«Մասնակից:Lilit Simonyan7/Ավազարկղ 2»–ի խմբագրումների տարբերություն

 

Քրիստոնյաները հավատում են, որ Հիսուսը երկբնակ էր` և՛ մարդ էր, և՛ Աստված՝ Աստծո Որդին: Թեև Հիսուսի բնույթի վերաբերյալ եղել են աստվածաբանական քննարկումներ, Սուրբ Երրորդությանը հարող քրիստոնյաները հավատում են, որ Հիսուսը Խոսք է, Աստված` մարմնացած, Աստծո Որդին է և «Ճշմարիտ Աստված է և Ճշմարիտ մարդ». լիովին Աստված է և լիովին` մարդ: Հիսուսը, լիովին մարդանալով, զգաց մահկանացուի ցավերն ու գայթակղությունները, բայց նա չմեղանչեց: Ըստ Աստվածաշնչի` Աստված Նրան հարություն տվեց մեռելներից: Նա համբարձվեց երկինք, որպեսզի լինի Աստծո կողքին: Հիսուսը նորից կվերադառնա Երկիր` Վերջին դատաստանի և Աստծո արքայության հաստատման համար:

 

 

Չնայած Հիսուսի քրիստոնեական տեսակետները տարբեր են, կարելի է ամփոփել կրոնի այն հիմնական տարրերը, որոնք ընդհանուր են գլխավոր քրիստոնեական դավանանքներում` իրենց կաթեետիկ կամ դավանական թեմաների հիման վրա: Հիսուսի քրիստոնեական տեսակետները բխում են աստվածաշնչյան տարբեր աղբյուրներից, մասնավորապես՝ կանոնական Ավետարաններից և Նոր Կտակարանի գրություններից, օրինակ` Պողոսի գրությունները: Քրիստոնյաները հիմնականում ասում են, որ այդ գործերը պատմականորեն ճիշտ են:

Այն Քրիստոնեական խմբերը կամ դավանանքները, որոնք նվիրված են աստվածաշնչյան ուղղափառ քրիստոնեությանը, գրեթե բոլորը համաձայն են, որ Հիսուսը

 

 

 

 

 

 

 

 

Քրիստոնյա համարվող մի քանի խմբեր ունեն հավատալիքներ, որոնք համարվում են ոչ ուղղափառ/այլադավան: Օրինակ` միաբնակության հետևորդները չեն ընդունում, որ Քրիստոսն ունի երկու բնություն. մեկը` մարդկային, մյուսը` աստվածային:

Քրիստոնյաները աստվածաբանական նշանակություն են տալիս ոչ միայն Հիսուսի ''գործերին'', այլև` նրա ''անվանը''։ Հիսուսի անվան բարեպաշտությունը վաղ քրիստոնեությունից է գալիս։ Այսօր այն առկա է ինչպես արևելյան, այնպես էլ արևմտյան քրիստոնեության մեջ՝ թե կաթոլիկ, թե բողոքական։ Քրիստոնյաները հիմնականում պնդում են, որ Հիսուսն իր կյանքով, մահով և հարությամբ վերականգնեց մարդկության և Աստծո միջև կապը՝ Նոր Ուխտով՝ արյամբ։ Նրա մահը խաչի վրա ընկալվում է իբրև փրկագին- զոհաբերություն․ մարդկության փրկության և մեղքերի քավության հիմքը։ Մեղքն աշխարհ մտավ, երբ Ադամը մեղք գործեց, որը կոչվեց «Ադամական մեղք»։

 

 

Իսկ Ձեր կարծիքով ես ո՞վ եմ։ Միայն Սիմոն–Պետրոսը պատասխանեց նրան. «Դուք Քրիստոսն եք, կենդանի Աստծո Որդին - Մատթեոս 16: 15-16:

