կարլո Վերդին ուներ գյուղական մի պանդոկ։ Մայրը՝ Լուիջա Ուտտինին մանող բանվորուհի էր։ Քույրը ՝ Ջյուսեպպան, մահացել է 1833 թվականին 17 տարեկան հասակում{{sfn|Rosselli|2000|p=12}}։ Նրանց ընտանիքը խեղճ էր ապրում և նա դժվար մանկություն է ունեցել։
 
[[1823 թվական|1823 թվականին]], երբ նա 10 տարեկան էր, Վերդիի ծնողները որոշեցին, որ տղան հաճախի Բուսետոյի դպրոց՝ ներգրավելով նրան ''Գինասիոյում''՝ տղաների համար նախատեսված ավագ դպրոց, որը վարում էր Դոն Պիետրո Սելետտին, մինչդեռ նրանք շարունակում էին շահագործել իրենց հյուրանոցը Լե Ռոնկոլում: Վերդին վերադառնում էր Բուսետո, որովհետև կիրակի օրը նվագելու էր երգեհոն, ոտքով անցնելով մի քանի կիլոմետր{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=20–21}}: 11 տարեկան հասակում Վերդին կրթություն է ստացել իտալերենից, լատիներենից, հումանիտար առարկաներից և հռետորաբանությունից։ Այն ժամանակ երբ 12 տարեկան էր, սկսեց դասեր վարել Ֆերդինանդո Պրոբեսիի, ''maestro di cappella'' Սան Բարտոլոմեոյում, քաղաքային երաժշտական դպրոցի տնօրենի և տեղի ''Սոշիետա ֆիլհարմոնիկ''-ի համահեղինակի հետ (ֆիլհարմոնիկ միություն): Վերդին ավելի ուշ հայտարարեց. «13-18 տարեկանում ես գրել եմ կտորների խճանկարային տեսականի. Երթեր խմբի համար հարյուրով, միգուցե նույնքան փոքրիկ ''սինֆոնիաներ'', որոնք օգտագործվում էին եկեղեցում, [[Թատրոն|թատրոնում]] և համերգներում, հինգ կամ վեց կոնցերտներ և դաշնամուրի համար վարիացիայի շարք, որոնք ես ինքս եմ նվագել համերգների, շատ սերենաների, կանտատների (արիասներ, դուետներ, շատ շատ տրիոներ) ժամանակ և եկեղեցական երաժշտության զանազան կտորներ, որոնցից ես հիշում եմ միայն ''[[Ստաբատ մատեր|Ստաբատ մատերը]]''»{{sfn|Parker|n.d.|loc= §2}}: Այս տեղեկությունը տալիս է ''ինքնակենսագրականի ուրվագիծը'', որը Վերդին թելադրեց հրատարակիչ Գուլիո Ռիկորդին վաղ տարիքում, [[1879 թվական|1879 թվականին]], որը շարունակում է մնալ իր վաղ կյանքի և կարիերայի առաջատար աղբյուրը{{sfn|Kimbell|1981|p=92}}: Գրավոր, հասկանալիորեն, խելամտության օգուտի համար միշտ չէ, որ հուսալի է իր մանկության խնդիրներից բացի այլ առարկայական հարցերով զբաղվելը{{sfn|Parker|2007|pp=2–3}}{{sfn|Parker|n.d.|loc=§3}}։
Չորս տարեկանում Վերդին մասնավոր լատիներեն և իտալերեն լեզուների դասեր է անցել գյուղի դպրոցի ուսուցչի մոտ, իսկ վեց տարեկանում հաճախել է տեղական դպրոց: Նոտաճանաչություն ձեռք բերել և երգեհոն նվագել սովորել է Պիետրո Բայստրոքիի մոտ։
 
[[Պատկեր:Margherita barezzi2-1-.jpg|մինի|աջից|Մարգարիտա Բարեցին, Վերդիի առաջն կինը]]
Գյուղի եկեղեցում Ջուզեպպեն մասնակցել է պատարագների մատուցմանը։ Տեսնելով որդու առաջադիմությունը երաժշտության ասպարեզում, ծնողները նրա համար սպինետ են գնել (սպինետը ստեղնաշարային նվագարան է՝ կլավեսինի նման){{sfn | Rosselli | 2000 | p = 14}} , որը կոմպոզիտորը պահպանել է իր ողջ կյանքի ընթացքում։ Եկեղեցում նա երգեհոն էր նվագում, նվագակցում էր եկեղեցական երգչախմբին։ Որոշ ժամանակ անց, իր ուսուցչի մահից հետո, երբ Վերդին ընդամենն ութ տարեկան էր, դառնում է եկեղեցու երգեհոնահարը, որի դիմաց նա վարձատրվում է{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=17–21}}։
Ֆիլհարմոնիկ ընկերության մյուս տնօրենը Անտոնիո Բարեցին էր, մեծածախ նպարավաճառ ու դիստրիբյուտոր, ով ժամանակակիցների կողմից նկարագրվում էր, որպես երաժշտության «մոլագար դիլետանտ»: Երիտասարդ Վերդին անմիջապես չներգրավվեց Ֆիլհարմոնիկ: [[1827 թվական|1827 թվականի]] հունիսին նա գերազանցությամբ ավարտեց ''Գինասիոյին'' և Պրովեսիի ձեռքով կարողացավ կենտրոնանալ բացառապես երաժշտության վրա: Պատահականորեն, երբ Վերդին 13 տարեկան էր, խնդրեցին մասնակցել հայրենի քաղաքում կայացած առաջին հանրային իրադարձությանը, դա անմիջական հաջողություն էր, և Վերդին հիմնականում նվագում էր իր ստեղծագործած երաժշտությունը՝ անակնկալ մատուցելով շատերի համար և տեղական ուժեղ ճանաչում ստանալով{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=27–30}}։
[[Պատկեր:Ritratto di Antonio Barezzi.jpg|200px|մինի|Անտոնիո Բարեցցի, Վերդիի հովանավորը, իսկ հետագայում նաև կնոջ հայրը]]
Անգլիացի երաժշտագետ, պատմաբան Ռոջեր Փարքերը նշել է, որ Վերդիի ծնողները գնահատել են կրթությունն ու մտահոգվել են տղայի ուսմամբ։ Նրան դաստիարակել են այնպես, որ ինքն էլ արժևորի այն{{sfn|Parker|1998|p=933}}։
 
[[1829]]–30-ն ընկած ժամանակահատվածում Վերդին նշանակվեց Ֆիլհարմոնիկի առաջնորդ. «Մեզանից ոչ մեկը չէր կարող մրցել նրա հետ»,-հայտնեց կազմակերպության քարտուղար Ջուզեպպե Դեմալդեն: Ութ շարժման կանտատան՝ ''I deliri di Saul'', որը հիմնված էր Վիտտորիո Ալֆիերիի դրամայի վրա, գրել է Վերդին, 15 տարեկանում, և ելույթ է ունեցել Բերգամոյում: Այն բարձր գնահատեցին և՛ Դեմալդեն, և՛ Բարեսցին, ովքեր մեկնաբանեցին. «Նա ցույց է տալիս վառ երևակայություն, փիլիսոփայական աշխարհայացք և ձայնային համադրություն գործիքային մասերի դասավորության մեջ{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=32}}»: [[1829 թվական|1829 թվականի]] վերջին Վերդին ավարտեց ուսումը Պրովսիի հետ, ով հայտարարեց, որ այլևս իրեն բան չունի սովորեցնելու{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=35}}: Այդ ժամանակ Վերդին երգելու և դաշնամուրի դասեր էր տալիս Բարեցու դստեր՝ Մարգարիտային, մինչև [[1831 թվական|1831 թվականը]] նրանք ոչ պաշտոնապես ներգրավված էին{{sfn|Parker|n.d.|loc= §2}}:
Երաժշտության մեջ շնորհալի պատանուն ուշադրություն դարձրեց Անտոնիո Բարեցցին՝ մի հարուստ վաճառական հարևան Բուսետո քաղաքից։ Նա հավատում էր, որ Վերդին կդառնա ոչ թե պանդոկապան կամ եկեղեցական երգեհոնահար, այլ մեծ կոմպոզիտոր։ Բարեցցիի խորհրդով տասնամյա Վերդին տեղափոխվեց Բուսետո՝ ուսման։ Այսպես սկսվեց նոր, կյանքի էլ ավելի դժվար շրջանը՝ պատանեկությունն ու երիտասարդությունը։ Կիրակի օրերը Ջուզեպպեն գնում էր Լը Ռոնկոլե, ոտքով անցնելով ավելի քան մի քանի տասնյակ կիլոմետր{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=20–21}}, որտեղ երգեհոն էր նվագում պատարագների ժամանակ։ Վերդիի համար կոմպոզիցիայի դասատու էլ հայտնվեց՝ Ֆերնանդո Պրովեզին, ով Բուսետոյի «Ֆիլհարմոնիկ հասարակության» տնօրենն էր։ Պրովեզին Վերդիին սովորեցնում էր ոչ միայն [[կոնտրապունկտ]] (մեղեդային երկու կամ ավելի ձայների համադրում), այլև լրջորեն զբաղվում էր նրա նոտա կարդալով։ Ջուզեպպեի ուշադրությունը կենտրոնացնում էր համաշխարհային գրականության վրա՝ Շեքսպիր, Դանթե, Գյոթե, Շիլլեր։ Նրա ամենասիրած ստեղծագործություններից էր իտալացի մեծ գրող [[Ալեսանդրո Մանձոնի]]ի «Նշանվածները» վեպը։ Պրովեզին նրա հետ պարապեց մինչև 1829 թվականի վերջերը և դադարեցրեց պարապմունքները, հայտարարելով, որ այլև ոչինչ չունի տալու Վերդիին{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=35}}։
 
Վերդին իր գլուխգործոցները ցուցադրեց Միլանում, այն ժամանակվա մշակութային մայրաքաղաքում, որտեղ նա դիմեց կոնսերվատորիայում, բայց՝ անհաջող{{sfn|Parker|n.d.|loc= §2}}: Բարեցին պայմանավորվել է, որ նա դառնա Վինչենցո Լավինգայի ''մասնավոր աշակերտը'', ով [[Լա Սկալա]] համերգասրահում մաեստրո էր, և Վերդիի ստեղծագործությունները նկարագրում էր որպես «շատ խոստումնալից»{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=46}}: Լավինան խրախուսեց Վերդիի բաժանորդագրումը Լա Սկալայում, որտեղ լսել էր Մարիա Մալիբրանին Գոիաչինո Ռոսինիի և Վինչենցո Բելինիի օպերայում{{sfn|Parker|2007|p=1}}: Վերդին սկսեց կապեր հաստատել միլանյան երաժշտության աշխարհում, որը նրան պետք է լավ փառք բերեր։ Դրանք ներառում էին Լավինյայի սիրողական երգչախումբը, ''«Սոշիետա Ֆիլհարմոնիկ»''-ը, որը ղեկավարում էր Պիետրո Մասինին{{sfn|Werfel|Stefan|1973|pp=80–93}}։
Վերդին հետագայում նշել է. «13-ից 18 տարեկանում ես գրել եմ մի շարք տարբեր ստեղծագործություններ, հարյուրավոր շքերթներ նվագախմբի համար, փոքրիկ սինֆոննիաներ՝ եկեղեցիների, թատրոնների և համերգների համար, հինգ կամ վեց կոնցերտ, վարիացիաներ դաշնամուրի համար, որոնք ես նվագել եմ համերգների ժամանակ։ Գրել եմ բազմաթիվ [[սերենադ]]ներ, [[կանտատ]]ներ, արիաների, դուետներ, տրիոներ՝ եկեղեցական տարբեր երաժշտությունների համար, որոնցից հիշում եմ միայն [[Ստաբատ մատեր]]ը{{sfn|Parker|n.d.|loc= §2}}{{sfn|Kimbell|1981|p=92}}: Այս տեղեկությունները մեզ են հասել իտալացի երաժիշտ և խմբագիր Ջուլիո Ռիքորդիի (Giulio Ricordi) «Կենսագրական համառոտ ակնարկներ» գրքից (1879 թ․), որը գրել էր Վերդիի թելադրանքով<ref> Kimbell 1981, p. 92.</ref>։
[[1834 թվական|1834 թվականին]] հաճախ գնալով ''Սոշիետա'', Վերդին շուտով աշխատում էր, որպես տնօրեն (Ռոսսինիի ''La cenerentola''-ի համար) և շարունակական խաղացող: Հենց Մասսինին էր հորդորել գրել իր առաջին օպերան, որն ի սկզբանե կոչվում էր ''«Ռոզեստեր»'', նկարահանված լրագրող Անտոնիո Պիացցայի կողմից{{sfn|Parker|n.d.|loc= §2}}:
 
=== 1834-1842 թվական. Առաջին օպերան ===
Տասնհինգ տարեկանում Ջուզեպպեն գրում է ութ մասից բաղկացած [[կանտատ]] ՝ իտալացի թատերագիր [[Վիտորիո Ալֆիերի]]ի «Սաուլ» ստեղծագործության հիման վրա, որն էլ ներկայացվում է [[Բերգամո]] քաղաքում։ Այն գրավեց Բարեցցիի և Դեմալդի ուշադրությունը և արժանացավ նրանց գնահատանքին, ովքեր մեկնաբանեցին հետևյալ կերպ․ «Նա ցույց է տալիս կենդանի երևակայություն, փիլիսոփայական հայացք և ձայնային ճիշտ գործիքային դասավորություն մասերում»<ref> Phillips-Matz 1993, p. 32.</ref>:
[[Պատկեր:Temistocle Solera.jpg|մինի|աջից|Թեմիստոկլե Սոլերա, Վերդիի առաջին լիբրետիստը ]]
[[1834 թվական|1834 թվականի]] կեսերին Վերդին փորձեց ձեռք բերել Պրովեսսիի նախկին պաշտոնը Բուսետոում, բայց առանց հաջողության: Բայց Բարեցու օգնությամբ նա ստացավ ''maestro di musica'' պաշտոնը: Նա դասավանդում էր, և [[Միլան]] վերադառնալուց առաջ մինչև [[1835 թվական|1835 թվականի]] սկիզբը վարում էր ֆիլհարմոնիկը{{sfn|Parker|1998|p=933}}։ Հաջորդ տարվա հուլիսին նա ստացավ իր հավաստագրումը Լավինյայից{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=67}}։ Վերջապես [[1835 թվական|1835 թվականին]] Վերդին երեք տարվա պայմանագրով դարձավ Բուսետոյի դպրոցի տնօրեն: Նա ամուսնացավ Մարգարիտայի հետ [[1836 թվական|1836 թվականի]] մայիսին, իսկ [[1837 թվական|1837 թվականի]] մարտի 26-ին, ծնվեց նրանց առաջին զավակը՝ Վիրջինիա Մարիա Լուիգիան։ [[1838 թվական|1838 թվականի]] հուլիսի 11-ին ծնվեց Իկիլիո Ռոմանոն: 2 երեխաներն էլ մահացան երիտասարդ, Վիրջինան [[1838 թվական|1838 թվականի]] օգոստոսի 12-ին, Իկիլիոն [[1839 թվական|1839 թվականի]] հոկտեմբերի 22-ին{{sfn|Parker|n.d.|loc=§2}}։
 
[[1837 թվական|1837 թվականին]] երիտասարդ կոմպոզիտորը խնդրեց Մասինիի օգնությունը՝ Միլանում իր օպերան բեմադրելու համար{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=79–80}}։ [[Լա Սկալա|Լա Սկալայի]] ձեռնարկու Բարտոլոմեո Մարելին, համաձայնեց ստեղծել Օբերտոն (քանի որ այժմ կոչվում էր վերամշակված օպերա, ինչպես նաև Թեմիստոկլե Սոլերայի կողմից վերաշարադրված){{sfn|Kimbell|1981|pp=92, 96}} [[1839 թվական|1839 թվականի]] նոյեմբերին: Դա հասավ ևս 13 լրացուցիչ ներկայացման ցուցադրման, որոնցից հետո Մերելին առաջարկեց Վերդիին պայմանագիր ևս երեք աշխատանքների համար{{sfn|Budden|1993|p=71}}:
Տասնինը տարեկանում, 1832 թվականին Վերդին տեղափոխվեց [[Միլան]] կրթությունը շարունակելու նպատակով, սակայն նրան կոնսերվատորիա չընդունեցին՝ դաշնամուր վատ նվագելու պատճառով<ref>Parker n.d., §2.</ref>։ Բացի դրանից կոնսերվատորիայում տարիքային սահմանափակում կար (հետագայում կոնսերվատորիան կոչվել է Վերդիի անունով)։ Նա սկսեց կոնտրապունկտի մասնավոր դասեր ստանալ՝ միաժամանակ անցկացնելով միջոցառումներ և պարզապես համերգներ։ Մասնավոր դասեր է առել դիրիժոր ու կոմպոզիտոր Վինչենցո Լավինյիից<ref> Phillips-Matz 1993, p. 46.</ref>: Շփվելով Միլանի հասարակության վերնախավի հետ, նա որոշեց թատերական կոմպոզիտորի լուրջ գործունեություն ծավալել։
 
Մինչ Վերդին աշխատում էր իր երկրորդ օպերայի վրա՝ ''«Un giorno di regno»'', Մարգարիտան մահացավ էնցեֆալիտից 26 տարեկան հասակում: Վերդին պաշտում էր կնոջն ու երեխաներին: ''«Un giorno»'' կատակերգության պրեմիերան ներկայացվեց միայն մի քանի ամիս անց: Դա ցնցում էր բոլորին և ներկայացվեց միայն մեկ անգամ{{sfn|Budden|1993|p=71}}: Դրա ձախողումից հետո պնդվում է, որ Վերդին խոստացել է այլևս չստեղծագործել{{sfn|Parker|n.d.|loc=§3}}, բայց իր համառոտ ''ակնարկում'' նա պատմում է, թե ինչպես է Մերելին համոզում նրան գրել նոր օպերա:
1836 թվականին գլխավորել է Բուսսետոյի ֆիլհարմոնիկ ընկերությունը<ref> Phillips-Matz 1993, pp. 27–30.</ref>:
 
Վերդին պնդում էր, որ նրա երաժշտական կարիերան շարունակվում է աստիճանաբար [[Նաբուկկո|Նաբուկկոյով]], որի [[լիբրետո]]ն սկզբում մերժվել էր կոմպոզիտոր Օտտո Նիկոլայի կողմից{{sfn|Budden|1993|p=16}}․ «Այս հատվածը այսօր, վաղը, որտեղ կա նոտա, կա մի ամբողջ արտահայտություն, և քիչ-քիչ օպերան գրվում է»,-հետագայում հիշատակեց նա{{sfn|Werfel|Stefan|1973|pp=87–92}}։ [[1841 թվական|1841 թվականի]] աշնանը այն լիարժեք էր, ի սկզբանե հայտնի ''Նաբուգոդոնոսոր'' անվան տակ: [[1842]] թվականի մարտի 9-ին իր առաջին ներկայացման ժամանակ, [[Նաբուկկո|Նաբուկկոն]] ընդգծեց Վերդիի հաջողությունները, մինչև թատրոնում թոշակի անցնելը, ուներ քսանինը օպերա (ներառյալ որոշ վերանայված և թարմացված վարկածներ){{sfn|Parker|n.d.|loc=§3}}։ [[1842 թվական|1842 թվականի]] աշնանային սեզոնին Լա Սկալայում վերածննդի ժամանակ նրան տրվեց աննախադեպ (և հետագայում անհավասար) ընդհանուր 57 ներկայացում. երեք տարվա ընթացքում այն հասել էր (ի թիվս այլ վայրերի) [[Վիեննա]], [[Լիսաբոն]], [[Բարսելոնա]], [[Բեռլին]], [[Փարիզ]] և [[Համբուրգ]]։ [[1848 թվական|1848 թվականին]] այն լսվեց [[Նյու Յորք|Նյու Յորքում]], [[1850 թվական|1850 թվականին]]՝ [[Բուենոս Այրես|Բուենոս Այրեսում]]: Պորտերը նշում է, որ «նմանատիպ հաշիվներ ... կարող են ցույց տրվել, թե որքան լայն և արագ տարածվեցին մյուս հաջողված օպերաները»{{sfn|Porter|1980|pp=638–39}}:
Վերդին նշել է, որ մինչև Լավինյիի մոտ դասեր անցնելը, նա ոչինչ չի իմացել բացի բազմաձայն պոլիֆոնիկ երաժշտությունից ([[Կանոն (երաժշտություն)|Կանոն]]) և [[ֆուգա]]յից, որ նախկինում ոչ-ոք իրեն չի սովորեցրել գործիքավորում ինչպես անել կամ ինչպես դրամատիկ երաժշտություն ստեղծել{{sfn|Porter|1980|p=636}}։ Նա պարզապես գրել է մի շարք երաժշտական գործեր Բուսսետոյի ֆիլհարմոնիկ հասարակության համար, ներառյալ վոկալ երաժշտություն, նվագախմբային երաժշտություն և պալատական ստեղծագործություններ{{sfn|Porter|1980|p=637}}։ Սակայն այդ վաղ շրջանի աշխատանքներից շատ քչերն են պահպանվել{{sfn|Gossett|2008|p=161}}։
 
=== 1842-49 ===
=== 1834-1842 թվականներ․ Առաջին օպերաներ ===
[[Պատկեր:Margherita barezzi2-1-.jpg|200px|մինի|Մարգերիտա Բարեցցի, Վերդիի 1-ին կինը]]
1834 թվականի կեսերին Վերդին Բարեցիի միջնորդությամբ Բուսետոյում աշխատանք է գտնում, որտեղ երաժշտության դասեր է տալիս, այդ թվում նաև Բարեցցիի դստերը։ 1831 թվականին Վերդին նշանվում է նրա հետ<ref> Parker n.d., §2.</ref>։ Պարապմունքներին զուգահեռ, նախքան Միլան տեղափոխվելը՝ 1835 թվականի սկզբներին, նա մի քանի ամիս ղեկավարում է Ֆիլհարմոնիան։ Հաջորդ տարի հուլիսին կոմպոզիտորը վկայական է ստանում Լավինիի մոտ դասեր անցնելու համար{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=67}}, իսկ հետո երեք տարի ղեկավարում է Բուսսետոյի դպրոցը։
 
Վերդիի համար ծանր աշխատանքի մի ժամանակաշրջան՝ քսան [[Օպերա|օպերայի]] ստեղծում (բացառությամբ վերանայումների և թարգմանությունների), որը տևեց ևս տասնվեց տարի, մինչև կհասներ գագաթնակետին ''[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդեսով]]'': Այս ժամանակահատվածը ևս երիտասարդ կոմպոզիտորի համար անցնում էր հիասթափություններով և պատսպարներով, և նա հաճախ բարոյալքվում էր: [[1845 թվական|1845 թվականի]] ապրիլին, ''[[Երկու Ֆոսկարի (օպերա)|Երկու Ֆոսկարի]]'' օպերայի հետ կապված, նա գրել է. «Ես երջանիկ եմ, անկախ նրանից, թե ինչ ընդունելություն եմ ստանում, և ես բոլորովին անտարբեր եմ ամեն ինչի նկատմամբ: Չեմ կարող սպասել, որ անցնեն այս հաջորդ երեք տարիները: Ես պետք է գրեմ վեցը օպերաներ, այնուհետև շարունակեմ ''ավելացնել''»{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=181}}: [[1858 թվական|1858 թվականին]] Վերդին դժգոհեց. «''[[Նաբուկկո|Նաբուկկոյից]]'' սկսած, դուք կարող եք ասել, որ ես երբեք հանգստի մեկ ժամ չեմ ունեցել»{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=379}}։
1936 թվականի մայիսին Ջուզեպպեն ամուսնանում է Մարգերիտա Բարեցցիի հետ։ Մեկ տարի անց ծնվում է նրանց առաջնեկը՝ Վերջինիա Մարիա Լուիջիան, իսկ 1838 թվականին երկրորդ զավակը՝ Իկիլիո Ռոմանոն։ Երկու երեխաներն էլ մանուկ հասակում են մահացել, Վիրջինիան 1838 թվականի օգոստոսի 12-ին, Իլիկիո 1839 թվականի հոկտեմբերի 22-ին<ref> Parker n.d., §2.</ref>:
 
''[[Նաբուկկո|«Նաբուկկո»]]-ի'' սկզբնական հաջողությունից հետո Վերդին հաստատվեց Միլանում՝ ձեռք բերելով մի շարք ազդեցիկ ծանոթներ: Նա հաճախել է [[Միլան|Միլանում]] գտնվող ''Սալոտո Մաֆֆիի'', կոմսուհի Քլարա Մաֆֆեի սրահները՝ դառնալով նրան ցմահ ընկեր և թղթակից{{sfn|Parker|n.d.|loc= §3}}։ ''Նաբուկկոյիի'' հաջորդ վերածնունդը եղավ [[1842 թվական|1842 թվականին]] [[Լա Սկալա|Լա Սկալայում]], որտեղ տեղի ունեցավ հիսունյոթ ներկայացում{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=139}}, և դա հանգեցրեց նրան, որ նոր օպերայի համար ստեղծվի հանձնաժողով [[1843 թվական|1843 թվականի]] մրցաշարի համար: ''«Լոմբարդները առաջին խաչակրաց արշավանքի ժամանակ»'' հիմնված էր Սոլերայի [[Լիբրետո|[[լիբրետո]]յի]] վրա, և պրեմիերան կայացավ [[1843 թվական|1843 թվականի]] փետրվարին: Անխուսափելիորեն համեմատություններ արվեցին ''Նաբուկկոյի'' հետ, բայց ժամանակակից գրողներից մեկը նշեց. «Եթե ''Նաբուկկոն'' ստեղծեց այս երիտասարդի հեղինակությունը, ապա ''Լոմբարդին'' ծառայում էր դա հաստատելու համար»{{sfn|Budden|1984a|p=116}}:
1837 թվականին երիտասարդ կոմպոզիտորը դիմում է Մասինիի աջակցությանը՝ Միլանում իր օպերան բեմադրելու համար{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=79–80}}։ [[Լա Սկալա]]յի իմպրեսարիո Բարտոլոմեո Մերելլին համաձայնում է բեմադրել ''Օբերտո'' օպերան{{sfn|Kimbell|1981|pp=92, 96}}, օպերայի լիբրետտոն գրել է իտալացի կոմպոզիտոր,գրող Տեմիստոկլե Սոլերան ( Temistocle Solera)<ref> Kimbell 1981, pp. 92, 96.</ref>, 1839 թվականի նոյեմբերին։ Լրացուցիչ ևս տասներեք բեմադրություններից հետո, Մերելլին առաջարկում է Վերդիին նոր պայմանագիր՝ երկու օպերայի համար։ Դրանք էին «Արքա մեկ ժամով» (Un giorno di regno) և «Նաբուկո» (Նաբուգոդոնոսոր&nbsp;-&nbsp;Nabucco) օպերաները{{sfn|Budden|1993|p=71}}։
 
Վերդին մեծ ուշադրություն էր դարձնում իր ֆինանսական պայմանագրերին՝ համոզվելով, արդյոք պատշաճ կերպով է ստացել վարձատրությունը: Վենետիկում ''Լոմբարդիի'' և ''[[Էռնանի (օպերա)|Էռնանիի]]'' համար ([[1844]]) վճարվել է 12,000 լիր (ներառյալ արտադրությունների վերահսկողությունը). ''[[Աթթիլա|Աթթիլան]]'' և ''[[Մակբեթ (օպերա)|Մակբեթը]]'' ([[1847]]) յուրաքանչյուրը նրան բերեցին 18 000 լիր{{sfn|Porter|1980|p=649}}: Նա սկսեց օգտագործել իր բարգավաճումը՝ ծննդավայրի մերձակայքում ներդնելով հողակտոր։ 1844 թվականին գնեց Իլ Պուլգարոյից գնեց՝ 62 հա-անոց (23 հա) հողատարածք, գյուղական տնտեսություն և 1844 թվականի մայիսին անշարժ գույք՝ ծնողներին տնով ապահովելու համար: Այդ տարում ավելի ուշ նա նաև գնեց Պալազզո Կավալին (այժմ հայտնի է որպես Պալազզո Օրլանդի), որը գտնվում էր Ռոմայի ճանապարհին, Բուսետոյի գլխավոր փողոցում{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=160–61}}։ [[1848 թվական]]ի մայիսին Վերդին պայմանագիր կնքեց հողերի ու տների համար, Բուսետոյի Սանտ-Ագաթա քաղաքում գտնվող, որը ժամանակին պատկանել է իր ընտանիքին{{sfn|Budden|1993|p=45}}։ Հենց այստեղ էլ նա կառուցեց իր առանձնատունը, որի կառուցումը ավարտեց [[1880 թվական|1880 թվականին]], այն այժմ հայտնի է որպես Վիլլա Վերդի, որտեղ [[1851 թվական|1851 թվականից]] մինչև իր մահը ապրել է Վերդին<ref>[http://www.villaverdi.org/pagine/en.php "Story"] on Villa Verdi website, accessed 10 June 2015.</ref>:
Կոմպոզիտորի վաղ ժամանակաշրջանի օպերաները ցույց են տալիս, որ Վերդին դրանք գրելու ընթացքում դեռ սովորելիս է եղել, սակայն երևում է նաև, որ նա աշխատել է իր վրա և աստիճանաբար օպերայի տարբեր տարրեր ստեղծելով վարպետացել է: Նրա առաջին օպերայի ՝ «Օբերտոյի» կառուցվածքը բավականին աղքատիկ է և, բացի այդ առաջին օպերաների գործիքավորումները շատ ավելի պարզ են{{sfn|Parker|n.d.|loc=§4 (vii)}}:
[[Պատկեր:Giuseppina Strepponi.jpg|մինի|ձախից|Ջուզեպպինա Ստրեպպոնի]]
[[1843 թվական|1843 թվականի]] մարտին Վերդին այցելեց [[Վիեննա]] (որտեղ Գաետանո Դոնիզետին երաժշտական ղեկավար էր)` վերահսկելու ''Նաբուկկոյի'' ստեղծումը: Ավագ կոմպոզիտորը, ընդունելով Վերդիի տաղանդը, [[1844 թվական|1844 թվականի]] հունվարի նամակում նշել է. «Ես շատ ուրախ եմ, որ տեղ եմ տալիս Վերդիի նման տաղանդավոր մարդկանց ... Ոչինչ չի խանգարի, որ Վերդին շուտով կոմպոզիտորների խմբում հասնի առավել պատվաբեր դիրքերից մեկին»{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=148}}։
Վերդին ուղևորվեց դեպի [[Պարմա]], որտեղ Teatro Regio di Parma-ն արտադրում էր ''Նաբուկկոն''` Ստրեպպոնիի կազմով: Վերդիի համար հայրենի շրջանում կայացած ներկայացումները անհատական հաղթանակ էին: Վերդին նախատեսված ժամկետից ավելի մնաց Պարմայում: Քանի որ կայի ենթադրություններ, որ ձգձգումը կապված է Ջուզեպպինա Ստրեպպոնիի նկատմամբ տածած հետաքրքրությամբ (ով հայտարարել է, որ իրենց հարաբերությունները սկսվել են [[1843 թվական|1843 թվականին]]){{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=150–51}}: Իրականում Ստրեպպոնին հայտնի էր իր սիրալիր հարաբերություններով (և շատ անօրինական երեխաներով), և նրանց պատմությունը բարձրաձայնելն անհարմար էր, մինչև վերջիվերջո որոշեցին ամուսնանալ{{sfn|Kerman|2006|p=23}}:
 
Վենետիկում ''Նաբուկկոյի'' հաջող բեմադրություններից հետո (1842/43 մրցաշրջանում քսանհինգ ներկայացումներով), Վերդին սկսեց բանակցություններ վարել Լա Ֆենիցիի ձեռնարկուի հետ բեմադրելու Լոմբարդին և գրել նոր օպերա: Վերջիվերջո լիբրետիստ Ֆրանչեսկո Մարիա Պիավեի հետ ընտրվեց Վիկտոր Հյուգոյի Հերնանին: [[Էռնանի]]ի պրեմիերան հաջողությամբ ներկայացվեց [[1844]] թվականին և վեց ամսվա ընթացքում ներկայացվեց նաև Իտալիայի քսան այլ թատրոններում, ինչպես նաև Վիեննայում{{sfn|Rosselli|2000|p=52}}: Գրող Էնդրյու Փորթերը նշում է, որ հաջորդ տասը տարիների ընթացքում Վերդիի կյանքը «կարդում է ճանապարհորդական օրագրի պես։ Այցերի ժամանակացույց ... նոր բեմեր բերելու կամ տեղական պրեմիերաներին վերահսկելու»: Լա Սկալան այս նոր պրեմիերաներից ոչ մեկը չներկայացրեց ներկայացրեց, բացառությամբ ''Giovanna d'Arco-ի'': Վերդին «երբեք չի ներել միլանացիներին՝ ''Un giorno di regno-ի'' ընդունման համար»{{sfn|Porter|1980|p=649}}։
Վերդին երբ աշխատում էր իր երկրորդ՝ ''«Արքա մեկ ժամով»'' օպերայի վրա, նրա կյանքում ողբերգական դեպք է տեղի ունենում։ 26 տարեկան հասակում [[էնցեֆալիտ]]ից մահանում է Մարգերիտան ՝ նրա կինը։ Նա պաշտում էր կնոջն ու երեխաներին և նրանց կորստից ամբողջովին կոտրվում է։
 
Այս ընթացքում Վերդին սկսեց ավելի հետևողականորեն աշխատել իր լիբրետիստների հետ: Նա կրկին ապավինեց Պիավեին՝ ''I due Foscari-ի'' համար, որը կատարվեց [[Հռոմ|Հռոմում]] [[1844 թվական|1844 թվականի]] նոյեմբերին, այնուհետև ևս մեկ անգամ Սոլերան ''Giovanna d'Arco-ի'' համար, [[1845 թվական|1845 թվականի]] փետրվարից մինչև օգոստոս Լա Սկալայում աշխատում էր Ալցիրայի Սալվադոր Կամարանոյի հետ: Նեապոլում գտնվող ''Teatro di San Carlo-ի'' համար: Սոլերան և Պիավեն միասին աշխատել են «Ատիլայում»՝ Լա Ֆենիցիի համար (1846 թվականի մարտ){{sfn|Parker|n.d.|loc= §4}}։
''«Արքա մեկ ժամով»'' օպերան բեմադրվել է նրա կնոջ մահից մի քանի ամիս անց, սակայն ձախողվել, որի պատճառով էլ Վերդին հրաժարվեց կրկին ներկայացնել այն։ Նա մեծ հիասթափություն ապրեց և որոշեց այլևս չգրել{{sfn|Porter|1980|pp=638–39}}։
[[Պատկեր:Emanuele Muzio-Verdi's pupil & assistant.jpg|մինի|աջից|Էմանուել Մուզրո, Վերդիի աշակերտ և օգնական]]
[[1844 թվական|1844 թվականի]] ապրիլին Վերդին ստանձնեց Էմանուել Մուզրոյին վերցրեց որպես աշակերտ և օգնական, ով իրենից ութ տարի էր փոքր: Վերդին Էմանուելին ճանաչել էր [[1828 թվական|1828 թվականից]] ի վեր, որպես Բարեզիի պաշտպաններից մեկը{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=160}}: Մուզիոն, ով իրականում Վերդիի միակ աշակերտն էր, դարձավ անփոխարինելի կոմպոզիտորի համար: Նա Բարեզիին հաղորդել էր, որ Վերդին «ունի ոգու լայնություն, մեծահոգություն, իմաստություն»{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=166}}: [[1846 թվական|1846 թվականի]] նոյեմբերին Մուզիոն Վերդիին գրել է. «Եթե դուք կարողանայիք տեսնել մեզ, ես ավելի շատ ընկեր եմ թվում, քան աշակերտ: Մենք միշտ միասին ենք ճաշում սրճարաններում, ու երբ խաղում ենք քարտեր ... վերջիվերջո նա առանց ինձ ոչ մի տեղ չէր գնում, տան մեջ մենք ունեինք մեծ սեղան, և մենք երկուսով միշտ գրում էին այդտեղ, ուստի ես միշտ նրա խորհուրդի կարիքը ունեմ»{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=192–93}}:Մուզիոն կապ պաշտպանեց Վերդիի հետ՝ օգնելով որ պատրաստի նշաններ և գրագրեր, իսկ ավելի ուշ իր շատ գործերի պրեմիերաներ կատարեց [[ԱՄՆ]]-ում և [[Իտալիա|Իտալիայի]] սահմաններից դուրս: Նա Վերդիի կողմից ընտրվեց որպես իր կամքի կատարողներից մեկը, այդ ամենի մասին կոմպոզիտորը կանխագուշակեց միայն [[1890 թվական|1890 թվականին]]{{sfn|Marchesi|n.d.|p=}}:
 
Հիվանդությունից որոշ ժամանակ անց [[1846 թվական|1846 թվականի]] սեպտեմբերին Վերդին սկսեց աշխատել ''[[Մակբեթ (օպերա)|Մակբեթի]]'' վրա: Նա օպերան նվիրեց Բարեցուն. «Ես վաղուց եմ մտադրություն ունեցել օպերա նվիրել ձեզ, քանի որ դուք ինձ համար եղել եք հայր, բարերար և ընկեր: Մի պարտականություն, որը ես ավելի շուտ պետք է կատարեի, եթե որոշ հանգամանքները չխանգարեին ինձ: Այժմ ես ձեզ ուղարկում եմ ''Մակբեթը'', որը ես գերադասում եմ իմ մյուս բոլոր օպերաներից, և, հետևաբար, արժանի եմ համարում եմ ձեզ ներկայացնել»{{sfn|Werfel|Stefan|1973|p=122}}: [[1997 թվական|1997 թվականին]] Մարտին Չուսիդը գրեց. ''Մակբեթը'' իր «վաղ շրջանի» օպերաներից միակն էր, որը կանոնավոր կերպով մնում էր միջազգային երգացանկում{{sfn|Chusid|1997|p=1}},չնայած [[21-րդ դար|21-րդ դարում]] նա այդ ցանկը համալրել է ''Նաբուկկոյով''<ref name="auto">[http://operabase.com/top.cgi?lang=en&break=-2&show=opera&no=50&nat= Operabase website], accessed 28 June 2015.</ref>:
=== 1842-1849 թվականներ ===
[[Պատկեր:Mattia Battistini, Emilia Corsi, Luigi Colazza, Aristodemo Sillich, Giuseppi Verdi, O sommo Carlo (Ernani).ogg|250px|մինի|[[Էրնանի (օպերա)|Էրնանի]], գործող․ 3 (1844) Լա Սկալա երգչախումբ 1906 թ․]]
[[Պատկեր:Verdi as a young man.jpg|200px|մինի|Վերդին երիտասարդ տարիքում]]
 
Ստրեպպոնիի ձայնը վատացավ, և [[1845]]-[[1846]] թվականներին նրա ներգրավվածությունը կրճատվեց, բնակություն հաստատեց Միլանում, մինչդեռ պահպանելով կապը Վերդիի հետ որպես նրա «կողմնակից, խթանող, ոչ պաշտոնական խորհրդատու և երբեմն քարտուղար», [[1846 թվական|1846 թվականի]] հոկտեմբերին որոշեց տեղափոխվել [[Փարիզ]]։ Մինչ Ստրեպպոնիի հեռանալը Վերդին նամակ տվեց նրան, որում խոստովանում էր սերը։ Ծրարի վրա Ստրեպպոնին գրեց. «[[1846 թվական|1846 թվականի]] հոկտեմբերի 5 կամ 6: Այս նամակը սրտիս ինձ կթաղեք»{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=196}}:
«Նաբուկկոն» Վերդիի թվով երրորդ օպերան է, որն առաջին անգամ բեմադրվել է 1842 թվականի մարտի 8-ին Միլանի «Լա Սկալա» թատրոնում։ Այն մեծ հաջողություն ունեցավ ու այդ օրերին բեմադրվեց 57 անգամ{{sfn|Porter|1980|pp=638–39}}։
 
Վերդին 1847 թվականի մայիսին ավարտեց ''I masnadieri-ն'', որը գրել էր Լոնդոնի, բայց որ նվագախմբի համար: Մինչ օպերան հանրությանը ներկայացնելը փոփոխությունների ենթարկեց, քանի որ ուզում էր լսել «լա [[Ջեննի Լինդ|[Ջեննի] Լինդը]] և փոփոխել իր դերը՝ նրան ավելի համապատասխան լինելու համար»{{sfn|Baldini|1980|p=132}}: Վերդին համաձայնել էր պրեմիերան և իր երկրորդ ներկայացումը անցկացնել [[1847 թվական|1847 թվականի]] հուլիսի 22-ին` իր մեծության [[Թատրոն|թատրոնում]] (նայել անգլերենը): [[Վիկտորիա թագուհի|Վիկտորիա թագուհին]] և արքայազն Ալբերտը մասնակցեցին առաջին ներկայացմանը{{sfn|Budden|1984a|pp=318–19}}:
Սակայն «Նաբուգոդոնոսորը», որ առաջին անգամ ներկայացվեց 1842 թվականին, նրան ճանաչում բերեց։ «[[Նաբուկկո|Նաբուգոդոնոսորին]]» հաջորդեցին միանգամից մի քանի օպերաներ, այդ թվում «Լոմբարդցիները խաչակրաց արշավանքներում» և «[[Էրնանի (օպերա)|Էրնանի]]», որոնք ներկայացվեցին և հաջողություն ունեցան Իտալիայի մի քանի քաղաքներում{{sfn|Porter|1980|p=649}}{{sfn|Rosselli|2000|p=52}}։
 
[[Պատկեր:Salvadore Cammarano-2.jpg|մինի|ձախից|Սալվադոր Կամարանո, «Ալսիրա», «Լե Բատագլիա դի Լեգնանո» և «Լուիզա Միլլեր» օպերաների լիբրետիստ]]
«Էրնանին» առաջին օպերան է, որն 1904 թվականին ամբողջությամբ ձայնագրվել է։ Օպերայի առաջնախաղը կայացել է [[Վենետիկ]]ի «Լա Ֆենիչե» թատրոնում 1844 թվականի մարտի 4-ին<ref> Parker, p. 71</ref>։
Հաջորդ երկու տարիների ընթացքում, Վերդին գտնվում էր [[Փարիզ|Փարիզում]], բացառությամբ այն ժամանակաշրջանի, երբ քաղաքում լարված իրավիճակ էր, և այդ ժամանակ Վերդին ապրում էր Իտալիայում{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=229–41}}: [[1847 թվական|1847 թվականի]] հուլիսին Փարիզ վերադառնալուն պես մեկ շաբաթվա ընթացքում նա ստացավ իր առաջին կոմիսիոն վճարը Փարիզի Օպերայի կողմից: Վերդին համաձայնեց ''Լոմբարդին'' վերամշակել համապատասխանեցնելով ֆրանսիական նոր լիբրետոյի հետ. արդյունքը եղավ ''«Երուսաղեմ»-ը'', որի երաժշտության և կառուցվածի մեջ կատարվեցին էական փոփոխություններ (ներառյալ [[բալետ|բալետի]] ծավալուն տեսարանը)` բավարարելով [[Փարիզ|Փարիզի]] սպասելիքները{{sfn|Rosselli|2000|p=63}}: Վերդին, Չեվալիերի հրամանով, պարգևատրվել է Պատվո լեգեոն շքանշանով{{sfn|Rosselli|2000|p=72}}։
Հրատարակիչ Francesco Lucca-ի հետ կնքած պայմանագրերը բավարարելու համար, Վերդին դադարեցրել է ''Իլ Կորսարոն'': Բուդդենն ասում է. «Նրա օպերաներից ոչ մեկը այնքան հետաքրքրություն չեն առաջացրել, որքան բեմադրվելուց ''հետո''»{{sfn|Budden|1984a|p=365}}:
 
Լսելով «Cinque Giornate»-ի «Հինգ օր» նորությունը փողոցային պայքարի մասին, որը տեղի է ունեցել [[1848 թվական|1848 թվականի]] մարտի 18-ից 22-ը ընկած ժամանակահատվածում և ավստրիացիները ժամանակավորապես լքել են [[Միլան|Միլանը]], Վերդին ուղևորվեց այնտեղ՝ ժամանելով ապրիլի 5-ին{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=229}}: Նա տեղեկացավ, որ Պիավեն այժմ հանդիսանում է Սան Մարկոյի նոր հռչակված հանրապետության «Քաղաքացիական պիավ»: Վենետիկում գրելով հայրենասիրական նամակ՝ Վերդին եզրակացրեց. «Ոչնչացնե՛լ բոլոր մանր քաղաքային գաղափարները. Բոլորս պետք է եղբայրական ձեռքը մեկնենք, և Իտալիան դարձնենք աշխարհի առաջին պետությունհ ... Ես հարբած եմ ուրախությունից: Պատկերացրե~ք, որ այստեղ այլևս գերմանացիներ չկան»{{sfn|Martin|1984|p=220}}։
1847 թվականին «Լոմբարդցիները»՝ վերափոխված և վերանվանված «Երուսաղեմ», ներկայացվեց Փարիզի օպերայում։ Դրա հետ կապված կոմպոզիտորը հետևեց բեմադրման փարիզյան ավանդույթներին, և «Երուսաղեմը» դարձավ Վերդիի «մեծ օպերա» ոճի առաջին ստեղծագործությունը։
 
Վերդին բանաստեղծ Ջուզեպպե Գիուստիին հորդորել էր զերծ մնալ հայրենասիրական թեմաներից, և բանաստեղծն էլ նրան խնդրում էր, «արեք այն, ինչ կարող եք, որպեսզի սնուցեք [իտալացի ժողովրդի վիշտը], ամրապնդեք այն և ուղղեք իր նպատակին»{{sfn|Osborne|1969|p=189}}: Կամարանոն առաջարկեց վերամշակել Ջոզեֆ Մերիի՝ [[1828 թվական|1828 թվականին]] գրված ''«La Bataille de Toulouse»'' պիեսը, այն անվանվեց պատմություն «որը պետք է իր իտալական ոգով ներխուժի յուրաքանչյուրի սիրտ»{{sfn|Budden|1984a|p=390}}: Պրեմիերան տեղի ունեցավ [[1849 թվական|1849 թվականի]] հունվարի վերջին: [[1848 թվական|1848 թվականի]] վերջին Վերդին ուղևորվեց Հռոմ: Ժամանակի ոգով լցված տենոր հերոսի վերջին խոսքերն էին. «Ով որ մեռնի հայրենիքի համար, չի կարող չարամիտ լինել»{{sfn|Rosselli|2000|pp=79–80}}:
[[Մակբեթ (օպերա)|Մակբեթ]]ը կոմպոզիտորի թվով տասներորդ օպերան է։ Իտալերեն լիբրետտոն գրվել է Ֆրանչեսկո Մարիյա Պիավեի և Անդրեա Մաֆեիի համագործակցությամբ ըստ Վիլյամ Շեքսպիրի «Մաքբեթ» ողբերգության։ Օպերայի առաջնախաղը տեղի է ունեցել 1847 թվականի մարտի 14-ին Ֆլորենցիայի Պերգոլա քաղաքի օպերային թատրոնում<ref> Verdi to Clara Maffei, 12 May 1858, in Phillips-Matz, p. 379. He wrote: "From Nabucco, you may say, I have never had one hour of peace. Sixteen years in the galleys!"</ref>։
 
Վերդին մտադրվել էր [[1848 թվական|1848 թվականի]] սկզբին վերադառնալ [[Իտալիա]], բայց չստացվեց վերադարձը կապված հիվանդության և աշխատանքի հետ, չի բացառվում նաև Ստրեպպոնիի հետ շատ կապվածությունը։ [[Խոլերա|Խոլերայի]] արագ բռնկման պատճառով Վերդին և Ստրեպպոնին հեռացան Փարիզից [[1849 թվական]]ի հուլիսին{{sfn|Walker|1962|p=194}}, իսկ Վերդին անմիջապես ուղևորվեց Բուսետո՝ շարունակելու իր վերջին օպերան՝ ''Լուիսա Միլլերը''՝ տարվա վերջում Նեապոլում ներկայացնելու համար{{sfn|Rosselli|2000|p=89}}:
20 տարի անց Վերդին վերամշակել է երաժշտությունը՝ Փարիզի Լիրիկ թատրոնում նոր բեմադրության համար<ref> Verdi to Ricordi, 2 November 1864, in Phillips-Matz 1993, p. 476</ref>։ Նոր տարբերակի պրեմիերան կայացել է 1865 թվականի ապրիլի 21-ին։ Օպերայի երկրորդ տարբերակը հաճախ բեմադրվում է։
 
