«Սարայ Բերկե»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «'''Նոր գոմ''' (Սարա ալ-Ջեդիդ, ինչպես նաև, ըստ մեկ վարկածի, Սառեյ-Բերկեն) — միջնադարյան քաղաք, «Ոսկե հո...»: |
(Տարբերություն չկա)
|
16:42, 24 փետրվարի 2020-ի տարբերակ
Նոր գոմ (Սարա ալ-Ջեդիդ, ինչպես նաև, ըստ մեկ վարկածի, Սառեյ-Բերկեն) — միջնադարյան քաղաք, «Ոսկե հորդայի» մայրաքաղաք 14-րդ դարի սկզբից ի վեր:
Պատմություն
Ըստ Ա. Յու. Յակուբովսկու[1], Նոր գոմը հիմնադրվել է «Ոսկե հորդան» իշխող Բերկեի կողմից (շուրջ 1260[2]), և Ուզբեկական խանի օրոք նահանգի մայրաքաղաքը այնտեղ տեղափոխվեց Սարայ-Բաթու քաղաքից, և քաղաքը հայտնի դարձավ Սարայ Ալ-Ջեդիդ (Նոր Սարայ) անունով:
Սարի-Բերկեի (Սարի ալ-Ջեդիդ) գագաթնակետը թվագրվում է 14-րդ դարի առաջին կեսից:1361 թվականից հետո՝ Մեծ ջեմ ժամանակաշրջանում, քաղաքը տարբեր դիմորդների ձեռքերից անցավ խաչի գահը, իսկ 1395-ին այն քանդվեց Թիմուրի կողմից Թոխթամիշի հետ պատերազմի ժամանակ:
1402-ին Սարա ալ-Ջեդիդ վերականգնվեց, բայց այլևս չկարողացավ հասնել իր նախկին շքեղությանն ու փայլուն:
Մոտ 1469 թ.-ին քաղաքը այցելեց Աթանասիոս Նիկիտինը, որն այն նշեց իր «Քայլում է երեք ծովերի վրա» իր ճանապարհորդական գրառումներում[3]։
1471 թ.-ին գոմը վերցվեց և թալանվեց Վյատկայի ականջի ծալքերով:
Քաղաքը վերջապես ավերվեց 1480-ին իշխան Նոզդրովատի-Զվենգորոդի կործանումից հետո և դրա հետագա նվաճումը Ղրիմի խան Մենգլլի-Գիրեյի կողմից 1502 թվականին:
Վ.L. Եգորովը, անվանելով Յակուբովսկու տեսակետը չհաստատված, նշում է, որ հնագիտական տվյալները և գրավոր աղբյուրները վկայում են Սարայի Ալ-Ջեդիդ ուշ շրջանի մասին՝ 1330-ական թվականներին[4]։ Ըստ Իբն Արաբշահի, քաղաքը տևել է 63 տարի, ուստի այն հիմնադրվել է 1332 թվականին:
Իբն Բատուտան, ով այցելել է «Ոսկե հորդան» 1334 թվականին, օգտագործում է Սառա Բերկե անունը Բաթուի հիմնադրած քաղաքի հետ: Եգորովն առաջարկում է, որ Սառա-Բերկեն այլ անուն է Սարայ-Բաթուի համար:
Գտնվելու վայրը
Համաձայն մեկ վարկածի՝ Նովի Սարայը տեղակայված էր Ախթուբայի ձախ ափին՝ Վոլգայի թևը, Վոլգոգրադի շրջանի Լենինսկի շրջանի ժամանակակից Ծարև գյուղի մոտ, բայց կա վարկած, որ Ցարևսկոե բլուրը Գյուլիստան քաղաքի ավերակներն է և կապված չէ Սարայ Ալ-Ջեդիդ հետ[5][6]։
Ըստ Ա.Վ. Պաչկալովի հետազոտության, որը կատարվել է XXI դարի սկզբին, Նովի Սարայը Սելիտրենոյե ավան է, Աստրախանի շրջանի Խարաբալինսկի շրջանի Սելիտրեննոե գյուղի մոտակայքում, քանի որ 13-ից 14-րդ դարասկզբին բնակավայրի վրա մետաղադրամների գտածոներ չեն հայտնաբերվել[7][8][9]։
Տե՛ս նաև
Ծանոթագրություններ
- ↑ Греков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая Орда и её падение. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1950.
- ↑ Сарай-Берке // Ремень — Сафи. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 22).
- ↑ Хожение за три моря Афанасия Никитина. — Л., 1986. — 57 с.
- ↑ Егоров В. Л. Историческая география Золотой Орды в XIII−XIV вв / Отв. редактор В. И. Буганов. — М.: Наука, 1985. — С. 111−112. — 11 000 экз.
- ↑ Евстратов И. В. О золотоордынских городах, находившихся на местах Селитренного и Царёвского городищ (опыт использования монетного материала для локализации средневековых городов Поволжья) // Эпоха бронзы и ранний железный век в истории древних племён южнорусских степей. Ч. 2. —Саратов, 1997.
- ↑ Пачкалов А. В. Следы монетного производства на средневековых памятниках Нижнего Поволжья // Проблемы археологии Нижнего Поволжья. —Волгоград, 2007.
- ↑ Пачкалов А. В. О местоположении Сарая (первой столицы Золотой Орды) // Археологія та етнологія Східноi Эвропи. Матеріали i дослідження. Т. III. Одесса, 2002
- ↑ Пачкалов А. В. Очерк по истории Старого и Нового Сараев — столиц Золотой Орды // Azerbaijan and Azerbaijanis. Азербайджан и азербайджанцы. —Баку, 2009. — Т. 103—104. — № 1—2.
- ↑ Пачкалов А. В. К вопросу о местоположении Старого Сарая // Золотоордынская цивилизация. —Казань, 2011. — В. 4.
Գրականություն
- Сарай-Берке // Ремень — Сафи. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 22).
- Баллод Ф. В. Старый и Новый Сарай, столицы Золотой Орды: Результаты археологических работ летом 1922 года. — Казань, 1923. — 62 с.