Քրիստոսի աստվածային բնույթը և Նրա դիրքը Երրորդության մեջ` իբրև Աստծո Որդի հաստատելու համար կարևոր է եղել Քրիստոնեության մեջ հայտնի «Քրիստոսը Խոսք է» գաղափարը: Սա բխում է Հովհաննես Ավետարանի բացումից, որը սովորաբար թարգմանվում է անգլերեն հետևյալ կերպ. «Սկզբում Խոսքն էր և Խոսքն Աստծո հետ էր և Խոսքն Աստված էր»: Հունարեն բնօրինակում Logos (λόγος)ն օգտագործվում է իբրև Word, իսկ աստվածաբանական դիսկուրսում այն հաճախ մնում է անգլերեն տառադարձված ձևով` Logos: Քրիստոսի նախնական գոյությունը վերաբերում է Քրիստոսի անձի գոյությանը, նախքան նրա հայեցակարգը: Ըստ Երրորդության տեսակետի` Աստվածաշնչի Հովհաննես 1:1-18 հատվածում Քրիստոսը նույնացվում է նախապես գոյություն ունեցող հիպոստազի հետ, որը կոչվում էր Logos կամ Word: Այս վարդապետությունը կրկնվում է Հովհաննես 17.5-ում, երբ Հիսուսը, Հայր Աստծուն հրաժեշտ տալիս, անդրադառնում է այն փառքին, որն իրենք ունեին «նախքան աշխարհի ստեղծումը»: Հովհաննես 17:24-ը նույնպես վերաբերում է Հայր Աստծուն և Հիսուսին` «նախքան աշխարհի ստեղծումը»: Քրիստոսի նախնական գոյության շուրջ հակաերրորդական տեսակետները տարբեր են. մի մասը հերքում է, մյուսը` ընդունում:

Առաքելական դարաշրջանից հետո` երկրորդ դարից առաջ, ծագեցին հակասություններ, թե ինչպես են մարդկային և աստվածային բնույթները շաղկապված Հիսուսի մեջ: Ի վերջո` 451 թվականին ընդունվեց Հիպոստատիկ միության գաղափարը, ըստ որի Հիսուսը և լիովին Աստված է և լիովին մարդ: Այնուամենայնիվ, քրիստոնեական դավանանքների միջև տարաձայնությունները շարունակվեցին, իսկ ոմանք մերժեցին Հիպոստատիկ միությունը` ի շահ միաբնակության:

Նա անտեսանելի Աստծո պատկերն է, արարչության առաջին ծնունդը: Որովհետև Նա ստեղծեց ամեն-ինչ երկնքում և երկրի վրա` տեսանելին և անտեսանելին: Կողոսացիներ 1: 15-16

Կողոսացիներից վեր նշված հատվածը Հիսուսի ծնունդը համարում է արարչության օրինակը: Պողոս առաքյալը Հիսուսի ծնունդը համարել է տիեզերական նշանակության իրադարձություն, որն իր հետ բերում է «նոր մարդ» հասկացությունը, որը հատուցեց այն մեղքի համար, որը գործել էր առաջին մարդը` Ադամը: Ինչպես Յոհաննինի տեսակետը Հիսուսի մասին` իբրև Խոսքի մարմնավորում, շեշտում է Քրիստոսի ծննդյան համաշխարհային կարևորությունը, այնպես էլ Պողոսի հեռանկարը` Հիսուսի ծնունդով, ցույց է տալիս նոր մարդու և նոր աշխարհի ծնունդը:Ի տարբերություն դրա` Պողոսի էսքատոլոգիական տեսակետը Նրան համարում է բարոյականության և հնազանդության չափանիշ նոր մարդ` ի հակադրություն Ադամի: Ի տարբերություն Ադամի` նոր ծնված Հիսուսը հնազանդվում էր Աստծուն և առաջնորդում էր դեպի բարոյականության և փրկության աշխարհ:

Հիսուսը` որպես Դավիթի կենսաբանական որդի, պետք է հավանաբար լիներ հրեական ռասսայի, էթնիկության, ազգի և մշակույթի կրող: Կա մի փաստարկ, որը դեմ է այս տեսակետին. Քրիստոսի ծագումնաբանության մեջ հակասություն կա. Մատթեոսը ասում էր, որ Նա Սողոմոնի որդին է, իսկ Ղուկասն ասում էր, որ Նա Նաթանի որդին է. Սողոմոնն ու Նաթանը եղբայրներ էին: Դամասկոսի Հովհաննեսը բացատրեց, որ ոչ մի հակասություն, որովհետև Սուրբ Գրքի համաձայն, ավելի կոնկրետ յիբբումի «միցվա` համաձայն որի տղամարդը պետք է ամուսնանար իր մահացած եղբոր անզավակ այրու հետ»` Նաթանը Սողոմոնի մահից հետո ամուսնացավ վերջինիս կնոջ հետ:

Հիսուսը մեծացել է Գալիլեայում և ծառայության մեծ մասն այնտեղ է անցկացրել: Մ.թ.ա. առաջին դարում Գալիլեայում և Հրեաստանում խոսում էին այնպիսի լեզուներով, ինչպես` հրեա-պաղեստինյան արամերեն, եբրայերեն և վրացերեն, իսկ գերիշխում էր` արամերենը: Կա մի կարևոր համաձայնություն, ըստ որի` Հիսուսն իր ուսմունքների մեծ մասը փոխանցել է արամերենով` Գալիլեայի բարբառով:

Գողը գալիս է միայն թալանելու, սպանելու և ավիրելու համար: Ես եկա, որպեսզի նրանք կարողանան ունենալ և վայելեն կյանքը և այնքան շատ ունենան, մինչև որ այն թափվի: Հովհաննես 10:10

Թվում էր` Հիսուսն ուներ երկու հիմնական մտահոգություն կապված մարդկանց և նյութերի հետ. 1. որպեսզի նրանք ազատվեն նյութեղենի տիրապետությունից և 2. որպեսզի նրանք սկսեն հոգ տանել ուրիշների մասին:

Կանոնական ավետարաններում Հիսուսի ծառայությունը սկսվում է Հրեաստանում` Նրա մկրտությամբ, Հորդանան գետում և ավարտվում է Երուսաղեմում` Վերջին ընթրիքից հետո: Ըստ Ղուկասի ավետարանի (3:23)` Հիսուսն իր ծառայությունն սկսել է մոտավորապես 30 տարեկան հասակում: Նրա ծառայությունը սկսվել է մոտ մ.թ.ա. 27-29 թվականներին և ավարտվել է մ.թ.ա. 30-36 թվականներին: Հիսուսի վաղ Գալիլեայի ծառայությունը սկսվում է Նրա մկրտությունից հետո, Նա վերադառնում է Գալիլեա` Հուդայի անապատ: Այս վաղ շրջանում Նա քարոզում է Գալիլեայում և հավաքում է իր առաջին աշակերտներին, որոնք սկսում են շրջել Նրա հետ և վերջապես ստեղծում են վաղ եկեղեցու կորիզը: Գալիլեայի գլխավոր ծառայությունը, որն սկսվում է Մատթեոս 8-ից, ներառում է Տասներկու առաքյալների առաքելությունը, ինչպես նաև` Գալիլեայում Հիսուսի ծառայության մեծ մասը: Գալիլեայի վերջին ծառայությունը սկսվում է Հովհաննես Մկրտչի մահից հետո, երբ Հիսուսը պատրաստվում էր գնալ Երուսաղեմ:

Այն խոսքերը, որ ձեզ եմ ասում իմ անունից չէ, այլ Հայր Աստծո, որը բնակվում է իմ մեջ: Հովհաննես 14:10

