«Վելիչկայի աղի հանք»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[Նեոլիթ]]յան ժամանակներից [[նատրիումի քլորիդ]]ը (սեղանի [[աղ]]) այնտեղ արտադրվում էր վերգետնյա ավազանից: Վելիչկայի աղի հանքավայրը, որըորտեղ պեղվելպեղումներ էեն կատարել 13-րդ դարից, անընդհատպարբերաբար սեղանի աղ է արտադրել մինչև 2007 թվականը, հանդիսանալով աշխարհի հնագույն գործող աղի հանքերից մեկը: Իր պատմության ընթացքում թագավորական աղի հանքավայրը շահագործվում էր [[Żupy krakowskie]] (Կրակովի աղի հանքեր) ընկերության կողմից:<ref name="wieliczkasaltmine">[https://web.archive.org/web/20110724131018/http://www.wieliczkasaltmine.net/ "Wieliczka – The Salt of the Earth"] at the WieliczkaSaltMine.net. &nbsp;.&nbsp;</ref><ref name="kr.edu.pl">[https://web.archive.org/web/20081011193539/http://www.cyf-kr.edu.pl/wieliczka/kopsoli.php Ancient salt-works. Wieliczka] ''see:'' carving by Jozef Markowski, late 19th century. (Internet Archive). Retrieved 31 July 2013.</ref>

Վելիչկայի աղի հանքավայրը այժմ պաշտոնականԼեհաստանում Լեհաստանիպաշտոնական պատմական հուշարձան է ([[Pomnik Historii]]): Տեսարժան վայրերը ներառում են՝ հանքահորեր և լաբիրինթոս անցումներ, պատմական աղի հանքարդյունաբերության տեխնոլոգիական ցուցադրություն, ստորգետնյա լիճ, չորս մատուռներ և արի աղից դուրս փորագրված հանքափորներքանդակներ, ինչպես նաև ժամանակակից նկարիչների վերջին քանդակները:

Վելիչկայի աղի հանքը հասնում է 327 մ խորության, իսկ հորիզոնական անցումներով և խոռոչներով տարածվում է ավելի քան 287 կմ (178 մղոն): Ժայռի աղը, բնականաբար, մոխրագույնի տարբեր երանգներ ունի, որոնք նման են չմշակված գրանիտինգրանիտի, քան սպիտակ բյուրեղային նյութը, որը հոսում է:

13-րդ դարի վերջից մինչև 14-րդ դարասկզբըդարասկիզբը կառուցվեց [[Saltworks Castle]]-ը:Վելչիկան Վելիչկան այժմ գտնվում է Կրակովի աղի թանգարանների տունն է համարվում:<ref name="Goldensubmarine.com">{{cite web|url=http://www.wieliczka-saltmine.com/about-the-mine/the-mine-of-the-past-and-of-today|title=Kopalnia Soli Wieliczka|last=Goldensubmarine.com|website=www.wieliczka-saltmine.com|access-date=25 April 2016}}</ref>

[[Կազիմիր III Մեծ]] թագավորը (թագադրված 1333–1370 թթ․) մեծ ներդրում ունեցավ Վելիչկայի աղի հանքավայրի մշակման գործում ՝ դրանով շատ արտոնություններ տալով և հանքափորներին վերցնելով իր խնամքիհովանավորության տակ: 1363 թ-ին նա հիվանդանոց է հիմնել աղի հանքավայրի մոտակայքում:<ref>{{Cite web|url=https://krakow.wiki/wieliczka-salt-mine/|title=Wieliczka Salt Mine|date=2016-11-11|website=Krakow.wiki|language=en-US|access-date=2019-04-15}}</ref>

Հանքի շահագործման ժամանակահատվածում փորվել են բազմաթիվ պալատներ <ref name="Goldensubmarine.com">{{cite web|url=http://www.wieliczka-saltmine.com/about-the-mine/the-mine-of-the-past-and-of-today|title=Kopalnia Soli Wieliczka|last=Goldensubmarine.com|website=www.wieliczka-saltmine.com|access-date=25 April 2016}}</ref> և ավելացվել են տարբեր տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք են հունգարական ձիադաշտը և Սաքսոնյան քայլարշավը ՝ մակերեսային աղ ստանալու համար : [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմիպատերազմ]]<nowiki/>ի տարիներին ականը օկուպացված գերմանացիների կողմից օգտագործվում էր որպես պատերազմի հետ կապված արտադրության ստորգետնյա հաստատություն: Հանքավայրում ներկայացված են ստորգետնյա լճեր, 3,5 կիլոմետրանոց (2.2 մղոն) այցելուի երթուղու վրա աղի արդյունահանման պատմության ցուցանմուշներ և(հանքի անցումների ընդհանուր երկարության 2 տոկոսից պակաս), ներառյալ քարե աղից փորագրված արձաններ։

Արքայադուստր Քինգայի մասին լեգենդը, որը կապված է Վելիչկայի հանքավայրի հետ, պատմում է հունգար արքայադուստեր մասին, ով ամուսնանալու պետք է ամուսնանար Կրոլովի արքայազն [[Bolesław V the Chaste]]-ի հետ: Որպես իր օժանդակ մաս, նա խնդրեց իր հորը, Հունգարիայի [[Béla IV|Բելա IV]]- ին, մի բաժակ աղ տալ, քանի որ Լեհաստանում աղը արժեքավոր էր: Հայրը ՝Հայրը՝ Բելա թագավորը, տարավ աղջկան Մարիամարոսի աղի հանքավայր: Լեհաստան մեկնելուց առաջ նա Բոլոսլավի կողմից ստացած նշանադրության մատանին կորցրեց լիսեռներից մեկում:Կրակով ժամանելուն պես նա հանքափորներին խնդրեց խորը փորել, մինչև որ հասնեն ժայռի վերջը:: Մարդիկ այնտեղ գտան մի կտոր աղ և երբ բաժանեցին երկու մասի, հայտնաբերեցին արքայադստեր մատանին: Քինգան այդպիսով դարձավ Լեհաստանի մայրաքաղաքում և նրա շրջակայքում գտնվող աղի հանքագործների հովանավոր սուրբը: <ref name="polandforvisitors">{{cite web|url=http://www.polandforvisitors.com/poland/wieliczka_history|title=History of Wieliczka Salt Mine|publisher=Poland For Visitors Travel Guide|accessdate=18 April 2013}}</ref>

[[Նացիստական օկուպացիա]]յի ընթացքում մի քանի հազար հրեաներ Պլասցովի և Միելեկի հարկադիր աշխատանքային ճամբարներից տեղափոխվեցին դեպի Վելիչկա հանքավայրհանքավայր՝ `աշխատելու գերմանացիների կողմից ստեղծված ստորգետնյա սպառազինության գործարանում: Այնուամենայնիվ, արտադրությունը երբեք չսկսվեց, քանի որ մոտենում էր խորհրդային հարձակումը: Մեքենաների և սարքավորումների որոշ մասեր ապամոնտաժվել էին, այդ թվում ՝ Ռեգիսի լիսեռից էլեկտրական վերամբարձ մեքենամեքենան և տեղափոխվել Լյուբենաու ՝Լյուբենաու՝ Սուդեթի լեռներումլեռներ: Սարքավորումների մի մասը վերադարձվեց պատերազմից հետո ՝հետո՝ 1945-ի աշնանը: Հրեաները տեղափոխվեցին [[Չեխիա]]յի և [[Ավստրիա]]յի գործարաններ:<ref>{{cite web|url=http://www.wieliczka-saltmine.com/visiting/tourist-route/history |title=History - "Wieliczka" Salt Mine - tourist attractions of Malopolska |website=Wieliczka-saltmine.com |accessdate=20 August 2017}}</ref>

Հանքը հանդիսանում է Լեհաստանի պաշտոնական ազգային պատմական հուշարձաններից մեկը (Pomniki historii), որը նշանակված էր առաջին փուլում, 1994 թ. Սեպտեմբերի 16-ին: Նրա ցուցակը պահպանվում է Լեհաստանի ազգային ժառանգության խորհրդի կողմից: 2010 թվականին հաջողությամբ առաջարկվեցընդունվեց այն առաջարկը, որ մոտակա պատմական Բոչնյա աղի հանքավայրը (Լեհաստանի ամենահին աղի հանքավայրը) ավելացվի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության վայրերի ցանկում: Երկու քույրՔույր աղի հանքավայրերը այժմ միասին հայտնվումներգրավված են [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի Համաշխարհային ժառանգության վայրերի ցանկում ՝ որպես «Ուիլիչկա և Բոչնյա արքայական աղի ականներ»:<ref>[https://whc.unesco.org/en/list/32 Wieliczka and Bochnia Royal Salt Mines.] UNESCO World Heritage Site.</ref>

