«Մասնակից:Սամուէլ/Ավազարկղ37»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Նոր էջ «'''Մորիս Յոզեֆ Լյուի Գիգո դ'Էլբե''' (ֆր․ ''Maurice Joseph Louis Gigost d'Elbée''), Ֆրանսիական ռազմական գո...»: |
No edit summary |
||
Տող 1.
'''Հայ հեթանոսություն''', նաև '''Հայկական բնիկ կրոն'''՝ կրոն և կրոնական շարժում, հիմնված մինչ-[[Քրիստոնեություն|Քրիստոնեական]] հայ հավատալիքների և ազգային կրոնի վրա։ Ներկայումս տարբերվում են ''բուն հեթանոսները՝'' անփոփոխ հին հայկական կրոնի հետևորդներն ու ''արորդիները՝'' [[Սլակ Կակոսյան|Սլակ Կակոսյանի]] հեթանոսության ժամանակակից տարբերակը։
Հեթանոսության ժամանակակից պատմությունն իր արմատներն ունի 20-րդ դարի առաջին կեսի հայ զորավար և քաղաքական փիլսոփա [[Գարեգին Նժդեհ|Գարեգին Նժդեհի]] [[Ցեղակրոնություն|Ցեղակրոն շարժման]] մեջ։ Հեթանոսականությունը ստացավ պաշտոնական ճանաչում [[1991]] թվականին՝ [[Հայաստանի անկախության հռչակագիր|Հայաստանի անկախությունից]] հետո, երբ որ [[Հայագիտություն|հայագետ]] Սլակ Կակոսյանը հիիմնեց '''Արորդիների ուխտ''' հասարակական կազմակերպությունը։
== Պատմություն ==
=== Նախապատմություն ===
[[301]] թվականին Քրիստոնեությունը հայաստանում ընդունվեց որպես պետական կրոն և սկսվեց ակտիվ պայքար Քրիստոնյա համայնքի դեմ։ Սպանվեց Հայքի վերջի քրմապետ [[Արձան քրմապետ|Արձանը]] և քանդվեցին բոլոր հեթանոսական տաճարները՝ բացառությամբ [[Գառնու հեթանոսական տաճար|Գառնիի]]։ Չնայած այդ քաղաքականությանը՝ որոշ հայ հեթանոսական համայնքներ կարողացան պահպանվել մեկ հազարամյակից ավելի․ վերջին հեթանոս համայնքներն անհետացան [[Մեծ Եղեռն|մեծ եղերնի]] արդյունքում։ Քրիստոնեությունից հետո հեթանոսական հավատալիքների մանրամասությունները մեզ հայտնի չեն, և կրոնի մասին տեղեկություններն հայտնի են միայն հայ միջնադարյան և նոր շրջանի պատմիչների աշխատություններից։
=== Վերածնունդ ===
Հայ հեթանոսական կրոնի վերածնունդը կապված է հայ մեծ զորավար Գարեգին Նժդեհի անվան հետ։ Նա ԱՄՆ-ում հիմնադրեց Ցեղակրոնության գաղափարախոսությունը,որը օգտագործվեց Հայկական Երիտասարդաց Դաշնակցության կանոնագրքում։ Նժդեհի պոետիկական աշխարահայացքում՝ Հայոց ազգն ունի պատմական նշանակություն և կոչում՝ պաշտպանելու և պահպանելու պատմական հավասարակշռությունը։ Նա կանչում է Հայերին հայացք ուղել հեթանոսական աստվածներին՝ [[Հայկ նահապետ|Հայկին]], Հայոց աշխարհի հիմնադիր նահապետին և [[Վահագն|Վահագնին]], Հայոց կրակի, ռազմի և ամպրոպի աստվածին, Հայերի ազգային հոգին վերականգնելու և օտարների դեմ պայքար մղելու նպատակով։ Նրա շարժումը հատկապես մեծ թափ առավ մեծ եղեռնից հետո։
Առաջին հեթանոսական կազմակերպությունը՝ հայ արորդիների ուխտը, ստեղծել է 1991 թվականին Սլակ Կակոսյանը։ Նա եղել է հայ ազգայնական, ինչի համար էլ աքսորվել է [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Սովետական Միությունից]] [[1970]] թվականին։ [[1979]] թվականին նա մեկնեց [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]], որտեղ և ծանոթանում է Գարեգին Նժդեհի աշխատանքների հետ։
Իր աքսորման ժամանակ Կակոսյանը օգտագործել է Նժդեհի աշխատանքները կազմելու համար ''Ուխտագիրքը'', Հայ հեթանոսների սրբազան գիրքը։ Գրքում նա Գարեգին Նժդեհին համարել է Վահագն աստծո վերակենդանացումը երկրի վրա, բուն Հայկական արժեքների վերադարձրողն ու պահպանողը։ Դեռ ԱՄՆ-ում նա հայտարարել է, որ նա [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] կողմից հիշատակված հին Կակոսյանների քրմական տոհմից, և փոխել է իր անունը հեթանոսական Սլակ անվանմանը։ Նա նաև մեծ կապեր է հաստատել ԱՄՆ-ի [[Զրադաշտականություն|զրադաշտականների]] հետ։
| |||