Նոր Կտակարանում Հիսուսի ուսմունքները ներկայացված են նրա խոսքերի և գործերի միջոցով: Հիսուսի խոսքերում կան որոշ քարոզներ, ինչպես նաև առակներ, որոնք առկա են Սինոպտիկական Ավետարանների պատմություններում (Հովհաննեսի ավետարանում առակներ չկան): Ավետարանում նկարագրվում են Հիսուսի գործած հրաշքներն ու այլ գործողություններ` նրա ծառայության ընթացքում: Թեև Կանոնական ավետարանները կազմում են Հիսուսի ուսմունքների մեծ մասը, Պողոսի գրությունները, որոնք թերևս գրվել են ավետարաններից տասնամյակներ առաջ, ներառում են Հիսուսի ուսմունքների որոշ ամենավաղ գրավոր նկարագրությունները: Նոր կտակարանում Հիսուսի ուսմունքները ոչ թե իբրև Նրա ուսմունքներ են ներկայացված, այլ հավասար են Հիսուսի խոսքերին` աստվածային հայտնությամբ, ինչպես նշել է Հովհաննես Մկրտիչը 3:34-ում: Նրան, ում ուղարկել է Աստված, խոսում է Աստծո անունից և Աստծո համար տալիս է իր հոգին:

Հիսուսը Հովհաննես 7:16-ում ասում է. «Իմ ուսմունքը իմը իմ սեփականությունը չէ»: Ինձ ուղարկողն է փոխանցել այս ուսմունքը: Մատթեոս 11:27-ում Հիսուսը պնդում է աստվածային տեղեկությունը` ասելով. «Ոչ ոք չի ճանաչում Որդուն, Հայր Աստծուց բացի, և ոչ ոք չի ճանաչում Հայր Աստծուն, Որդուց բացի»` հաստատելով այն փոխադարձ տեղեկությունը, որն ունի Աստծո մասին:

Ավետարաններում կան մի քանի ճառեր, որոնք Հիսուսն ասել է հատուկ առիթների ժամանակ, ինչպես Հրաժեշտի ճառը, որն ասել է Վերջին կամ Խորհրդավոր ընթրիքից հետո` իր խաչելության նախորդող գիշերը: Թեև հաղորդում են, որ Հիսուսի մի քանի ճառերը ասվել են տաճարում` պաշտոնական միջավայրում, ճառերից շատերն ավելի շատ զրույցի են նման, քան պաշտոնական դասախոսությունների:

Մատթեոսի ավետարանում կան հատուկ մշակված առակներ` հաճախ դասակարգված իբրև Մատթեոսի 5 ճառեր, որոնք ներկայացնում են Հիսուսի ամենակարևոր ուսմունքներից շատերը: Այս 5 ճառերից յուրաքանչյուրն ունի մի քանի ընդհանուր հատված Մարկոսի կամ Ղուկասի ավետարաններում: Մատթեոս-ում 5 ճառերը սկսվում են Լեռան վրայի ճառով, որը ներառում է Հիսուսի բարոյական խրատներից շատերը, և որը ամենահայտնին ու ամենամեջբերվածն է Նոր Կտակարանում: Լեռան վրա առակը ներառում է օրհնություններ, որոնք նկարագրում են Աստծո թագավորության մարդկանց բնույթը բնավորությունը` ներկայացված իբրև «օրհնություններ»: Օրհնանքները ավելի շատ կենտրոնանում են սիրո և խոնարհության վրա, քան ուժի և հալածանքի և վերարտադրում են հոգևորականության և կարեկցանքի վերաբերյալ շուրջ Հիսուսի ուսմունքների գլխավոր գաղափարները: Մատթեոսի ճառերից է Միսիոներական ճառը Մատթեոս 10-ում և եկեղեցու մասին ճառը` Մատթեոս 18-ում` աշակերտներին ցուցումներ տալով և հիմք ընդունելով վարքագծի կանոնները` հետևորդների անհամբեր բազմության համար:

Հիսուսի առակները ներկայացնում են ավետարաններում նրա ուսմունքների հիմնական բաղադրիչը՝ մոտավորապես երեսուն առակ, որոնք կազմում են նրա արձանագրված ուսմունքների մոտ մեկ երրորդը: Առակները կարող են լինել ավելի երկար քարոզներում, ինչպես նաև` պատմողական այլ գործերում: Հիսուսի առակները, ըստ երևույթին պարզ և հիշարժան պատմություններ են, հաճախ` պատկերազարդումներով, և յուրաքանչյուրը փոխանցում է մի ուսմունք, որը սովորաբար ֆիզիկական աշխարհը կապում է հոգևոր աշխարհին:

19-րդ դարում Լիսկոն և Ֆեյրբայրը հայտարարեցին, որ Հիսուսի առակներում «տեսանելի աշխարհից փոխառված կերպարը ուղեկցվում է անտեսանելի (հոգևոր) ճշմարտությամբ», և որ Հիսուսի առակները «պարզապես նմանակություններ չեն, որոնք ծառայում են նկարազարդման նպատակին, այլ ներքին անալոգիաներ են, որտեղ բնությունը վկա է դառնում հոգևոր աշխարհի համար»: Նմանապես, 20-րդ դարում, «առակ»-ն անվանելով երկնային նշանակություն ունեցող երկրային պատմություն», Ուիլյամ Բարքլեյը նշում է, որ Հիսուսն իր առակներում օգտագործել է սովորական օրինակներ՝ մարդկանց մտքերը երկնային հասկացություններ տեղափոխելու համար: Նա կարծում է, որ Հիսուսն իր առակները չի ստեղծել ուղղակի որպես նմանություններ, այլ հիմնված է դրանք հիմնված են «բնական և հոգևոր կարգի միջև ներքին մերձավորության վրա»:

 

Հավատացեք հրաշքներին,հավատացեք, որ դուք կարող եք իմանալ և հասկանալ, որ Հայր Աստված իմ մեջ է, իսկ ես` Աստծո մեջ: Հովհաննես 10:38

Քրիստոնեական ուսմունքներում Հիսուսի հրաշքները նույնքան միջոց էին նրա ուղերձի համար, որքան նրա խոսքերը: Հրաշքներից շատերը շեշտում են հավատի կարևորությունը, օրինակ՝ տասը բորոտների մաքրումը [Ղկ. 17:19] Հիսուսը չի ասել. «Իմ զորությունը փրկեց ձեզ», այլ ասել է. «Կանգնեք և գնացեք. Ձեր հավատքը փրկեց ձեզ»: Նմանապես, Պետրոսը առաքյալը կարևոր քայլ դաս է քաղում հավատքի մասին, երբ նրա հավատը տատանվում է և սկսում է խորտակվել [Մատթ 14: 34-36]:

սիրո և ողորմության. Դրանք կատարվել են մեղավոր և տառապող մարդկության համար հանդեպ կարեկցանք ցուցաբերելու համար: Հեղինակներ Քենը և Ջիմ Ստոկերը նշում են, որ «Հիսուսի կատարած յուրաքանչյուր հրաշքը սիրո դրսևորում էր»:

 

Սինոպտիկայում Հիսուսը և նրա աշակերտները չեն լվանում ձեռքերը ուտելուց առաջ՝ ի տարբերություն հուդդայականության: Հիսուսի աշակերտները նույնպես չեն պահում պահք` ի տարբերություն Հովհաննես Մկրտչի աշակերտների: Շաբաթ օրը Հիսուսի աշակերտները նույնիսկ հացահատիկ էին հավաքում և ուտում՝ ի տարբերություն փարիսեցիների: Այս վարվելակերպերից որևէ մեկը նշված չէ Հովհաննես Ավետարանում:

Հիսուսի խաչելության և հետագա հարության մասին պատմությունները հարուստ հիմք են տալիս քրիստոնեական վերլուծության համար՝ կանոնական ավետարաններից մինչև Պողոսի գրություններ:

Քրիստոսաբանության մեջ հիմնական տարրը, որը ներկայացված է Առաքյալների գործերում այն համոզմունքի հաստատումն է, որ Հիսուսի մահը խաչելության միջոցով տեղի է ունեցել «Աստծո կանխագուշակությամբ, ըստ որոշակի ծրագրի»:Ըստ այս տեսակետի, ինչպես Գործք 2:23-ում, խաչը չի դիտարկվում որպես խայտառակություն, քանի որ Հիսուսի խաչելությունը «անօրենների ձեռքում» դիտարկվում է որպես իբրև Աստծո ծրագրի իրականացում:

Պողոսի կարծիքով Քրիստոնեությունը հատուկ ուշադրություն է դարձնում Հիսուսի մահվան և հարության թեմաներին: Ըստ Պողոսի Հիսուսի խաչելությունը ուղղակիորեն կապված է նրա հարության հետ, և Գաղատացիներ 6:12-ում կիրառված «Քրիստոսի խաչ» տերմինը կարող է դիտվել որպես Ավետարանների հաղորդագրության կրճատում: Պողոսի կարծիքով Հիսուսի խաչելությունը պատմության մեջ սոսկ իրադարձություն չէր, այլ նշանակալի էսխաթոլոգիական հետևանքներ ունեցող տիեզերական իրադարձություն, ինչպես` 1 Կորնթացիներ 2: 8-ում: Պողոսի կարծիքով ՝ Հիսուսը, որը հնազանդվում էր մահվանը (Փիլիպպեցիներ 2: 8), մահացավ «ճիշտ ժամանակին» (Հռոմեացիներ 4:25) ՝ հիմնվելով Աստծո ծրագրի վրա: Պողոսի համար «խաչի զորությունը» առանձնացված չէ Հիսուսի հարությունից:

 

Մորմոնները կարծում են, որ խաչելությունը Քրիստոսի քավության գագաթնակետն էր, որը սկսվեց Գեթսեմանի պարտեզում:

 

Նոր Կտակարանում ասվում է, որ Հիսուսի հարությունը քրիստոնեական հավատքի հիմքն է [1 Կորնթ. 15: 12-20] [1 Պետ. 1: 3] Քրիստոնյաները ՝ Աստծո հանդեպ հավատքի միջոցով [Կող. 2:12] հոգևորապես հարություն առան և փրկվեցին, որպեսզի կարողանան քայլել կյանքի նոր ճանապարհով [Հռոմ. 6: 4]:

Բայց Քրիստոսն իսկապես հարություն է առել մեռելներից: Քանի որ մահը հասել է մի մարդու պատճառով, մեռելների հարությունը նույնպես մարդու միջոցով է լինում: Եթե Ադամի պատճառով մարդիկ մահանում էին, ապա Քրիստոսի շնորհիվ բոլորը ողջ կլինեն:

 

 

Առաքելական հայրերը քննարկեցին Հիսուսի մահն ու հարությունը, ներառյալ Իգնատիուսը (50−115), Պոլիկարպը (69−155) և Ջասթին Մարթիրը (100−165): 313-ին Կոստանդինի և Միլանի ազատագրող խմբագրության վերափոխումից հետո 4-րդ, 5-րդ և 6-րդ դարերի էկումենիկ խորհուրդները, որոնք կենտրոնացած էին Քրիստոնեության վրա, օգնեցին ձևավորել Հարության փրկագնի բնույթի քրիստոնեական ըմբռնումը և ազդեցին թե նրա պատկերապատման զարգացման վրա թե Պատարագի ժամանակ դրա օգտագործման վրա: [160]

 

 

Եհովայի վկաները պնդում են, որ Հիսուսը հրեշտակապետ Միքայելն է: