Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Lilit Simonyan7/Ավազարկղ 2»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբ
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
 
Տող 3.
=Հիսուսը Քրիստոնեության մեջ=
 
Քրիստոնեության մեջ, Հիսուսը[[Հիսուս]]<nowiki/>ը համարվում է Աստծո Որդին, իսկ շատ հայտնի քրիստոնեական դավանանքներում, նա նաև համարվում է Սուրբ Երրորդության երկրորդ անձը: Քրիստոնյաները հավատում են, որ Հիսուսը, խաչվելով և ապա հարություն առնելով, փրկեց և հավերժական կյանք շնորհեց մարդկանց<ref>''Oxford Companion to the Bible'' p.649</ref>: Նա համարվում է [[Հին ԿտակարանումԿտակարան]]<nowiki/>ում մարգարեացած հրեական օծյալըօծյալ<ref>{{bibleref2|Acts|2:24|NIV}}, {{bibleref2|Romans|10:9|NIV}}, {{bibleref2|1Cor|15:15|NIV}}, {{bibleref2|Acts|2:31-32}}, {{bibleref2-nb|Acts|3:15}}, {{bibleref2-nb|Acts|3:26}}, {{bibleref2-nb|Acts|4:10}}, {{bibleref2-nb|Acts|5:30}}, {{bibleref2-nb|Acts|10:40-41}}, {{bibleref2-nb|Acts|13:30}}, {{bibleref2-nb|Acts|13:34}}, {{bibleref2-nb|Acts|13:37}}, {{bibleref2-nb|Acts|17:30-31}}, {{bibleref2|1Cor|6:14}}, {{bibleref2|2Cor|4:14}}, {{bibleref2|Gal|1:1}}, {{bibleref2|Eph|1:20}}, {{bibleref2|Col|2:12}}, {{bibleref2|1Thess|1:10}}, {{bibleref2|Heb|13:20}}, {{bibleref2|1Pet|1:3}}, {{bibleref2-nb|1Pet|1:21}}</ref>ը: Ըստ այս ուսմունքների, Հիսուսը նախընտրեց խաչվել Գողգոթայում[[Գողգոթա]]<nowiki/>յում` որպես Աստծո գառ` ի նշան Աստծո կամքին հնազանդության` որպես «Աստծո պատգամախոս և ծառա»<ref name=anselm >''The Christology of Anselm of Canterbury'' by Dániel Deme 2004 {{ISBN|0-7546-3779-4}} pages 199-200</ref><ref name=Cullmann/>: Հիսուսը զոհաբերվեց մեր մեղքերի համար, որպեսզի արդարացնի մարդկանց` Աստծո առաջ<ref>[https://www.biblegateway.com/passage/?search=Romans+3%3A23-25&version=NIV]</ref>: Ի տարբերություն Ադամի[[Ադամ]]<nowiki/>ի` Հիսուսը հնազանդ էր Աստծո կամքին<ref name=Pannenberg >''Systematic Theology, Volume 2'' by Wolfhart Pannenberg 2004 0567084663 ISBN pages 297-303</ref>:
 
Քրիստոնյաները հավատում են, որ Հիսուսը [[երկբնակ]] էր` և՛ մարդ էր, և՛ Աստված՝ Աստծո Որդին: Թեև Հիսուսի բնույթի վերաբերյալ եղել են աստվածաբանական քննարկումներ, Սուրբ Երրորդությանը հարող քրիստոնյաները հավատում են, որ Հիսուսը Խոսք է, Աստված` մարմնացած, Աստծո Որդին է և «Ճշմարիտ Աստված է և Ճշմարիտ մարդ». լիովին Աստված է և լիովին` մարդ: Հիսուսը, լիովին մարդանալով, զգաց մահկանացուի ցավերն ու գայթակղությունները, բայց նա չմեղանչեց:
Ըստ Աստվածաշնչի` [[Աստված]] Նրան հարություն տվեց մեռելներից<ref>{{bibleref2|Acts|2:24|NIV}}, {{bibleref2|Romans|10:9|NIV}}, {{bibleref2|1Cor|15:15|NIV}}, {{bibleref2|Acts|2:31-32}}, {{bibleref2-nb|Acts|3:15}}, {{bibleref2-nb|Acts|3:26}}, {{bibleref2-nb|Acts|4:10}}, {{bibleref2-nb|Acts|5:30}}, {{bibleref2-nb|Acts|10:40-41}}, {{bibleref2-nb|Acts|13:30}}, {{bibleref2-nb|Acts|13:34}}, {{bibleref2-nb|Acts|13:37}}, {{bibleref2-nb|Acts|17:30-31}}, {{bibleref2|1Cor|6:14}}, {{bibleref2|2Cor|4:14}}, {{bibleref2|Gal|1:1}}, {{bibleref2|Eph|1:20}}, {{bibleref2|Col|2:12}}, {{bibleref2|1Thess|1:10}}, {{bibleref2|Heb|13:20}}, {{bibleref2|1Pet|1:3}}, {{bibleref2-nb|1Pet|1:21}}</ref>: Նա համբարձվեց երկինք, որպեսզի լինի Աստծո կողքին<ref>{{bibleref2|Mark|16:19}}, {{bibleref2|Luke|22:69}}, {{bibleref2|Acts|2:33}}, {{bibleref2-nb|Acts|5:31}}, {{bibleref2-nb|Acts|7:55-56}}, {{bibleref2|Romans|8:34}}, {{bibleref2|Eph|1:20}}, {{bibleref2|Col|3:1}}, {{bibleref2|Hebrews|1:3}}, {{bibleref2-nb|Hebrews|1:13}}, {{bibleref2-nb|Hebrews|10:12}}, {{bibleref2-nb|Hebrews|12:2}}, {{bibleref2|1Peter|3:22}}</ref>: Հիսուսը նորից կվերադառնա Երկիր` Վերջին դատաստանի և Աստծո արքայության հաստատման համար:<ref>{{bibleref2|Acts|1:9-11}}</ref>
 
 
== Հիմնական ուսմունքներ ==
 
Չնայած Հիսուսի քրիստոնեական տեսակետները տարբեր են, կարելի է ամփոփել կրոնի այն հիմնական տարրերը, որոնք ընդհանուր են գլխավոր քրիստոնեական դավանանքներում` իրենց կաթեետիկկաթետիկ կամ դավանական թեմաների հիման վրա<ref name=CathLuther1 >Jackson, Gregory Lee, ''Catholic, Lutheran, Protestant: a doctrinal comparison'' 1993 {{ISBN|978-0-615-16635-3}} Part One: "Areas of Agreement", pages 11-17</ref><ref>''The Orthodox Church: An Introduction to Its History, Doctrine'' by John Anthony McGuckin 2010 pages 6-7</ref><ref>''Basic Christian doctrine'' by [[John H. Leith]] 1993 {{ISBN|0-664-25192-7}} pages 1-2</ref>: Հիսուսի քրիստոնեական տեսակետները բխում են աստվածաշնչյան տարբեր աղբյուրներից, մասնավորապես՝ կանոնական Ավետարաններից և Նոր Կտակարանի գրություններից, օրինակ` Պողոսի գրությունները: Քրիստոնյաները հիմնականում ասում են, որ այդ գործերը պատմականորեն ճիշտ են<ref>Second Vatican Council, [https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19651118_dei-verbum_en.html ''Dei Verbum'' (V.19)]; Thomas Aquinas, [http://www.newadvent.org/summa/100110.htm ''Whether in Holy Scripture a word may have several senses?''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060906114843/http://www.newadvent.org/summa/100110.htm |date=2006-09-06 }}; c.f. Catechism of the Catholic Church, [https://www.vatican.va/archive/catechism/p1s1c2a3.htm#III §116]; R.C. Sproul, ''Knowing Scripture'' pp. 45–61; Greg Bahnsen, [http://www.cmfnow.com/articles/pt173.htm ''A Reformed Confession Regarding Hermeneutics'' (art. 6)]; Scott Foutz, [https://web.archive.org/web/20000414063800/http://www.quodlibet.net/luther.shtml '' Martin Luther and Scripture'']</ref>:
 
Այն Քրիստոնեական խմբերը կամ դավանանքները[[դավանանք]]<nowiki/>ները, որոնք նվիրված են աստվածաշնչյան ուղղափառ քրիստոնեությանը, գրեթե բոլորը համաձայն են, որ Հիսուսը <ref>"Who is Jesus? What Do Christians Believe?" Johns Hopkins University. Graduate Christian Fellowship. [http://jhu.edu/gcf/beliefs.html#J] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130304063444/http://www.jhu.edu/gcf/beliefs.html#J |date=2013-03-04 }} 1 May 2013</ref>
 
•ծնվել է կույսից
Տող 27.
•ի վերջո համբարձվեց երկինք` Հայր Աստծո մոտ
 
•կվերադառնա [[Երկիր]]<ref>cf. {{Bibleref2|John|14:1-3}}, {{Bibleref2|Acts|1:10-11}}, {{Bibleref2|Luke|21:27}}, {{Bibleref2|Revelation|1:7}}</ref>:
 
Քրիստոնյա համարվող մի քանի խմբեր ունեն հավատալիքներ, որոնք համարվում են ոչ ուղղափառ/այլադավան: Օրինակ` միաբնակության հետևորդները չեն ընդունում, որ Քրիստոսն ունի երկու բնություն. մեկը` մարդկային, մյուսը` աստվածային: Ավետարանում նշված են Հիսուսի կյանքի ամենակարևոր իրադարձությունները: Դրանք 5-ն են` Հիսուսի [[մկրտություն]]<nowiki/>ը, վերափոխումը, [[խաչելություն]]<nowiki/>ը, հարությունը և համբարձումը<ref name=digby >''Essays in New Testament interpretation'' by Charles Francis Digby Moule 1982 {{ISBN|0-521-23783-1}} page 63</ref><ref>''The Melody of Faith: Theology in an Orthodox Key'' by Vigen Guroian 2010 {{ISBN|0-8028-6496-1}} page 28</ref><ref name=JBreck12 />: Այստեղ ընդգրկվում են նաև 2 այլ իրադարձություններ. Հիսուսի ծնունդը` սկզբում և Սուրբ Հոգու ուղարկումը` վերջում<ref name=digby /><ref name=JBreck12 >''Scripture in tradition'' by John Breck 2001 {{ISBN|0-88141-226-0}} page 12</ref>: Ավետարանում Հիսուսի ուսմունքի մասին գրառումները հիմնականում կատարված են ըստ հատուկ բաժինների` ներառյալ նրա «գործերը և խոսքերը», օրինակ` նրա ծառայությունը, [[առակ]]<nowiki/>ները և հրաշքները:
Ավետարանում նշված են Հիսուսի կյանքի ամենակարևոր իրադարձությունները: Դրանք 5-ն են` Հիսուսի մկրտությունը, վերափոխումը, խաչելությունը, հարությունը և համբարձումը<ref name=digby >''Essays in New Testament interpretation'' by Charles Francis Digby Moule 1982 {{ISBN|0-521-23783-1}} page 63</ref><ref>''The Melody of Faith: Theology in an Orthodox Key'' by Vigen Guroian 2010 {{ISBN|0-8028-6496-1}} page 28</ref><ref name=JBreck12 />: Այստեղ ընդգրկվում են նաև 2 այլ իրադարձություններ. Հիսուսի ծնունդը` սկզբում և Սուրբ Հոգու ուղարկումը` վերջում<ref name=digby /><ref name=JBreck12 >''Scripture in tradition'' by John Breck 2001 {{ISBN|0-88141-226-0}} page 12</ref>: Ավետարանում Հիսուսի ուսմունքի մասին գրառումները հիմնականում կատարված են ըստ հատուկ բաժինների` ներառյալ նրա «գործերը և խոսքերը», օրինակ` նրա ծառայությունը, առակները և հրաշքները:
 
Քրիստոնյաները աստվածաբանական նշանակություն են տալիս ոչ միայն Հիսուսի ''գործերին'', այլև` նրա ''անվանը''։ Հիսուսի անվան բարեպաշտությունը վաղ քրիստոնեությունից է գալիս<ref name=Sylvester >Hunter, Sylvester. ''Outlines of dogmatic theology'', Volume 2. 2010 {{ISBN|1-146-98633-5}} p. 443</ref><ref name=Houlden>Houlden, Leslie. ''Jesus: the Complete Guide'', 2006. {{ISBN|0-8264-8011-X}} p. 426</ref> ։ Այսօր այն առկա է ինչպես արևելյան, այնպես էլ արևմտյան քրիստոնեության մեջ՝ թե կաթոլիկ, թե բողոքական<ref name="Houlden"/>։ Քրիստոնյաները հիմնականում պնդում են, որ Հիսուսն իր կյանքով, մահով և հարությամբ վերականգնեց մարդկության և Աստծո միջև կապը՝ Նորնոր Ուխտով՝ արյամբ։ Նրա մահը խաչի վրա ընկալվում է իբրև փրկագին- զոհաբերություն․ մարդկության փրկության և մեղքերի քավության հիմքը<ref>''Catechism of the Catholic Church'' §606–618; Council of Trent (1547) in Denzinger-Schönmetzer, ''Enchiridion Symbolorum, definitionum et declarationum de rebus fidei et morum'' (1965) §1529; {{bibleref2|John|14:2–3}}</ref>։ Մեղքն աշխարհ մտավ, երբ Ադամը մեղք գործեց, որը կոչվեց «Ադամական մեղք»<ref>''Thirty-Nine Articles of the Church of England,'' article 9; ''Augsburg Confession,'' article 2; ''Second Helvetic Confession,'' chapter 8; {{bibleref2|Romans|5:12–21}}; {{bibleref2|1Cor.|15:21–22}}.</ref>։
 