=== 1849-53 թվականներ.հռչակ ===
[[Լուիզա Միլլեր (օպերա)|Լուիզա Միլլեր]] օպերան կոմպոզիտորի 15-րդ օպերան է։ Վերդին այն գրել է Ֆրիդրիխ Շիլլերի «Խարդավանք և սեր» պիեսի հւման վրա, իտալերեն լիբրետտոն գրել է Սալվատորե Կամարանոյը։ Օպերայի պրեմիերան տեղի է ունեցել Նեապոլի «Սան Կարլո» թատրոնում 1849 թվականի դեկտեմբերի 8-ին։ Այն պատկանում է Վերդիի վաղ շրջանի լավագույն գործերի շարքին<ref>Parker, p. 82: He refers to 19th century writer Basevi's description as this begins Verdi's "second manner".</ref><ref> Chusid, (Ed.): Chusid notes that the eight operas of the "middle period" begin with this opera and end with Un ballo in maschera (1859).</ref>։
[[Պատկեր:Villa Verdi at Sant'Agata-1859-65.jpg|մինի|աջից|Վերդիի ամառանոցը Սանտ-Ագաթայում՝ 1859-1865 թվականներին]]
Վերդին օպերայի համար ձերբակալվեց հրատարակիչ Ջովաննի Ռիկորդիի կոզմից, որի արդյունքում ստեղծվեց ''Ստրիֆֆելիոն'', որը [[1850 թվական|1850 թվականին]] [[Տրիեստ|Տրիեստի]] համար դարձավ ծաղկման շրջան, և հետագայում, Լա Ֆենիցիի հետ բանակցություններից հետո, Պիավեի հետ զարգացրեց [[լիբրետո]]ն և ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոյի]]'' համար գրեց երաժշտություն ([[Վիկտոր Հյուգո|Վիկտոր Հյուգոյի]] Le roi s'amuse-ի մոտիվներով), որը գրվեց [[1851 թվական|1851 թվականի]] մարտին Վենետիկի համար: Սա երեք օպերաներից առաջինն էր (հետևեցին ''[[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբադուրը]]'' և ''[[Տրավիատա|Տրավիատան]]''), որը պետք է նրան դարձներ օպերայի վարպետ{{sfn|Newark|2004|p=198}}:
 
''Ստրիֆֆելիոյի'' ձախողումը (ոչ այնքան հոգևորկանի կնոջ անառակության թեմային վիրավորանք պատճառելը, որքան ժամանակի գրաքննիչներին և միջամտել տեքստին և դերերին) ստիպել է Վերդիին վերամշակել օպերան, չնայած ամբողջությամբ վերամշակել էր ''Արոլդոն'' ([[1857]]), բայց այդ տարբերակը ևս չգոհացրեց հանդիսատեսին{{sfn|Rosselli|2000|p=90–91}}: ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոն]]'', որը առանձնանում է իր կոպիտ հատկանիշներով, նույնպես վրդովեցրեց գրաքննիչներին։ Վերդին փոխզիջման չէր գնում.
=== 1849–1853 թվականներ․ Հռչակ ===
<blockquote>Ի՞նչ նշանակություն ունի պարկը ոստիկանության համար: Արդյո՞ք նրանք անհանգստացած են այն արդյունքից, որը կստանան... Կարծում են՝ նրանք գիտեն ավելին, քան ես: Ինչո՞ւ Երգող որսորդ ... ինչու՞ ոչ ... Կարծում եմ՝ հոյակապ է արտաքինից այս դեֆորմացված ու ծիծաղելի, իսկ ներքինից կրքոտ և սիրով լի կերպարով հանդես գալը: Ես ընտրել եմ թեման հենց այս հատկությունների համար ... եթե դրանք հանվեն, ես այլևս չեմ կարող այն դնել երաժշտության մեջ{{sfn|Rosselli|2000|pp=92–93}}:</blockquote>
[[Պատկեր:Giuseppina Strepponi.jpg‎|մինի|Ջուզեպպինա Ստրեպոնի]]
 
Վերդին Դյուքսին փոխարինեց օպերայի արքայի կոչմամբ, ամբողջ Եվրոպայում հասարակական արձագանքն ու դրան հաջորդած հաջողությունները կոմպոզիտորին դարձրին օպերայի արքա{{sfn|Taruskin|2010|p=585}}: Տեղյակ լինելով, որ Դյուքսի «La donna è mobile» երգի մեղեդին կդառնար հանրաճանաչ հիթ, Վերդին նվագախմբի փորձերից հետո բացառեց հիթ դառնալու փաստը օպերայի շրջանակներում, և տենորն առանձին-առանձին կրկնեց{{sfn|Taruskin|2010|p=586}}:
38 տարեկանում Վերդին սիրավեպ ունեցավ երգչուհի (սոպրանո) Ջուզեպպինա Ստրեպոնիի հետ{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=150–51}}, սակայն նրանք ամուսնացան միայն 11 տարի անց{{sfn|Kerman|2006|p=23}}, իսկ նրանց համատեղ կյանքը մինչ ամուսնությունը հաճախ դիտվում էր որպես սկանդալային հատկապես այն վայրերում, որտեղ նրանք ապրում էին։ Ջուզեպպինան շուտով դադարեց ելույթ ունենալ, և Վերդին հետևելով [[Ջոակինո Ռոսսինի|Ջոակինո Ռոսսինիի]] օրինակին, որոշեց կնոջ հետ միասին իր կարիերան դադարեցնել։ Նա հարուստ էր, հանրաճանաչ և սիրահարված։ Հնարավոր է՝ հենց Ջուզեպպինան համոզեց նրան շարունակել օպերաներ գրել։
[[Պատկեր:Karoly Gyurkovich - Giuseppina Strepponi.jpg|մինի|ձախից|Ջուզեպպինա Ստրեպպոնին 1860 թվականին]]
Մի քանի ամիս Վերդին զբաղված էր ընտանեկան հարցերով: Դրանք բխում էին այն փաստից, թե ինչպես են [[Բուսետո|Բուսետոյի]] քաղաքացիները վերաբերվում Ջուզեպպինա Ստրեպպոնիին, որի հետ նա բացահայտ ապրում էր չամուսնացած հարաբերություններով։ Վերդին ամաչում էր քայլել քաղաքով և եկեղեցու մոտակայքով, ու չնայած նա ցուցաբերում էր անտարբերություն, այնինչ աղջիկը՝ ոչ{{sfn|Walker|1962|pp=197–98}}: Ավելին, Վերդին մտահոգված էր Սանտ-Ագաթայում իր նոր ձեռք բերված գույքի կառավարմամբ{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=287}}: Վերդիի և նրա ծնողների միջև աճող տարօրինակությունը, ազդում էր նաև Ստրեպպոնիի վրա{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=290}} (այն ենթադրությունը, որ այս իրավիճակը առաջացել է Վերդիի և Ստրեպպոնիի երեխայի ծնունդով, որը տրվել է որպես հիմք{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=289–}} բացակայում է որևէ հաստատուն ապացույց)։ [[1851 թվական|1851 թվականի]] հունվարին Վերդին խզեց հարաբերությունները իր ծնողների հետ, իսկ ապրիլին նրանց հրամայվեց լքել Սանտ-Ագաթան, Վերդին նրանց համար նոր տարածքներ գտավ և օգնեց, որ ֆինանսապես բնակություն հաստատեն իրենց նոր տան մեջ: Պատահական չէ, որ Վերդիի բոլոր վեց օպերաները, որոնք գրվել են [[1849]]–[[53]] թվականներին (''Լա Բատտագլիա, [[Լուիզա Միլլեր (օպերա)|Լուիզա Միլլեր]], Ստրիֆֆելիո, [[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտո]], [[Տրուբադուր]]'' և ''[[Տրավիատա]]''), քննադատ Ջոզեֆ Քերմանի համար դարձել է քննարկման թեմա. «Կանայք, ովքեր գալիս էին իր գերեզմանին սեռական օրինազանցության պատճառով, կա՛մ իրական են, կա՛մ կեղծ»: Քերմանը, ինչպես նաև հոգեբան Գերալդ Մենդելսոնը, առարկաների այս ընտրությունը կապում է Ստրեպպոնիի հետ ունեցած անօրինական հարաբերությունների հետ{{sfn|Kerman|2006|pp=22–23}}։
 
Վերդին և Ստրեպպոնին տեղափոխվեցին Սանտ-Ագաթա [[1851 թվական|1851 թվականի]] մայիսի 1-ին{{sfn|Walker|1962|p=199}}: Մեյը առաջարկեց գրել նոր օպերա Լա Ֆենիցիի համար, այդ նոր օպերան էղավ Տրավիատան: Դրան հաջորդեց [[1853 թվական|1853 թվականի]] հունվարին գրված ''[[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբադուրը]]''{{sfn|Budden|1984b|p=63}}։ Վերդին այժմ բավարար վաստակ ուներ թոշակի անցնելու համար, եթե ցանկանա{{sfn|Budden|1993|p=54}}: Նա հասել էր մի փուլի, որտեղ կարող էր զարգացնել իր օպերաները այնպես, ինչպես ցանկանում էր, այլ ոչ թե կախված լիներ երրորդ անձանց հանձնաժողովներից: ''[[Տրուբադուր]]'', ըստ էության, առաջին օպերան էր, որը նա գրել է առանց հատուկ հանձնաժողովի հանձնարարության (բացի ''Օբերտոյից''){{sfn|Chusid|1997|p=3}}։ Միևնույն ժամանակ նա ձեռնարկեց գրել օպերա Շեքսպիրի ''«[[Լիր արքա]]»'' ողբերգության մոտիվներով: Առաջին անգամ ([[1850]]) [[լիբրետո]]յի հարցով դիմեց Կամարանոյին (որը երբեք չի երևում), այնուհետև Անտոնիո Սոմային հանձնարարեց գրել ([[1857]]), բայց դա ապացուցելը շատ դժվար էր, որովևետև ոչ մի երաժշտություն էլ չգրվեց{{sfn|Mendelsohn|1979|p=223}}։ Վերդին ''[[Տրուբադուր|Տրուբադուրի]]'' վրա սկսեց աշխատել մոր մահվանից հետո՝ [[1851 թվական|1851 թվականի]] հունիսին: Այն, որ սա «Վերդիի օպերան է, որը կենտրոնանում է ոչ թե հայրիկի վրա», թերևս կապված է նրա մահվան հետ{{sfn|Mendelsohn|1979|p=226}}:
«Հանգստից հետո» Վերդիի գրած առաջին օպերան դարձավ նրա առաջին գլուխգործոցը՝ «Ռիգոլետտոն»: Օպերայի լիբրետտոն, գրված [[Վիկտոր Հյուգո]]յի «Արքան զվարճանում է» պիեսի մոտիվներով էական փոփոխության ենթարկվեց գրաքննության արդյունքում և մինչև օպերայի ստեղծման հիմնական ավարտը կոմպոզիտորը մի քանի անգամ մտադրվեց թողնել այն։ Առաջին բեմադրությունը տեղի ունեցավ Վենետիկում 1851 թվականին և մեծ հաջողություն ունեցավ։
 
[[1851]]–[[52]] թվականների ձմռանը Վերդին որոշեց Ստեպպոնիի հետ մեկնել [[Փարիզ]], որտեղ Opéra-ի հետ պայմանագիր կնքեց՝ գրել ''Les vêpres siciliennes''-ը , որը դարձավ իր առաջին ինքնատիպ գործը [[Մեծ օպերա|Մեծ օպերայի]] ոճով: [[1852 թվական|1852 թվականի]] փետրվարին զույգը մասնակցեց [[Ալեքսանդր Դումա|Ալեքսանդր Դումայի]] ''«[[Կամելիազարդ տիկինը]]»'' վեպի մոտիվներով գրված պիեսի ներկայացմանը, Վերդին անմիջապես սկսեց ստեղծագործել ''[[Տրավիատա|Տրավիատայի]]'' երաժշտությունը{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=303}}:
Ռիգոլետտոյում լիովին արտահայտված է Վերդիի արտիստիկ շռայլությունը․ հիանալի մեղեդիներով հագեցած ամբողջ պարտիտուրան, ձայնային ելևէջումները հնչում են իրապես երկնային գեղեցկությամբ, չկրկնվելով, բազմաթիվ արիաներն ու նվագախմբի կատարումները հետևում են միմյանց երաժշտական հանճարի այս անդադար տոնակատարության մեջ, խթանում են ապրումները՝ միահյուսելով ողբերգականն ու կատակերգականը։
 
[[1853 թվական|1853 թվականի]] հունվարին ''[[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբադուրի]]'' համար [[Հռոմ]] կատարած այցից հետո Վերդին ավարտեց ''[[Տրավիատա|Տրավիատան]]'', բայց ներգրավված երգիչների պատճառով օպերան հաջողության չհասավ{{sfn|Walker|1962|p=212}}: Ավելին, ղեկավարությունը պնդում էր, որ օպերային պետք է տրվի ոչ թե ժամանակակից, այլ պատմական ոճ: [[1853 թվական|1853 թվականի]] մարտ ամսվա պրեմիերան իսկապես ձախողվեց. Վերդին գրել է. «Մեղքն ի՞մն էր, թե՞ երգիչները: Ժամանակը կասի»{{sfn|Budden|1993|pp=62–63}}: Ռոջեր Պարկերը գրել է. «''Տրուվադուրը'' շարունակում է մնալ վերդյան երգացանկի երեք կամ չորս ամենատարածված օպերաներից մեկը. Բայց դա երբեք չի գոհացրել քննադատներին»{{sfn|Parker|1982|p=155}}:
Վերդիի հաջորդ նշանավոր օպերան՝ «[[Տրավիատա]]ն» գրվեց և բեմադրվեց «Ռիգոլետոյից» երկու տարի անց{{sfn|Newark|2004|p=198}}։ Այս օպերայի լիբրետտոն գրվել է [[Ալեքսանդր Դյումա (որդի)|Ալեքսանդր Դյումա – որդու]] «[[Կամելիազարդ տիկինը]]» պիեսի հիման վրա։ Այն կոմպոզիտորին մեծ համբավ բերեց։
 
=== 1853–18601853-1860 թվականներ ===
Տասնմեկ տարիների ընթացքում, ներառյալ ''[[Տրավիատա|Տրավիատան]]'', Վերդին գրել է շուրջ տասնվեց օպերա։ Հաջորդ տասնութ տարիների ընթացքում (մինչև ''Աիդա''), նա գրեց ընդամենը վեց նոր գործ{{sfn|Parker|n.d.|loc= §5}}: Վերդին ուրախ էր վերադառնալ Սանտ-Ագաթա և [[1856 թվական|1856 թվականի]] փետրվարին զեկուցում էր «Ամբողջությամբ հրաժարում երաժշտությունից, մի փոքր ընթերցանություն, թեթև զբաղվել գյուղատնտեսությամբ և ձիերով. դա ամեն ինչ է»: Մի քանի ամիս անց, գրելով կոմսուհի Մաֆֆեյին նույն կերպ, նա ասաց. «Ես ոչինչ չեմ անում: Չեմ կարդում: Չեմ գրում: Ես առավոտից երեկո քայլում եմ դաշտերում և փորձում եմ վերականգնվել, բայց դեռևս հաջողություն չունեմ այդ հարցում, ունեմ ստամոքսի խանգարում, որն առաջացել է ''I vespri siciliani-ից'': Անիծյալ օպերաներ»{{sfn|Walker|1962|p=218}}: Ստրեպպոնիի [[1858 թվական|1858 թվականի]] նամակը՝ ուղղված հրատարակչուհի Լեոն Էսկուդիեին, ավելի խորն է նկարագրում է կոմպոզիտորի կենսակերպը.
Տասնմեկ տարիների ընթացքում, մինչև՛ և ներառյալ ''Տրավիատան'', Վերդին գրել է տասնվեց օպերա։ Հաջորդ տասնութ տարիներին (մինչև ''Աիդան'' ) բեմի համար նա ընդամենը վեց նոր ստեղծագործություն է գրել{{sfn|Parker|n.d.|loc= §5}}։
«Երկրի հանդեպ նրա սերը դարձել է մոլագարություն, խելագարություն, կատաղություն, այն ինչ դուք ուզում եք՝ չափազանցված է: Նա արթնանում է լուսաբացին, ուսումնասիրում է [[Ցորեն|ցորենը]], [[Եգիպտացորեն|եգիպտացորենը]], որթատունկը և այլն․․․ Բարեբախտաբար, մենք այսպիսի կենսկերպով համընկնում ենք, տարբերվում ենք միայն այն փաստով, որ ես սիրում եմ արևածագը դիմավորել անկողնուս մեջ, իսկ նա հագնված»{{sfn|Walker|1962|p=219}}:
 
[[Պատկեր:Verdi and Naples censor-caricature by Delfico.jpg|մինի|ձախից|Վերդին դիմակայում է Նեապոլի գրաքննությանը՝ ''Մասկերայում [[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]]-ի'' պատրաստման ժամանակ (ծաղրանկար Դելֆիկոյի կողմից)]]
1856 թվականին կոմպոզիտորը վերադարձավ Սանտ Ագաթա, որի համար շատ երջանիկ էր և նույնիսկ արտահայտվել է այսպես․ «Կատարյալ հրաժարում երաժշտությունից, մի քիչ ընթերցում, որոշակի թեթև զբաղմունք գյուղատնտեսությամբ, ձիերով։ Ընդամենն այսքանը ․․․ »{{sfn|Walker|1962|p=218}}։
Այնուամենայնիվ, մայիսի 15-ին Վերդին պայմանագիր է կնքում Լա Ֆենիցիի հետ, ըստ որի հաջորդ գարնանը գրելու է ևս մեկ: Այդ օպերան պետք է լիներ ''Սիմոն Բոկանեգրան'': Զույգը Փարիզում մնաց մինչև [[1857 թվական|1857 թվականի]] հունվարը՝ զբաղվելու այս առաջարկներով, ինչպես նաև առաջարկվել է ''[[Տրուբադուր]]'' թարգմանված տարբերակը բեմադրել Մեծ Օպերայում: Վերդին և Ստրեպպոնին մարտին ուղևորվեցին Վենետիկ՝ ''Սիմոն Բոկանեգրա'' օպերայի պրեմիերայի համար, որը պարզվեց, որ «ֆիասկո» է (ինչպես հաղորդում է Վերդին, չնայած երկրորդ և երրորդ գիշերներին, ընդունելությունը զգալիորեն բարելավվել էր){{sfn|Phillips-Matz|1993|p=355}}։
 
Ստրեպպոնիի օգնությամբ Վերդին 1858 թվականի հունվարին մեկնեց Նեապոլ՝ Սոմայի հետ աշխատելու ''Գուստավ III'' օպերայի [[լիբրետո]]յի վրա, որը ավելի քան մեկ տարի անց պիտի դառնար ''«[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]]»'' օպերան։ Այս ժամանակ Վերդին սկսել էր Ստրեպպոնիին համարել իր կինը մասին, և Ստրեպպոնին էլ նամակները ստորագրում էր՝ որպես «Ջուզեպպինա Վերդի»{{sfn|Walker|1962|p=219}}: Վերդին վրդովվեցրեց նեապոլական գրաքննիչի խիստ պահանջներից, ասելով. «Ես խեղդվում եմ խնդիրների ծովում: Գրեթե հաստատ է, որ գրաքննիչները չեն ընդունելու մեր [[լիբրետո]]ն»{{sfn|Werfel|Stefan|1973|p=207}}: նա խախտեց իր պայմանագիրը: Սա հանգեցրեց դատական գործի և հակասական դատավարության. Վերդին ազատ կարող էր ներկայացնել ''Գուստավ III'' օպերայի [[լիբրետո]]ն և երաժշտական ուրվագիծը [[Հռոմի օպերային թատրոն|Հռոմի Օպերային]]: Այնտեղ գրաքննիչները պահանջում էին հետագա փոփոխություններ. այդ պահի սկսած օպերան կրեց ''Պարահանդես-դիմակահանդես'' անվանումը{{sfn|Rosselli|2000|pp=116–17}}:
Այնուամենայնիվ, մայիսի 15-ին Վերդին Վենետիկի «Լա Ֆենիչե» (La Fenice) թատրոնի հետ պայմանագիր կնքեց հաջորդ գարնանը օպերայի համար: Դա պետք է լիներ «''Սիմոն Բոկանեգրա''» օպերան, որի պրեմիերան տեղի ունեցավ 1857 թվականի մարտի 12-ին{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=355}}։ Վերդին գոհ չլինելով հանդիսատեսի կողմից օպերայի ընդունելությունից, հետագայում վերամշակեց այն ՝ լիբրետտոյում փոփոխությունների կատարումը վստահելով Արիգո Բոյտոյին։ Օպերայի երկրորդ տարբերակի առաջնախաղը տեղի ունեցավ 1881 թվականի մարտի 24-ին Միլանի «Լա Սկալա» թատրոնում։
 
[[1859 թվական|1859 թվականի]] մարտին ժամանելով Սանտ-Ագաթա, Վերդին և Ստրեպպոնին գտել են մոտակայքում գտնվող Պյաչենցա քաղաքը, որտեղ [[Ավստրիա|Ավստրիայի]] 6000-անոց զորքը կազմելով բազա, պայքարում էր Պիեմոնտ շրջանի համար: Իտալա-ֆրանս-ավստրիական պատերազմից հետք ավստրիացիները լքեցին տարածաշրջանըԱնկախության Իտալիայի Երկրորդ Պատերազմին հաջորդում ավստրիացիները լքեցին տարածաշրջանը, չնայած շարունակում էին վերահսկել Վենետիկի շրջանը՝ Վիլաֆրանկայում ստորագրված հրադադարի պայմաններով: Վերդին զզվանքով էր վերաբերվում այս իրադարձությունների. «Այստեղ, ուրեմն, Իտալիայի անկախությունն է, այդքան շատ հույս ունեիր ...Վենետիկը Իտալիան չէ՞: Այսքան հաղթանակներից հետո, ի՞նչ արդյունք ... Բավական է գեռացնել մեկ խելագարի»-գրում է Կլարա Մաֆֆեին{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=394}}:
Ստրեպոնիի հետ Վերդին շրջել է տարբեր երկրներով։ Որոշ ժամանակով նրանք ապրել են Փարիզում, այնուհետև Նեապոլում, որտեղ 1858 թվականի հունվարին Սոմմայի հետ միասին աշխատում էին Գուստավ III օպերայի լիբրետտոյի վրա, որը հետագայում ձևափոխվեց և անվանվեց «Պարահանդես-դիմակահանդես»։ Այդ ժամանակ Վերդին արդեն Ստրեպոնիին որպես իր կին էր ներկայացնում, իսկ նա նամակները ստորագրում էր ''Ջուզեպպինա Վերդի'' անվամբ{{sfn|Walker|1962|p=219}}։
 
Վերդին և Ստրեպպոնին որոշեցին ամուսնանալ: Նրանք ուղևորվեցին Collonges-sous-Salève գյուղ, որն այն ժամանակ Պիեմոնտի մաս էր կազմում: [[1859 թվական|1859 թվականի]] օգոստոսի 29-ին զույգը այստեղ ամուսնացել էր, ընդ որում ներկա է եղել միայն կառապանը, ով նրանց տարել է այնտեղ և եկեղեցու եկեղեցու զանգակատանը աշխատողը՝ որպես վկա{{sfn|Rosselli|2000|p=70}}: 1859 թվականի վերջին Վերդին իր ընկեր Սեզարե Դե Սանկտիսին գրեց. «''Բալլո''-ն ավարտելուց հետո ես այլևս երաժշտություն չեմ գրում, այլևս չեմ մտածել երաժշտության մասին: Ես նույնիսկ չգիտեմ ինչ գույն է իմ վերջին օպերան, և գրեթե չեմ հիշում այն»{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=405}}: Նա սկսեց վերակառուցել Սանտ Ագատան, որը 1860 թվականին աշխատանքի մեծ մասը կատարվեց, իսկ մնացած մասը պետք է կատարվեր հաջորդ քսան տարիների ընթացքում: Սա մի մեջ քառակուսի սենյակ էր, որը դառնալու էր իր աշխատասենյակը, ննջասենյակը և գրասենյակը{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=412–15}}:
1859 թվականի օգոստոսի 29-ին Վերդին և Ջուզեպպինան ամուսնացան{{sfn|Rosselli|2000|p=70}} ։
 
=== Քաղաքականություն ===
[[Պատկեր:V E R D I.jpg|250px|մինի|աջից|Վիվա Վերդի կարգախոսներ]]
 
[[Պատկեր:Va, pensiero.jpg|250px|մինի|Հատված [[Նաբուկկո]] օպերայից, «Թռչիր, միտք ոսկե թևերով», («Va, pensiero») խմբերգ]]
Հասնելով որոշակի հաջողությունների և ունենալով հնարավորություններ, 1859 թվականին Վերդին սկսեց ակտիվ հետաքրքրվել Իտալիայի քաղաքականությամբ{{sfn|Gossett|2012|pp=272, 274}} ։ Նա Ռիսորջիմենտո շարժման կողմանկից էր և փորձում էր յուրովի աջակցել ու իր ներդրումն ունենալ այդ գործում։
«''Նաբուկկո''» օպերայում «Թռչիր, միտք ոսկե թևերով» երգչախմբի համար գրված հատվածում կոմպոզիտորը ներկայացրել է շարժումը նկարագրող տեսարաններ{{sfn|Gossett|2012|pp=272, 275–76}}։
 