Հանքը ներկայումս հանդիսանում է Լեհաստանի պաշտոնական ազգային պատմական հուշարձաններից մեկը (Pomniki historii), որի տեսարժան վայրերը ներառում են տասնյակ արձաններ և չորս մատուռներ, որոնք փորագրվածհանքափորները փորագրել են հանքափորների կողմից ժայռի աղից: Ավելի հին քանդակներըքանդակների շարքը լրացվել ենէ ժամանակակից նկարիչների կողմից պատրաստված նոր քանդակներով: Տարեկան մոտ 1,2 միլիոն մարդ այցելում է Վելիչկայի աղի հանքավայր։<ref name="wieliczkasaltmine" /> Նշանավոր այցելուներն են ՝ [[Նիկոլայ Կոպեռնիկոս]], [[Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթե]]ն, [[Ալեքսանդր Հումբոլդտ]], [[Ֆրեդերիկ Շոպեն]], [[Դմիտրի Մենդելեև]]ը, [[Բոլեսլավ Պրուս]]ը, <ref name="Twórczość Bolesława Prusa 1972, p. 451">Zygmunt Szweykowski, ''Twórczość Bolesława Prusa'' (The Works of Bolesław Prus), second edition, Warsaw, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972, p. 451, note 21.</ref> [[Իգնացի Յան Պադերևսկի]]ն, [[Իգնացի Յան Պադերևսկի]]ն, [[Ջեյքոբ Բրոնովսկին]] (ովքեր հանքավայրում նկարահանել են "[[The Ascent of Man|The Ascent of Man"]] ֆիլմի որոշ հատվածներ)։ [[Ֆոն Ունրու]]գ ընտանիքը (նշանավոր լեհ-գերմանական թագավորական ընտանիք), [[Կարոլ Վոյտիցա]]ն (հետագայում ՝ Հռոմի Պապ [[Հովհաննես Պողոս II]]), ԱՄՆ նախկին նախագահ [[Բիլ Քլինթոն]]ը և շատ ուրիշներ:

Գոյություն ունի մատուռ և ընդունարան, որն օգտագործվում է մասնավոր գործառույթների, ներառյալ հարսանիքների համար: Պալատը հանքափորների կողմից փորագրված պատեր ունի`փայտի նմանվելու համար, ինչպես վաղ դարերում կառուցված փայտե եկեղեցիներում: Փայտե սանդուղքն ապահովում է հանքի 64-մետրանոց մակարդակը: 3 կիլոմետրանոց (1.9 մղոն) շրջագայության համար նախատեսված միջանցքներ, մատուռներ, արձաններ և ստորգետնյա լիճ, 135 մետր խորությամբ: Վերելակը այցելուներին վբարձրացնումբարձրացնում է էմակերես։ մակերես; վերելակըՎերելակը կարող է տանել 36 անձ (ինը մեկ մեքենայիցմեքենան տեղավորում է ինը ուղևոր) ևիսկ ուղևորությունը տևում է մոտ 30 վայրկյան:

Լեհ լրագրող և վիպասան [[Բոլեսլավ Պրուս]]սը նկարագրել է իր 1878 թվականի այցը աղի հանքավայր ՝հանքավայր՝ երեք հոդվածների ուշագրավ շարքում ՝ «Kartki z podróży (Wieliczka)», («Ճանանապարհորդական նշումներ (Wieliczka)»), Կուրիեր Վարշավսկու (Վարշավայի սուրհանդակ), 1878, թիվ: 36–38.<ref>Reprinted in Bolesław Prus, ''Wczoraj–dziś–jutro: wybór felietonów'' (Yesterday–Today–Tomorrow: a Selection of Newspaper Columns, selected, edited, and with foreword and notes, by Zygmunt Szweykowski), Warsaw, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, pp. 34–49.</ref> Պրուսի մեծականավոր գիտնական Զիգմունտ Ցվեյկովսկին գրում է. «Լաբիրինթոսի տեսարանների ուժը [Պրուսում 1895 պատմական վեպում, Փարավոնը] բխում է, ի թիվս այլ բաների, այն փաստից, որ նրանք վերարտադրում են Պրուսի սեփական փորձառությունները Վելիչկա այցելելիս»: <ref name="Twórczość Bolesława Prusa 1972, p. 451"/> Վելիչկայի աղի հանքը իսկապես օգնեցոգեշնչման ոգեշնչելաղբյուր փարավոնինհանդիսացան փարավոնի համար:<ref name="Pharaoh 1997, pp. 349">Christopher Kasparek, "Bolesław Prus'' ''Pharaoh'' and the Wieliczka Salt Mine," ''The Polish Review'', 1997, no. 3, pp. 349–55.</ref> Պրուսը համադրեց աղի հանքի իր տպավորիչ տպավորությունները Հինոդոտոսի Պատմությունների II գրքում ՝ Հին Եգիպտոսի լաբիրինթոսի նկարագրության հետ, որպեսզի ստեղծի իր վեպի 56 և 63 գլուխներում վերստեղծի հայտնաբերված ուշագրավ տեսարանները:<ref name="Prus' 1994, p. 47">Christopher Kasparek, "Prus' ''Pharaoh'': the Creation of a Historical Novel", ''The Polish Review'', vol. XXXIX, no. 1, 1994, p.&nbsp;47.</ref>

1995 թ.-ին ''Preisner's Music''- ը, լեհ կոմպոզիտոր Զբիգնև Պրիսների կինոնկարի երաժշտությանսաունդտրեքների մի ժողովածու, ձայնագրվեց Սինֆոնիա Վարսովիայի կողմից Վելիչկայի հանքի մատուռում: Համարվում էր, որ մատուռը Եվրոպայում ունի լավագույն ակուստիկան:<ref>Zbigniew Preisner, "Preisner's Music", Virgin France, 1995.</ref>