== Քրիստոս, Լոգոս/Խոսք և Որդի Աստված ==
[[Պատկեր:Sargis Pitsak.jpg|մինի|Մարկոսի ավետարանի առաջին էջը՝ Սարգիս Պիծակի կողմից։(14–րդ դար)]]
<br />
Իսկ Ձեր կարծիքով ես ո՞վ եմ։ Միայն Սիմոն–Պետրոսը պատասխանեց նրան. «Դուք Քրիստոսն եք, կենդանի Աստծո Որդին-Մատթեոս 16: 15-16<ref>''Who do you say that I am? Essays on Christology'' by Jack Dean Kingsbury, Mark Allan Powell, David R. Bauer 1999 {{ISBN|0-664-25752-6}} page xvi and 109</ref>: ▼
 
Հիսուսը միջնորդ է, բայց դա ավելին է, քան ինչ–որ մեկը` Աստծո և մարդու միջև։ Նա պարզապես երրորդ անձ չէ` Աստծո և մարդկության միջև․․․ Որպես Ճշմարիտ Աստված` Նա Աստծուն մոտեցնում է մարդուն, և որպես Ճշմարիտ մարդ՝ Նա մարդուն մոտեցնում է Աստծուն<ref name="Stagg">Stagg, Frank. ''New Testament Theology.'' Broadman Press, 1962. {{ISBN|0-8054-1613-7}}</ref>։▼
Քրիստոնյաների մեծ մասը հիմնականում Հիսուսին համարում է Քրիստոս` երկար սպասված Օծյալը, ինչպես նաև Աստծո միակ և միածին Որդին։ Մարկոսի ավետարանը (1։1) սկսվում է հետևյալ խոսքերով․ «Հիսուս Քրիստոսի ավետարանի սկիզբը՝ Աստծո Որդին» և Հիսուսին տալիս է երկու հստակ բնորոշում՝ Քրիստոս և Աստծո Որդի։ Նրա աստվածությունը վերահաստատվում է Մարկոսի ավետարանում( 1:11)։ Մատթեոսի ավետարանը (1։1) սկսվում է Հիսուս Քրիստոսով, իսկ 16-րդ տողում կրկին բացատրում է՝ հաստատելով<ref>''Lord Jesus Christ: Devotion to Jesus in Earliest Christianity'' by Larry W. Hurtado 2005 {{ISBN|0-8028-3167-2}} page 288</ref>․ «Հիսուսը, որին կոչում են Քրիստոս»։▼
 
Պողոսի գրություններում «Քրիստոս» բառը այնքան սերտորեն է կապված Հիսուսի հետ, որ, ըստ երևույթին, վաղ քրիստոնյաների համար կարիք չկար պնդելու, որ Հիսուսը Քրիստոսն է, քանի որ նրանց շրջանում հենց այդպես էր ընդունված: Հետևաբար Պողոսը կարող էր օգտագործել Քրիստոս անունը` առանց երկմտելու, թե ում մասին է խոսքը, և ինչպես 1 Կորընթացիներ 4:15-ում և Ռոմանցիներ 12:5-ում նա կարող էր օգտագործել այնպիսի արտահայտություններ, ինչպես` Քրիստոսով, որպեսզի անդրադառնար Հիսուսի հետևորդներին<ref>''Lord Jesus Christ: Devotion to Jesus in Earliest Christianity'' by Larry W. Hurtado 2005 {{ISBN|0-8028-3167-2}} page 99</ref>: Նոր Կտակարանում «Աստծո Որդի» արտահայտությունը վերաբերումվերաբերվում է Հիսուսին` մի շարք դեպքերում<ref name=Cathenc >[http://www.newadvent.org/cathen/14142b.htm Catholic Encyclopedia: Son of God]</ref>: Այն հաճախ օգտագործվում է` վկայակոչելու նրա աստվածային բնույթը<nowiki/>[[Գաբրիել հրեշտակապետ|` Գաբրիել հրեշտակիհրեշտակապետ]]<nowiki/>ի ավետումից մինչև Նրա խաչելությունը<ref name=Cathenc />: Հիսուսի Աստծո որդին լինելու մասին շատերն են գրել Նոր Կտակարանում: Եղել են նաև երկու առանձին դեպքեր. մի դեպքում Հայր Աստված է հայտնել այդ մասին` Երկնքից, մյուս դեպքում` հենց Հիսուսն է ասել<ref name=Cathenc /><ref name=OneTeacher >''One teacher: Jesus' teaching role in Matthew's gospel'' by John Yueh-Han Yieh 2004 {{ISBN|3-11-018151-7}} pages 240-241</ref><ref name=Pentecost >Dwight Pentecost ''The words and works of Jesus Christ'' 2000 {{ISBN|0-310-30940-9}} page 234</ref><ref name=Bromiley571 >''The International Standard Bible Encyclopedia'' by Geoffrey W. Bromiley 1988 {{ISBN|0-8028-3785-9}} page 571-572</ref>: ▼
▲Իսկ Ձեր կարծիքով ես ո՞վ եմ։ Միայն Սիմոն–Պետրոսը պատասխանեց նրան. «Դուք Քրիստոսն եք, կենդանի Աստծո Որդին-Մատթեոս 16: 15-16<ref>''Who do you say that I am? Essays on Christology'' by Jack Dean Kingsbury, Mark Allan Powell, David R. Bauer 1999 {{ISBN|0-664-25752-6}} page xvi and 109</ref>:
 
Քրիստոսի աստվածային բնույթը և Նրա դիրքը Երրորդության մեջ` իբրև Աստծո Որդի հաստատելու համար կարևոր է եղել Քրիստոնեության մեջ հայտնի «Քրիստոսը Խոսք է» գաղափարը: Սա բխում է Հովհաննես Ավետարանի բացումից, որը սովորաբար թարգմանվում է անգլերեն հետևյալ կերպ. «Սկզբում Խոսքն էր և Խոսքն Աստծո հետ էր և Խոսքն Աստված էր» <ref>{{cite web|title=John 1:1|url=https://biblia.com/books/nkjv/Jn1.1|website=Biblia.com|publisher=Faithlife.com|accessdate=2 August 2017}}</ref>: Հունարեն բնօրինակում Logos (λόγος)ն օգտագործվում է իբրև Word, իսկ աստվածաբանական դիսկուրսում այն հաճախ մնում է անգլերեն տառադարձված ձևով` Logos: Քրիստոսի նախնական գոյությունը վերաբերումվերաբերվում է Քրիստոսի անձի գոյությանը, նախքան նրա հայեցակարգը: Ըստ Երրորդության տեսակետի` Աստվածաշնչի Հովհաննես 1:1-18 հատվածում Քրիստոսը նույնացվում է նախապես գոյություն ունեցող հիպոստազի հետ, որը կոչվում էր Logos կամ Word: Այս վարդապետությունը կրկնվում է Հովհաննես 17.5-ում, երբ Հիսուսը, Հայր Աստծուն հրաժեշտ տալիս, անդրադառնում է այն փառքին, որն իրենք ունեին «նախքան աշխարհի ստեղծումը»<ref name="Endo ">''Creation and Christology'' by Masanobu Endo 2002 {{ISBN|3-16-147789-8}} page 233</ref>: Հովհաննես 17:24-ը նույնպես վերաբերումվերաբերվում է Հայր Աստծուն և Հիսուսին` «նախքան աշխարհի ստեղծումը»<ref name="Endo" />: Քրիստոսի նախնական գոյության շուրջ հակաերրորդական տեսակետները տարբեր են. մի մասը հերքում է, մյուսը` ընդունում: ▼
▲Հիսուսը միջնորդ է, բայց դա ավելին է, քան ինչ–որ մեկը` Աստծո և մարդու միջև։ Նա պարզապես երրորդ անձ չէ` Աստծո և մարդկության միջև․․․ Որպես Ճշմարիտ Աստված` Նա Աստծուն մոտեցնում է մարդուն, և որպես Ճշմարիտ մարդ՝ Նա մարդուն մոտեցնում է Աստծուն<ref name=Stagg>Stagg, Frank. ''New Testament Theology.'' Broadman Press, 1962. {{ISBN|0-8054-1613-7}}</ref>։
 
▲Քրիստոնյաների մեծ մասը հիմնականում Հիսուսին համարում է Քրիստոս` երկար սպասված Օծյալը, ինչպես նաև Աստծո միակ և միածին Որդին։ Մարկոսի ավետարանը (1։1) սկսվում է հետևյալ խոսքերով․ «Հիսուս Քրիստոսի ավետարանի սկիզբը՝ Աստծո Որդին» և Հիսուսին տալիս է երկու հստակ բնորոշում՝ Քրիստոս և Աստծո Որդի։ Նրա աստվածությունը վերահաստատվում է Մարկոսի ավետարանում( 1:11)։ Մատթեոսի ավետարանը (1։1) սկսվում է Հիսուս Քրիստոսով, իսկ 16-րդ տողում կրկին բացատրում է՝ հաստատելով<ref>''Lord Jesus Christ: Devotion to Jesus in Earliest Christianity'' by Larry W. Hurtado 2005 {{ISBN|0-8028-3167-2}} page 288</ref>․ «Հիսուսը, որին կոչում են Քրիստոս»։
 
Պողոսի գրություններում «Քրիստոս» բառը այնքան սերտորեն է կապված Հիսուսի հետ, որ, ըստ երևույթին, վաղ քրիստոնյաների համար կարիք չկար պնդելու, որ Հիսուսը Քրիստոսն է, քանի որ նրանց շրջանում հենց այդպես էր ընդունված: Հետևաբար Պողոսը կարող էր օգտագործել Քրիստոս անունը` առանց երկմտելու, թե ում մասին է խոսքը, և ինչպես 1 Կորընթացիներ 4:15-ում և Ռոմանցիներ 12:5-ում նա կարող էր օգտագործել այնպիսի արտահայտություններ, ինչպես` Քրիստոսով, որպեսզի անդրադառնար Հիսուսի հետևորդներին<ref>''Lord Jesus Christ: Devotion to Jesus in Earliest Christianity'' by Larry W. Hurtado 2005 {{ISBN|0-8028-3167-2}} page 99</ref>:
▲Նոր Կտակարանում «Աստծո Որդի» արտահայտությունը վերաբերում է Հիսուսին` մի շարք դեպքերում<ref name=Cathenc >[http://www.newadvent.org/cathen/14142b.htm Catholic Encyclopedia: Son of God]</ref>: Այն հաճախ օգտագործվում է` վկայակոչելու նրա աստվածային բնույթը` Գաբրիել հրեշտակի ավետումից մինչև Նրա խաչելությունը<ref name=Cathenc />: Հիսուսի Աստծո որդին լինելու մասին շատերն են գրել Նոր Կտակարանում: Եղել են նաև երկու առանձին դեպքեր. մի դեպքում Հայր Աստված է հայտնել այդ մասին` Երկնքից, մյուս դեպքում` հենց Հիսուսն է ասել<ref name=Cathenc /><ref name=OneTeacher >''One teacher: Jesus' teaching role in Matthew's gospel'' by John Yueh-Han Yieh 2004 {{ISBN|3-11-018151-7}} pages 240-241</ref><ref name=Pentecost >Dwight Pentecost ''The words and works of Jesus Christ'' 2000 {{ISBN|0-310-30940-9}} page 234</ref><ref name=Bromiley571 >''The International Standard Bible Encyclopedia'' by Geoffrey W. Bromiley 1988 {{ISBN|0-8028-3785-9}} page 571-572</ref>:
▲ Քրիստոսի աստվածային բնույթը և Նրա դիրքը Երրորդության մեջ` իբրև Աստծո Որդի հաստատելու համար կարևոր է եղել Քրիստոնեության մեջ հայտնի «Քրիստոսը Խոսք է» գաղափարը: Սա բխում է Հովհաննես Ավետարանի բացումից, որը սովորաբար թարգմանվում է անգլերեն հետևյալ կերպ. «Սկզբում Խոսքն էր և Խոսքն Աստծո հետ էր և Խոսքն Աստված էր» <ref>{{cite web|title=John 1:1|url=https://biblia.com/books/nkjv/Jn1.1|website=Biblia.com|publisher=Faithlife.com|accessdate=2 August 2017}}</ref>: Հունարեն բնօրինակում Logos (λόγος)ն օգտագործվում է իբրև Word, իսկ աստվածաբանական դիսկուրսում այն հաճախ մնում է անգլերեն տառադարձված ձևով` Logos: Քրիստոսի նախնական գոյությունը վերաբերում է Քրիստոսի անձի գոյությանը, նախքան նրա հայեցակարգը: Ըստ Երրորդության տեսակետի` Աստվածաշնչի Հովհաննես 1:1-18 հատվածում Քրիստոսը նույնացվում է նախապես գոյություն ունեցող հիպոստազի հետ, որը կոչվում էր Logos կամ Word: Այս վարդապետությունը կրկնվում է Հովհաննես 17.5-ում, երբ Հիսուսը, Հայր Աստծուն հրաժեշտ տալիս, անդրադառնում է այն փառքին, որն իրենք ունեին «նախքան աշխարհի ստեղծումը»<ref name=Endo >''Creation and Christology'' by Masanobu Endo 2002 {{ISBN|3-16-147789-8}} page 233</ref>: Հովհաննես 17:24-ը նույնպես վերաբերում է Հայր Աստծուն և Հիսուսին` «նախքան աշխարհի ստեղծումը»<ref name=Endo />: Քրիստոսի նախնական գոյության շուրջ հակաերրորդական տեսակետները տարբեր են. մի մասը հերքում է, մյուսը` ընդունում:
Առաքելական դարաշրջանից հետո` երկրորդ դարից առաջ, ծագեցին հակասություններ, թե ինչպես են մարդկային և աստվածային բնույթները շաղկապված Հիսուսի մեջ<ref name=Editors1999>{{Citation| last = Editors | first = Erwin Fahlbusch| year = 1999| title = The encyclopedia of Christianity| pages = 463| url = https://books.google.com/?id=z47zgZ75dqgC&pg=PA463&dq=Logos+as+God+in+the+early+church| isbn = 0-8028-2413-7| publisher = Brill| location = Leiden, Netherland}}</ref><ref name=Rausch2003>{{Citation| last = Rausch | first = Thomas P.| year = 2003| title = Who is Jesus? : an introduction to Christology| pages = 149| url = https://books.google.com/?id=8OJCa6euw5gC&pg=PA148&dq=Justin+Martyr+christology| isbn = 0-8146-5078-3| publisher = Liturgical Press| location = Collegeville, Minn.}}</ref><ref name=McGrath2007>{{Citation| last = McGrath | first = Alister E.| year = 2007| title = Christian theology : an introduction| pages = 282| url = https://books.google.com/?id=tHlY94UWi3UC&pg=PA282&dq=Justin+Martyr+christology| isbn = 978-1-4051-5360-7| publisher = Blackwell| location = Malden, Mass. }}</ref>: Ի վերջո` 451 թվականին ընդունվեց Հիպոստատիկ միության գաղափարը, ըստ որի Հիսուսը և լիովին Աստված է և լիովին մարդ<ref name=Editors1999/><ref name=Rausch2003/><ref>Nicene and Post-Nicene Fathers, 2nd series, Vol XIV p207, translated edition by H.R. Percival. http://www.fordham.edu/halsall/basis/ephesus.html</ref><ref>The Seven Ecumenical Councils of the Undivided Church, trans H. R. Percival, in Nicene and Post-Nicene Fathers, 2nd Series, ed. P. Schaff and H. Wace, (repr. Grand Rapids MI: Wm. B. Eerdmans, 1955), XIV, pp. 192-242</ref>: Այնուամենայնիվ, քրիստոնեական դավանանքների միջև տարաձայնությունները շարունակվեցին, իսկ ոմանք մերժեցին Հիպոստատիկ միությունը` ի շահ միաբնակության:
== Մարմնավորում, Քրիստոսի ծնունդ և Երկրորդ Ադամ ==
[[Պատկեր:Geertgen tot Sint Jans, The Nativity at Night, c 1490.jpg|մինի|Հիսուսի ծնունդը]]
Նա անտեսանելի Աստծո պատկերն է, արարչության առաջին ծնունդը: Որովհետև Նա ստեղծեց ամեն-ինչ երկնքում և երկրի վրա` տեսանելին և անտեսանելին: Կողոսացիներ 1: 15-16
Կողոսացիներից վեր նշված հատվածը Հիսուսի ծնունդը համարում է արարչության օրինակը<ref>Bromiley, Geoffrey W. ''The International Standard Bible Encyclopedia'', 1988. {{ISBN|0-8028-3785-9}}</ref><ref>Espín, Orlando O. and James B. Nickoloff.''An introductory dictionary of theology and religious studies'', 2007. {{ISBN|0-8146-5856-3}}, p. 238</ref><ref>Mills, Watson E. and Roger Aubrey Bullard. ''Mercer dictionary of the Bible'', 1998. {{ISBN|0-86554-373-9}}. p. 712</ref><ref>Ryrie, Charles C. ''Basic Theology:'', 1999. {{ISBN|0-8024-2734-0}}. p. 275</ref>:Պողոս առաքյալը Հիսուսի ծնունդը համարել է տիեզերական նշանակության իրադարձություն, որն իր հետ բերում է «նոր մարդ» հասկացությունը, որը հատուցեց այն մեղքի համար, որը գործել էր առաջին մարդը` Ադամը: Ինչպես Յոհաննինի տեսակետը Հիսուսի մասին` իբրև Խոսքի մարմնավորում, շեշտում է Քրիստոսի ծննդյան համաշխարհային կարևորությունը, այնպես էլ Պողոսի հեռանկարը` Հիսուսի ծնունդով, ցույց է տալիս նոր մարդու և նոր աշխարհի ծնունդը<ref name="Pannenberg" />: Ի տարբերություն դրա` Պողոսի էսքատոլոգիական տեսակետը Նրան համարում է բարոյականության և հնազանդության չափանիշ նոր մարդ` ի հակադրություն Ադամի: Ի տարբերություն Ադամի` նոր ծնված Հիսուսը հնազանդվում էր Աստծուն և առաջնորդում էր դեպի բարոյականության և փրկության աշխարհ<ref name="Pannenberg" />: Ըստ Պողոսի, Ադամը առաջին մարդն է աշխարհում, իսկ Հիսուսը` երկրորդը: Ադամը, իր անհնազանդության պատճառով, վնասեց թե իրեն թե մարդկությանը` թողնելով իր մեղքը` իբրև ժառանգություն: Հիսուսի ծնունդը փրկագին է, որով փոխհատուցվում է Ադամի գործած մեղքը<ref name="Daille">Daille, Jean. ''An exposition of the epistle of Saint Paul to the Philippians'', 1995. {{ISBN|0-8028-2511-7}}. pp. 194-195</ref>:
2-րդ դարում Եկեղեցու Հոգևոր Հայր Իրենեոս Լիոնացին կամ Լիգդոնացին գրել է. «Երբ Հիսուսը մարմնավորվեց և դարձավ մարդ, Նա վերսկսեց մարդկանց երկար հոսքը և կարճ ասած` փրկեց մեզ: Այսպիսով, այն ինչ մենք կորցրել էինք Ադամի պատճառով. այն է` լինել Աստծո պատկերով և նմանությամբ, մենք կարող ենք վերագտնել Հիսուս Քրիստոսի միջոցով<ref name="Bethune">Bethune-Baker, James Franklin. ''An introduction to the early history of Christian doctrine'', 2005. {{ISBN|1-4021-5770-3}}. p. 334</ref><ref name="Williston">Walker, Williston. ''A History of the Christian Church'', 2010. {{ISBN|1-4400-4446-5}}. pp. 65-66</ref>»:
Պողոս առաքյալը Հիսուսի ծնունդը համարել է տիեզերական նշանակության իրադարձություն, որն իր հետ բերում է «նոր մարդ» հասկացությունը, որը հատուցեց այն մեղքի համար, որը գործել էր առաջին մարդը` Ադամը: Ինչպես Յոհաննինի տեսակետը Հիսուսի մասին` իբրև Խոսքի մարմնավորում, շեշտում է Քրիստոսի ծննդյան համաշխարհային կարևորությունը, այնպես էլ Պողոսի հեռանկարը` Հիսուսի ծնունդով, ցույց է տալիս նոր մարդու և նոր աշխարհի ծնունդը<ref name=Pannenberg />: Ի տարբերություն դրա` Պողոսի էսքատոլոգիական տեսակետը Նրան համարում է բարոյականության և հնազանդության չափանիշ նոր մարդ` ի հակադրություն Ադամի: Ի տարբերություն Ադամի` նոր ծնված Հիսուսը հնազանդվում էր Աստծուն և առաջնորդում էր դեպի բարոյականության և փրկության աշխարհ<ref name="Pannenberg"/>:
Պատրիարքի տեսաբանության մեջ Պողոսը` հակադրելով Հիսուսին և Ադամին, կմախք է հանդիսանում` քննարկելու Հիսուսի ծննդյան յուրօրինակությունն և նրա կյանքի հետագա իրադարձությունները: Հիսուսի ծնունդը սկսեց ծառայել իբրև ելակետ` տիեզերական քրիստոնեության համար, որտեղ Հիսուսի ծնունդը, կյանքը և համբարձումը ունեն համաշխարհային նշանակություն<ref name="Pannenberg" /><ref>Grillmeier, John Bowden. ''Christ in Christian Tradition: From the Apostolic Age to Chalcedon''. Aloys, 1975. {{ISBN|0-664-22301-X}}. pp. 15-19</ref><ref>Helyer, Larry R. ''The Witness of Jesus, Paul and John: An Exploration in Biblical Theology'', 2008. {{ISBN|0-8308-2888-5}} p. 282</ref>: Հիսուսի «նոր մարդ» գաղափարը կրկնում է Նրա ծննդի և վերածննդի շրջանը` սկսած նրա ծննդից, մինչև հարությունը: Հիսուսը, իր բարոյական կերպարով և Հայր Աստծու հանդեպ հնազանդությամբ, ստեղծեց «նոր ներդաշնակություն»` Հայր Աստծու և մարդու միջև: Այսպիսով, Հիսուսի ծնունդը և հարությունը ստեղծեցին նոր մարդկության հեղինակը և օրինակը<ref>Rahner, Karl. ''Encyclopedia of theology: a concise Sacramentum mundi'', 2004. {{ISBN|0-86012-006-6}}. pp. 474 and 1434</ref>: Ըստ այս տեսակետի` Հիսուսի ծնունդը, մահը և հարությունը փրկեց մարդկությանը` ջնջելով Ադամի գործած մեղքը<ref>Burke, Raymond L.; et al. (2008). ''Mariology: A Guide for Priests, Deacons, Seminarians, and Consecrated Persons''. {{ISBN|978-1-57918-355-4}}. pp. 613-614</ref>: Հիսուսը` որպես Դավիթի կենսաբանական որդի, պետք է հավանաբար լիներ հրեական ռասսայի, էթնիկության, ազգի և մշակույթի կրող<ref>[http://www.usccb.org/bible/matthew/1:6 Matthew 1:6 Matthew 1:6]</ref><ref>[http://www.usccb.org/bible/luke/3:31 Luke 3:31]</ref>: Կա մի փաստարկ, որը դեմ է այս տեսակետին. Քրիստոսի ծագումնաբանության մեջ հակասություն կա. Մատթեոսը ասում էր, որ Նա Սողոմոնի որդին է, իսկ Ղուկասն ասում էր, որ Նա Նաթանի որդին է. Սողոմոնն ու Նաթանը եղբայրներ էին: Դամասկոսի Հովհաննեսը բացատրեց, որ ոչ մի հակասություն չկա, որովհետև Սուրբ Գրքի համաձայն, ավելի կոնկրետ յիբբումի «միցվա` համաձայն որի տղամարդը պետք է ամուսնանար իր մահացած եղբոր անզավակ այրու հետ»` Նաթանը Սողոմոնի մահից հետո ամուսնացավ վերջինիս կնոջ հետ<ref>[https://books.google.com/books?id=OToIDAAAQBAJ&pg=PT163&lpg=PT163&dq=One+ought+also+to+observe+this,+that+the+law+was+that+when+a+man+died+without+seed,+this+man%27s+brother+should+take+to+wife+the+wife+of+the+dead+man+and+raise+up+seed+to+his+brother&source=bl&ots=EfMhh8epRo&sig=ACfU3U2Y9_c4NOWlXFK9bmTzBGFj4BlKxQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi4gaqLr53gAhXo8YMKHQzmAycQ6AEwAXoECAkQAQ#v=onepage&q=One%20ought%20also%20to%20observe%20this%2C%20that%20the%20law%20was%20that%20when%20a%20man%20died%20without%20seed%2C%20this%20man's%20brother%20should%20take%20to%20wife%20the%20wife%20of%20the%20dead%20man%20and%20raise%20up%20seed%20to%20his%20brother&f=false Exposition of the Orthodox Faith, chapter XIII]</ref>:Հիսուսը մեծացել է Գալիլեայում և ծառայության մեծ մասն այնտեղ է անցկացրել: Մ.թ.ա. առաջին դարում Գալիլեայում և Հրեաստանում խոսում էին այնպիսի լեզուներով, ինչպես` հրեա-պաղեստինյան արամերեն, [[եբրայերեն]] և վրացերեն, իսկ գերիշխում էր` արամերենը<ref name="BarrLang">{{cite journal|first=James|last= Barr|title=Which language did Jesus speak| journal=Bulletin of the John Rylands University Library of Manchester|year= 1970|volume= 53|issue=1| pages= 9–29 |url=https://www.escholar.manchester.ac.uk/uk-ac-man-scw:1m2973|doi= 10.7227/BJRL.53.1.2}}</ref><ref name="Porter110">{{cite book|title=Handbook to exegesis of the New Testament|first=Stanley E.|last= Porter|year= 1997| isbn= 978-90-04-09921-0 |publisher=Brill |pages= 110–12}}</ref>: Կա մի կարևոր համաձայնություն, ըստ որի` Հիսուսն իր ուսմունքների մեծ մասը փոխանցել է արամերենով` Գալիլեայի բարբառով<ref name="Allen C. Myers">{{cite encyclopedia|encyclopedia=The Eerdmans Bible Dictionary|title=Aramaic|quote=It is generally agreed that Aramaic was the common language of Israel in the first century AD. Jesus and his disciples spoke the Galilean dialect, which was distinguished from that of Jerusalem (Matt. 26:73).|page=72|isbn=0-8028-2402-1|editor=Allen C. Myers|location=Grand Rapids, Michigan|publisher=William B. Eerdmans|year=1987}}</ref><ref name="Encyclopedia">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/32043/Aramaic-language|title=Aramaic language|work=Encyclopædia Britannica}}</ref>:
Ըստ Պողոսի, Ադամը առաջին մարդն է աշխարհում, իսկ Հիսուսը` երկրորդը: Ադամը, իր անհնազանդության պատճառով, վնասեց թե իրեն թե մարդկությանը` թողնելով իր մեղքը` իբրև ժառանգություն: Հիսուսի ծնունդը փրկագին է, որով փոխհատուցվում է Ադամի գործած մեղքը<ref name=Daille >Daille, Jean. ''An exposition of the epistle of Saint Paul to the Philippians'', 1995. {{ISBN|0-8028-2511-7}}. pp. 194-195</ref>:
2-րդ դարում Եկեղեցու Հոգևոր Հայր Իրենեոս Լիոնացին կամ Լիգդոնացին գրել է.
Երբ Հիսուսը մարմնավորվեց և դարձավ մարդ, Նա վերսկսեց մարդկանց երկար հոսքը և կարճ ասած` փրկեց մեզ: Այսպիսով, այն ինչ մենք կորցրել էինք Ադամի պատճառով. այն է` լինել Աստծո պատկերով և նմանությամբ, մենք կարող ենք վերագտնել Հիսուս Քրիստոսի միջոցով<ref name=Bethune >Bethune-Baker, James Franklin. ''An introduction to the early history of Christian doctrine'', 2005. {{ISBN|1-4021-5770-3}}. p. 334</ref><ref name=Williston >Walker, Williston. ''A History of the Christian Church'', 2010. {{ISBN|1-4400-4446-5}}. pp. 65-66</ref>: Պատրիարքի տեսաբանության մեջ Պողոսը` հակադրելով Հիսուսին և Ադամին, կմախք է հանդիսանում` քննարկելու Հիսուսի ծննդյան յուրօրինակությունն և նրա կյանքի հետագա իրադարձությունները: Հիսուսի ծնունդը սկսեց ծառայել իբրև ելակետ` տիեզերական քրիստոնեության համար, որտեղ Հիսուսի ծնունդը, կյանքը և համբարձումը ունեն համաշխարհային նշանակություն<ref name=Pannenberg /><ref>Grillmeier, John Bowden. ''Christ in Christian Tradition: From the Apostolic Age to Chalcedon''. Aloys, 1975. {{ISBN|0-664-22301-X}}. pp. 15-19</ref><ref>Helyer, Larry R. ''The Witness of Jesus, Paul and John: An Exploration in Biblical Theology'', 2008. {{ISBN|0-8308-2888-5}} p. 282</ref>: Հիսուսի «նոր մարդ» գաղափարը կրկնում է Նրա ծննդի և վերածննդի շրջանը` սկսած նրա ծննդից, մինչև հարությունը: Հիսուսը, իր բարոյական կերպարով և Հայր Աստծու հանդեպ հնազանդությամբ, ստեղծեց «նոր ներդաշնակություն»` Հայր Աստծու և մարդու միջև: Այսպիսով, Հիսուսի ծնունդը և հարությունը ստեղծեցին նոր մարդկության հեղինակը և օրինակը<ref>Rahner, Karl. ''Encyclopedia of theology: a concise Sacramentum mundi'', 2004. {{ISBN|0-86012-006-6}}. pp. 474 and 1434</ref>: Ըստ այս տեսակետի` Հիսուսի ծնունդը, մահը և հարությունը փրկեց մարդկությանը` ջնջելով Ադամի գործած մեղքը<ref>Burke, Raymond L.; et al. (2008). ''Mariology: A Guide for Priests, Deacons, Seminarians, and Consecrated Persons''. {{ISBN|978-1-57918-355-4}}. pp. 613-614</ref>:
Հիսուսը` որպես Դավիթի կենսաբանական որդի, պետք է հավանաբար լիներ հրեական ռասսայի, էթնիկության, ազգի և մշակույթի կրող<ref>[http://www.usccb.org/bible/matthew/1:6 Matthew 1:6 Matthew 1:6]</ref><ref>[http://www.usccb.org/bible/luke/3:31 Luke 3:31]</ref>: Կա մի փաստարկ, որը դեմ է այս տեսակետին. Քրիստոսի ծագումնաբանության մեջ հակասություն կա. Մատթեոսը ասում էր, որ Նա Սողոմոնի որդին է, իսկ Ղուկասն ասում էր, որ Նա Նաթանի որդին է. Սողոմոնն ու Նաթանը եղբայրներ էին: Դամասկոսի Հովհաննեսը բացատրեց, որ ոչ մի հակասություն, որովհետև Սուրբ Գրքի համաձայն, ավելի կոնկրետ յիբբումի «միցվա` համաձայն որի տղամարդը պետք է ամուսնանար իր մահացած եղբոր անզավակ այրու հետ»` Նաթանը Սողոմոնի մահից հետո ամուսնացավ վերջինիս կնոջ հետ<ref>[https://books.google.com/books?id=OToIDAAAQBAJ&pg=PT163&lpg=PT163&dq=One+ought+also+to+observe+this,+that+the+law+was+that+when+a+man+died+without+seed,+this+man%27s+brother+should+take+to+wife+the+wife+of+the+dead+man+and+raise+up+seed+to+his+brother&source=bl&ots=EfMhh8epRo&sig=ACfU3U2Y9_c4NOWlXFK9bmTzBGFj4BlKxQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi4gaqLr53gAhXo8YMKHQzmAycQ6AEwAXoECAkQAQ#v=onepage&q=One%20ought%20also%20to%20observe%20this%2C%20that%20the%20law%20was%20that%20when%20a%20man%20died%20without%20seed%2C%20this%20man's%20brother%20should%20take%20to%20wife%20the%20wife%20of%20the%20dead%20man%20and%20raise%20up%20seed%20to%20his%20brother&f=false Exposition of the Orthodox Faith, chapter XIII]</ref>:
Հիսուսը մեծացել է Գալիլեայում և ծառայության մեծ մասն այնտեղ է անցկացրել: Մ.թ.ա. առաջին դարում Գալիլեայում և Հրեաստանում խոսում էին այնպիսի լեզուներով, ինչպես` հրեա-պաղեստինյան արամերեն, եբրայերեն և վրացերեն, իսկ գերիշխում էր` արամերենը<ref name="BarrLang">{{cite journal|first=James|last= Barr|title=Which language did Jesus speak| journal=Bulletin of the John Rylands University Library of Manchester|year= 1970|volume= 53|issue=1| pages= 9–29 |url=https://www.escholar.manchester.ac.uk/uk-ac-man-scw:1m2973|doi= 10.7227/BJRL.53.1.2}}</ref><ref name="Porter110">{{cite book|title=Handbook to exegesis of the New Testament|first=Stanley E.|last= Porter|year= 1997| isbn= 978-90-04-09921-0 |publisher=Brill |pages= 110–12}}</ref>: Կա մի կարևոր համաձայնություն, ըստ որի` Հիսուսն իր ուսմունքների մեծ մասը փոխանցել է արամերենով` Գալիլեայի բարբառով<ref name="Allen C. Myers">{{cite encyclopedia|encyclopedia=The Eerdmans Bible Dictionary|title=Aramaic|quote=It is generally agreed that Aramaic was the common language of Israel in the first century AD. Jesus and his disciples spoke the Galilean dialect, which was distinguished from that of Jerusalem (Matt. 26:73).|page=72|isbn=0-8028-2402-1|editor=Allen C. Myers|location=Grand Rapids, Michigan|publisher=William B. Eerdmans|year=1987}}</ref><ref name="Encyclopedia">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/32043/Aramaic-language|title=Aramaic language|work=Encyclopædia Britannica}}</ref>:
Նոր Կտակարանը նկարագրում է Հիսուսի հագուստը` տզիցիտ- եկեղեցական շարֆ` Մատթեոս 14:36-ում և Ղուկաս 8:43-44-ում<ref>[http://www.usccb.org/bible/mt/14:36 Matthew 14:46]</ref> and {{bibleverse|Luke|8:43-44|KJV}}.<ref>[http://www.usccb.org/bible/luke/8:43 Luke 8:43-44]</ref>: Բացի հագուստից, Նոր Կտակարանում չկան այլ նկարագրություններ Հիսուսի արտաքին տեսքի մասին, մինչև Նրա մահը, իսկ Ավետարանի պատմությունները հիմնականում զուրկ են մարդկանց ռասսայական տեսքի կամ առանձնահատկությունների վերաբերյալ մանրամասնություններից<ref>Robin M. Jensen "Jesus in Christian art", Chapter 29 of ''The Blackwell Companion to Jesus'' edited by Delbert Burkett 2010 {{ISBN|1-4051-9362-X}} page 477-502</ref><ref>''The likeness of the king: a prehistory of portraiture in late medieval France'' by Stephen Perkinson 2009 {{ISBN|0-226-65879-1}} page 30</ref><ref name="Kidd">{{cite book |author=Colin Kidd |year=2006 |title=The Forging of Races: Race and Scripture in the Protestant Atlantic World, 1600–2000 |publisher=[[Cambridge University Press]] |location=Cambridge, UK |isbn=978-0-521-79324-7}}</ref>:
 
== Ծառայություն ==
[[Պատկեր:Luca signorelli, comunione con gli apostoli, cortona.jpg|մինի|Առաքյալների հաղորդությունը՝ Լուկա Սիգնորելիի կողմից։]]
Գողը գալիս է միայն թալանելու, սպանելու և ավիրելու համար: Ես եկա, որպեսզի նրանք կարողանան ունենալ և վայելեն կյանքը և այնքան շատ ունենան, մինչև որ այն թափվի: Հովհաննես 10:10
Թվում էր` Հիսուսն ուներ երկու հիմնական մտահոգությունմտահոգություն՝ կապված մարդկանց և նյութերի հետ. 1. որպեսզի նրանք ազատվեն նյութեղենի տիրապետությունից և 2. որպեսզի նրանք սկսեն հոգ տանել ուրիշների մասին<ref name="Stagg" />:
Կանոնական ավետարաններում Հիսուսի ծառայությունը սկսվում է Հրեաստանում` Նրա մկրտությամբ, [[Հորդանան (գետ)|Հորդանան]] գետում և ավարտվում է Երուսաղեմում` Վերջին ընթրիքից հետո<ref name="Alister16 ">McGrath, Alister E. ''Christianity: an introduction'', 2006 {{ISBN|978-1-4051-0901-7}}. pp. 16-22</ref>։ The [[Gospel of Luke]] ([[s:Bible (American Standard)/Luke#3:23|3:23]]) states that Jesus was "about 30 years of age" at the start of his ministry.<ref name="Kostenberger140 ">[[Andreas J. Kostenberger|Köstenberger, Andreas J.]], L. Scott Kellum. ''The Cradle, the Cross, and the Crown: An Introduction to the New Testament'', 2009. {{ISBN|978-0-8054-4365-3}}. p. 114</ref><ref name="ChronosPaul ">[[Paul L. Maier|Maier, Paul L.]] "The Date of the Nativity and Chronology of Jesus" in Vardaman, Jerry and Edwin M. Yamauchi.''Chronos, kairos, Christos: nativity and chronological studies'', 1989. {{ISBN|0-931464-50-1}}. pp. 113-129</ref>: Ըստ Ղուկասի ավետարանի (3:23)` Հիսուսն իր ծառայությունն սկսել է մոտավորապես 30 տարեկան հասակում: Նրա ծառայությունը սկսվել է մոտ մ.թ.ա. 27-29 թվականներին և ավարտվել է մ.թ.ա. 30-36 թվականներին<ref name="Kostenberger140" /><ref name="ChronosPaul" /><ref name="ChronosPaul" /><ref name="Barnett19 ">Barnett, Paul. ''Jesus & the Rise of Early Christianity: A History of New Testament Times'', 2002. {{ISBN|0-8308-2699-8}}. pp. 19-21</ref><ref name="Sanders">{{Cite book | last = Sanders | first=E.P.|title=The Historical Figure of Jesus|year = 1993 | pages = 11, 249 |publisher=Penguin|isbn=978-0140144994 }}</ref>
 
: Հիսուսի վաղ Գալիլեայի ծառայությունը սկսվում է Նրա մկրտությունից հետո, Նա վերադառնում է Գալիլեա` Հուդայի անապատ<ref>Morris, Leon. ''The Gospel according to Matthew''. {{ISBN|0-85111-338-9}}. p. 71</ref>: Այս վաղ շրջանում Նա քարոզում է Գալիլեայում և հավաքում է իր առաջին աշակերտներին, որոնք սկսում են շրջել Նրա հետ և վերջապես ստեղծում են վաղ եկեղեցու կորիզը<ref name=Alister16 /><ref name=Redford117 >Redford, Douglas. ''The Life and Ministry of Jesus: The Gospels'', 2007 {{ISBN|0-7847-1900-4}}. pp. 117-130</ref>: Գալիլեայի գլխավոր ծառայությունը, որն սկսվում է Մատթեոս 8-ից, ներառում է Տասներկու առաքյալների առաքելությունը, ինչպես նաև` Գալիլեայում Հիսուսի ծառայության մեծ մասը<ref>Ladd, George Eldon. ''A theology of the New Testament''. p. 324</ref><ref name=Redford143 >Redford, Douglas. ''The Life and Ministry of Jesus: The Gospels'', 2007. {{ISBN|0-7847-1900-4}}. pp. 143-160</ref>: Գալիլեայի վերջին ծառայությունը սկսվում է Հովհաննես Մկրտչի մահից հետո, երբ Հիսուսը պատրաստվում էր գնալ Երուսաղեմ<ref>Cox, Steven L., Kendell H Easley. ''Harmony of the Gospels'', 2007 {{ISBN|0-8054-9444-8}}. pp. 97-110</ref><ref name=Redford165 >Redford, Douglas. ''The Life and Ministry of Jesus: The Gospels'', 2007. {{ISBN|0-7847-1900-4}}. pp. 165-180</ref>:
Հուդայի վերջին ծառայության ընթացքում Հիսուսն սկսում է իր վերջին ճամփորդությունը դեպի Երուսաղեմ` Հրեաստանի միջով: Երբ Հիսուսը շրջագայում ճամփորդում էր դեպի գնում էր Երուսաղեմ, Նա մի պահ վերադառնում է այն տեղը, որտեղ մկրտվել էր<ref>Cox, Steven L., Kendell H. Easley. ''Harmony of the Gospels'', 2007 {{ISBN|0-8054-9444-8}}. p. 137</ref><ref>Redford, Douglas. ''The Life and Ministry of Jesus: The Gospels'', 2007. {{ISBN|0-7847-1900-4}}. pp. 211-229</ref><ref>Mills, Watson E. and Roger Aubrey Bullard. ''Mercer dictionary of the Bible'', 1998. {{ISBN|0-86554-373-9}}, p. 929</ref>:
Տող 73 ⟶ 68՝
== Ուսմունքներ, առակներ և հրաշքներ ==
[[Պատկեր:Ostromir Gospel 1.jpg|ձախից|մինի|Հովհաննեսի ավետարանը]]
Այն խոսքերը, որ ձեզ եմ ասում իմ անունից չէ, այլ Հայր Աստծո, որը բնակվում է իմ մեջ: Հովհաննես 14:10<ref name="autogenerated98" />
Նոր Կտակարանում Հիսուսի ուսմունքները ներկայացված են նրա խոսքերի և գործերի միջոցով<ref name="Zuck100" /><ref name="WPent212" /> : Հիսուսի խոսքերում կան որոշ քարոզներ, ինչպես նաև առակներ, որոնք առկա են Սինոպտիկական Ավետարանների պատմություններում (Հովհաննեսի ավետարանում առակներ չկան): Ավետարանում նկարագրվում են Հիսուսի գործած հրաշքներն ու այլ գործողություններ` նրա ծառայության ընթացքում<ref name="WPent212" />:
Թեև Կանոնական ավետարանները կազմում են Հիսուսի ուսմունքների մեծ մասը, Պողոսի գրությունները, որոնք թերևս գրվել են ավետարաններից[[ավետարան]]<nowiki/>ներից տասնամյակներ առաջ, ներառում են Հիսուսի ուսմունքների որոշ ամենավաղ գրավոր նկարագրությունները<ref name="Blomb442 ">Blomberg, Craig L. ''Jesus and the Gospels: An Introduction and Survey''. B & H Academic, 2009. {{ISBN|0-8054-4482-3}}. pp. 441-442</ref>: Նոր կտակարանում Հիսուսի ուսմունքները ոչ թե իբրև Նրա ուսմունքներ են ներկայացված, այլ հավասար են Հիսուսի խոսքերին` աստվածային հայտնությամբ, ինչպես նշել է Հովհաննես Մկրտիչը 3:34-ում: Նրան, ում ուղարկել է Աստված, խոսում է Աստծո անունից և Աստծո համար տալիս է իր հոգին:
 
Հիսուսը Հովհաննես 7:16-ում ասում է. «Իմ ուսմունքը իմը իմ սեփականությունը չէ»: Ինձ ուղարկողն է փոխանցել այս ուսմունքը<ref name="autogenerated98">Osborn, Eric Francis. ''The Emergence of Christian Theology''. Cambridge University Press, 1993. {{ISBN|978-0521430784}} p.98</ref><ref name=And108 >Köstenberger, Andreas J. ''The missions of Jesus and the disciples according to the Fourth Gospel''. Wm. B. Eerdmans Publishing Co., 1998. {{ISBN|0-8028-4255-0}} pages 108-109</ref>: Մատթեոս 11:27-ում Հիսուսը պնդում է աստվածային տեղեկությունը` ասելով. «Ոչ ոք չի ճանաչում Որդուն, Հայր Աստծուց բացի, և ոչ ոք չի ճանաչում Հայր Աստծուն, Որդուց բացի»` հաստատելով այն փոխադարձ տեղեկությունը, որն ունի Աստծո մասին<ref name="Bromiley571"/><ref>Talbert, Charles H. ''Matthew''. Baker Academic, 2010. {{ISBN|0-8010-3192-3}} p. 149</ref>:
 
=== Ճառեր ===
[[Պատկեր:Christ Taking Leave of the Apostles.jpg|մինի|Հիսուսի հրաժեշտի խոսքը իր տասնմեկ մնացած աշակերտներին՝ Վերջին ընթրիքից հետո։]]
Ավետարաններում կան մի քանի ճառեր, որոնք Հիսուսն ասել է հատուկ առիթների ժամանակ, ինչպես Հրաժեշտի ճառը, որն ասել է Վերջին կամ Խորհրդավոր ընթրիքից հետո` իր խաչելության նախորդող գիշերը<ref name=Gail142 >O'Day, Gail R., Susan Hylen. ''John (Westminster Bible Companion)'' Westminster John Knox Press, 2006. {{ISBN|978-0-664-25260-1}}, Chapter 15: The Farewell Discourse, pages 142-168</ref>: Թեև հաղորդում են, որ Հիսուսի մի քանի ճառերը ասվել են տաճարում` պաշտոնական միջավայրում, ճառերից շատերն ավելի շատ զրույցի են նման, քան պաշտոնական դասախոսությունների<ref name=Howick7 >Howick, E. Keith. ''The Sermons of Jesus the Messiah''. WindRiver Publishing, 2003. {{ISBN|978-1-886249-02-8}} pp. 7-9</ref>: Մատթեոսի ավետարանում կան հատուկ մշակված առակներ` հաճախ դասակարգված իբրև Մատթեոսի 5 ճառեր, որոնք ներկայացնում են Հիսուսի ամենակարևոր ուսմունքներից շատերը<ref name=Cradle194 >Köstenberger, Andreas J.L. Scott Kellum, Charles L. Quarles. ''The Cradle, the Cross, and the Crown: An Introduction to the New Testament''. B&H Academic, 2009. {{ISBN|978-0-8054-4365-3}}. pp. 194-196</ref><ref name=Keener37 >Keener, Craig S. ''The Gospel of Matthew''. Wm. B. Eerdmans Publishing Company, 2009. {{ISBN|978-0-8028-6498-7}}. pp. 37-38</ref>: Այս 5 ճառերից յուրաքանչյուրն ունի մի քանի ընդհանուր հատված Մարկոսի կամ Ղուկասի ավետարաններում<ref name=RTFrance >France, R.T. ''The Gospel of Matthew (New International Commentary on the New Testament)''. Wm. B. Eerdmans Publishing Co., 2007. {{ISBN|978-0-8028-2501-8}}. p.9</ref>: Մատթեոս-ում 5 ճառերը սկսվում են Լեռան վրայի ճառով, որը ներառում է Հիսուսի բարոյական խրատներից շատերը, և որը ամենահայտնին ու ամենամեջբերվածն է Նոր Կտակարանում: Լեռան վրա առակը ներառում է օրհնություններ, որոնք նկարագրում են Աստծո թագավորության մարդկանց բնույթը` ներկայացված իբրև «օրհնություններ»<ref name=Howick7 /><ref name="ReferenceA">Vaught, Carl G. ''The Sermon on the Mount: a Theological Investigation''. Baylor University Press; 2nd edition, 2001. {{ISBN|978-0-918954-76-3}}. pp. xi-xiv</ref>: Օրհնանքները ավելի շատ կենտրոնանում են սիրո և խոնարհության վրա, քան ուժի և հալածանքի և վերարտադրում են հոգևորականության և կարեկցանքի վերաբերյալ շուրջ Հիսուսի ուսմունքների գլխավոր գաղափարները<ref name=Haste >Hastings, James. ''A Dictionary Of The Bible''. Oxford University Press, USA; 3rd Revised edition, 2005. {{ISBN|1-4102-1730-2}} pp.15-19</ref><ref name=Peace >Jegen, Carol Frances. ''Jesus the Peacemaker''. Sheed & Ward, 1986. {{ISBN|0-934134-36-7}}. pp. 68-71</ref><ref name=Synop >Majerník Ján, Joseph Ponessa, Laurie Watson Manhardt. ''The Synoptics: Matthew, Mark, Luke''. Sheed & Ward, 2005. {{ISBN|1-931018-31-6}}, pp.63-68</ref> : Մատթեոսի ճառերից է Միսիոներական ճառը` Մատթեոս 10-ում և եկեղեցու մասին ճառը` Մատթեոս 18-ում` աշակերտներին ցուցումներ տալով և հիմք ընդունելով վարքագծի կանոնները` հետևորդների անհամբեր բազմության համար<ref name=Toussaint >Toussaint, Stanley D. ''Behold the King: A Study of Matthew''. Kregel Academic & Professional, 2005. {{ISBN|0-8254-3845-4}}. pp.215-216</ref><ref>Jensen, Richard A. ''Preaching Matthew's Gospel''. CSS Publishing Company, 1998. {{ISBN|978-0-7880-1221-1}}. pp. 25 & 158</ref><ref>Chouinard, Larry. ''Matthew (The College Press NIV Commentary)''. College Press Publishing Company, 1997. {{ISBN|0-89900-628-0}}. p.321</ref>:
Մատթեոսի ավետարանում կան հատուկ մշակված առակներ` հաճախ դասակարգված իբրև Մատթեոսի 5 ճառեր, որոնք ներկայացնում են Հիսուսի ամենակարևոր ուսմունքներից շատերը<ref name=Cradle194 >Köstenberger, Andreas J.L. Scott Kellum, Charles L. Quarles. ''The Cradle, the Cross, and the Crown: An Introduction to the New Testament''. B&H Academic, 2009. {{ISBN|978-0-8054-4365-3}}. pp. 194-196</ref><ref name=Keener37 >Keener, Craig S. ''The Gospel of Matthew''. Wm. B. Eerdmans Publishing Company, 2009. {{ISBN|978-0-8028-6498-7}}. pp. 37-38</ref>: Այս 5 ճառերից յուրաքանչյուրն ունի մի քանի ընդհանուր հատված Մարկոսի կամ Ղուկասի ավետարաններում<ref name=RTFrance >France, R.T. ''The Gospel of Matthew (New International Commentary on the New Testament)''. Wm. B. Eerdmans Publishing Co., 2007. {{ISBN|978-0-8028-2501-8}}. p.9</ref>: Մատթեոս-ում 5 ճառերը սկսվում են Լեռան վրայի ճառով, որը ներառում է Հիսուսի բարոյական խրատներից շատերը, և որը ամենահայտնին ու ամենամեջբերվածն է Նոր Կտակարանում: Լեռան վրա առակը ներառում է օրհնություններ, որոնք նկարագրում են Աստծո թագավորության մարդկանց բնույթը` ներկայացված իբրև «օրհնություններ»<ref name=Howick7 /><ref name="ReferenceA">Vaught, Carl G. ''The Sermon on the Mount: a Theological Investigation''. Baylor University Press; 2nd edition, 2001. {{ISBN|978-0-918954-76-3}}. pp. xi-xiv</ref>: Օրհնանքները ավելի շատ կենտրոնանում են սիրո և խոնարհության վրա, քան ուժի և հալածանքի և վերարտադրում են հոգևորականության և կարեկցանքի վերաբերյալ շուրջ Հիսուսի ուսմունքների գլխավոր գաղափարները<ref name=Haste >Hastings, James. ''A Dictionary Of The Bible''. Oxford University Press, USA; 3rd Revised edition, 2005. {{ISBN|1-4102-1730-2}} pp.15-19</ref><ref name=Peace >Jegen, Carol Frances. ''Jesus the Peacemaker''. Sheed & Ward, 1986. {{ISBN|0-934134-36-7}}. pp. 68-71</ref><ref name=Synop >Majerník Ján, Joseph Ponessa, Laurie Watson Manhardt. ''The Synoptics: Matthew, Mark, Luke''. Sheed & Ward, 2005. {{ISBN|1-931018-31-6}}, pp.63-68</ref> : Մատթեոսի ճառերից է Միսիոներական ճառը` Մատթեոս 10-ում և եկեղեցու մասին ճառը` Մատթեոս 18-ում` աշակերտներին ցուցումներ տալով և հիմք ընդունելով վարքագծի կանոնները` հետևորդների անհամբեր բազմության համար<ref name=Toussaint >Toussaint, Stanley D. ''Behold the King: A Study of Matthew''. Kregel Academic & Professional, 2005. {{ISBN|0-8254-3845-4}}. pp.215-216</ref><ref>Jensen, Richard A. ''Preaching Matthew's Gospel''. CSS Publishing Company, 1998. {{ISBN|978-0-7880-1221-1}}. pp. 25 & 158</ref><ref>Chouinard, Larry. ''Matthew (The College Press NIV Commentary)''. College Press Publishing Company, 1997. {{ISBN|0-89900-628-0}}. p.321</ref>:
 