[[1840]]-ական թվականներին աճեց «Վերդիի երաժշտության և ազգայնական քաղաքականության համատեղումը»{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=188–91}}: [[1848 թվական|1848 թվականին]] ազգայնական առաջնորդ [[Ջուզեպպե Մացցինի|Ջուզեպպե Մացցինիին]] (որին նախորդ տարում Վերդին հանդիպել էր [[Լոնդոն|Լոնդոնում]]) խնդրեց Վերդիին (ով կատարում էր իրեն)՝ գրել հայրենասիրական օրհներգ{{sfn|Gossett|2012|pp=279–80}}: Օպերայի պատմաբան [[Չառլզ Օսբորն|Չառլզ Օսբորնը]] նկարագրում է [[1849 թվական|1849 թվականի]] «Լա Բատագլիա դի Լեգնանո»-ը՝ որպես «նպատակաուղղված օպերա» և պնդում է, որ «մինչդեռ Վերդիի ավելի վաղ գրված օպերաներից հաճախ մասեր էին վերցնում [[Ռիսորջիմենտո|Ռիսորջիմենտոյի]] մարտիկներիը ... այս անգամ կոմպոզիտորը շարժումը սկսել է իր սեփական օպերայից»{{sfn|Osborne|1969|p=198}} մինչև [[1859 թվական|1859 թվականը]] դա չի եղել Նեապոլում, և միայն դրանից հետո է տարածվում Իտալիայում, որի կարգախոսն է «Վիվա Վերդի» օգտագործվում էր որպես հապավում հետևյալ արտահայտության համար՝ '''''Viva V'''''''ittorio'' '''''E'''''''manuele'' '''''R'''''''e'' '''''D'''''<nowiki>'</nowiki>'''''I'''''''talia'' ( Viva Վիկտոր Էմանուիլ թագավոր [[Իտալիա|Իտալիայում]]), (ով այն ժամանակ [[Պիեմոնտ|Պիեմոնտի]] թագավորն էր ){{sfn|Budden|1984c|p=80}}: [[1861 թվական|1861 թվականին]] Իտալիան միավորվելուց հետո Վերդիի օպերաներից շատերն ավելի ու ավելի էին մեկնաբանվում, քանի որ Ռիսորջիմենտոն աշխատում է թաքնված հեղափոխական հաղորդագրություններով, որոնք, սկզբնապես նախատեսված չէին ոչ կոմպոզիտորի կողմից, ոչ էլ նրա ազատարարների կողմից{{sfn|Gossett|2012|p=272}}։
Թերևս, Վերդիի քաղաքական դիրքորոշումները նկատելի են եղել 1840-ականներին<ref> Phillips-Matz 1993, pp. 188–91.</ref>։ 1848 թվականին Իտալիայի ազգային-ազատագրական շարժման առաջնորդ, հեղափոխական [[Ջուզեպպե Մացցինի]]ն Վերդիին առաջարկում է մի հայրենասիրական օրհներգ գրել<ref>Gossett 2012, pp. 279–80.</ref>։
 
1859 թվականին Վերդին ընտրվեց որպես նոր գավառական խորհրդի անդամ և նշանակվեց հինգ հոգուց բաղկացած խմբի ղեկավար, ով պետք է [[Թուրին|Թուրինում]] հանդիպեր [[Վիկտոր Էմանուիլ II]] թագավորի հետ: Հոկտեմբերի 17-ին Վերդին հանդիպեց Կավուրի հետ, ով Իտալիայի վերամիավորման ճամանակաշրջանի պետն է էղել{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=400–02}}: Այդ տարի ավելի ուշ Էմիլիայի կառավարությունը անցավ Կենտրոնական Իտալիայի Միացյալ Նահանգների ենթակայության տակ, և Վերդիի քաղաքական կյանքը ժամանակավորապես ավարտվեց: Դեռևս պահպանելով ազգայնական զգացմունքները, նա 1860 թվականին մերժեց գավառի խորհրդի անդամի պաշտոնը, այդ պաշտոնին ընտրվել էր ''բացակայության'' պայմաններում{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=417}}: Կավուրը մտադրություն ուներ համոզելու Վերդիին, որ քաղաքական պաշտոնին առաջադրվելն անհրաժեշտ է Իտալիայի ապագան ամրապնդելու և ապահովելու համար{{sfn|Gossett|2012|p=281}}: Կոմպոզիտորը մի քանի տարի անց Պիավեին վստահեցրեց, որ «Ես ընդունեցի այն պայմանով, որ մի քանի ամիս անց ես հրաժարական կտամ»{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=429–30}}: Վերդին [[1861 թվական|1861 թվականի]] փետրվարի 3-ին ընտրվեց Բորգո Սան Դոնինո ([[Ֆիդենցա]]) քաղաքում ընտրվեց պառլամենտ Պիեմոնտ-Սարդինիայի համար Թուրինում (ով 1861 թվականի մարտից դարձավ Իտալիայի Թագավորության պառլամենտ), բայց սրան հաջորդեց Կավուրի մահը 1861 թվականին, որը նրան խորապես վշտացրեց{{sfn|Gossett|2012|p=282}}: Ավելի ուշ՝ 1874 թվականին, Վերդին նշանակվեց Իտալիայի Սենատի անդամ, բայց չմասնակցեց դրա գործունեությանը{{sfn|Porter|1980|p=653}}<ref>{{cite news|title=Senato del Regno|issue=340|publisher=Gazzetta Piemontese|date=10 December 1874|language=Italian|quote=(Article stating the Italian Senate voted to approve Verdi's nomination on 8 Nov. 1874)}}</ref>:
Օպերայի պատմաբան Չարլզ Օսբորնը նշել է, որ Վերդին իր «Լենյանոյի ճակատամարտը» օպերայում, գրված 1849 թվականին, վառ կերպով է անդրադարձել հեղափոխական շարժմանը և դրա մասնակիցներին։
 
=== 1860-87 թվականներ․ ''La forza''-ից Օթելլո ===
1859 թվականին սկսեցին ամբողջ Իտալիայում կարգախոսներ տարածել «Վիվա Վերդի»{{sfn|Osborne|1969|p=198}} , որի ամբողջական տարբերակը «Viva Vittorio Emanuele Re D'Italia» ([[Վիկտոր Էմանուիլ II]]-ի) կարգախոսն էր<ref>Parker 1998, p. 942</ref><ref>Budden 1973, Vol. 3, p. 80</ref>։
[[Պատկեր:Verdi Russia 1861-62.jpg|մինի|ձախից|Վերդին Ռուսաստանում 1861-62 թվականներին]]
''Բալոյի'' բեմադրմանը հաջորդած ամիսներին Վերդիին դիմեցին մի շարք օպերային ընկերություններ, ովքեր փնտրում էին նոր ստեղծագործություն կամ առաջարկներ էին ներկայացնում գործողներից գոնե մեկը բեմադրելու համար, բայց նա հրաժարվեց բոլորից{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=439–46}}: Բայց երբ, դեկտեմբերին 1860 թվականին, դիմեցին [[Սանկտ Պետերբուրգ|Սանկտ Պետերբուրգի]] Կայսերական թատրոնից և առաջարկեցին 60000 ֆրանկ: Վերդին հանգեց մի գաղափարի, ըստ որի որոշեց վերամշակել 1835 թվականին գրված իսպանական ''Don Alvaro o la fuerza del sino'' պիեսը, դարձնելով ''[[Ճակատագրի ուժը]]'' օպերան, որի [[լիբրետո]]յի հեղինակը Պիավեն է։ Վերդին պրեմիերայի համար [[1861 թվական|1861 թվականի]] դեկտեմբերին ժամանեց Սանկտ Պետերբուրգ, բայց առաջացած խնդիրների լուծման համար այն հետաձգվեց{{sfn|Rosselli|2000|p=124}}:
 
[[1862 թվական|1862 թվականի]] փետրվարի 24-ին, երբ [[Փարիզ|Փարիզով]] վերադարձավ [[Ռուսաստան]], Վերդին հանդիպեց իտալացի երկու երիտասարդ գրողների՝ քսանամյա Արրիգո Բոիտոյին և Ֆրանսու Ֆակսիոյին: Վերդիին հրավիրվել էին երաժշտության մի կտոր գրել Լոնդոնում 1862 թվականի միջազգային ցուցահանդեսի համար{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=446–49}} և Բոիտոյին էլ հանձնարարվեց գրել տեքստ, որը դարձավ ''Inno delle nazioni'': Բոիտոն որպես աջակից մեծ օպերայի Ջակոմո Մեյերբերին և նաև օպերայի կոմպոզիտորի աջակից, հետագայում 1860-ականներին քննադատում էր Վերդիին «վստահել կանոնին, այլ ոչ թե ձևին», ինչը զայրացնում էր կոմպոզիտորին: Չնայած, նա պետք է դառնար Վերդիի սերտ գործակիցը իր վերջին օպերաներում{{sfn|Parker|2007|pp=3–4}}: Սանկտ Պետերբուրգում ''Ճակատագրի ուժը'' օպերայի պրեմիերան վերջապես տեղի ունեցավ [[1862 թվական|1862 թվականի]] սեպտեմբերին, և Վերդին ստացավ Սուրբ Ստանիսլաուս շքանշանը{{sfn|Budden|1993|p=88}}:
Այդ տարի Վերդին ընտրվեց նոր գավառական խորհրդի անդամ և նշանակվեց հինգ հոգուց բաղկացած խմբի ղեկավար, որը պետք է հանդիպիպում ունենար թագավոր Վիկտոր Էմանուիլ II-ի հետ<ref> Phillips-Matz 1993, pp. 400–02.</ref>։ Նույն թվականի հոկտեմբերի 17-ին Վերդին հանդիպեց կոմս, [[Պիեմոնտ]]ի և Իտալիայի վերամիավորման ժամանակաշրջանի պետական գործիչ և դիվանագետ, բուրժուականացող ազնվականության և լիբերալ միապետական բուրժուազիայի գաղափարախոս ու առաջնորդ [[Կամիլլո Բենսո Կավուր]]ի հետ։ Ավելի ուշ, նույն թվականին Իտալիայի հյուսիսում գտվող Պարմա գավառի [[Էմիլիա Ռոմանիա]] մարզի կառավարությունն անցավ Կենտրոնական Իտալիայի միացյալ մարզերի ենթակայության տակ, իսկ Վերդիի քաղաքական կյանքը գրեթե ավարտին մոտեցավ{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=400–02}} ։ 1860 թվականին նա հրաժարվեց մարզային խորհրդի անդամ լինելուց{{sfn|Phillips-Matz|1993|p=417}}։ Կավուրը սակայն փորձում էր համոզել նրան մնալ քաղաքական այդ դաշտում, որպես վառ կերպար{{sfn|Gossett|2012|p=281}}, սակայն նա խոստովանել է, որ համաձայնել է մնալ՝ միայն մի քանի ամիս հետո հրաժարական տալու պայմանով{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=429–30}}։ 1861 թվականի փետրվարի 3-ին ընտրվել է Սարդինիայի թագավորության խորհրդարանի անդամ, որպես [[Ֆիդենցա]]յի Բորգո քաղաքի ներկայացուցիչ։ Սակայն, Կավուրի մահը նրան շատ վշտացրեց և նա գրեթե չէր մասնակցում խորհրդական հավաքներին{{sfn|Gossett|2012|p=282}}։ Ավելի ուշ, 1874 թվականին Վերդին նշանակվեց իտալիայի Սենատի անդամ, բայց չէր մասնակցում դրա գործողություններին{{sfn|Porter|1980|p=653}}<ref>{{cite news|title=Senato del Regno|accessdate=18 October 2016|issue=Num. 340|publisher=Gazzetta Piemontese|date=10 December 1874|language=Italian|quote=(Article stating the Italian Senate voted to approve Verdi's nomination on 8 Nov. 1874)}}</ref>։
 
[[Մակբեթ (ողբերգություն)|Մակբեթի]] վերածնունդը Փարիզում [[1865 թվական|1865 թվականին]], այդպես էլ ոչ մի հաջողություն չունեցավ, բայց նա հանձնաժողովի կողմից ստացավ նոր առաջարկ, [[Յոհան Ֆրիդրիխ Շիլլեր|Յոհան Ֆրիդրիխ Շիլլերի]] ''[[Դոն Կարլոս (օպերա)|Դոն Կարլոս]]'' ստեղծագործութկան մոտիվներով ստեղծել Դոն Կարլոս օպերան: Նա և Ջուզեպպինան 1866-1867 թվականները անցակացրին Փարիզում, որտեղ ունկնդրեցին [[Ջակոմո Մեյերբեր|Ջակոմո Մեյերբերի]] վերջին օպերան՝ ''L'Africaine-ը''{{sfn|Budden|1993|p=93}}։ Օպերայի պրեմիերան [[1867 թվական|1867 թվականին]] բուռն մեկնաբանությունների տեղիք տվեց: Չնայած քննադատներից Թեոֆիլ Գաուտերը բարձր էր գնահատում աշխատանքը, իսկ կոմպոզիտոր Ժորժ Բիզեթը հիասթափված էր Վերդիի փոփոխվող ոճից. «Վերդին այլևս իտալացի չէ: Նա հետևում է Վագներին»{{sfn|Budden|1993|p=93}}:
=== 1860–1887 թվականներ ===
«Պարահանդես-դիմակահանդես» օպերայի բեմադրումից հետո Վերդին տասնյակ օպերային ընկերություններից նոր օպերա գրելու առաջարկներ էր ստանում։ Սակայն բոլորին էլ մերժում էր{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=439–46}}։ 1860 թվականի դեկտեմբերին նա նոր առաջարկ ստացավ, որի դիմաց վարձատրվելու էր 60 000 ֆրանկ, ներառյալ մյուս ծախսերը։ Այդ օպերան «Ճակատագրի ուժ» -ն էր{{sfn|Rosselli|2000|p=124}}։ Կոմպոզիտորն այն գրել է [[Սանկտ Պետերբուրգ]]ի [[Մեծ թատրոն (Սանկտ Պետերբուրգ)|Մեծ թատրոնի]] պատվերով, որտեղ և 1861 թվականին պիտի անցկացվեր օպերայի պրեմիերան, սակայն դերակատարման խնդրի պատճառով բեմադրությունը հետաձգվեց։ Օպերայի առաջնախաղը տեղի ունեցավ հաջորդ տարի 1862 թվականի նոյեմբերի 10-ին{{sfn|Rosselli|2000|p=124}}, որի համար Վերդին պարգևատրվեց ''Սուրբ Ստանիսլավի շքանշանով'' {{sfn|Budden|1993|p=88}}։ Վերդիի կողմից երաժշտության մեջ որոշ փոփոխություններ կատարելուց հետո 1869 թվականի փետրվարի 27-ին այն բեմադրվեց Միլանի «Լա Սկալա» թատրոնում։
 
[[1860]]–[[1870]]-ական թվականների ընթացքում Վերդին մեծ ուշադրություն էր դարձնում Բուսետոյի շրջակայքում գտնվող իր ունեցվածքին՝ լրացուցիչ հող գնելով{{sfn|Rosselli|2000|pp=128–31}}: [[1867 թվական|1867 թվականին]] մահացավ և՛ Վերդիի հայրը` Կառլոն, ում հետ նա վերականգնել էր լավ հարաբերությունները, և՛ նրա վաղ հովանավորը Անտոնիո Բարեցին: Վերդին և Ջուզեպպինան որոշեցին որդեգրել Կարլոյի թոռնուհուն՝ Ֆիլոմենա Մարիա Վերդիին, այն ժամանակ յոթ տարեկան էր: Աղջիկը ամուսնացավ [[1878 թվական|1878 թվականին]] Վերդիի ընկերոջ և փաստաբան Անջելո Կառարայի որդու հետ, և նրա ընտանիքը, ի վերջո, Վերդիի ունեցվածքի ժառանգորդ դարձավ{{sfn|Rosselli|2000|pp=131, 133}}:
1862 թվականի փետրվարի 24-ին, երբ Վերդին Ռուսաստանից նոր էր վերադարձել Փարիզ, հանդիպեց երկու երիտասարդ իտալացի գրող-կոմպոզիտորների հետ, քսանամյա [[Արրիգո Բոիտո]]յի և Ֆրանկո Ֆասիոյի: Նրան հրավիրել էին Լոնդոնում կայանալիք ''1862 միջազգային ցուցահանդեսի'' համար երաժշտություն գրել{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=446–49}}, իսկ Բոիտոն տեքստի համար էր պատասխանատու։ Դա ''«Ազգերի հիմնը»'' (Inno delle nazioni) կանտատն էր: Լինելով գերմանացի և ֆրանսիացի երգահան, «մեծ օպերա» (Grand Opera) ժանրի հիմնադիր [[Ջակոմո Մեյերբեր]]ի հետևորդը, Բոիտոն քննադատաբար էր մոտենում Վերդիի ստեղծագործական մոտեցմանը, չնայած այն բանին, որ նրանք օպերաներ գրելու հարցում սերտ համագործակցել են միմյանց հետ{{sfn|Parker|2007|pp=3–4}}։
[[Պատկեր:Teresa Stolz Aida 1872.jpg|մինի|աջից|Թերեզա Ստոլցը 1872 թվականի Պարմայում Աիդայի ներկայացման ժամանակ]]
''Աիդա'' օպերան հանձնարարվեց Եգիպտոսի կառավարության օպերայի տան կողմից, որը կառուցվել էր [[խեդիվ]] [[Իսմայիլ-Փաշա|Իսմայիլ-Փաշայի]] օրոք, [[1869 թվական|1869 թվականին]] [[Սուեզի ջրանցք|Սուեզի ջրանցքի]] բացումը նշելու համար: Օպերայի շենքն իրականում բացվեց ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոյի]]'' ցուցադրության համար{{sfn|Porter|1980|p=655}}: Վերդիին առաջարկվել է 150,000 ֆրանկ օպերայի համար (չնայած նա խոստովանեց, որ [[Հին Եգիպտոս|Հին Եգիպտոսը]] «քաղաքակրթություն էր, որին ես երբեք չեմ կարողացել հիանալ»), և այն առաջին անգամ ներկայացվել է [[Կահիրե|Կահիրեում]] 1871 թվականին{{sfn|Rosselli|2000|pp=149–50}}: Վերդին 1872 և 1873 թվականներին իտալական արտադրությունները վերահսկում էին ''Աիդա'' օպերան [[Միլան|Միլանում]], [[Պարմա|Պարմայում]] և [[Նեապոլ|Նեապոլում]], որպեսզի ապահովեն բարձր ցուցանիշներ{{sfn|Rosselli|2000|p=158–159}}: [[Նեապոլ|Նեապոլում]] փորձերի ժամանակ նա գրել է իր լարային քառյակը, նրա կողմից գրված միակ կամերային երաժշտությունը և ոճով միակ գլխավոր գործը 19-րդ դարի իտալացի հեղինակի կողմից{{sfn|Stowell|2003|p=259}}:
 
[[1869 թվական|1869 թվականին]] Վերդիին խնդրել են գրել Ջիոաչինո Ռոսինիի հոգեհանգստի երաժշտության մի մասը։ Նա կազմեց և ավարտեց հոգեհանգստի արարողությունը, բայց դրա կատարումը չեղարկվեց (և դրա պրեմիերան տեղի չունեցավ մինչև 1988 թվականը{{sfn|Rosselli|2000|pp=138–39}}: Հինգ տարի անց Վերդին վերամշակեց իր «Libera Me» բաժինը՝ Ռոսինիի հոգեհանգստի երաժշտությունից և այն դարձավ Ռեքվիեմի մի մասը Ալեսանդրո Մանզոնիի, ով մահացել է [[1873 թվական|1873 թվականին]]: Ամբողջական Ռեքվիեմը առաջին անգամ կատարվեց Միլանի տաճարում՝ Մանզոնիի մահվան տարին լրանալու ժամանակ՝ 1874 թվականի մայիսի 22-ին{{sfn|Rosselli|2000|pp=138–39}}: ''Սպինտո'' սոպրանո Թերեզա Ստոլցը (1834–1902), ով 1865 թվականից երգել է Լա Սկալայում, մենակատար էր [[Ռեքվիեմ|Ռեքվիեմի]] առաջին և մնացած ներկայացումներում. 1872 թվականի փետրվարին նա կատարեց Աիդան Միլանում: Նա սերտորեն կապվեց Վերդիի հետ (ճիշտ այն բանի, թե որքան սերտորեն մնում է ենթադրաբար)՝ չնայած Ջուզեպպինա Վերդիի սկզբնական անհանգստության, բայց կանայք հաշտվեցին, և Ստոլցը Վերդիի ուղեկիցը մնաց [[1897 թվական|1897 թվականը]] Ջուզեպպինայի մահից հետո մինչև իր մահը{{sfn|Christiansen|1995|pp=202–03}}:
1860-1870 -ականներին Վերդին սկսեց մեծ ուշադրություն դարձնել Բուսսետոյի իր կալվածքին, գնեց հավելյալ տարծքներ{{sfn|Rosselli|2000|pp=128–31}}։ 1867 -ին մահացան նրա հայրն ու Մարգերիտայի ՝ առաջին կնոջ հայրը։ Վերդին Ջուզեպպինայի հետ միասին որոշեցին երեխա որդեգրել ՝ յոթնամյա մի աղջնակի (Ֆիլոմենա Մարիա Վերդի)։ Աղջիկը 1878 թվականին ամուսնացավ Վերդիի ընկերոջ որդու և փաստաբան Անջելո Կարրառայի հետ և Վերդիի ունեցվածքը ժառանգեց նրանց ընտանիքը{{sfn|Rosselli|2000|pp=131, 133}}։
 
Վերդին իր գրած Ռեքվիեմը ներկայացրեց [[Փարիզ|Փարիզում]], [[Լոնդոն|Լոնդոնում]] և [[Վիեննա|Վիեննայում]] 1875 թվականին, իսկ Քյոլնում՝ 1876 թվականին{{sfn|Porter|1980|p=653}}: Թվում էր, թե դա կլինի նրա վերջին աշխատանքը: Նրա կենսագրագետ Ջոն Ռոսելիի խոսքերով, դա «հաստատեց նրան որպես իտալական երաժշտության յուրօրինակ նախագահող հանճար»: Վերդին միտումնավոր հեռու մնաց իրեն հրապարակայնացնելու կամ իրեն նոր աշխատանքներում ներգրավվածության հնարավորությունից, քանի որ թոշակի էր անցնելու{{sfn|Rosselli|2000|pp=163–65}}, բայց գաղտնի նա սկսեց աշխատել [[Օթելլո|Օթելլոյի]] վրա, որը Բոիտոն (որին կոմպոզիտորը հաշտվել էր Ռիկորդիի հետ) առաջարկել էր նրան 1879 թվականին։ Բաղադրությունը հետաձգվեց [[Սիմոն Բոկանեգրա (օպերա)|Սիմոն Բոկանեգրա]] վերանայմամբ, որը Վերդին ստանձնեց Բոյոյի հետ, որը արտադրվել է 1881 թվականին, և Դոն Կարլոսի վերանայումը: Նույնիսկ այն ժամանակ, երբ ''[[Օթելլո (Վերդիի օպերա)|Օթելլոն]]'' իրականում ավարտվեց, Վերդին արհամարհեց. «Կավարտե՞մ դա: Արդյո՞ք ես կատարե՞լ եմ դա: Երբ լուրերը հասան, Վերդիին հարցաքննություններով ճնշում էին ողջ Եվրոպայում գործող օպերաները. ի վերջո, օպերայի հաղթական պրեմիերան ներկայացավ [[Լա Սկալա|Լա Սկալայում]] 1887 թվականի փետրվարին{{sfn|Rosselli|2000|pp=164–72}}:
1869 թվականին Վերդին Ջոակինո Ռոսսինիի հիշատակին նվիրված ''Ռեքվիեմ'' գրելու առաջարկ ստացավ։ Նա երկար աշխատեց դրա վրա, սակայն ձախողվեց ներկայացումը ( մինչև 1988 թվականը առաջնախաղը չի կայացել )։ Այնուհետև Վերդին ռեքվիեմի համար գրեց «Libera Me»-ն(մյուս մասերը գրել էին ժամանակի ոչ այնքան հայտնի իտալացի կոմպոզիտորները) <ref> Rosselli 2000, pp. 138–39.</ref>։ Իսկ 1874 թվականին գրող Ալեսանդրո Մանձոնիի մահվան առիթով Վերդին գրեց{{sfn|Rosselli|2000|pp=138–39}} իր ''Ռեքվիեմ'' ստեղծագործությունը ՝ դրան միացնելով նախկինում գրած «Libera Me»-ի վերափոխված տարբերակը։
 
=== 1887–1901 թվականներ․ «Ֆալստաֆը» և վերջին տարիները ===
Վերդիի վերջին նշանավոր օպերաների մեկը՝ «Աիդա»-ն նրան պատվիրվել էր գրել եգիպտական կառավարության արքայական օպերայի համար, [[Սուեզի ջրանցք]]ի բացման առթիվ, [[խեդիվ]] [[Իսմայիլ-Փաշա]]յի կողմից, 1869 թվականին։ Նրան օպերան գրելու համար բավականին մեծ գումար՝ 150․000 ֆրանկ էին առաջարկել։ Ըստ որոշ տվյալների՝ երբ տոնակատարության կազմակերպիչներն առաջին անգամ դիմել էին կոմպոզիտորին, նա հրաժարվել էր պատվերն ընդունելուց։ Կազմակերպիչները Վերդիին զգուշացրել էին, որ նույն առաջարկով կդիմեն Շարլ Գունոյին։ Վերդին հույս էր հայտնել, որ Գունոն կհամաձայնի օպերա գրել։ Եվ միայն, երբ կազմակերպիչները սպառնացել էին, որ պատվերը կստանա Ռիխարդ Վագները, Վերդին համաձայնել էր ծանոթանալ պայմանագրի կետերին։ Օպերայի շենքն իրականում բացվել է կոմպոզիտորի ''Ռիգոլետտո'' օպերայի բեմադրությամբ<ref> Porter 1980, p. 655.</ref>։
[[Պատկեր:Boito e Verdi.jpg|մինի|աջից|Արրիգո Բոիտոն և Վերդին 1893 թվականին Սանտ-Ագաթայում]]
''[[Օթելլո|Օթելլոյի]]'' հաջողության հասնելը Վերդին մեկնաբանեց. «Այսքան հերոսներ և հերոսուհիներ անողոք կոտորելուց հետո ես վերջապես իրավունք ունեմ մի փոքր ծիծաղելու»: Նա հաշվի էր առել զանազան զավեշտալի իրադարձություններ, բայց դրանցից ոչ մեկը լիովին հարմար չէր գտել և մտածեց Բոիտոյի առաջարկի մասին: Ազատարարը այդ ժամանակ ոչինչ չասաց, բայց գաղտնի սկսեց աշխատել լիբրետոյի վրա՝ հիմնվելով Ուինդսորի ''«Ուրախ կանայք»''՝ ''Հենրի IV-ի 1-ին և 2-ր''դ մասերից վերցված լրացուցիչ նյութերի վրա{{sfn|Klein|1926|p=606}}։ Վերդին լիբրետոյի նախագիծը ստացավ մոտավորապես 1889 թվականի հուլիսի սկզբին, երբ նա կարդաց Շեքսպիրի պիեսը. «Բենիսիմո, Բենիսիմո! ... Ոչ ոք չէր կարող քեզանից ավելի լավը գործել»,-գրեց Բոիտոյին: Բայց նա դեռ կասկածներ ուներ՝ տարիքի, առողջության (ինչը նա ընդունում է, որ լավն է) և նախագիծը ավարտելու վրա։ Եթե նախագիծը չհաջողվեր, ապա դա Բոիտոյի համար կլիներ ժամանակի վատնում և նրան կշեղեր նոր օպերան ավարտելուց: Վերջապես, [[1889 թվական|1889 թվականի]] Հուլիսի 10-ին, նա կրկին գրեց. «Թող այդպես լինի! Եկեք գրենք ''[[Ֆալստաֆ (օպերա)|Ֆալստաֆը]]'': Առայժմ եկեք չմտածենք խոչընդոտների, տարիքի և հիվանդությունների մասին» Վերդին շեշտեց, որ անհրաժեշտ է պահել գաղտնիությունը, և շարունակեց «Եթե տրամադրված եք, ապա սկսենք գրել»{{sfn|Phillips-Matz|1993|pp=700–01}}: Ավելի ուշ նա գրեց Բոիտոյին (մեծատառերով գրելն ու բացականչական նշանները Վերդիի սեփականն են). «Ի՞նչ ուրախություն կլինի, որ կարողանանք հանրությանը ասել. ԱՅՍՏԵՂ ՄԵՆՔ ԵՆ ՆՈՐԻՑ!!! ԵԿԵՔ ԵՎ ՏԵՍԵՔ ՄԵԶ{{sfn|Mendelsohn|1978|p=122}}։
 
''[[Ֆալստաֆ|Ֆալստաֆի]]'' առաջին ներկայացումը տեղի է ունեցել [[1893 թվական|1893 թվականի]] փետրվարի 9-ին [[Լա Սկալա|Լա Սկալայում]]: Առաջին ներկայացման ընթացքում տոմսերի գները սովորականից բարձր էին երեք անգամ: Ներկա էին ազնվականները, թագավորական ընտանիքը, քննադատներ և Եվրոպայում արվեստի առաջատար գործիչներ: Ներկայացումը հսկայական հաջողության հասավ և վերջում Վերդիի և դերասանական կազմի համար ծափահարությունները տևեցին մեկ ժամ: Դրան հաջորդեց բուռն ընդունելություն, երբ կոմպոզիտորը, նրա կինը և Բոիտոն ժամանեցին Grand Hotel de Milano{{sfn|Hepokoski|1983|pp=55–56}}: Ավելի բուռն դիմավորեցին Հռոմում, երբ մայիսին Հռոմի օպերային թատրոնում տեղի ունեցավ օպերայի պրեմիերայի: Նա ականատես եղավ ներկայացմանը «Արքայական արկղից»՝ Ումբերտոյի և Թագուհու հարևանությամբ{{sfn|Budden|1993|p=137}}:
«Աիդա»-ն մեծ հաջողությամբ բեմադրվեց [[Կահիրե]]ում 1871 թվականին<ref> Rosselli 2000, pp. 149–50.</ref>։ Այն Վերդիի լավագույն և սիրված ստեղծագործություններից մեկն է և ընդգրկված է աշխարհի խոշորագույն օպերային թատրոնների խաղացանկում։
 
Վերջին տարիներին Վերդին ձեռնարկեց մի շարք բարեգործական ծրագրեր՝ 1894 թվականին գրելով մի երգ՝ [[Սիցիլիա|Սիցիլիայում]] երկրաշարժի զոհերի հիշատակին, և [[1895 թվական|1895 թվականից]] սկսած՝ [[Միլան]]ում, պաշտոնաթող երաժիշտների համար օժանդակել է կառուցել հանգստյան տուն, և Բուսետոյի մերձակայքում գտնվող Վիլանովա սուլ Արդայում կառուցում են հիվանդանոց{{sfn|Budden|1993|p=140}}{{sfn|Parker|n.d.|loc=§8}}։ Նրա վերջին գլխավոր կոմպոզիցիան՝ ''Չորս սուրբ մասեր'' երգչախմբային շարքն է, որը լույս է տեսել 1898 թվականին: [[1900 թվական|1900 թվականին]] նա խորապես վշտացած էր Ումբերտո թագավորի սպանության համար և իր հիշողության մեջ ուրվագծեց բանաստեղծության մի շարք, բայց չկարողացավ այն լրացնել{{sfn|Budden|1993|pp=143–44}}: 1901 թվականի հունվարի 21-ին Գրանդ Հոթելում Վերդին կաթված է ստանում: Նա հաջորդ շաբաթվա ընթացքում աստիճանաբար ավելի թուլացավ, որի ընթացքում Սթոլցը հոգ էր տանում նրա մասին և հունվարի 27-ին մահացավ 87 տարեկան հասակում{{sfn|Budden|1993|p=146}}{{sfn|Rosselli|2000|p=186}}:
1872-1873 թվականներին Վերդին տնօրինում էր ''Աիդա'' օպերայի բեմադրումը Միլանում, Պարմայում և Նեապոլում, որպես պրոդյուսեր արդյունավետ էր աշխատում և պահանջում բարձր ներկայացման որակ և փորձերի ճիշտ անցկացում{{sfn|Rosselli|2000|p=158–159}}։ Նեապոլում անցկացրած ժամանակ Վերդին գրել է ''Լարային քառյակ''
ստեղծագործությունը, միակ պալատական երաժշտությունը, որը նրա կողմից փրկվել էր{{sfn|Stowell|2003|p=259}}։
 
Վերդիին սկզբում թաղեցին Միլանի մոնումենտալ գերեզմանատանը{{sfn|Porter|1980|p=659}}։ Մեկ ամիս անց նրա մարմինը տեղափոխվեց Casa di Riposo: Այս առիթով «Va, pensiero» երգչախմբի ''[[Նաբուկկո]]'' օպերայի կատարմամ ժամանակ ղեկավարում էր Արտուրո Տոսկանինին՝ 820 երգիչների մասնակցությամբ: Մի հոծ բազմություն էր, որը կազմում էր 300 000 մարդ{{sfn|Phillips-Matz|2004|p=14}}: Բոիտոն գրեց ընկերոջը՝ այն բառերով, որոնք հիշեցնում են [[Դոն Կարլոս (օպերա)|Դոն Կարլոսի]] առեղծվածային վերջին տեսարանը. «[Վերդին] Իսպանիայի թագավորի պես քնում է Էսքիուրում ՝ բրոնզե սալիկի տակ, որը նրան ամբողջությամբ ծածկում է»{{sfn|Walker|1962|p=509}}:
Վերդին և Վագները, յուրաքանչյուրը լինելով իր ազգային օպերային դպրոցի առաջնորդը, չէին սիրում միմյանց։ Ամբողջ կյանքում նրանք երբեք չհանդիպեցին։ Վագների և նրա երաժշտության մասին Վերդիի գրած մեկնաբանություններից մի քանիսն են պահպանվել են. «Նա միշտ, բոլորովին անտեղի ընտրում է չտրորված արահետ՝ փորձելով թռչել այնտեղ, ուր նորմալ մարդը պարզապես գնում է ոտքով՝ հասնելով շատ ավելի լավ արդյունքների»։
== Անձնավորություն ==
Վերդիի բնավորության գծերից ոչ բոլորն էին դուրեկան։ Ջոն Ռոսելին փակեց կենսագրությունը եզրափակեց հետևյալ կերպ, «ես այնքան էլ չեմ հավանում Վերդիի մարդ տեսակը, կես դրույքով կոմպոզիտոր և հետագա տարիների լրիվ դրույքով տրտնջող ու քննադատող»{{sfn|Rosselli|2000|p=7}}:
 
Բուդդենն ասում է, որ «Վերդիի հետ ... մարդն ու արտիստը կարող են կողք կողքի զարգանալ»: Վաղ շրջանում հասարակությունը նրան անսանձ էր համարում, «քանի որ նա դարձավ ունեցվածքի տեր մարդ և ենթարկվեց Ջուզեպպինայի քաղաքակրթական ազդեցությանը ... [նա] ձեռք բերեց հեղինակություն»{{sfn|Budden|1993|pp=148–49}}: Նա նաև սովորեց իրեն հավասարակշիռ պահել, երբեք չքննարկելով նրա անձնական կյանքը և պահպանել այն{{sfn|Budden|1993|p=153}}: Գերալդ Մենդելսոնը կոմպոզիտորին բնութագրում է որպես «ինտենսիվ անձ, ով խորապես վրդովված էր, որ իր անձնական գործերը քննադատվում էին: Նա լրագրողներին համարեց կենսագիրներ, իսկ օպերայի հանրությանը՝ անձնական տիրույթ ներխուժողներ»{{sfn|Mendelsohn|1978|p=110}}:
Այնուամենայնիվ, Վերդին իմանալով Վագների մահվան մասին ՝ ասել է. «Ինչ տխուր է… Այդ անունը մեծ հետք թողեց արվեստի պատմության մեջ»:
 
Վերդին երբեք բացահայտ չէր իր կրոնական համոզմունքների վերաբերյալ: Իր վաղ հասակում հակահեղափոխական լինելը բնական էր{{sfn|Budden|1993|pp=2–3, 9–10}}, այնուամենայնիվ, նա կառուցեց մատուռ Սանտ-Ագաթա քաղաքում, բայց հազվադեպ էր գնում եկեղեցի: Ստրեպպոնին 1871 թվականին գրեց. «Ես չեմ ասի, որ [Վերդին] աթեիստ է, բայց նա այնքան էլ հավատացյալ չէ»{{sfn|Rosselli|2000|p=161}}: Ռոսսելլին [[Ռեքվիեմ|Ռեքվիեմի]] համար ասում է, որ «Իշխում է դժոխքը ... [Ռեքվիեմը] և վերջում արդեն անհանգստացնում է այդ փաստը» և առաջարկում է փոքրիկ մխիթարություն{{sfn|Rosselli|2000|pp=162–63}}:
Իսկ Վերդիի երաժշտության վերաբերյալ Վագներից հայտնի է միայն մեկ արտահայտություն։ Լսելով Ռեքվիեմը, մեծ գերմանացին ՝ մշտապես պերճախոս, միշտ շռայլ, բայց ոչ շողոքորթող մյուս շատ կոմպոզիտորների մասին արած մեկնաբանություններում, ասել է. «Ավելի լավ է ՝ ոչինչ չասել»:
 
== Երաժշտությունը և ոճը ==
=== 1887–1901 թթ․ Ֆալստաֆ և կյանքի վերջին տարիներ===
[[Պատկեր:Giuseppe Verdi 1879 Vanity Fair illustration by Théobald Chartran.jpg|մինի|աջից|Ջուզեպպե Վերդին Vanity Fair-ում (1879)]]
[[Պատկեր:Verdi statue.jpg|մինի|Վերդիի հուշարձանը Բուսսետոյի՝ նրա անվան հրապարակում (1913 թ., քանդակագործ՝ Լուիջի Սեչի)]]
Հաջորդ տասներկու տարին Վերդին շատ քիչ աշխատեց՝ դանդաղորեն խմբագրելով իր նախկինում գրած մի քանի ստեղծագործություններ։
 
=== Ոճը ===
«Օթելլո» օպերան՝ գրված Վիլյամ Շեքսպիրի պիեսի հիման վրա, բեմադրվեց Միլանում 1887 թվականին։ Այդ օպերայի երաժշտությունն «անվերջանալի է»: Այն չի պարունակում իտալական ավանդական օպերայի՝ արիաների բաժանումն ու վոկալ երաժշտական կաղապարները։ Այս նորարարությունը կատարվել էր Վագների օպերային բարեփոխումների ազդեցությամբ՝ վերջինիս մահից հետո։ Բացի դրանից՝ դարձյալ Վագների բարեփոխումների ազդեցությամբ Վերդիի ուշ շրջանի ոճը բարձրացավ վոկալ երաժշտական առավել բարձր մակարդակի։ Դա օպերան դարձրեց ավելի իրատեսական, չնայած վախեցնում էր իտալական ավանդական օպերայի երկրպագուներին։
Գրող Ֆրիդրիխ Շիլերը (որի չորս պիեսները Վերդիի կողմից նկարահանվել են որպես օպերա) տարբերակել է արտիստի երկու տեսակ՝ 1795 թվականի ''«On Naïve և Սենտիմենտալ պոեզիա»'' գրքերում: Փիլիսոփա Եսաիա [[Բեռլին]] Վերդին դասեց «միամիտ» անվանակարգում. «Նրանք ... ինքնահաստատված չեն: Նրանք չեն ... մի կողմ են, որ խորհեն իրենց ստեղծագործությունների մասին և արտահայտեն իրենց սեփական զգացմունքները .... Նրանք ի վիճակի են... եթե նրանք հանճար ունենային, իրենց տեսլականը լիարժեք մարմնավորելու համար »: («Սենտիմենտալները» ձգտում են վերափոխել բնությունն ու բնական զգացմունքները սեփական պայմաններով. Բեռլինի օրինակներ Ռիչարդ Վագները «առաջարկում է ոչ թե խաղաղություն, այլ թուր»){{sfn|Berlin|1979|pp=3–4}} Վերդիի օպերաները գեղարվեստական թեմաներով կամ հանդիսատեսների առաջարկությամբ գրված չեն: [[1887 թվական|1887 թվականին]] գերմանացի այցելուի հետ զրույցի ընթացքում նշվում է, որ «մինչդեռ շատ հիանալի են [Վագների օպերաները] Տանհոյզերը և Լոենգրինը ... թվում է թե նրա վերջին օպերաները գերազանցում են այս 2-ին արտահայտվել երաժշտությամբ{{sfn|Conati|1986|p=147}}:
Չնայած Վերդիի գործերը, ինչպես Ռոսելին է խոստովանում «ավելի արհեստական ժանրերին...», բայց ճշմարտությունն ու անմիջականությունը նրանց հուզիչ են դարձնում»{{sfn|Rosselli|2000|p=1}}:
 
=== Ժամանակաշրջանները ===
Վերդիի վերջին՝ «[[Ֆալստաֆ (օպերա)|Ֆալստաֆ]]» (Falstaff) օպերան, որի լիբրետոն կոմպոզիտոր և լիբրետոների հեղինակ Արիո Բոյտոն գրեց Շեքսպիրի «Վինձորի չարաճճի կանայք» (Merry Wives of Windsor) կատակերգության ֆրանսերեն թարգմանության հիման վրա, որը կատարել էր Վիկտոր Հյուգոն{{sfn|Klein|1926|p=606}}։ Այդ կատակերգության փայլուն պարտիտուրան ավելի հարազատ էր վագներյան «Մեյստերզինգերամ» օպերային, քան Ռոսինիի ու Մոցարտի կատակերգական օպերաներին։ Եռուն մեղեդին թույլ է տալիս չդանդաղեցնել սյուժեի զարգացումը և ստեղծում է շիլաշփոթի տպավորություն, որն այնքան հարազատ է շեքսպիրյան կատակերգությանը։ Օպերան ավարտվում է յոթհնչյուն ֆուգայով, որով Վերդին լիովին ցույց է տալիս կոնտրապունկտին տիրապետելը։
Վերդիի երաժշտության ամենավաղ ուսումնասիրություններում, որոնք հրատարակվել են [[1859 թվական|1859 թվականին]] իտալացի քննադատ Աբրահամ Բասեևի կողմից, նշվում է որ Վերդիի երաժշտական կարիերան բաժանվում է չորս ժամանակաշրջանի: «Գրանդոզ» վաղ շրջանը, ըստ Բասեվիի, ավարտվում է Լեգնանոյի ճակատամարտով (1849), իսկ «անձնական» ոճը սկսում է օգտագործել հաջորդ օպերայում ''[[Լուիզա Միլլեր (օպերա)|Լուիզա Միլլերում]]'': Այս երկու օպերաները, ըստ քննադատների՝ տարանջատում են Վերդիի «վաղ» և «միջին» ժամանակաշրջանները: «Միջին» շրջանը ավարտվում է ''[[Տրավիատա]]'' (1853) և ''[[Սիցիլիական ժամերգություն (օպերա)|Սիցիլիական ժամերգություն]] օպերաներով'' (1855), իսկ «ուշ» ժամանակահատվածը սկսվում է ''[[Սիմոն Բոկանեգրա (օպերա)|Սիմոն Բոկանեգրա]]'' (1857) ավարտվում է Աիդա օպերաներով (1871): Վերջին երկու օպերաները՝ ''[[Օթելլո (Վերդիի օպերա)|Օթելլոն]]'' և ''[[Ֆալստաֆ|Ֆալստաֆը]]'', ''[[Ռեքվիեմ|Ռեքվիեմի]]'' և ''Չորս սրբազան կտորների'' հետ միասին ներկայացնում են «եզրափակիչ» շրջանը{{sfn|Porter|1980|p=639}}:
[[File:Verdi tomba.JPG|thumb|աջից|Վերդիի գերեզմանը Միլանի ծերանոցի բակում]]
Ֆալստաֆի առաջնային խաղը տեղի է ունեցել 1893 թվականի փետրվարի 9-ին Լա Սկալայում։ Այդ ներկայացման տոմսն երեսուն անգամ ավելի արժեր, քան սովորաբար էր։ Ներկա էին արքայական տոհմի ներկայացուցիչներ, ազնվականներ, երաժշտական քննադատներ, արվեստի գործիչներ Եվրոպայի տարբեր կողմերից։ Ներկայացումը մեծ հաջողություն ունեցավ, իսկ ավարտին ՝ Վերդիին և դերասաններին ուղղված ծափահարությունները տևեցին մեկ ժամ։ Այնուհետև դրան հետևեց բուռն ընդունելություն, երբ կոմպոզիտորը կնոջ և Բոիտոյի հետ ժամանեց Միլանի Գրանտ հոթել{{sfn|Hepokoski|1983|pp=55–56}}, ապա Հռոմ։
 
==== Վաղ շրջան ====
Իր կյանքի վերջին տարներին Վերդին մի շարք բարեգործական գործեր է ստանձնել․ 1894 թվականին հրատարակել է մի երգ նվիրված Սիցիլիայի երկրաշարժի զոհերի հիշատակին, իսկ 1895 թվականից սկսած պլանավորել և հիմնադրել է մի շարք կառույցներ, այդ թվում Միլանի թոշակառու երաժիշտների համար հանգստյան տուն (Casa di Riposo per Musicisti), հիվանդանոց [[Բուսետո]]յին կից [[Վիլանովա սուլ Արդա]]յում{{sfn|Budden|1993|p=140}}{{sfn|Parker|n.d.|loc=§8}}։
Վերդին իր ''ուրվագծում'' ցույց էր տալիս, որ Լավինյան ստեղծելու վաղ ընթացքում «ես ոչինչ չեմ արել, քան կանոնները և ֆուգաները ... Ոչ ոք ինձ չի սովորեցրել նվագախմբին կամ ինչպես վարվել դրամատիկ երաժշտությամբ»{{sfn|Porter|1980|p=636}}: Հայտնի է, որ նա գրել է բազմազան երաժշտություններ Բուսետոյի ֆիլհարմոնիկի համար, ներառյալ վոկալ երաժշտությունը, նվագախմբային երաժշտությունը և կամերային ստեղծագործությունները{{sfn|Porter|1980|p=637}}, (և ներառելով այլընտրանքային վրիպում դեպի ''Սևիլիայի Ռոսսինի Բարբերը''){{sfn|Budden|1993|p=5}}, բայց այդ գործերից քչերը գոյություն ունեն հիմա: (Նա կարող է նախքան իր մահը հրահանգել է, որ ոչնչացնեն իր վաղ գործերը){{sfn|Gossett|2008|p=161}}:
 
[[Պատկեր:Macbeth-meets the witches.jpg|մինի|ձախից|Մակբեթը հանդիպում է կախարդներին (Գործ I, տեսարան 1)]]
Նրա վերջին գլխավոր ստեղծագործությունը ''Չորս հոգևոր գործերն'' են գրված երգչախմբի համար, հրատարաված 1898 թվականին{{sfn|Porter|1980|p=639}}։ Մեկ տարի անց, խորապես վշտանալով Ումբերտո թագավորի սպանությամբ, նա որոշում է մի բան գրել այդ առիթով, սակայն այդպես էլ ամբողջացնել չի կարողանում{{sfn|Budden|1993|pp=143–44}}։ 1901 թվականի հունվարի 21-ին, երբ Վերդին գտնվում էր Գրանդ հոթելում, ուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարում է ունենում<ref> The hotel's website (accessed 14 June 2015) contains a brief history of the composer's stay</ref>։ Նա այդպես կաթվածահար եղած մեկ շաբաթ ապրեց, որի ընթացքում վիճակն օրեցօր ավելի էր վատթարանում։
Վերդին իր վաղ օպերաներում (և, իր իսկ ստիլիզացված տարբերակներով, իր հետագա աշխատանքի ընթացքում) օգտագործում է այդ ժամանակաշրջանի իտալական օպերային բովանդակության ստանդարտ տարրերը, որոնք օպերային գրող Ջուլիան Բուդդենը անվանվել է «Կոդ Ռոսսինի». դրանք օգտագործվել են նաև Վերդիի վաղ կարիերայի ընթացքում, Բելինիի, Դոնիզետտիի և Սավերիո Մերկադանտեի գործունեության ժամանակաշրջանին զուգահեռ: Հիմնական տարրերից են արիան, դուետը, անսամբլը և ակտի եզրափակիչ հաջորդականությունը{{sfn|Taruskin|2010|pp=15–16}}: Արիան ձևաչափը, որը հատուկ է մենակատարի համար, սովորաբար ընդգրկում էր երեք բաժին. դանդաղ ներածություն, որը նշվում է որպես կանտաբիլ կամ ադագիո, այն կարող է ընդգրկել նաև երգչախումբ կամ այլ կերպարներ և կաբալետա՝ մենակատարի համարձակ երգելու համար ընդունված ձևաչափ: Դուետը նույնպես կաղապարվեց: Վերդին պետք է զարգացներ սերնդի այս և մյուս բանաձևերը, որին հաջորդեց կարիերայի ընթացքում առաջացած շատ բարդություններ{{sfn|Balthazar|2004|pp=49–59}}{{sfn|Parker|n.d.|loc=§4 (ii)}}:
 
