«Մտածողություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

* թեմայի առաջացում. այս փուլում ծագում է աշխատանքը սկսելու անհրաժեշտ զգացումը՝ ուղղորդված լարվածության զգացում, որը մոբիլիզացնում է ստեղծագործական ուժերը,

* թեմայի ընկալում, իրավիճակի վերլուծություն, խնդրի գիտակցում՝ այս փուլի հիմնական խնդիրը իրավիճակի ամբողջական, ինտեգրալ պատկերի ստեղծումն է, կոնցեպտուալ մոդելի ստեղծում, որն ադեկվատ է այն իրավիճակի համար, որում ծագել է՝ կապված թեմայի ընտրության հետ, և որը համարվում է լուծման ենթակա խնդրի «բյուրեղացման» ոլորտ,

* որոշման գաղափարի առաջացում՝ ինսայթ. այս փուլը լավագույնս նկարագրված է տարբեր հեղինակների կողմից, սակայն էությունը հայտնի չէ,

* կատարողական փուլ

* հասունացման ընթացքում մենք չենք մտածում լուծվող խնդրի մասին գիտակցաբար և կամածին,

* այս փուլում ներառված են անգիտակցական և ոչ կամածին կամ նախագիտակցական և նախակամածին մտավոր իրադարձությունների մի ամբողջ շարք։

=== Մտածողությունն ըստ Ռուբինշտեյնի ===

Էմպիրիկ ճանաչման մակարդակում վերլուծության և համադրության միասնականությունը հանդես է գալիս համեմատության մեջ։ Շրջապատող միջավայրի ճանաչման սկզբնական փուլերում իրերը առաջին հերթին ճանաչվում են համեմատման միջոցով։ Համեմատումը վերլուծության և համադրության փոխկապվածության կոնկրետ ձև է, որի արդյունքում կատարվում է երևույթների էմպիրիկ ընդհանրացումը և դասակարգումը։ Համեմատման դերը հատկապես մեծ է էմպիրիկ ճանաչման մակարդակում, նրա սկզբնական փուլերում՝ մասնավորապես երեխաների մոտ։ Համադրությունը անընդհատ անցում է կատարում վերլուծության և հակառակը։ Նրանք մեկ միասնական գործընթացի երկու կողմերն են։ Մտածողության յուրաքանչյուր կատեգորիա կոնկրետ իրականության վերլուծության վերացական արդյունքն են և դրա հետ մեկտեղ համադրական գործընթացի օղակ։ Վերացարկման տարրական ձևը մնում է զգայական սահմաններում, չի հանգեցնում առարկաների նոր, զգայապես չտրված հատկությունների հայտնաբերման։ Վերացական մտածողությունը բնութագրող վերացարկման առանձնահատկությունն այն է, որ դուրս է գալիս զգայականի սահմաններից։ Վերացարկումը երևույթի անմիջական հատկությունների ոչ միայն ընտրությունն է, այլև նրանց վերափոխումը։ Ընդհանրացումը նույնպես հանդես է գալիս երկու հստակ տարբեր ձևերով՝ գեներալիզացիայի և բուն ընդհանրացմանը։ Ընդհանրացման տարրական ձևերն իրագործվում են տեսական վերլուծությունից անկախ։ Այն սկզբում իրականանում է ուժեղ հատկանիշների հիման վրա։ Դրանք անմիջականորեն էական են և զգայապես հանդես են գալիս ընկալման առաջնային պլանում։ Գիտական ընդհանրացումը ներառում է ոչ թե մի շարք երևույթների համար ընդհանուր կամ նման հատկություններ, այլ նրանց համար էականները, որոնք առանձնանում են վերլուծության և վերացարկման արդյունքում։ Սակայն ինչ-որ բան էական է ոչ թե այն պատճառով, որ հանդիպում է մի շարք երևույթների մոտ, այլ էականի, որի պատճառով էլ ընդհանուր է մի շարք երևույթների համար։