=== Առակներ ===
 
Հիսուսի առակները ներկայացնում են ավետարաններում նրա ուսմունքների հիմնական բաղադրիչը՝ մոտավորապես երեսուն առակ, որոնք կազմում են նրա արձանագրված ուսմունքների մոտ մեկ երրորդը<ref name="Lockyer174">Lockyer, Herbert. ''All the Parables of the Bible''. Zondervan, 1988. {{ISBN|978-0-310-28111-5}}. p.174</ref><ref name="JDPentecost10">Pentecost, J. Dwight. ''The parables of Jesus: Lessons in Life from the Master Teacher''. Zondervan, 1998. {{ISBN|0-8254-3458-0}}. p.10</ref> : Առակները կարող են լինել ավելի երկար քարոզներում, ինչպես նաև` պատմողական այլ գործերում<ref name=Howick7 />: Հիսուսի առակները, ըստ երևույթին պարզ և հիշարժան պատմություններ են, հաճախ` պատկերազարդումներով, և յուրաքանչյուրը փոխանցում է մի ուսմունք, որը սովորաբար ֆիզիկական աշխարհը կապում է հոգևոր աշխարհին<ref name="Lisco9-11">Lisco, Friedrich Gustav, and Patrick Fairbairn. ''The parables of Jesus Explained and Illustrated Volume 29''. Nabu Press, 2010. {{ISBN|978-1149508398}}. pp.9-11</ref><ref>Oxenden, Ashton. ''The parables of our Lord.'' William Macintosh Publishers, London, 1864. ASIN: B008RW5N2S. p.6</ref>: 19-րդ դարում Լիսկոն և Ֆեյրբայրը հայտարարեցին, որ Հիսուսի առակներում «տեսանելի աշխարհից փոխառված կերպարը ուղեկցվում է անտեսանելի (հոգևոր) ճշմարտությամբ», և որ Հիսուսի առակները «պարզապես նմանակություններ չեն, որոնք ծառայում են նկարազարդման նպատակին, այլ ներքին անալոգիաներ են, որտեղ բնությունը վկա է դառնում հոգևոր աշխարհի համար»<ref name="Lisco9-11"/>: Նմանապես, 20-րդ դարում, «առակ»-ն անվանելով երկնային նշանակություն ունեցող երկրային պատմություն»<ref name="Barclay12"/>, Ուիլյամ Բարքլեյը նշում է, որ Հիսուսն իր առակներում օգտագործել է սովորական օրինակներ՝ մարդկանց մտքերը երկնային հասկացություններ տեղափոխելու համար: Նա կարծում է, որ Հիսուսն իր առակները չի ստեղծել ուղղակի որպես նմանություններ, այլ հիմնված է դրանք հիմնված են «բնական և հոգևոր կարգի միջև ներքին մերձավորության վրա»<ref name="Barclay12">Barclay, William. ''The Parables of Jesus''. Westminster John Knox Press, 1999. {{ISBN|0-664-25828-X}} p.12.</ref>:
19-րդ դարում Լիսկոն և Ֆեյրբայրը հայտարարեցին, որ Հիսուսի առակներում «տեսանելի աշխարհից փոխառված կերպարը ուղեկցվում է անտեսանելի (հոգևոր) ճշմարտությամբ», և որ Հիսուսի առակները «պարզապես նմանակություններ չեն, որոնք ծառայում են նկարազարդման նպատակին, այլ ներքին անալոգիաներ են, որտեղ բնությունը վկա է դառնում հոգևոր աշխարհի համար»<ref name="Lisco9-11"/>: Նմանապես, 20-րդ դարում, «առակ»-ն անվանելով երկնային նշանակություն ունեցող երկրային պատմություն»<ref name="Barclay12"/>, Ուիլյամ Բարքլեյը նշում է, որ Հիսուսն իր առակներում օգտագործել է սովորական օրինակներ՝ մարդկանց մտքերը երկնային հասկացություններ տեղափոխելու համար: Նա կարծում է, որ Հիսուսն իր առակները չի ստեղծել ուղղակի որպես նմանություններ, այլ հիմնված է դրանք հիմնված են «բնական և հոգևոր կարգի միջև ներքին մերձավորության վրա»<ref name="Barclay12">Barclay, William. ''The Parables of Jesus''. Westminster John Knox Press, 1999. {{ISBN|0-664-25828-X}} p.12.</ref>:
 
=== Հիսուսի հրաշքները ===
Հավատացեք հրաշքներին,հավատացեք, որ դուք կարող եք իմանալ և հասկանալ, որ Հայր Աստված իմ մեջ է, իսկ ես` Աստծո մեջ: Հովհաննես 10:38 <ref>''The emergence of Christian theology'' by Eric Francis Osborn 1993 {{ISBN|0-521-43078-X}} page 100</ref>▼
 
Քրիստոնեական ուսմունքներում Հիսուսի հրաշքները նույնքան միջոց էին նրա ուղերձի համար, որքան նրա խոսքերը: Հրաշքներից շատերը շեշտում են հավատի կարևորությունը, օրինակ՝ տասը բորոտների մաքրումը [Ղկ. 17:19] Հիսուսը չի ասել. «Իմ զորությունը փրկեց ձեզ», այլ ասել է. «Կանգնեք և գնացեք. Ձեր հավատքը փրկեց ձեզ»<ref>{{cite book |last1=Marthaler |first1=Berard L. |title=The creed: the apostolic faith in contemporary theology |url=https://archive.org/details/creedapostolicfa0000mart/page/220 |accessdate= |year=1993 |publisher=Twenty-Third Publications; 3rd Revised edition |location= |isbn=0-89622-537-2 |page=[https://archive.org/details/creedapostolicfa0000mart/page/220 220] }}</ref><ref>{{cite book |last1= Lockyer|first1=Herbert |title= All the Parables of the Bible|url= |accessdate= |year=1988 |publisher= Zondervan|location= |isbn=978-0-310-28111-5 |page=235}}</ref>: Նմանապես, ՊետրոսըՊետրոս առաքյալը կարևոր դաս է քաղում հավատքի մասին, երբ նրա հավատը տատանվում է և սկսում է խորտակվել [Մատթ 14: 34-36]<ref>{{cite book |last1=Perkins |first1=Pheme |title=Reading the New Testament: An Introduction |url=https://archive.org/details/readingnewtesta00perk/page/54 |accessdate= |year=1988 |publisher=Paulist Press |location= |isbn=0-8091-2939-6 |page=[https://archive.org/details/readingnewtesta00perk/page/54 54] }}</ref>▼
▲Հավատացեք հրաշքներին,հավատացեք, որ դուք կարող եք իմանալ և հասկանալ, որ Հայր Աստված իմ մեջ է, իսկ ես` Աստծո մեջ: Հովհաննես 10:38 <ref>''The emergence of Christian theology'' by Eric Francis Osborn 1993 {{ISBN|0-521-43078-X}} page 100</ref>
▲Քրիստոնեական ուսմունքներում Հիսուսի հրաշքները նույնքան միջոց էին նրա ուղերձի համար, որքան նրա խոսքերը: Հրաշքներից շատերը շեշտում են հավատի կարևորությունը, օրինակ՝ տասը բորոտների մաքրումը [Ղկ. 17:19] Հիսուսը չի ասել. «Իմ զորությունը փրկեց ձեզ», այլ ասել է. «Կանգնեք և գնացեք. Ձեր հավատքը փրկեց ձեզ»<ref>{{cite book |last1=Marthaler |first1=Berard L. |title=The creed: the apostolic faith in contemporary theology |url=https://archive.org/details/creedapostolicfa0000mart/page/220 |accessdate= |year=1993 |publisher=Twenty-Third Publications; 3rd Revised edition |location= |isbn=0-89622-537-2 |page=[https://archive.org/details/creedapostolicfa0000mart/page/220 220] }}</ref><ref>{{cite book |last1= Lockyer|first1=Herbert |title= All the Parables of the Bible|url= |accessdate= |year=1988 |publisher= Zondervan|location= |isbn=978-0-310-28111-5 |page=235}}</ref>: Նմանապես, Պետրոսը առաքյալը կարևոր դաս է քաղում հավատքի մասին, երբ նրա հավատը տատանվում է և սկսում է խորտակվել [Մատթ 14: 34-36]<ref>{{cite book |last1=Perkins |first1=Pheme |title=Reading the New Testament: An Introduction |url=https://archive.org/details/readingnewtesta00perk/page/54 |accessdate= |year=1988 |publisher=Paulist Press |location= |isbn=0-8091-2939-6 |page=[https://archive.org/details/readingnewtesta00perk/page/54 54] }}</ref>
[[Պատկեր:Palma il Giovane 001.jpg|ձախից|մինի|Հիսուսը բուժում է անդամալույծին։]]
Ավետարանի գրություններում Հիսուսի բոլոր հրաշքների առանձնահատկությունն այն է, որ Նա օգնել է անվճար և երբեք չի խնդրել կամ ընդունել որևէ բան` իր բուժիչ հրաշքների համար, ի տարբերություն իր ժամանակի որոշ քահանայապետերի, որոնք մեղադրում էին բուժվողներին<ref name="Blomberg197" /> : Մատթեոս 10: 8-ում Նա իր աշակերտներին խորհուրդ տվեց բուժել հիվանդներին, հարություն տալ մեռելներին, մաքրել բորոտներին, և դուրս քշել դևերին` առանց վճարման և ասել. «Անվճար ստացաք, անվճար էլ տվեք»<ref name="Blomberg197">{{cite book |last1=Blomberg |first1=Craig L. |title=Jesus and the Gospels: An Introduction and Survey |url= |accessdate= |year=2009 |publisher=B & H Academic |location= |isbn=978-0-8054-4482-7 |page=197}}</ref>:
 
Ընդհանուր առմամբ քրիստոնյաները հավատում են, որ Հիսուսի հրաշքները իրական պատմական իրադարձություններ էին, և որ նրա հրաշագործությունները Նրա կյանքի կարևոր մասն էին ՝ վկայելով նրա աստվածային բնության և հիպոստատիկ միության մասին, այսինքն՝ Քրիստոսի մարդկային և աստվածային բնույթները` մեկ հիպոստասիհիպոստազի մեջ: Քրիստոնյաները հավատում են, որ մինչ սովը, հոգնածությունը և մահը Հիսուսի մարդկային բնության վկայությունն էին, հրաշքները Նրա աստվածային բնության վկայությունն էին<ref name="Catholic Encyclopedia on Miracles">[http://www.newadvent.org/cathen/10338a.htm Catholic Encyclopedia on Miracles]</ref> Christians։ believe that while Jesus' experiences of hunger, weariness, and death were evidences of his humanity, the miracles were evidences of his deity.<ref>Lockyer, Herbert. ''All the Parables of the Bible''. Zondervan, 1988. {{ISBN|978-0-310-28111-5}}. p.25</ref><ref>Brande, William Thomas, George William Cox. ''A dictionary of science, literature, & art''. London, 1867, also Published by Old Classics on Kindle, 2009, page 655</ref><ref>Ramm, Bernard L. ''An Evangelical Christology: Ecumenic and Historic''. Regent College Publishing, 1993. {{ISBN|1-57383-008-9}}. p.45</ref>Քրիստոնյա հեղինակները Հիսուսի հրաշքները ոչ միայն ուժի և ամենակարողության դրսևորումներ էին համարում, այլև` սիրո և ողորմության. դրանք կատարվել են մեղավոր և տառապող մարդկության հանդեպ կարեկցանք ցուցաբերելու համար<ref name="Catholic Encyclopedia on Miracles" />: Հեղինակներ Քենը և Ջիմ Ստոկերը նշում են, որ «Հիսուսի կատարած յուրաքանչյուր հրաշքը սիրո դրսևորում էր»<ref>Stocker, Ken. Jim Stocker. ''Facts, Faith, and the FAQs''. Xulon Press, 2006. {{ISBN|978-1600347535}}. p.139</ref>: Քանի որ ըստ Հովհաննես Ավետարանի [20:30] անհնար էր պատմել Հիսուսի կատարած բոլոր հրաշքները, Կաթոլիկ հանրագիտարանում ասվում է, որ Ավետարաններում ներկայացված հրաշքները ընտրվել են երկակի պատճառով. առաջինը` Աստծո փառքի արտահայտման դրսևորման համար և ապա` դրանց ակնհայտ արժեքի համար: Հիսուսն իր «գործերը» համարում էր ապացույց` իր առաքելության և աստվածային բնության համար, և Հովհաննես 5: 36-ում նա հայտարարեց, որ իր հրաշքներն ավելի մեծ արժեք ունեն, քան Հովհաննես Մկրտչի վկայությունը<ref name="Catholic Encyclopedia on Miracles" />
 
Քրիստոնյա հեղինակները Հիսուսի հրաշքները ոչ միայն ուժի և ամենակարողության դրսևորումներ էին համարում, այլև`
սիրո և ողորմության. դրանք կատարվել են մեղավոր և տառապող մարդկության համար հանդեպ կարեկցանք ցուցաբերելու համար<ref name="Catholic Encyclopedia on Miracles" />: Հեղինակներ Քենը և Ջիմ Ստոկերը նշում են, որ «Հիսուսի կատարած յուրաքանչյուր հրաշքը սիրո դրսևորում էր»<ref>Stocker, Ken. Jim Stocker. ''Facts, Faith, and the FAQs''. Xulon Press, 2006. {{ISBN|978-1600347535}}. p.139</ref>:
Քանի որ ըստ Հովհաննես Ավետարանի [20:30] անհնար էր պատմել Հիսուսի կատարած բոլոր հրաշքները, Կաթոլիկ հանրագիտարանում ասվում է, որ Ավետարաններում ներկայացված հրաշքները ընտրվել են երկակի պատճառով. առաջինը` Աստծո փառքի արտահայտման դրսևորման համար և ապա` դրանց ակնհայտ արժեքի համար: Հիսուսն իր «գործերը» համարում էր ապացույց` իր առաքելության և աստվածային բնության համար, և Հովհաննես 5: 36-ում նա հայտարարեց, որ իր հրաշքներն ավելի մեծ արժեք ունեն, քան Հովհաննես Մկրտչի վկայությունը<ref name="Catholic Encyclopedia on Miracles" />
:
 
=== Ինքնաճանաչում ===
 
Հիսուսը իրեն հրեա է համարում սամարացի կնոջ մոտ, որը ջրհորի մոտ էր<ref>[https://biblehub.com/john/4-22.htm BibleHub John 4:22]</ref>, ինչպես վկայում է «փրկությունը հրեաների կողմից է» առածը. մի առած, որը համահունչ է հրեական փրկության գաղափարին և հնարավոր մեջբերում է Եսայի 49:6-ին<ref>[https://biblehub.com/isaiah/49-6.htm BibleHub Isaiah 49:6]</ref>: Երբ կինը ասում է, որ սպասում է օծյալին, Հիսուսը պատասխանում է, որ նա իրեն է սպասում<ref>[https://biblehub.com/john/4-26.htm BibleHub John 4:26]</ref> : Նվիրաբերության տոնի ընթացքում Հիսուսն ասում է. «Ես և Հայր Աստված մեկնմեկ ենք»<ref>[https://biblehub.com/john/10-30.htm BibleHub John 10:30]</ref>, որից հետո հրեաների առաջնորդները սկսում են քարկոծել նրան` անարգանքի համար(քանի որ պնդում էր, որ Աստված է)<ref>[https://biblehub.com/john/10-33.htm BibleHub John 10:33]</ref> : Յոթ «ես եմ» ասույթները վերաբերում են Հիսուսին. Նա կյանքի հացն է, որը հագեցնում է և քաղցը և ծարավը<ref>[https://biblehub.com/john/6-35.htm] BibleHub John 6:35</ref> : Նա աշխարհի լույսն է, որը չի թողնում մթության մեջ, այլ լուսավորում է կյանքը<ref>[https://biblehub.com/john/8-12.htm] BibleHub John 8:12</ref>: Նա դարպաս է, որի միջոցով մեկը փրկվում է<ref>[https://biblehub.com/john/10-9.htm] BibleHub John 10:9</ref>: Նա այն բարի հովիվն է, որը իր կյանքը նվիրում է ոչխարներին<ref>[https://biblehub.com/john/10-11.htm] BibleHub John 10:11</ref>: Նա հարություն է և կյանք, որը մեկին տալիս է հավերժական կյանք<ref>[https://biblehub.com/john/11-25.htm] BibleHub John 11:25</ref> : Նա այն ուղին է, ճշմարտությունը և կյանքը, որի միջոցով մարդը գնում է դեպի Հայր Աստված<ref>[https://biblehub.com/john/14-6.htm] BibleHub John 14:6</ref> և Նա Աստծո խաղողի այգու իսկական գինին է<ref>[https://biblehub.com/john/15-1.htm] BibleHub John 15:1</ref>:
 
 
=== Վարվելակերպ ===
Սինոպտիկայում Հիսուսը և նրա աշակերտները չեն լվանում ձեռքերը ուտելուց առաջ՝ ի տարբերություն հուդդայականության<ref>[https://biblehub.com/luke/11-38.htm Luke 11:38]</ref><ref>[https://biblehub.com/matthew/15-2.htm Matthew 15:2]</ref><ref>[https://biblehub.com/mark/7-2.htm Mark 7:2]</ref>: Հիսուսի աշակերտները նույնպես չեն պահում պահք` ի տարբերություն Հովհաննես Մկրտչի աշակերտների<ref>[https://biblehub.com/matthew/9-14.htm Matthew 9:14]</ref><ref>[https://biblehub.com/luke/5-33.htm Luke 5:33]</ref><ref>[https://biblehub.com/mark/2-18.htm Mark 2:18]</ref>: Շաբաթ օրը Հիսուսի աշակերտները նույնիսկ հացահատիկ էին հավաքում և ուտում՝ ի տարբերություն փարիսեցիների9փարիսեցիների<ref>[https://biblehub.com/mark/2-23.htm Mark 2:23]</ref><ref>[https://biblehub.com/luke/6-1.htm Luke 6:1]</ref>: Այս վարվելակերպերից որևէ մեկը նշված չէ Հովհաննես Ավետարանում:▼
 
▲ Սինոպտիկայում Հիսուսը և նրա աշակերտները չեն լվանում ձեռքերը ուտելուց առաջ՝ ի տարբերություն հուդդայականության<ref>[https://biblehub.com/luke/11-38.htm Luke 11:38]</ref><ref>[https://biblehub.com/matthew/15-2.htm Matthew 15:2]</ref><ref>[https://biblehub.com/mark/7-2.htm Mark 7:2]</ref>: Հիսուսի աշակերտները նույնպես չեն պահում պահք` ի տարբերություն Հովհաննես Մկրտչի աշակերտների<ref>[https://biblehub.com/matthew/9-14.htm Matthew 9:14]</ref><ref>[https://biblehub.com/luke/5-33.htm Luke 5:33]</ref><ref>[https://biblehub.com/mark/2-18.htm Mark 2:18]</ref>: Շաբաթ օրը Հիսուսի աշակերտները նույնիսկ հացահատիկ էին հավաքում և ուտում՝ ի տարբերություն փարիսեցիների9<ref>[https://biblehub.com/mark/2-23.htm Mark 2:23]</ref><ref>[https://biblehub.com/luke/6-1.htm Luke 6:1]</ref>: Այս վարվելակերպերից որևէ մեկը նշված չէ Հովհաննես Ավետարանում:
 
== Խաչելություն և քավություն ==
Տող 117 ⟶ 107՝
Հիսուսի խաչելության և հետագա հարության մասին պատմությունները հարուստ հիմք են տալիս քրիստոնեական վերլուծության համար՝ կանոնական ավետարաններից մինչև Պողոսի գրություններ<ref>Powell, Mark Allan (ed.) and David R. Bauer (ed.). ''Who do you say that I am? Essays on Christology''. Westminster John Knox Press, 1999. {{ISBN|0-664-25752-6}}. p.106</ref>
 
Յոհաննինի «գործակալության քրիստոնեությունը» Հիսուսի` իր Հոր Որդին լինելու գաղափարը կապում է այն մտքի հետ, որ Նա աշխարհ է եկել որպես իր Հոր գործակալ, հատուկ ուղարկվել է իր Հոր կողմից՝ Նրան ներկայացնելու և գործերը իրականացնելու համար: Հիսուսի յուրաքանչյուր սինոպտիկ պատկերում այն վարդապետությունն է, որ փրկությունը, որը տալիս է Հիսուսը, անբաժան է թեթե՛ Հիսուսից թեթե՛ Նրա աստվածային ինքնությունից: Որդին և ծառայությունը համախմբվում են միայն խաղողի այգու առակում` Սինոպտիկական ավետարաններում (Մատթեոս 21:37; Մարկոս 12:6; Ղուկաս 20:13)<ref>Bauckhman, Richard. "The Johannine Jesus and the Synoptic Jesus". [http://richardbauckham.co.uk/uploads/Accessible/Johannine%20Jessus%20&%20Synoptic%20Jesus.pdf] 2 May 2013</ref>: Հիսուսի խաչելությունը զոհաբերություն է, որը Նա արել է իբրև Աստծո գործակալ կամ Աստծո ծառա՝ հանուն վերջնական հաղթանակի<ref name=Cullmann >{{cite book |last1= Cullmann|first1=Oscar |title= The Christology of the New Testament|url= https://books.google.com/books?id=vc_cPAAACAAJ|accessdate= |year=1959 |publisher= Westminster John Knox Press|location= |isbn=0-664-24351-7 |page=79}}</ref><ref>{{cite book |last1=Sadananda |first1=Rathnakara Sadananda |title= The Johannine exegesis of God: An Exploration into the Johannine Understanding Of God|url= |accessdate= |year=2004 |publisher=Walter De Gruyter Inc |location= |isbn=3-11-018248-3 |page=281}}</ref>: Սա հիմնված է Հովհաննես Ավետարանի փրկության թեմայի վրա, որը սկսվում է Հովհաննես 1:36-ում` Հովհաննես Մկրտչի հայտարարությամբ. «Աստծո Գառը, որը քավեց աշխարհի մեղքերը»: Հայեցակարգի հետագա ամրապնդումը բերված է Հայտնություն 21:14-ում, որտեղ «գառը սպանված է, բայց կենդանի»-ին միակն է, որն արժանի է դիպչել գրքին, որտեղ գրված են նրանց անունները, որոնք պիտի փրկվեն<ref name=DeHaan >{{cite book |last1=De Haan |first1=M. R. | authorlink= |title=Studies in Revelation |url= |accessdate= |year=1998 |publisher=Kregel Classics |location= |isbn=978-0825424854 |page=103}}</ref>
:
 