Վաղ շրջանի օպերաները ցույց են տալիս, որ Վերդին փորձում է աստիճանաբար սովորել օպերայի տարբեր տարրերը: ''Օբերտոն'' խիստ կառուցվածքային է, բայց նվագախմբերի աշխատանքը ընդհանուր առմամբ պարզ է{{sfn|Parker|n.d.|loc=§4 (vii)}}: «Va, pensiero» երգչախմբի հաջողությունը ''[[Նաբուկկո]]'' օպերայում (որը Ռոսսինին, անվանում էր «մեծ արիա, որը երգվում է սոպրանոներով, հակագրոհներով, տենորներով և բասով»), համեմատվում է համանման «O Signor, dal tetto natio»-ի հաջողության հետ ''Լոմբարդի'' օպերայում և [[1844 թվական|1844 թվականին]] «Si ridesti il Leon di Castiglia» երգչախմբինը ''[[Էռնանի]]'' օպերայում, այս օպերաները արտացոլում են ազատություն փնտրողների մարտական օրհներգը{{sfn|Taruskin|2010|pp=570–75}}{{sfn|Budden|1993|p=21}}։ ''[[Երկու Ֆոսկարի (օպերա)|Երկու Ֆոսկարի]]'' օպերայում Վերդին առաջին անգամ օգտագործում է կրկնվող թեմաներ, և հերոսներ. այս և հաջորդ օպերաներում շեշտը դրվում է անհատական գործողությունների և ինտրիգների վրա{{sfn|Parker|n.d.|loc=§4 (vii)}}:
Կաթվածահար լինելով նա կարողանում էր ներքին լսողությամբ կարդալ Պուչինիի «Բոհեմ», «Տոսկա», Լեոնկավալոյի «Ծաղրածուները», Չայկովսկու «Պիկովայա դամա» օպերաների պարտիտուրաները։ Բայց այն, ինչ նա մտածում էր այդ օպերաների մասին՝ գրված իր ուղղակի և արժանի ժառանգների կողմից, մնաց անհայտ։
 
Այս ժամանակաշրջանից սկսած Վերդին նաև զարգացնում է իր տաղանդը «տինտայի» համար (բառացիորեն՝ «գույն»), տերմին, որը նա օգտագործում էր անհատական օպերայի գնահատման տարրերը բնութագրելու համար{{sfn|Parker|n.d.|loc=§4 (iv)}}։ ''[[Մակբեթ|Մակբեթը]]'', ըստ [[1847 թվական|1847 թվականի]] վարկածի, ունի բնօրինակ երանգներ. (իրենք՝ Մակբեթներն, ընդհանուր առմամբ, երգում են սուր ստեղներով, կախարդական ստեղներով բանալիներով){{sfn|Parker|n.d.|loc=§4 (iv)}}, մինոր բանալիների գերակշռությամբ և բարձր օրիգինալ նվագախմբով աչքի ընկնող օպերա է{{sfn|Budden|1993|pp=190–92}}: Վերդին [[1868 թվական|1868 թվականին]] պետք է մեկնաբաներ, որ Ռոսսինին և նրա հետևորդները բաց են թողել «ոսկե թելը, որը կապում է բոլոր մասերը միմյանց հետ»: ''Տինտան'' Վերդիի համար «ոսկե թել» է, որը միավորող գործոն է իր ստեղլագործություններում{{sfn|Rosselli|2000|p=95}}:
Վերդին մահացավ հունվարի 27-ին՝ 87 տարեկան հասակում{{sfn|Budden|1993|p=146}}{{sfn|Rosselli|2000|p=186}}։
==== Միջին շրջան ====
[[Պատկեր:Rigoletto premiere stage set for Act 1, Scene 2.jpg|մինի|աջից|Ջուզեպպե Բերտոջայի կողմից կատարված բեմադրություն՝ ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոյի]]'' պրեմիերա (Գործ 1, տեսարան 2)]]
Գրող Դեյվիդ Կիմբելն ասում է, որ [[Լուիզա Միլլեր (օպերա)|Լուիզա Միլլեր]] և ''Ստիֆելիո'' օպերաները (այս ժամանակաշրջանի ամենավաղ օպերաները) «լայնածավալ կառուցվածքներում բավական ազատ են ... և կտրուկ ուշադրություն են պահանջում, որ բացահայտեն նուրբ մանրամասները»{{sfn|Chusid|1997|p=1}}: Մյուսները արձագանքում են այդ զգացողություններին: Ջուլիան Բուդդենը Վերդիի ազդեցությունը ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոյում]]'' արտահայտում է հետևյալ կերպ. «Ուղիղ 1850 թվականից հետո 38 տարեկան հասակում Վերդին ''Ռիգոլետտոյով'' փակեց իտալական օպերայում այդ ժամանակաշրջանը: Ավարտվեց երաժշտության մեջ այսպես կոչված ''օտոկենտրոնը''»{{sfn|Budden|1984a|p=510}}: Վերդիի «ստանդարտ ձևերից» տեղափոխվելու ցանկության մասին վկայում է ''[[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբադուրը]]'' իր առանձնահատուկ կառուցվածքով: Լիբրետիստ Քամմարանոն Վերդիին [[1851 թվական|1851 թվականի]] ապրիլին գրված նամակներից մեկում ասում է, որ եթե չլինեին ստանդարտ ձևեր. «Կավատիններ, դուետներ, եռյակներ, երգչախմբեր, եզրափակիչներ և այլն․․․, և եթե կարողանաք խուսափել, որ բացումը կատարի երգչախումբը․․․», նա շատ ուրախ կլիներ{{sfn|Budden|1984b|p=61}}:
 
Երկու արտաքին գործոններն իրենց ազդեցությունն ունեցան Վերդիի այս շրջանի կոմպոզիցիաների վրա: Մեկն այն է, որ հեղինակության և ֆինանսական անվտանգության բարձրացումով նա ավելի շատ ազատ էր սեփական թեմաները ընտրելու հարցում և ավելի շատ ժամանակ ուներ դրանք զարգացնելու իր սեփական գաղափարների համաձայն: 1849-1859 թվականներին նա գրել է ութ նոր օպերա՝ նախորդ տասը տարիների համեմատությամբ{{sfn|Chusid|1997|p=3}}:
Կոմպոզիտորի կտակի համաձայն՝ նրան թաղել են առանց երաժշտության. մի քանի մտերիմների ուղեկցությամբ աճյունն ամփոփվել է Միլանի գերեզմանատանը{{sfn|Porter|1980|p=659}}: Սակայն մեկ ամիս անց նրա դին վերաթաղվել է Երաժիշտների ծերանոցի բակում՝ իտալացի հանրահայտ դիրիժոր Արտուրո Տոսկանինիի ղեկավարած 820 հոգանոց երգչախմբի ուղեկցությամբ, որը կատարում էր «Նաբուկկո» օպերայի մեղեդիներից{{sfn|Phillips-Matz|2004|p=14}}{{sfn|Walker|1962|p=509}}:
 
Մյուս գործոնը կապված էր քաղաքական իրավիճակի հետ։ [[1848 թվական|1848 թվականի]] հեղափոխությունների ձախողումը հանգեցրին թատրոնի կողմիվ գրաքննության զգալի աճին{{sfn|Chusid|1997|p=3}}: Վերդին փորձարկումներ է կատարում տարբեր միջոցներով, օրինակ. բեմական խումբ (''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտո]]'') արիա բասի համար (''Ստիֆելիո''), երեկույթների տեսարան (''[[Տրավիատա]]'')։ Չուսիդը նաև նշում է, որ Վերդին հակված էր գերբեռնված հատվածները փոխարինել ավելի փոքր նվագախմբային ներդրումներով{{sfn|Chusid|1997|pp=9–11}}: Պարկերը նշում է, որ «միջին» շրջանի վերջին օպերան ''[[Տրավիատա|Տրավիատան]]'' «նոր արկած է. Այն ժեստ է դեպի «իրատեսություն» ... վալսի ժամանակակից աշխարհի գնահատականը գերակշիռ մաս է հանդիսանում»{{sfn|Parker|n.d.|loc=§4 (vi)}}: Վերդին ''Ռիգոլետտոյի'' III ակտում ներկայացնում է երաժշտական կարևորությունը տրամադրությունները և փոխհարաբերությունները, որտեղ Դյուկի բոցաշունչ երգը` «La donna è mobile», անմիջապես հաջորդում է «Bella figlia dell'amore» քառյակի, հակադրելով զզվելի Դյուկին և նրա ինֆորմատները (թաքնված) վրդովված Ռիգոլետտոյի և նրա տխուր դստեր մասին: Տարուսկինը պնդում է, որ սա «Վերդիի գրած ամենահայտնի անսամբլն է»{{sfn|Taruskin|2010|p=587}}։
== Անհատականություն ==
== Երաժշտություն և ձև ==
=== Ոճ ===
[[Պատկեր:USSR stamp G.Verdi 1963 4k.jpg|200px|մինի|ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ՝ նվիրված Ջուզեպպե Վերդիին, 1963 թ.]]
Վերդիի նախորդներից նրա ստեղծագործության վրա ազդել են [[Ռոսսինի]]ն, [[Բելլինի]]ն, [[Ջակոմո Մեյերբեր|Մեյերբեր]]ը և ամենակարևորը՝ [[Գաետանո Դոնիցետտի|Դոնիցետտի]]ն: Վերջին երկու օպերաներում («Օթելլո» և «Ֆալստաֆ») նկատելի է Ռիխարդ Վագների ազդեցությունը։ Հարգելով Գունոյին, ում ժամանակակիցները համարում էին դարի մեծագույն կոմպոզիտորը, Վերդին այնուամենայնիվ ոչինչ չի վերցրել մեծ ֆրանսիացուց։ «Աիդա» օպերայի որոշ հատվածներ ցույց են տալիս, որ կոմպոզիտորը ծանոթ է եղել ռուս կոմպոզիտոր [[Միխայիլ Գլինկա]]յի ստեղծագործություններին։ Գլինկային Արևմտյան Եվրոպայում հանրաճանաչ դարձրեց [[Ֆերենց Լիստ]]ը՝ վերադառնալով ռուսաստանյան համերգաշրջանից։
 
==== Ուշ ժամանակաշրջան ====
Իր գործունեության ողջ ընթացքում տենորի համար նախատեսված գործերում Վերդին հրաժարվեց օգտագործել բարձր օկտավայի “դո”-ն՝ նկատի ունենալով, որ հենց այդ հնչյունը լիքը դահլիճի առջև կատարելու առիթը շեղում է կատարողներին և՛ կատարումից առաջ, և՛ հետո, և՛ հենց կատարման պահին։
[[Պատկեր:Vesper2.jpg|մինի|աջից|''Les vêpres siciliennes''․ պաստառ պրեմիերայի համար (1855)]]
Չուսիդը նշում է, որ Ստրեպպոնիի նկարագրություններով օպերաները, որոնք գրվել են 1860-1870-ականներին, համարվում են «ժամանակակից», մինչդեռ Վերդին նկարագրել է մինչ [[1849 թվական|1849 թվականի]] գործերը որպես «կավատինա օպերաներ», ըստ հետագա նշումների, «Վերդին գնալով ավելի էր թերագնահատում իր գրվածքներից»{{sfn|Chusid|1997|p=2}}, Պարկերը նկատում է, որ օպերաների ֆիզիկական տարբերությունը ''Les vêpres siciliennes-ից'' (1855) մինչև ''Աիդան'' (1871) այն է, որ դրանք զգալիորեն ավելի երկար են, և ավելի մեծ թվով աշխատակազմ կա, քան նախորդներում: Դրանք արտացոլում են նաև ֆրանսիական մեծ օպերայի ժանրը՝ աչքի ընկնելով ավելի գունագեղ նվագախմբով, լուրջ և կատակերգական տեսարանների համադրմամբ և ավելի մեծ տեսարանով{{sfn|Parker|n.d.|loc=§6 (i)}}: Նրան դուր եկավ իտալական օպերան՝ օգտագործելով այդպիսի համադրություններ: Փարիզի «Օպերա»-ի հանձնաժողովի համար նա բացահայտ պահանջեց լիբերետո Էժեն Սկրիբից Մայերբերի ամենասիրելի լիբրետիստը ասաց նրան. «Ես պետք է ունենամ` վեհ, անկաշկանդ և օրիգինալ թեմա»: Արդյունքը ''Les vêpres siciliennes''-ի, և ''[[Սիմոն Բոկանեգրա (օպերա)|Սիմոն Բոկանեգրայի]]'' (1857) սցենարներն են, ''[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]]'' (1859), ''[[Ճակատագրի ուժը]]'' (1862), ''[[Դոն Կարլոս (օպերա)|Դոն Կարլոս]]'' (1865) և ''Աիդա''
(1872) օպերաների սցենարները բավարարում են նույն չափանիշների: Պորտերը նշում է, որ ''[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]]'' օպերան Վերդիի ոճի գրեթե ամբողջական պատկերումն է, մեծ օպերային հատկանիշներով, այնպես, որ «դիտարժան ներկայացումը ոչ միայն զարդարանքն է, այլև էական է դրամայի համար ... երաժշտական և թատերական տողերը մնում են սահուն, կերպարները դեռ հանդես են գալիս ջերմ, և անձամբ ինչպես ''[[Տրուբադուր]]''»{{sfn|Porter|1980|pp=653–55}}:
 
Երբ կոմպոզիտոր Ֆերդինանդ Հիլերը հարցրեց Վերդիին, թե որ օպերան է ավելի շատ նախընտրում ''Աիդա՞ն'', թե՞ ''Դոն Կարլոս'', Վերդին պատասխանեց, որ ''Աիդան'' «ավելի շատ խայթոց ունի և (եթե դուք ներեք խոսքը), ավելի շատ ''թատերականություն''»{{sfn|Budden|1993|p=272}}: [[Նեապոլ|Նեապոլում]] ''Աիդա'' օպերայի փորձերի ժամանակ Վերդին զվարճացել է իրեն՝ գրելով իր միակ լարային քառյակը՝ մի ցնցող գործ, որը ցույց է տալիս, որ նա չի կորցրել ֆուգա-գրելու հմտությունը, որը սովորել էր Լավինյայի հետ{{sfn|Budden|1993|pp=310–11}}։
Չնայած նրան, որ Վերդիի մոտ նոտայագրումը կատարված է վարպետորեն, սակայն կոմպոզիտորը հերոսների զգացմունքներն ու գործողության դրամատիզմն արտահայտելու համար մեծ մասամբ հիմնվում է իր երաժշտական շնորհի վրա։ Ի դեպ, շատ հաճախ Վերդիի օպերաներում, հատկապես վոկալ մենակատարումների համարներում հարմոնիան դիտմամբ ավելի ժուժկալ է, և ամբողջ նվագախումբը հնչում է ինչպես մեկ գործիք (Վերդիին է վերագրվում “Նվագախումբը մեծ կիթառ է” արտահայտությունը)։ Որոշ քննադատներ պնդում են, որ Վերդին տեխնիկական տեսանկյունից քիչ ուշադրություն է դարձրել պարտիտուրային, քանզի նա անցած դպրոցի և հմտության պակաս ուներ։ Ինքը՝ Վերդին մի անգամ ասել է. «Ես դա լրջորեն եմ ասում, բայց “գիտելիք” ասելով ես ամենևին չեմ հասկանում երաժշտական գիտելիքներ»: Այնուամենայնիվ, սխալ կլիներ պնդել, թե Վերդին թերագնահատել է նվագախմբի արտահայտչականության ուժը և չի կարողացել այն կիրառել ամբողջականությամբ, երբ իրեն պետք է եղել։ Բացի դրանից, նվագախմբում և կոնտրապունկտում կատարված նորարարությունները բնութագրական են Վերդիի ստեղծագործության համար, բնութագրական են այնքանով, որ ուրիշ կոմպոզիտորներ չէին համարձակվում փոխառել որոշ համարձակ հնարքներ՝ դրանց ակնթարթորեն ճանաչվելու պատճառով։
 
==== Վերջնական աշխատանքներ ====
Վերդին առաջին կոմպոզիտորն էր, ով հատուկ որոնում էր լիբրետոյի այնպիսի սյուժե, որն ամենից լավ կհամապատասխաներ իր կոմպոզիտորական տաղանդի առանձնահատկություններին։ Սերտ համագործակցելով լիբրետիստների հետ և գիտենալով, որ հենց դրամատիկական արտահայտչականությունն իր տաղանդի գլխավոր ուժն է, նա ձգտում էր սյուժեից վերացնել “անպետք տարրերը” և “ավելորդ հերոսներին”՝ բեմում թողնելով միայն խիստ զգացմունքային կերպարներին ու հարուստ դրամատիզմ։
[[Պատկեր:Verdi conducting Aida in Paris 1880 - Gallica - Restoration.jpg|մինի|ձախից|Վերդին 1880 թվականին Փարիզի օպերայում անցկացնում է ''Աիդա'' օպերայի պրեմիերան]]
Վերդիի վերջին երեք խոշոր գործերը շարունակեցին նոր զարգացում տալ դրամայի և հույզերի փոխանցման գործին։ Առաջինը, որը ստեղծվեց [[1874 թվական|1874 թվականին]]՝ [[Ռեքվիեմ|Ռեքվիեմն]] էր, որը գրավել էր օպերատիվ ուժերը, բայց ոչ մի դեպքում չի անվանվում «օպերա եկեղեցական հագուստով» (բառերը, որոնցով Հանս ֆոն Բիլյովը դատապարտեց դա, նախքան նույնիսկ լսելը){{sfn|Parker|n.d.|loc=§7}}։ Ռեքվիեմ օպերայում Վերդին օգտագործում է մնացած օպերաներում սովորած շատ մեթոդներ{{sfn|Rosselli|2000|pp=161–62}}։ Վերդիի տոնական զարդանկարը Ռեքվիեմի բացման ժամանակ վառ կերպով նկարագրվում է իտալացի կոմպոզիտոր Իլդեբրանդո Պիզետտիի կողմից՝ գրելով [[1941 թվական|1941 թվականին]]. հսկայական բազմության տխրություն մահվան առեղծվածի առջև{{sfn|Budden|1993|p=320}}։
 
[[1887 թվական|1887 թվականին]]՝ ''[[Օթելլո (Վերդիի օպերա)|Օթելլոյի]]'' պրեմիերայի ժամանա ''Աիդայից'' ավելի քան 15 տարի անց, Վերդիի (կանխագուշակված) ժամանակակցի՝ Ռիչարդ Վագների, օպերաները վերելք ապրեցին մեծ թափով, և շատերը Վերդիի վերջին ստեղծագործությունների ոճի մեջ զգում էին նույնացնում էին Վագներյան ասպեկտներին{{sfn|Taruskin|2010|pp=602–03}}: Բուդդենը նշում է, որ ''Օթելլոյի'' երաժշտության մեջ քիչ բան կա, որը վերաբերում է կամ ավելի երիտասարդ իտալացի կոմպոզիտորների ''verismo'' օպերային, և քիչ բան, եթե կարելի է մեկնաբանել որպես Նոր գերմանական դպրոցի աշխատանք{{sfn|Budden|1993|p=281}}։ Այնուամենայնիվ, դեռ շատ ինքնատիպություն կա՝ հիմնվելով այն ուժեղ կողմերի վրա, որոնք Վերդին արդեն ցուցադրել էր. հզոր փոթորիկը, որը բացում է օպերային ''մեդիա ռեսուրսները'', «Սիրո դուետ»-ի հիշողությունը Օթելլոյի մեռնող բառերի մեջ (Act I) (ավելի շատ թինտայի ասպեկտ, քան ''լեյտմոտիվը''), ներդաշնակության երևակայական հպումներ Իագոյի «Era la notte»-ում (Act II){{sfn|Budden|1993|pp=282–84}}:
Այն ժամանակաշրջանում, երբ օպերան եղել է ամենատարածված ժամանցի միջոցը, Վերդին օգնել է արվեստի այս տեսակին դառնալ հասանելի նույնիսկ անգրագետներին: Լիբերտոն նա կարճ էր անում: Կարծում էր, ոչ թե բառը, այլ երաժշտությունը պետք է բացահայտի Տրուբադուրի բնավորությունը, Վիոլետայի կիրքը Ալֆրեդի նկատմամբ, Օթելոյի և Յագոյի բախումը:
 
Վերջապես, վեց տարի անց գրվեց ''[[Ֆալստաֆ (օպերա)|Ֆալստաֆը]]'', Վերդիի միակ կատակերգությունը, բացի, հիվանդագին ''Un giorno di regno''-ից: Այս աշխատության մեջ Ռոջեր Պարկերը գրում է.
<blockquote>«Վերդին մի ամբողջ դարաշրջան է օպերային երկնակամարում»,- ասել է ռուսաստանի ժաղովրդական արտիստ, հանրաճանաչ բարիտոն [[Դմիտրի Խվորոստովսկի]]ն<ref>https://www.panorama.am/am/news/2013/10/10/j-verdi/427178</ref>:</blockquote>
<blockquote>«ունկնդիրները ռմբակոծվում են ռիթմերի, նվագախմբային հյուսվածքների, մեղեդային դրդապատճառների և ներդաշնակ սարքերի ցնցող բազմազանությամբ: Արտահայտությունները, որոնք օգտահործվում էին հասարակության մեջ միմյանց նախատինք տալու համար»{{sfn|Parker|1998|p=229}}։ Ռոսելին ասում է. «''Օթելլոյում'' կիրառվում է իտալական օպերայի մինիմալիստական ձևերը. ''Ֆալստաֆը'' ամբողջությամբ մինիմալիստական է...բյուրեղացնել մի զգացողություն ... կարծես արիան կամ դուետը վերածվել են մի արտահայտության»{{sfn|Rosselli|2000|p=182}}։</blockquote>
 
=== Ժամանակաշրջաններ ===
==== Վաղ շրջան ====
==== Միջին շրջան ====
==== Ուշ շրջան ====
==== Վերջին աշխատանքներ ====
 
== Ժառանգություն ==
[[Պատկեր:Verdi statue.jpg|մինի|աջից|Վերդիի արձանը Լուիջի Սեկչիի կողմից 1913 թվականին Բուսետոյում]]
=== Ընդունելություն ===
Չնայած Վերդիի օպերաները նրան ճանաչում բերեցին, բայց ոչ բոլոր ժամանակակից քննադատները հավանություն տվեցին նրա գործերին: Անգլիացի քննադատ Հենրի Չորլին [[1846 թվական|1846 թվականին]] ասաց, որ «նա միակ ժամանակակից մարդն է ... ոճը՝ ավելի լավ կամ վատ», բայց անընդունելի է ողջ արդյունքը համարել այդպիսին: «[Նրա] սխալները ծանր են, որոնք ոչնչացնում են իտալացի կոմպոզիտորի լավ կողմերը»,-գրել է Չորլին, մինչդեռ խոստովանելով, որ «ինչքան թերի կարող է լինել իր աշխատանքը, այդքան էլ շատ կարող է լինել ձգտումները... նա ցանկացել է»{{sfn|Chorley|1972|pp=182, 185–6}}: Բայց Վերդիի մահվան պահի՝ 55 տարի անց, նրա հեղինակությունը հավաստիացավ, և Գրոուի բառարանի [[1910 թվական|1910 թվականի]] հրատարակությունը նրան անվանեց «XIX դարի մեծագույն և ամենատարածված օպերային կոմպոզիտորներից մեկը»{{sfn|Mazzucato|1910|p=247}}:
 
Վերդին ոչ մի աշակերտ չուներ Մուզիոյից, և ոչ մի կոմպոզիտորների դպրոց չէր ձգտում հետևել նրա ոճին, ինչը, որքան էլ որ արտացոլեր իր երաժշտական ուղղությունը, արմատավորվում էր սեփական պատանեկության շրջանում: Նրա մահվան տարիների ''verismo'' երիտասարդ իտալացի կոմպոզիտորների ընդունված ոճն էր{{sfn|Parker|n.d.|loc=§10 (ii)}}: Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն օպերան այս ժամանակահատվածում հաճախ բեմադրում էր ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոն]], [[Տրուբադուր]]'' և ''[[Տրավիատա|Տրավիատան]]'' և ցուցադրում ''Աիդան'' յուրաքանչյուր սեզոնին՝ [[1898 թվական|1898 թվականից]] մինչև [[1945 թվական|1945 թվականը]]: Օպերայի նկատմամբ հետաքրքրությունը վերաճել էր 1920-ականների կեսերին [[Գերմանիա|Գերմանիայում]], որը հանգեցրեց Վերածննդի [[Անգլիա|Անգլիայում]] և այլուր: 1930-ական թվականներից սկսած սկսեցին հայտնվել գիտական կենսագրություններ և փաստաթղթերի և նամակագրության հրապարակումներ{{sfn|Harwood|2004|p=272}}:
=== Ճանաչում ===
=== Հուշարձաններ, ֆիլմեր, բեմական պատկերներ ===
[[Պատկեր:Giuseppe Verd Monument-detail.jpg|200px|մինի|Վերդիի հուշարձանը Վերդիի անվան հրապարակում, Մանհեթեն, Նյու Յորք նահանգ]]
[[Պատկեր:Verdi palermo bust 200805.jpg|200px|մինի|Վերդիի կիսանդրին, Պալերմոյում, Վերդիի անվան թատրոնի բակում]]
[[Պատկեր:Giuseppe Verdi memorial.jpg|200px|մինի|Վերդիի հուշարձանը Պարմայում]]
 
[[1959 թվական|1959 թվականին]] [[Պարմա|Պարմայում]] հիմնադրվեց Instituto di Studi Verdiani-ն (1989 թվականից՝ Istituto Nazionale di Studi Verdiani) և դարձավ Վերդիի ուսումնասիրությունների հետազոտման և հրատարակման առաջատար կենտրոն<ref>[http://www.studiverdiani.it/presentazione_en.html "Who we are"] website of the Istituto di studi verdiani, accessed 27 June 2015.</ref>, իսկ 1970-ականներին հիմնադրվեց Վերդիի ուսումնասիրությունների ամերիկյան ինստիտուտը, որը գտնվում էր Նյու Յորքի համալսարանում<ref>[http://www.nyu.edu/projects/verdi/ "American Institute for Verdi Studies"] at NYU website, accessed 27 June 2015.</ref>{{sfn|Harwood|2004|p=273}}։
Ջուզեպպե Վերդիի անունով են կոչվում [[Միլանի կոնսերվատորիա]]ն<ref>[http://www.consmilano.it/it/conservatorio/storia "Storia"], Milan Conservatory website, accessed 27 June 2015.</ref>, [[Թուրին]]ի կոնսերվատորիանn<ref>[http://www.conservatoriotorino.eu/ Conservatorio Statale di Musica Giuseppe Verdi, Torino] website, accessed 27 June 2015</ref> և [[Կոմո (քաղաք)|Կոմոյի]] կոնսերվատորիան<ref>[http://www.conservatoriocomo.it/eng/ Conservatorio di musica "Giuseppe Verdi" of Como] website, accessed 27 June 2015</ref>։
 
=== Ազգայնականությունը օպերաներում ===
Վերդիի ծննդավայր Բուսսետոյում 1913 թվականին տեղադրվել է նստած Վերդիի արձանը (1850-ական թվականներին կառուցված իր իսկ անվան թատրոնի շենքի բակում){{sfn|Sadie|Sadie|2005|p=385}}, հեղինակն է իտալացի քանդակագործ Լուիջի Սեչին ({{lang-en|Luigi Secchi}})։ Այն կոմպոզիտորի բազմաթիվ հուշարձաններից մեկն է<ref>A number of photographs of these can be seen at the [http://operamylove.com/2014/03/17/statues-and-monuments-dedicated-to-giuseppe-verdi/ "Opera, My Love"] website (accessed 27 June 2015).</ref>։
Պատմաբանները քննարկում են, թե ինչքան էին քաղաքական բնույթ կրում Վերդիի օպերաները: Մասնավորապես, ''[[Նաբուկկո]]'' օպերայի երրորդ գործողությունից ''եբրայեցի ստրուկների երգչախումբը'' (հայտնի է որպես ''Va, pensiero'') օգտագործել է օրհներգ այն իտալացի հայրենասերների համար, որոնք ձգտում էին միավորել իրենց երկիրը և ազատել այն արտաքին վերահսկողությունից մինչև 1861 թվականը (երգչախմբի թեման`աքսորյալների մասին երգելու իրենց հայրենիքի մասին, և նրա տողերը, ինչպիսիք են ''O mia patria, si bella e perduta'' /« Ո՛վ իմ երկիրը, այնքան սիրուն և այդքան կորած», կարծում էին, որ ռեզոնանս են ունեցել շատ իտալացիների հետ)<ref>{{cite web|url=http://www.fordham.edu/halsall/mod/NATMUSIC.html |title=Modern History Sourcebook: Music and Nationalism |publisher=Fordham.edu |accessdate=31 May 2015}}</ref>։ «Վիվա ՎԵՐԴԻ» կարգախոսը սկսեցին օգտագործել Նեապոլում [[1859 թվական|1859 թվականին]] և տարածեցին ողջ Իտալիայով, ահա թե ինչպես է ստեղծվել '''''Viva''' '''V'''ittorio '''E'''manuele '''R'''e '''D'''<nowiki>'</nowiki>'''I'''talia'' (Կեցցե Վիկտոր Էմանուել թագավորը), որը վերաբերում էր [[Վիկտոր Էմանուիլ II|Վիկտոր Էմանուիլ II]]-ին<ref>Parker 1998, p. 942</ref><ref>Budden 1973, Vol. 3, p. 80</ref>։ Մարկո Պիզզոն պնդում է, որ [[1815 թվական|1815 թվականից]] հետո երաժշտությունը դարձել է քաղաքական գործիք, և երգահաններից շատերը արտահայտում էին ազատության և հավասարության իդեալներ: Պիզզոն պնդում է, որ Վերդին այդ շարժման մի մասն էր, քանի որ նրա օպերաները արտահայտում էին երկրի սերը, Իտալիայի անկախության համար պայքարը և խոսում հայրենասերների ու աքսորյալների զոհաբերության բերանից<ref>Marco Pizzo, "Verdi, Musica e Risorgimento," ''Rassegna Storica del Risorgimento'' (2001) 87 supplement 4 pp. 37–44</ref>: Որջ Մարտինը պնդում է, որ Վերդին ''«[[Ռիսորջիմենտո|Ռիսորջիմենտո]]յի»'' ամենամեծ գործիչն էր: «Իր գործունեության ընթացքում նրա արժեքները, դրա խնդիրները անընդհատ կրկնվում են, և նա դրանք մեծ զորությամբ էր արտահայտում»<ref>{{cite book|author=George Whitney Martin|title=Aspects of Verdi|url=https://books.google.com/books?id=5nN5c9144XwC&pg=PA3|year=1988|publisher=Limelight Editions|pages=3–4|isbn=9780879101725}}</ref>:
 
Բայց Մերի Էն Սմարթը պնդում է, որ երաժշտական քննադատներն այն ժամանակ հազվադեպ էին նշում ցանկացած քաղաքական թեմաների մասին<ref>Mary Ann Smart, "Verdi, Italian Romanticism, and the Risorgimento," in {{cite book|author=Scott L. Balthazar|title=The Cambridge Companion to Verdi|url=https://books.google.com/books?id=w_jiIcOfNhcC&pg=PA29|year=2004|publisher=Cambridge UP|pages=29–45|isbn=9780521635356}}</ref><ref>Mary Ann Smart, "How political were Verdi's operas? Metaphors of progress in the reception of I Lombardi alla prima crociata," ''Journal of Modern Italian Studies'' (2013) 18#2 pp. 190–204.</ref>: Ռոջեր Փարքերը նույնպես պնդում է, որ Վերդիի օպերաների քաղաքական հարթությունը չափազանցված էր 19-րդ դարի վերջին հերոս փնտրող ազգայնական պատմաբանների կողմից<ref>Roger Parker, "Verdi politico: a wounded cliché regroups." ''Journal of Modern Italian Studies'' 17#4 (2012): 427–36.</ref>:
1906 թվականին կառուցած Ջուզեպպե Վերդի հուշարձանը պատրաստված է մարմարից, քանդակագործն է Պասկալ Սիվիլեթթին ({{lang-en|Pasquale Civiletti}})։ Այն գտնվում է Նյու Յորք Սիթիի Մանհեթենում։ Հուշարձանն իրենից ներկայացնում է Վերդիի արձանը և նրա օպերաներից չորս վառ կերպարներ․ Աիդան, Օթելլոն, Ֆալստաֆը և ''Տրավիատայից'' Լեոնորան.<ref>{{cite web|url=http://siris-artinventories.si.edu/ipac20/ipac.jsp?session=142W97V5249H2.996&profile=ariall&uri=link=3100009~!1167525~!3100001~!3100002&aspect=Browse&menu=search&ri=1&source=~!siartinventories&term=Verdi+Memorial%2C&index=ALTIT|title=Verdi Memorial, (sculpture)|publisher=}}</ref>։
 
[[1850]]-ական թվականներից սկսած Վերդիի օպերաները ցուցադրեցին հայրենասիրական թեմաներ, քանի որ իշխանությունը բացարձակապես իսլամիստական ռեժիմի կողմից ծանր գրաքննության էր ենթարկում: Վերդին հետագայում հիասթափվեց քաղաքականությունից, բայց նա անձամբ ակտիվ մասնակցություն ունեցավ Ռիսորգիմիտոյի իրադարձությունների քաղաքական աշխարհում և [[1861 թվական|1861 թվականին]] ընտրվեց Իտալիայի պառլամենտ<ref>Franco DellaPeruta, "Verdi e il Risorgimento," ''Rassegna Storica del Risorgimento'' (2001) 88#1 pp. 3–24</ref>:
Վերդին եղել է մի շարք ֆիլմերի և բեմական գործերի կերպար։ 1938 թվականին իտալացի կինոռեժիսոր Կարմինե Գալոնեի (Carmine Gallone) նկարահանած «Ջուզեպպե Վերդի» ֆիլմում Վերդիին մարմնավորել է իտալացի հայտնի դերասան Ֆոսկո Ջակետտին (Fosco Giachetti)<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0026415/ ''Giuseppe Verdi''] in IMDb website, accessed 27 June 2015.</ref>, այնուհետև, ռեժիսոր Ռենատո Կաստելլանիի նկարահանած «Վերդիի կյանքը» (1982 կարճամետրաժ ֆիլմեր) «Վերդի» է խաղացել Ռոնալդ Փիքափը, իսկ անգլերեն տարբերակում՝ ամերիկացի դերասան [[Բերտ Լանկաստեր]]ը<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0087621/ ''Verdi'' (1982)] in IMDb website, accessed 27 June 2015.</ref>, ապա 1985 երաժշտական պիես «Աիդայից հետո», կոմպոզիտորի մասին գրաված պիես, որի հեղինակն է Ջուլիան Միտչելը (Julian Mitchell)<ref>[http://www.robertfoxlimited.com/showdetails.asp?showID=46 ''After Aida''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150630101254/http://www.robertfoxlimited.com/showdetails.asp?showID=46 |date=30 June 2015 }} production details at Robert Fox Ltd. website, accessed 27 June 2015.</ref>։
 
=== Հուշարձաններ և մշակութային պատկերներ ===
Կոմպոզիտոր՝ Լորենցո Ֆեռերոն (Lorenzo Ferrero) 1861 թվականի Ռիսորջիմենտո շարժման 150 ամյակին նվիրված, 2011 թվականին գրել է մեկ գործողությամբ «Ռիսորջիմենտո» օպերան, որտեղ նաև Վերդիի կերպարն է ներկայացրել<ref>[http://www.tcbo.it/index.php?id=250 ''Risorgimento''] on website of [[Teatro Comunale di Bologna]], accessed 27 June 2015.</ref>։
[[Պատկեր:Final scene from the opera Risorgimento!.jpg|մինի|աջից|''[[Ռիսորջիմենտո]]'' օպերայի եզրափակիչ տեսարանը: (2011) Լորենցո Ֆեռերոյի կողմից: Վերդին, ով օպերայի կերպարներից մեկն է, կանգնած է հենց կենտրոնից ձախ:]]
 
Իտալական երեք կոնսերվատորիաները՝ [[Միլան|Միլանի]]<ref>[http://www.consmilano.it/it/conservatorio/storia "Storia"], Milan Conservatory website, accessed 27 June 2015.</ref>, [[Թուրին|Թուրինի]]<ref>[http://www.conservatoriotorino.eu/ Conservatorio Statale di Musica Giuseppe Verdi, Torino] website, accessed 27 June 2015</ref> և [[Կոմոն (այլ կիրառումներ)|Կոմոնի]] կոնսերվատորիանը<ref>[http://www.conservatoriocomo.it/eng/ Conservatorio di musica "Giuseppe Verdi" of Como] website, accessed 27 June 2015</ref>, ինչպես և իտալական շատ թատրոններ կրում են Վերդիի անունը:
Կոմպոզիտորի նկարով կան բազմաթիվ նամականիշներ, իսկ 1962-1976 թվականներին նրա նկարը պատկերված է եղել 1000 լիրա թղթադրամի վրա։
 
Վերդիի հայրենի քաղաքը Բուսետոն [[1913 թվական|1913 թվականին]] ցուցադրեվ Վերդիի նստած արձանը՝ 1850-ականներին դրա կողքին կառուցվեց Թեատրո Վերդիին{{sfn|Sadie|Sadie|2005|p=385}}: [[Իտալիա|Իտալիայի]] շատ արձաններից միակն է , որի նվիրված է կոմպոիզտորներին<ref>A number of photographs of these can be seen at the [http://operamylove.com/2014/03/17/statues-and-monuments-dedicated-to-giuseppe-verdi/ "Opera, My Love"] website (accessed 27 June 2015).</ref>։ Ջուզեպպե Վերդիի հուշարձանը, 1906-ականների մարմարե հուշարձան է, որը քանդակազերծվել է Պասկու Սիվիլետտիի կողմից, գտնվում է [[Նյու Յորք]]ի Մանհեթենում գտնվող Վերդի հրապարակում: Հուշարձանը ներառում է հենց Վերդիի արձանը և նրա օպերաներից չորս կերպարների արձաններ (Աիդա, Օթելլո և Ֆալստաֆ) նույն անունների օպերաներից, իսկ Լեոնորան՝ ''[[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբադուրից]]'')<ref>{{cite web|url=http://siris-artinventories.si.edu/ipac20/ipac.jsp?session=142W97V5249H2.996&profile=ariall&uri=link=3100009~!1167525~!3100001~!3100002&aspect=Browse&menu=search&ri=1&source=~!siartinventories&term=Verdi+Memorial%2C&index=ALTIT|title=Verdi Memorial, (sculpture)|publisher=}}</ref>:
==== Օպերաներ ====
[[Պատկեր:Final scene from the opera Risorgimento!.jpg|200px|մինի|Վերջին տեսարան «Ռիսորջիմենտո» օպերայից, Վերդիի դերակատարը ձախից]]
[[Պատկեր:Lire 1000 (Giuseppe Verdi).JPG|մինի|Իտալական ₤ 1000 [[իտալական լիրա|լիրա]] թղթադրամ (1969-1981), որի վրա պատկերված է Ջուզեպպե Վերդին]]
* Օբերտո, կոմս դի Սան Բոնիֆաչո (Oberto, Conte di San Bonifacio)'' - 1839
* Արքա մեկ ժամով (Un Giorno di Regno)''&nbsp;-&nbsp;1840
* [[Նաբուկկո]] (Նաբուքոդոնոսոր) (Nabucco)'' - 1842
* Լոմբարդցիները Առաջին խաչակրաց արշավանքում (I Lombardi) - 1843
* [[Էրնանի (օպերա)|Էրնանի]] (Ernani) - 1844 [[Վիկտոր Հյուգո]]յի համանուն պիեսի հիման վրա
* [[Երկու Ֆոսկարի (օպերա)|Երկու Ֆոսկարի]] (I due Foscari)''&nbsp;-&nbsp;1844. [[Բայրոն]]ի համանուն պիեսի հիման վրա
* [[Ժաննա դ'Արկ (օպերա)|Ժաննա դ'Արկ]] (Giovanna d’Arco)'' - 1845. Շիլլերի «Օռլեանի կույսը» պիեսի հիման վրա
* Ալզիրա (Alzira)''&nbsp;-&nbsp;1845. [[Վոլտեր]]ի համանուն պիեսի հիման վրա
* [[Աթթիլա (օպերա)|Աթիլլա]] (Attila)&nbsp;-&nbsp;1846.
* [[Մակբեթ (օպերա)|Մակբեթ]]&nbsp;-&nbsp;1847. Ըստ [[Շեքսպիր]]ի համանուն ողբերգության
* Ավազակներ (I masnadieri)&nbsp;-&nbsp;1847. Ըստ [[Շիլլեր Յոհան|Շիլլեր]]ի համանուն պիեսի
* Երուսաղեմ (Jérusalem)&nbsp;-&nbsp;1847 (''Լոմբարդցիներ'' օպերայի վերախմբագրում)
* Կորսար (Il corsaro)&nbsp;-&nbsp;1848. Բայրոնի համանուն պոեմի հիման վրա
* Լենյանոյի ճակատամարտը (La battaglia di Legnano)'' - 1849
* [[Լուիզա Միլլեր (օպերա)|Լուիզա Միլլեր]] (Luisa Miller) - 1849. Ըստ Շիլլերի «Խարդավանք և սեր» պիեսի
* Ստիֆելիո (Stiffelio) - 1850
* [[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտո]] - 1851. Ըստ Հյուգոյի «Արքան զվարճանում է» պիեսի
* [[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբադուր]] (Il Trovatore) - 1853
* [[Տրավիատա]] - 1853. Ըստ Ա. Դյումա-որդու «Կամելիազարդ տիկինը» պիեսի
* [[Սիցիլիական ժամերգություն (օպերա)|Սիցիլիական ժամերգություն]] (Les vêpres siciliennes)''&nbsp;-&nbsp;1855
* [[Սիմոն Բոկանեգրա (օպերա)|Սիմոն Բոկանեգրա]]&nbsp;-&nbsp;1857.
* Արոլդո (Aroldo)&nbsp;-&nbsp;1857 («Ստիֆելիո» օպերայի վերախմբագրում)
* [[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]] (Un ballo in maschera)'' - 1859.
* [[Ճակատագրի ուժը]] (La forza del destino)''&nbsp;-&nbsp;1862.
* [[Դոն Կարլոս (օպերա)|Դոն Կարլոս]] (Don Carlos)&nbsp;-&nbsp;1867. Ըստ Շիլլերի համանուն պիեսի
* [[Աիդա (օպերա)|Աիդա]] (Aida)&nbsp;-&nbsp;1871
* [[Օթելլո (Վերդիի օպերա)|Օթելլո]] (Otello)&nbsp;-&nbsp;1887. Ըստ Շեքսպիրի համանուն ողբերգության
* [[Ֆալստաֆ (օպերա)|Ֆալստաֆ]] (Falstaff)&nbsp;-&nbsp;1893. Ըստ Շեքսպիրի «Վինձորի չարաճճի կանայք» կատակերգության
 
Վերդին եղել է կինոնկարի և բեմական մի շարք աշխատանքների առարկա: Դրանք ներառում են [[1938 թվական|1938 թվականին]] ռեժիսոր Քարմին Գալոնենի կողմից նկարահանված, ''[[Ջուզեպպե Վերդի|Ջուզեպպե Վերդին]]'', գլխավոր դերում Ֆոսկո Գիաչետին է<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0026415/ ''Giuseppe Verdi''] in IMDb website, accessed 27 June 2015.</ref>: [[1982 թվական|1982 թվականի]] մինի խաղերն են՝ ''Վերդիի կյանքը'', ռեժիսոր Ռենատո Կաստելանիի կողմից, որտեղ Վերդիի դերում խաղում է Ռոնալդ Պիկուպը, անգլերենով պատմում էր Բուրթ Լանկաստերը<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0087621/ ''Verdi'' (1982)] in IMDb website, accessed 27 June 2015.</ref> և 1985 թվականին Աիդայից հետո պիեսը՝ Ջուլիան Միտչելի կողմից (1985)<ref>[http://www.robertfoxlimited.com/showdetails.asp?showID=46 ''After Aida''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150630101254/http://www.robertfoxlimited.com/showdetails.asp?showID=46 |date=30 June 2015 }} production details at Robert Fox Ltd. website, accessed 27 June 2015.</ref>: Նա 2011 թվականի ''[[Ռիսորջիմենտո]]'' օպերայի գլխավոր հերոսն էր. իտալացի կոմպոզիտոր Լորենցո Ֆեռերոյի կողմից, որը գրվել է ի հիշատակ 1861 թվականի իտալական միավորման 150-ամյակի կապակցությամբ<ref>[http://www.tcbo.it/index.php?id=250 ''Risorgimento''] on website of [[Teatro Comunale di Bologna]], accessed 27 June 2015.</ref>:
==== Այլ ստեղծագործություններ ====
* Լարային կվարտետ e-moll — 1873 թվ․
* Ռեքվիեմ (Messa da Requiem) — 1874
* Չորս հոգևոր երգեր (Quattro Pezzi Sacri) — 1892
 
=== Վերդին այսօր ===
Վերդիի օպերաներնօպերաները այսօր հաճախբեմադրվում են բեմադրվում ամբողջ աշխարհում<ref> Operabase website, accessed 28 June 2015.<name="auto"/ref>։: ԱյդՆրա բոլոր օպերաների ձայնագրություններիձայնագրությունները միառկա քանի տեսակներ կանեն<ref>See e.g. [http://www.carlomarinelli.it/lang:ita Opera Discography Encyclopedia] website, accessed 28 June 2015.</ref>, իսկ DVD տարբերակովտարբերակով՝ կաNaxos ամբողջականRecords-ը ձայնագրությունների հավաքածուն, որը ներկայացնումառաջարկում է Naxosամբողջական Records-ըհավաքածու<ref>[http://www.naxos.com/catalogue/item.asp?item_code=721808 "Tutto Verdi"], Naxos website, accessed 28 June 2015</ref>։:
 
Ժամանակակից արտադրությունները կարող են էականորեն տարբերվել կոմպոզիտորի ստեղծածից: Ջոնաթան Միլլերի [[1982 թվական|1982 թվականի]] ''[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտոյի]]'' առաջարկած տարբերակը Անգլիական ազգային օպերայի համար, որը տեղ գտավ ժամանակակից ամերիկյան մաֆիոզների աշխարհում, արժանացավ քննադատությունների<ref>See. e.g. John O'Connor, [https://www.nytimes.com/1989/02/23/arts/review-television-jonathan-miller-s-mafia-rigoletto.html "Jonathan Miller's Mafia 'Rigoletto'"], ''[[The New York Times]]'', 23 February 1989, accessed 28 June 2015.</ref>: Բայց նույն ընկերության բեմադրությունը [[2002 թվական|2002 թվականին]]՝ ''[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]]'', որպես ''Դիմակավորված գնդակ'' ռեժիսոր Կալիքստո Բիեիտոնի կողմից<ref>Matt Slater, [http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/1835609.stm "Revamped opera fails to shock"], BBC News website, 22 February 2002, accessed 28 June 2015.</ref>:
Ժամանակակից բեմադրություններն էականորեն կարող են տարբերվել կոմպոզիտորի բնօրինակ ստեղծագործությունից։
 
Վերդիի երաժշտությունը կարող է դեռ առաջ քաշել մի շարք մշակութային և քաղաքական ռեզոնանսներ։ 1997 թվականին Ուելսի արքայադուստր Դիանայի հուղարկավորության ժամանակ հնչել է Վերդիի «''Ռեքվիեմից''» հատվածներ<ref> Phillips-Matz 2004, p. 14</ref>։
 
2013 թվականին աշխարհի տարբեր անկյուններում մեծ շուքով նշվեց Վերդիի 200-ամյակը։ Հոբելյանական միջոցառումները բազմաժանր էին․ օպերաների բեմադրություններ, ելույթներ, հաղորդումներ, թերթերում և ամսագրերում հոդվածներ<ref>Charlotte Runcie, [https://www.telegraph.co.uk/culture/music/opera/10363194/Verdi-How-his-200th-birthday-is-being-celebrated.html "Verdi: How his 200th birthday is being celebrated"], ''[[Daily Telegraph]]'', 9 October 2013, accessed 13 July 2015</ref>։
==== Քաղակականացված օպերային բանավեճեր ====
Վերջին տարիներին պատմաբանները վճռականորեն քննարկում են, թե որքանով էին քաղաքական Վերդիի օպերաները: Գլխավորապես «Նաբուկկո» օպերայում, երրորդ գործողության մեջ «Թռչիր, միտք ոսկե թևերով» խմբերգը նախատեսված էր որպես իտալացի հայրենասերների օրհներգ, որոնք ձգտում էին միավորել իրենց երկիրն ու ազատել այն օտարերկրյա վերահսկողությունից, որը դեռ մինչև 1861 թվականը շարունակվում էր<ref>{{cite web|url=http://www.fordham.edu/halsall/mod/NATMUSIC.html |title=Modern History Sourcebook: Music and Nationalism |publisher=Fordham.edu |accessdate=31 May 2015}}</ref>։
 
Ջորջ Մարտինն ասում է, «Վերդին եղել է Ռիսորջիմենտո շարժման մեծագույն արվեստագետը։ Ամեն տեսանկյունից նրա աշխատանքներն արժեքավոր ԷԻն, խնդիրները մշտապես առնձնացվում ԷԻն և ներկայացվում մեծ ուժով»<ref> George Whitney Martin (1988). Aspects of Verdi. Limelight Editions. pp. 3–4.</ref><ref>https://books.google.am/books?id=5nN5c9144XwC&pg=PA3&redir_esc=y</ref>։
 
1859 թվականին [[Նեպալ]]ից սկսած մինչև տարածվելով [[Իտալիա]] տարածվեց «Վիվա Վերդի» ՝ «Viva Vittorio Emanuele Re D'Italia» կարգախոսը (Երկար կյանք միավորված Իտալիայի առաջին թագավոր [[Վիկտոր Էմանուիլ II]]-ին)<ref>{{cite web|url=http://www.fordham.edu/halsall/mod/NATMUSIC.html |title=Modern History Sourcebook: Music and Nationalism |publisher=Fordham.edu |accessdate=31 May 2015}}</ref> <ref>Parker 1998, p. 942</ref><ref>Budden 1973, Vol. 3, p. 80</ref>։
 