Քրիստոսաբանության մեջ հիմնական տարրը, որը ներկայացված է Առաքյալների գործերում այն համոզմունքի հաստատումն է, որ Հիսուսի մահը խաչելության միջոցով տեղի է ունեցել «Աստծո կանխագուշակությամբ, ըստ որոշակի ծրագրի»<ref name="Matera67 ">{{cite book |last1=Matera |first1=Frank J. |authorlink= |title=New Testament Christology |url=https://archive.org/details/newtestamentchri0000mate/page/67 |accessdate= |year=1999 |publisher=Kregel Classics |location= |isbn=0-664-25694-5 |page=[https://archive.org/details/newtestamentchri0000mate/page/67 67] }}</ref>: Ըստ այս տեսակետի, ինչպես Գործք 2:23-ում, խաչը չի դիտարկվում որպես խայտառակություն, քանի որ Հիսուսի խաչելությունը «անօրենների ձեռքում» դիտարկվում է որպես իբրև Աստծո ծրագրի իրականացում<ref name="Matera67" /><ref>''The speeches in Acts: their content, context, and concerns'' by Marion L. Soards 1994 {{ISBN|0-664-25221-4}} page 34</ref>:
Պողոսի կարծիքով Քրիստոնեությունը հատուկ ուշադրություն է դարձնում Հիսուսի մահվան և հարության թեմաներին: Ըստ Պողոսի Հիսուսի խաչելությունը ուղղակիորեն կապված է նրա հարության հետ, և Գաղատացիներ 6:12-ում կիրառված «Քրիստոսի խաչ» տերմինը կարող է դիտվել որպես Ավետարանների հաղորդագրության կրճատում<ref name=Schwarz132 >{{cite book |last1=Schwarz |first1=Hans |title=Christology |url= |accessdate= |year=1998 |location= |isbn=0-8028-4463-4 |pages=132–134}}</ref>: Պողոսի կարծիքով Հիսուսի խաչելությունը պատմության մեջ սոսկ իրադարձություն չէր, այլ նշանակալի էսխաթոլոգիական հետևանքներ ունեցող տիեզերական իրադարձություն, ինչպես` 1 Կորնթացիներ 2: 8-ում: Պողոսի կարծիքով ՝ Հիսուսը, որը հնազանդվում էր մահվանը (Փիլիպպեցիներ 2: 8), մահացավ «ճիշտ ժամանակին» (Հռոմեացիներ 4:25) ՝ հիմնվելով Աստծո ծրագրի վրա<ref name=Schwarz132 /> In the Pauline view, Jesus, obedient to the point of death ([[s:Bible (American Standard)/Philippians#2:8|Philippians 2:8]]) died "at the right time" ([[s:Bible (American Standard)/Romans#4:25|Romans 4:25]]) based on the plan of God.<ref name=Schwarz132 />: Պողոսի համար «խաչի զորությունը» առանձնացված չէ Հիսուսի հարությունից<ref name=Schwarz132 />:▼
 
▲Պողոսի կարծիքովկարծիքով՝ Քրիստոնեությունը հատուկ ուշադրություն է դարձնում Հիսուսի մահվան և հարության թեմաներին: Ըստ ՊողոսիՊողոսի՝ Հիսուսի խաչելությունը ուղղակիորեն կապված է նրա հարության հետ, և Գաղատացիներ 6:12-ում կիրառված «Քրիստոսի խաչ» տերմինը կարող է դիտվել որպես Ավետարանների հաղորդագրության կրճատում<ref name="Schwarz132 ">{{cite book |last1=Schwarz |first1=Hans |title=Christology |url= |accessdate= |year=1998 |location= |isbn=0-8028-4463-4 |pages=132–134}}</ref>: Պողոսի կարծիքով Հիսուսի խաչելությունը պատմության մեջ սոսկ իրադարձություն չէր, այլ նշանակալի էսխաթոլոգիական հետևանքներ ունեցող տիեզերական իրադարձություն, ինչպես` 1 Կորնթացիներ 2: 8-ում: Պողոսի կարծիքով ՝ Հիսուսը, որը հնազանդվում էր մահվանը (Փիլիպպեցիներ 2: 8), մահացավ «ճիշտ ժամանակին» (Հռոմեացիներ 4:25) ՝ հիմնվելով Աստծո ծրագրի վրա<ref name="Schwarz132" /> In the Pauline view, Jesus, obedient to the point of death ([[s:Bible (American Standard)/Philippians#2:8|Philippians 2:8]]) died "at the right time" ([[s:Bible (American Standard)/Romans#4:25|Romans 4:25]]) based on the plan of God.<ref name="Schwarz132" />: Պողոսի համար «խաչի զորությունը» առանձնացված չէ Հիսուսի հարությունից<ref name="Schwarz132" />:
 
Ջոն Կալվինը սատարում էր «Աստծո գործակալ» Քրիստոնեաբանությանը և պնդում էր, որ Պիղատոսի դատարանում իր դատավարության ընթացքում Հիսուսը կարող էր անմեղսունակ ճանաչվել, բայց փոխարենը նա խաչվեց՝ հնազանդվելով Հորը<ref name=CalvinC >{{cite book |last1=Edmondson |first1=Edmondson |title=Calvin's Christology |url= |accessdate= |year=2004 |publisher=Cambridge University Press |location= |isbn=0-521-54154-9 |page=91}}</ref><ref>''The Reading and Preaching of the Scriptures'' by [[Hughes Oliphant Old]] 2002 {{ISBN|0-8028-4775-7}} page 125</ref>: Քրիստոնեական այս թեման շարունակվեց մինչև 20-րդ դարը, ինչպես արևելյան, այնպես էլ արևմտյան եկեղեցիներում: Արևելյան եկեղեցում Սերգեյ Բուլգակովը պնդում էր, որ Հիսուսի խաչելությունը նախապես որոշված էր Հոր կողմից, մինչև աշխարհի ստեղծումը` փրկել մարդկությանը Ադամական մեղքի հետևանքներից<ref name=SBulgakov >{{cite book |last1= Bulgakov |first1= Sergei |last2=Jakim |first2=Boris |title=The Lamb of God |url= |accessdate= |year= 2008 |publisher= Wm. B. Eerdmans Publishing Company|location= |isbn=978-0-8028-2779-1 |page=129}}</ref>: Արևմտյան եկեղեցում Կարլ Ռահները մանրամասնեց, որ անալոգիան այն է, որ խաչելության ժամանակ Աստծո Գառի թափած (և ջուրը Հիսուսի կողմից)արյունը մաքրող բնույթ ուներ, որը նման էր մկրտության ջրին<ref>{{cite book |last1=Rahner |first1=Karl |title=Encyclopedia of theology: a concise Sacramentum mundi |url= |accessdate= |year=2004 |publisher=Burns & Oates |
Տող 133 ⟶ 125՝
 
Առաքելական եկեղեցու ուսմունքում հարությունը համարվում էր նոր դարաշրջանի ազդարար: Հարության աստվածաբանություն ձևավորելը ընկավ Պողոս առաքյալին: Պողոսը չպետք է պարզապես կրկներ տարրական ուսմունքները, այլ ինչպես Եբրայեցի 6: 1-ն է ասում ՝ «դուրս գալ Քրիստոսի մասին նախնական ուսմունքներից և հասունանալ»: Պողոսի աստվածաբանության համար հիմնարար է Քրիստոսի Հարության և փրկության կապը<ref>''The creed: the apostolic faith in contemporary theology'' by Berard L. Marthaler 2007 {{ISBN|0-89622-537-2}} page 361</ref>: Պողոսը բացատրեց Հիսուսի հարության կարևորությունը՝ որպես քրիստոնյաների նմանատիպ փորձի փոխանակման հույսի առիթ և հիմք 1 Կորնթացիներ 15: 20-22-ում:
Բայց Քրիստոսն իսկապես հարություն է առել մեռելներից: Քանի որ մահը հասել է մի մարդու պատճառով, մեռելների հարությունը նույնպես մարդու միջոցով է լինում: Եթե Ադամի պատճառով մարդիկ մահանում էին, ապա Քրիստոսի շնորհիվ բոլորը ողջ կլինեն:▼
 
▲Բայց Քրիստոսն իսկապես հարություն է առել մեռելներից: Քանի որ մահը հասել է մի մարդու պատճառով, մեռելների հարությունը նույնպես մարդու միջոցով է լինում: Եթե Ադամի պատճառով մարդիկ մահանում էին, ապա Քրիստոսի շնորհիվ բոլորը ողջ կլինեն:
 
Եթե խաչը կանգնած է Պողոսի աստվածաբանության կենտրոնում, ապա այդպես է նաև Հարությունը. Եթե մեկը մահացավ ''բոլորիս'' համար, ապա ''բոլորը'' պետք է տոնեն այդ մեկի հարությունը<ref>Dunn, James D. G. ''Theology of Paul the Apostle''. Wm. B. Eerdmans Publishing Company, 2003. {{ISBN|978-0802844231}}. p. 235</ref>: Պողոսը ասաց, որ ճիշտ այնպես, ինչպես քրիստոնյաները մասնակցում են Հիսուսի մահվանը մկրտության միջոցով, այնպես էլ կմասնակցեն նրա հարությանը<ref name = "Ehrman 2006"/>, քանի որ Հիսուսն իր հարությամբ նշանակվեց Աստծո Որդին [Հռոմ. 1: 4]<ref name = "Ehrman 2006">Ehrman, Bart. Peter, Paul, and Mary Magdalene: The Followers of Jesus in History and Legend. Oxford University Press, USA. 2006. {{ISBN|0-19-530013-0}}</ref>: Պողոսի տեսակետները հակասում էին հույն փիլիսոփաների այն մտքերին, որոնց համաձայն մարմնական հարությունը նշանակում էր նոր բանտարկություն դիակի մեջ: Դա այն էր, ինչից նրանք ուզում էին խուսափել, հաշվի առնելով, որ նրանց համար մարմինը և նյութը բերում էին ոգի<ref>Reichelt, Karl Ludvig and Sverre Holth. ''Meditation and Piety in the Far East'', 2004. {{ISBN|0-227-17235-3}} p.30</ref>: Միևնույն ժամանակ, Պողոսը հավատում էր, որ նոր հարություն առած մարմինը կլինի երկնային `անմահ, փառավորված և զորեղ, ի տարբերություն երկրային մարմնի, որը մահկանացու է, անարգված, թույլ և հոգեկան<ref>{{Bibleref2|1cor|15:42-49||1 Corinthians 15:42-49}}</ref>:
 
Առաքելական հայրերը քննարկեցին Հիսուսի մահն ու հարությունը, ներառյալ Իգնատիուսը (50−115)<ref>Ignatius makes many passing references, but two extended discussions are found in the [[Letter to the Trallians]] and the [[Letter to the Smyrnaeans]].</ref>, Պոլիկարպը (69−155) և Ջասթին Մարթիրը (100−165): 313-ին Կոստանդինի և Միլանի ազատագրող խմբագրության վերափոխումից հետո 4-րդ, 5-րդ և 6-րդ դարերի էկումենիկ խորհուրդները, որոնք կենտրոնացած էին Քրիստոնեության վրա, օգնեցին ձևավորել Հարության փրկագնի բնույթի քրիստոնեական ըմբռնումը և ազդեցին թե նրա պատկերապատման զարգացման վրա թե Պատարագի[[Պատարագ]]<nowiki/>ի ժամանակ դրա օգտագործման վրա<ref>''The Resurrection and the icon'' by Michel Quenot 1998 {{ISBN|0-88141-149-3}} page 72</ref>:
 
== Այլ դավանանքներ ==
Հիսուսի բնույթի վերաբերյալ տեսակետները տարբերվում են դավանանքի միջոցով: Օրինակ՝ շատ դավանանքները հակաերրորդական են են:▼
 
▲ Հիսուսի բնույթի վերաբերյալ տեսակետները տարբերվում են դավանանքի միջոցով: Օրինակ՝ շատ դավանանքները հակաերրորդական են են:
Եհովայի վկաները պնդում են, որ Հիսուսը հրեշտակապետ Միքայելն է:
 
Ծանոթագրություններ
{{Ծանցանկ}}
{{Ծանցանկ}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Lilit_Simonyan7/Ավազարկղ_2» էջից