Վերդին քաղաքական ասպարեզ մուտք գործեց որպես հանրապետական, դարձավ [[Կավուր]]ի ուժեղ կողմնակից և Իտալիայի խորհրդարան մտավ նրա իսկ առաջարկով: Կոմպոզիտորի 1842-1849 թվականների հիմնական գործերը վերաբերում էին անկախության համար պայքարին, այդ ստեղծագործությունների թվում են «Նաբուկկո» (1842), «Լոմբարդցիները Առաջին խաչակրաց արշավանքում» (1843), «Էրնանի» (1844), «Աթիլլա» (1846), «Մակբեթ» (1847), «Լենյանոյի ճակատամարտը» (1849) օպերաները։ Որոշ ժամանակ անց Վերդին հիասթափվեց քաղաքականությունից, սակայն ակտիվ մասնակցում էր Ռիսորջիմենտո շարժման իրադարձություններին, իսկ 1861 թվականին ընտրվեց առաջին Իտալիայի խորհրդարանի անդամ<ref>Franco DellaPeruta, "Verdi e il Risorgimento," ''Rassegna Storica del Risorgimento'' (2001) 88#1 pp. 3–24</ref>։
 
Մարկո Պիզզոն պնդում է, որ 1815 թվականից հետո երաժշտությունը դարձավ քաղաքական գործիք, և շատ երգահաններ իրենց ստեղծագործությունների մեջոցով արտահայտեցին ազատության և հավասարության գաղափարներ: Նա պնդում է, որ Վերդին այս շարժման մաս էր կազմում, քանի որ նրա օպերաները ներշնչված էին երկրի սիրով, իտալական անկախության համար պայքարով, հայրենասերների և աքսորյալների զոհաբերությամբ<ref>Marco Pizzo, "Verdi, Musica e Risorgimento," ''Rassegna Storica del Risorgimento'' (2001) 87 supplement 4 pp. 37–44</ref>:
 
Բանավեճի մյուս կողմում Մարի Անն Սմարթը պնդում է, որ երաժշտական քննադատները հազվադեպ են հիշատակվում որևէ քաղաքական թեմաներում<ref>Mary Ann Smart, "Verdi, Italian Romanticism, and the Risorgimento," in {{cite book|author=Scott L. Balthazar|title=The Cambridge Companion to Verdi|url=https://books.google.am/books?id=w_jiIcOfNhcC&pg=PA29|year=2004|publisher=Cambridge UP|pages=29–45}}</ref><ref>Mary Ann Smart, "How political were Verdi's operas? Metaphors of progress in the reception of I Lombardi alla prima crociata," ''Journal of Modern Italian Studies'' (2013) 18#2 pp. 190–204.</ref> ։
 
2011 թվականի մարտի 12-ին Իտալիայի միավորման 150-ամյակին նվիրված «''Նաբուկկո''» օպերայի բեմադրման ժամանակ դիրիժոր Ռիկարդո Մյուտին դադարեցրել է երաժշտությունն ու կոչ արել լսարանին (դահլիճում ներկա էր նաև Իտալիայի փոխնախարար Սիլվիո Բերլուսկոնին) բողոքել մշակույթի պետական ֆինանսավորման կրճատումների համար։ Մեծ խանդավառությամբ հանդիսատեսը միացել է նրա կոչին և նրանց է միացել երգչախումբը<ref>James Bone, [http://www.theaustralian.com.au/arts/against-silvio-berlusconis-idea-of-culture/story-e6frg8n6-1226026973948 "Against Silvio Berlusconi's idea of culture"], ''[[The Australian]]'', 24 March 2011, accessed 28 June 2015.</ref><ref>See [https://www.youtube.com/watch?v=G_gmtO6JnRs "Va, pensiero"], [[YouTube]], accessed 28 June 2015.</ref>։
 
== Ձայնադարան ==
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+
|width="25%"|[[Պատկեր:La Traviata - Act 1 - Libiamo ne' lieti calici.ogg|center|x213px]]
|width="25%"|[[Պատկեր:La Donna E Mobile Rigoletto.ogg|center|x213px]]
|-
|[[Տրավիատա]], գործողություն 1-ին
|[[Ռիգոլետտո (օպերա)|Ռիգոլետտո]]
|}
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+
|width="25%"|[[Պատկեր:Giuseppe Verdi - Anvil Chorus.ogg|center|x213px]]
|width="25%"|[[Պատկեր:Giuseppe Verdi - Anvil Chorus.ogg|center|x213px]]
|-
|[[Տրուբադուր]], երգչախումբ
|[[Աիդա (օպերա)|Աիդա]], հանդիսավոր քայլերգ
|}
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+
|width="25%"|[[Պատկեր:Gabriella Besanzoni, Giuseppe Verdi, Stride la vampa (Il Trovatore).oga|center|x213px]]
|width="25%"|[[Պատկեր:Lucrezia Bori, Giuseppe Verdi, Ah! fors' e lui (La traviata).ogg|center|x213px]]
|-
|[[Տրուբադուր]], գործողություն 2-րդ
|[[Տրավիատա]], գործողություն 1-ին
|}
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+
|width="25%"|[[Պատկեր:Caruso et al - È scherzo od è follia.ogg|center|x213px]]
|width="25%"|[[Պատկեր:Enrico Caruso, Giuseppe de Luca, Giuseppe Verdi, Nè gustare m'è dato un'ora (La forza del destino).ogg|center|x213px]]
|-
|[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]], 1859, գործողություն 1-ին, տեսարան 2
|[[Ճակատագրի ուժը]], 1862, գործողություն 3, տեսարան 3
|}
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+
|width="25%"|[[Պատկեր:Marie Rappold performing O Patria Mia from Aida.ogg|center|x213px]]
|width="25%"|[[Պատկեր:Enrico Caruso, Titta Ruffo, Giuseppe Verdi, Sì, pel ciel marmoreo giuro! (Otello).ogg|center|x213px]]
|-
|[[Աիդա (օպերա)|Աիդա]], 1916
|[[Օթելլո]], (1887), [[Էնրիկո Կարուզո]] 1914 թ․
|}
 
== Հետաքրքիր փաստեր ==
* Վերդիի անունով կոչվել է խառնարան [[Մերկուրի]] (Փայլածու) մոլորակի վրա:
* Իտալացի կինոռեժիսոր [[Բեռնարդո Բերտոլուչի]]ի նկարահանած «Քսաներորդ դար» կամ «1900» գեղարվեստական ֆիլմը սկսում է Վերդիի մահվան օրով, որին էլ հաջորդում է երկու գլխավոր հերոսների ծնունդը։ Այդ դերերը մարմնավորել են [[Ժերար Դեպարդիե]]ն և [[Ռոբերտ Դե Նիրո]]ն:
* Ըստ համաշխարհային օպերային ներկայացումների վիճակագրության, Վերդիի երեք օպերաները ՝ «Աիդա», «Տրավիատա» և «Ռիգոլետտո» համարվում են ամենաշատ բեմադրվածները, յուրաքանչյուրը տարեկան 300-400 անգամ<ref>https://www.cmuse.org/most-interesting-facts-about-giuseppe-verdi/</ref>։
* «Ռիգոլետտո» օպերայից «La donna e mobile» տենորի արիան ամենահայտնի արիան է, երբևէ գրված օպերայի համար։ Այն ծանոթ է նույնիսկ նրանց, ովքեր երբեք օպերա չեն լսում<ref>https://www.cmuse.org/most-interesting-facts-about-giuseppe-verdi/</ref>։
 
== Տես նաև ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_compositions_by_Giuseppe_Verdi Ջուզեպպե Վերդիի ստեղծագործությունների ցանկը]
 
Վերդիի երաժշտությունը կարող է առաջացնել մի շարք մշակութային և քաղաքական ռեզոնանսներ: [[Ռեքվիեմ|Ռեքվիեմից]] հատվածներ ցուցադրվեցին [[1997 թվական|1997 թվականին]] Ուելսի արքայադուստր Դիանայի հուղարկավորության ժամանակ{{sfn|Phillips-Matz|2004|p=14}}: [[2011 թվական]]ի մարտի 12-ին [[Հռոմի օպերային թատրոն|Հռոմի Օպերայում]] ''[[Նաբուկկո|Նաբուկկոյի]]'' ներկայացումը, համընկնում է իտալական միավորման 150-ամյակին, դիրիժոր Ռիկարդո Մուտին դիմեց հանդիսատեսին (որում ներառված էր նաև այդ ժամանակվա Իտալիայի վարչապետ Սիլվիո Բեռլուսկոնին)՝ բողոքում էր մշակույթի պետական ֆինանսավորման կրճատումներից<ref>James Bone, [http://www.theaustralian.com.au/arts/against-silvio-berlusconis-idea-of-culture/story-e6frg8n6-1226026973948 "Against Silvio Berlusconi's idea of culture"], ''[[The Australian]]'', 24 March 2011, accessed 28 June 2015.</ref><ref>See [https://www.youtube.com/watch?v=G_gmtO6JnRs "Va, pensiero"], [[YouTube]], accessed 28 June 2015.</ref>: [[2014 թվական|2014 թվականին]] փոփ երգիչ [[Քեթի Փերրի|Քեթի Փերրին]] արժանացավ «Գրեմմի» մրցանակին՝ հագնելով Վալենտինոյի նախագծած զգեստը՝ ներկայացնելով ''[[Տրավիատա]]'' օպերայի սկիզբը<ref>[http://www.classicfm.com/composers/verdi/news/katy-perry-music-dress-la-traviata "Katy Perry's Verdi dress steals show at Grammys"], 28 January 2014, on [[Classic FM (UK)|Classic FM]] website, accessed 28 June 2015</ref>։ [[2013 թվական|2013 թվականին]] Վերդիի ծննդյան 200-ամյակը նշվեց աշխարհի բազմաթիվ երկրներում, տարբեր ներկայացումներով ու հեռարձակումներով<ref>Charlotte Runcie, [https://www.telegraph.co.uk/culture/music/opera/10363194/Verdi-How-his-200th-birthday-is-being-celebrated.html "Verdi: How his 200th birthday is being celebrated"], ''[[Daily Telegraph]]'', 9 October 2013, accessed 13 July 2015</ref>:
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ|3}}
 
== Գրականություն ==
* Бушен А., Рождение оперы. (Молодой Верди). Роман, M․, 1958.
* Галь Г. Брамс. Вагнер. Верди. Три мастера — три мира. М., 1986.
* Орджоникидзе Г. Оперы Верди на сюжеты Шекспира, M., 1967.
* Соловцова Л. А. Дж. Верди. М., Джузеппе Верди. Жизненный и творческий путь, М. 1986.
* Тароцци Джузеппе Верди. М., 1984.
* Эсе Ласло. Если бы Верди вёл дневник… — Будапешт, 1966.
 
== Արտաքին հղումներ ==
 
'''Ընդհանուր'''
*[http://www.giuseppeverdi.it Verdi Bicentenary official website]
* {{Britannica|625922}}
*[http://www.wqxr.org/#!/story/294264-clash-titans-exploration-verdi-wagner/ Clash of the Titans: An Exploration of Verdi & Wagner – WQXR Radio Documentary]
*[http://digital.nls.uk/100982478 Digitised collection] of Verdi libretti and scores collected by music bibliographer Cecil Hopkinson at National Library of Scotland
*Sheet music for [http://purl.lib.ua.edu/14402 "Ah! I have sigh'd to rest me"], Macon, Georgia : John C. Schreiner and Son, 1860–1869 from the [http://purl.lib.ua.edu/18443 Confederate Imprints Sheet Music Collection]
 
'''Ձայնագրություններ'''
*[http://vecchiosito.bnnonline.it/biblvir/verdi/index.html "Album Verdi" from the Digital Library of the National Library of Naples (Italy)]
*[http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLORVERD.HTM Detailed listing of complete recordings of Verdi's operas and of extended excerpts]
*[http://cylinders.library.ucsb.edu/search.php?query=Verdi%2C+Giuseppe&queryType=%40attr+1%3D1 Verdi cylinder recordings]
 
== Աղբյուրներ ==
{{refbegin|230em}}
* {{cite book | ref=harv | last=Baldini | first= Gabriele | year= 1980 | title= The Story of Giuseppe Verdi: Oberto to Un Ballo in Maschera | url=https://archive.org/details/storyofgiuseppev00bald | url-access=registration | location= Cambridge | publisher= Cambridge University Press | isbn= 0-521-29712-5}}
* {{Citation
| last =Balthazar
| first =Scott E.
Տող 343 ⟶ 242՝
| publisher =Cambridge University Press
| isbn = 978-0-521-63535-6}}
* {{cite journal | last=Berlin |first=Isaiah |date=6 October 1979 |title= The 'Naiveté' of Verdi|journal=[[The New Republic|New Republic]] |volume= |number= |pages= |url=https://newrepublic.com/article/91320/opera-verdi-isaiah-berlin|accessdate=14 June 2015|ref=harv}}
* {{cite book | ref=harv| last = Budden | first = Julian| year = 1984a | title = The Operas of Verdi, Volume 1| edition = 3rd | location= London|publisher= Cassell | isbn = 0-19-816262-6}}
* {{cite book | ref=harv| last = Budden | first = Julian| year = 1984b | title = The Operas of Verdi, Volume 2 | edition = 3rd | location= London|publisher= Cassell | isbn = 0-19-816262-6}}
* {{cite book | ref=harv| last = Budden | first = Julian | year = 1984c | title = The Operas of Verdi, Volume 3 | edition = 3rd | location= London|publisher= Cassell |isbn =0-19-816263-4}}
* {{cite book | ref=harv| last = Budden | first = Julian | year = 1993 | title =Verdi (Master Musicians series)| edition = revised|location=London| publisher= J. M. Dent |isbn = 978-0-460-86111-3}}
* {{cite book | ref= harv |last1= Chorley |first1= Henry F. | last2= |first2= |year= 1972| |title= Thirty Years' Musical Recollections| |location= New York | publisher= Vienna House | isbn= 0-8443-0026-8 |url= https://archive.org/details/thirtyyearsmusic00chor }}
* {{cite book | ref=harv | last=Christiansen| first= Rupert| year= 1995 | title= Prima Donna: A History| edition=revised and updated|location= London | publisher= Pimlico | isbn= 978-0-712-67466-9}}
* {{Citation
| last =Chusid
| first =Martin
| contribution =Towards an Understanding of Verdi's Middle Period
| year =1997
| title =Verdi’sVerdi's Middle Period, 1849 to 1859
| editor-last =Chusid
| editor-first =Martin
Տող 363 ⟶ 262՝
| publisher =University of Chicago Press
| isbn =0-226-10659-4}}
* {{cite book | ref=harv | last=Conati| first= Marcello (ed.)| year= 1986 | title= Encounters with Verdi| edition=|location= Ithaca | publisher= Cornell University Press | isbn= 978-0-801-49430-7}}
* {{Citation
| last =Gossett
| first =Philip
Տող 377 ⟶ 276՝
| publisher =Cambridge University Press
| isbn = 978-0-521-12420-1}}
* {{cite book | ref=harv|last1=Gossett |first1= Philip | last2= |first2= |year= 2008| title= Divas and Scholars: Performing Italian Opera| location= Chicago | publisher= University of Chicago Press | isbn= 978-0-226-30488-5}}
* {{cite journal |last=Gossett |first=Philip |date=2012 |title=Giuseppe Verdi and the Italian Risorgimento (Jayne Lecture, 2010) |journal=Proceedings of the [[American Philosophical Society]] |volume=156 |number=3 |pages=271–82 |url=http://www.amphilsoc.org/sites/default/files/proceedings/1560301Gossett.pdf |accessdate=11 June 2015 |ref=harv |deadurlurl-status=yesdead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150430221925/http://www.amphilsoc.org/sites/default/files/proceedings/1560301Gossett.pdf |archivedate=30 April 2015 |df=dmy-all }}
* {{Citation
| last =Harwood
| first =Gregory W.
Տող 393 ⟶ 292՝
| isbn = 978-0-521-63535-6}}
* {{cite book | ref=harv | last= Hepokoski | first= James | year= 1983 | title= Giuseppe Verdi "Falstaff" | location= Cambridge | publisher= Cambridge University Press | isbn= 0521235340}}
* {{cite journalbook | ref=harv | last =Kerman Kimbell | first =Joseph David R. B. | year =2006 1981 | title = Verdi andin the UndoingAge of WomenItalian Romanticism |jstor url=3878271https://archive.org/details/verdiinageofital00kimb|journal url-access=Cambridgeregistration| Operaedition Journal|volume=18 |numberlocation=1 Cambridge|pages publisher=21–31 Cambridge University Press |subscription isbn =yes978-0521316781}}
* {{cite book | ref = harv | last = KimbellMartin | first = David R. B.George | year = 19811984 | title = Verdi: inHis theMusic, AgeLife ofand Italian RomanticismTimes | edition = | location =Cambridge New York | publisher = CambridgeDodd, UniversityMead Pressand Company | isbn =9780521316781 0-396-08196-7 | url = https://archive.org/details/verdihismusiclif00mart }}
* {{Citation
*{{cite journal | ref=harv |last=Klein |first=John W. |year=July 1926 |title=Verdi and ''Falstaff''|jstor=911833|journal=[[Musical Times]]|volume=67 |number=1001 |pages=605–07|subscription=yes}}
* {{cite encyclopedia |last=Marchesi |first=Gustavo |date=n.d. |title=Muzio [Mussio], (Donnino) Emanuele|work=[[Oxford Music Online]] |edition=online |url=http://0-www.oxfordmusiconline.com.catalogue.ulrls.lon.ac.uk/subscriber/article/grove/music/19487|accessdate=14 July 2015 |ref=harv|subscription=yes}}
*{{cite book | ref=harv| last = Martin | first = George | year = 1984 | title = Verdi: His Music, Life and Times | edition = |location=New York| publisher= Dodd, Mead and Company | isbn =0-396-08196-7 }}
*{{Citation
| last =Mazzucato
| first =Giannandrea
Տող 407 ⟶ 303՝
| edition = 2nd
| editor-last =Fuller Maitland
| editor-first =J. A.
| volume =5
| pages =247–60
| place =New York
| publisher =The Macmillan Company
| isbn = }}
* {{Citation
*{{cite journal | ref=harv |last=Mendelsohn |first=Gerald A. |year=1978|title=Verdi the Man and Verdi the Dramatist (I)|jstor=746308|journal=19th Century Music|volume=2 |number=2 |pages=110–42|publisher=University of California Press|subscription=yes}}
*{{cite journal | ref=harv |last=Mendelsohn |first=Gerald A. |year=1979|title=Verdi the Man and Verdi the Dramatist (II)|jstor=3519798|journal=19th Century Music|volume=2 |number=3 |pages=214–30|publisher=University of California Press|subscription=yes}}
*{{Citation
| last =Newark
| first =Cormac
| contribution ="Ch'hai di nuovo, buffon?" or What's new with "Rigoletto"
| year = 2004
| title =The Cambridge Companion to Verdi
Տող 428 ⟶ 322՝
| publisher =Cambridge University Press
| isbn = 978-0-521-63535-6}}
* {{cite book | ref = harv | last = Osborne | first = Charles | year = 1969 | title = The Complete Opera of Verdi | edition = | location = New York | publisher = Da Capo Press, Inc. | isbn = 0-306-80072-1 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/completeoperasof0000osbo_c8s8 }}
* {{Citation
*{{cite journal | ref=harv |last=Parker|first=Roger |year=1982|title=The Dramatic Structure of 'Il trovatore'|jstor=854126|journal=Music Analysis|volume=1 |number=2 |pages=155–67|publisher=John Wiley & Sons, Inc. |subscription=yes}}
*{{Citation
| last =Parker
| first =Roger
| contribution =Verdi, Giuseppe
| year =1998
| title =The [[New Grove Dictionary of Opera]]
| editor-last =Sadie
| editor-first =Stanley
Տող 442 ⟶ 335՝
| place =London
| publisher =Macmillan Publishers
| isbn =0-333-73432-7}}| title-link =New Grove Dictionary of Opera
}}
* {{cite web |last=Parker |first=Roger |date=2007 |title=Verdi and Milan|work=Lectures and Events |publisher=[[Gresham College]] |url=http://www.gresham.ac.uk/lectures-and-events/verdi-and-milan |accessdate=9 June 2015|ref=harv}}
* {{cite book | ref= harv | last= Phillips-Matz | first= Mary Jane | year= 1993 | title= Verdi: A Biography | location= Oxford | publisher= Oxford University Press | isbn= 0-19-313204-4 | url= https://archive.org/details/verdi00mary }}
* {{cite encyclopedia |last=Parker |first=Roger |date=n.d. |title=Verdi, Giuseppe|work=[[Oxford Music Online]] |edition=online |url=http://0-www.oxfordmusiconline.com.catalogue.ulrls.lon.ac.uk/subscriber/article/grove/music/29191|accessdate=9 June 2015 |ref=harv|subscription=yes}}
* {{Citation
*{{cite book | ref=harv|last= Phillips-Matz |first= Mary Jane | year= 1993 | title= Verdi: A Biography| location= Oxford | publisher= Oxford University Press | isbn= 0-19-313204-4}}
*{{Citation
| last =Phillips-Matz
| first =Mary Jane
Տող 459 ⟶ 352՝
| publisher =Cambridge University Press
| isbn = 978-0-521-63535-6}}
* {{Citation
| last =Porter
| first =Andrew
Տող 472 ⟶ 365՝
| publisher =Macmillan Publishers
| isbn =0-333-23111-2}}
* {{cite book | ref=harv|url= |title=Verdi (1813–1901) |first=Emanuel |last=Reibel|authorlink=|location=Paris|publisher= Jean-Paul Gisserot |year=2001
|isbn=978-2-877-47575-4 |accessdate= |postscript=|language=fr}}
* {{cite book | ref=harv|url=https://archive.org/details/lifeofverdimusic00john| url-access=registration|title=The life of Verdi |first=John |last=Rosselli|authorlink=|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press |year=2000
|isbn=978-0-521-66957-3 |accessdate= |postscript=}}
* {{cite book | ref=harv|last1= Sadie |first1= Julie Anne | last2= Sadie |first2= Stanley |year= 2005| title= Calling on the Composer| url=https://archive.org/details/isbn_9780300107500| url-access=registration| location= Yale| publisher= Yale University Press | isbn= 978-0-300-18394-8}}
* {{Citation
| last =Stowell
| first =Robin
Տող 490 ⟶ 383՝
| publisher =Cambridge University Press
| isbn = 978-0-521-00042-0}}
* {{cite book | ref=harv|last= Taruskin |first= Richard | year= 2010 | title= Music in the Nineteenth Century| location= Oxford | publisher= Oxford University Press | isbn= 978-0-19-538483-3}}
* {{cite book | ref=harv |url=https://archive.org/stream/manverdi00walk/manverdi00walk_djvu.txt |title=The Man Verdi |first=Frank |last=Walker|authorlink=|location=New York|publisher=Knopf |year=1962 |isbn=0-226-87132-0 |accessdate=11 June 2015 |postscript=}}
* {{cite book | ref= harv |last1= Werfel |first1= Franz | last2= Stefan |first2= Paul |year= 1973| |title= Verdi: The Man and His Letters| |location= New York | publisher= Vienna House | isbn= 0-8443-0088-8 |url-access= registration |url= https://archive.org/details/verdimaninhislet1942verd }}
{{refend}}
 
== Արտաքին հղումներ ==
{{Commons}}
{{Wikiquote}}
{{Վիքիքաղվածք}}
{{Authority control}}
 
===Ընդհանուր===
{{DEFAULTSORT:Վերդի, Ջուզեպպե}}
*[https://web.archive.org/web/20041101090732/http://www.giuseppeverdi.it/ Verdi Bicentenary official website]
[[Կատեգորիա:Իտալացի կոմպոզիտորներ]]
* {{Britannica|625922}}
[[Կատեգորիա:Անձինք թղթադրամների վրա]]
*[http://www.wqxr.org/story/294264-clash-titans-exploration-verdi-wagner/ Clash of the Titans: An Exploration of Verdi & Wagner – WQXR Radio Documentary]
[[Կատեգորիա:Կաթվածից մահացածներ]]
 
=== Լիբրետոն և նշանները ===
*[http://digital.nls.uk/100982478 Digitised collection] of Verdi libretti and scores collected by music bibliographer Cecil Hopkinson at [[National Library of Scotland]]
*Sheet music for [http://purl.lib.ua.edu/14402 "Ah! I have sigh'd to rest me"], Macon, Georgia : John C. Schreiner and Son, 1860–1869 from the [http://purl.lib.ua.edu/18443 Confederate Imprints Sheet Music Collection]
 
=== Ձայնագրություններ ===
*[http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLORVERD.HTM Detailed listing of complete recordings of Verdi's operas and of extended excerpts]
*[http://cylinders.library.ucsb.edu/search.php?query=Verdi%2C+Giuseppe&queryType=%40attr+1%3D1 Verdi cylinder recordings], from the [[Cylinder Preservation and Digitization Project]] at the [[University of California, Santa Barbara]] Library